BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TIỂU LUẬN
ĐỀ TÀI: KHẤU HAO VÀ HẠCH TOÁN TÀI SẢN CỐ ĐỊNH
1
MỤC LỤC
PHẦN I: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ KHẤU HAO TSCĐ VÀ HẠCH TOÁN KHẤU HAO TSCĐ ....................................................................................... 3 I. NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG VỀ TSCĐ .................................................. 3 1. Khái niệm và đặc điểm của TSCĐ ...................................................... 3 2. Phân loại TSCĐ .................................................................................. 3 3. Khái quát chung về hao mòn về khấu hao TSCĐ ................................ 6 4. Một số quy định về khấu hao TSCĐ ................................................. 10 II. CÁC PHƯƠNG PHÁP TRÍCH KHẤU HAO TSCĐ ........................... 11 1. Phương pháp khấu hao đường thẳng ................................................. 11 2. Phương pháp khấu hao theo số dư giảm dần có điều chỉnh ............... 12 3. Phương pháp khấu hao theo số lượng, khối lượng sản phẩm............. 14 III. NỘI DUNG HẠCH TOÁN KHẤU HAO TSCĐ ................................ 17 1. Tài khoản sử dụng ............................................................................ 17 2. Phương pháp hạch toán: ................................................................... 18 3. Khái quát về các hình thức tổ chức hạch toán khấu hao TSCĐ ......... 23
PHẦN II : MỘT SỐ Ý KIẾN ĐÁNH GIÁ KIẾN NGHỊ VỀ HẠCH TOÁN KHẤU HAO TSCĐ THEO CHẾ ĐỘ TÀI CHÍNH HIỆN NAY .................. 28 1. ĐÁNH GIÁ VÀ NHẬN XÉT VỀ KHẤU HAO VÀ CÁC PHƯƠNG PHÁP TRÍCH KHẤU HAO TSCĐ HIỆN NAY ...................................... 28 2. KIẾN NGHỊ ......................................................................................... 29 LỜI CẢM ƠN .............................................................................................. 32
2
PHẦN I: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ KHẤU HAO TSCĐ VÀ HẠCH TOÁN KHẤU HAO TSCĐ
I. NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG VỀ TSCĐ
1. Khái niệm và đặc điểm của TSCĐ a) Khái niệm TSCĐ
Các doanh nghiệp để tiến hành sản xuất kinh doanh phải có các nguồn
lực. Trong đó tài sản là nguồn lực không thể thiếu, là một trong những điều
kiện ban đầu để các doanh nghiệp hoạt động sản xuất kinh doanh. Tài sản
trong đó được chia làm 2 loại là tài sản cố định và tài sản lưu động.
Vậy tài sản cố định là những tài sản có giá trị ban đầu lớn, thời gian sử
dụng dài và tài sản được coi là TSCĐ khi nó phải hội đủ 4 tiêu chuẩn sau:
- Chắc chắn thu được lợi ích kinh tế trong tương lai từ việc sử dụng tài
sản đó.
- Nguyên giá tài sản phải được xác định một cách đáng tin cậy.
- Thời gian sử dụng ước tính trên 1 năm
- Có đủ tiêu chuẩn giá trị theo quy định hiện hành.
b) Đặc điểm TSCĐ
- Xuất phát là tài sản có giá trị lớn và thời gian sử dụng dài. Vì vậy
TSCĐ tham gia vào nhiều chu kỳ sản xuất kinh doanh. Khi tham gia vào quá
trình sản xuất kinh doanh TSCĐ bị hao mòn dần và giá trị của nó được
chuyển dịch dần dần vào chi phí hoạt động kinh doanh dưới hình thức khấu
hao để thu hồi vốn đầu tư.
Khác với những đối tượng lao động TSCĐ hầu như giữ nguyên hình
thái vật chất ban đầu cho đến lúc hư hỏng.
2. Phân loại TSCĐ
a) Theo hình thái biểu hiện của TSCĐ
3
TSCĐ của doanh nghiệp được chia thành TSCĐ hữu hình và TSCĐ vô
hình.
- TSCĐ hữu hình: là những TSCĐ có hình thái vật chất và được chia
thành các nhóm sau:
+ Nhà cửa vật kiến trúc: Là TSCĐ của doanh nghiệp được hình thành
sau quá trình thi công xây dựng như trụ sở làm việc, nhà kho, hàng rào v.v..
+ Máy móc thiết bị: là toàn bộ các loại máy móc thiết bị dùng trong
hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp như máy móc chuyên dùng, thiết bị
công tác v.v..
+ Phương tiện vận tải, thiết bị truyền dẫn: là các phương tiện vận tải
đường sắt, đường bộ, đường không, đường ống và các thiết bị truyền dẫn v.v..
+ Thiết bị dụng cụ quản lý: là những thiết bị dụng cụ dùng trong công
tác quản lý, hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp như máy vi tính phục vụ
quản lý, thiết bị điện tử v.v..
+ Vườn cây lâu năm, súc vật làm việc và hoặc cho sản phẩm: là các
vườn cây lâu năm như vườn cà phê, vườn chè, vườn cây ăn quả v.v.. Súc vật
làm việc và cho sản phẩm như ngựa, trâu, bò v.v…
+ Các loại TSCĐ khác: là toàn bộ các TSCĐ khác chưa liệt kê vào năm
loại trên như tranh ảnh, tác phẩm nghệ thuật v.v..
- TSCĐ vô hình: là những tài sản không có hình thái vật chất, thể hiện
một lượng giá trị đã được đầu tư (đạt tiêu chuẩn giá trị TSCĐ) để đem lại lợi
ích kinh tế lâu dài cho doanh nghiệp (trên 1 năm) thuộc về TSCĐ vô hình có.
+ Quyền sử dụng đất có thời hạn, quyền phát hành, bản quyền, bằng
sáng chế, nhãn hiệu hàng hoá, phần mềm máy tính, giấy phép hoặc giấy
nhượng quyền, lợi thế thương mại v.v..
b) Phân loại TSCĐ theo quyền sở hữu
4
Cách phân loại này dựa trên cơ sở quyền định đoạt của DN đối với
TSCĐ hiện có. Theo cách này TSCĐ chia làm 2 loại là TSCĐ tự có và TSCĐ
thuê ngoài.
- TSCĐ tự có của doanh nghiệp: là những TSCĐ được xây dựng mua
sắm hoặc chế tạo bằng nguồn vốn chủ sở hữu của doanh nghiệp hoặc bằng
nguồn vốn vay. Đối với những TSCĐ này doanh nghiệp được quyền định
đoạt như nhượng bán, thanh lý v.v..
Trên cơ sở chấp hành đúng quy định, thủ tục pháp luật của nhà nước.
- TSCĐ thuê ngoài: Là những TSCĐ mà doanh nghiệp được chủ tài sản
nhượng quyền sử dụng trong một khoảng thời gian nhất định ghi trên hợp
đồng thuê. Theo phương thức thuê, hợp đồng thuê tài sản được chia làm 2
loại: thuê hoạt động và thuê tài chính. Trong đó căn cứ vào tiêu chuẩn ghi
nhận TSCĐ của nhà nước thì chỉ có tài sản thuê tài chính mới có đủ điều kiện
để trở thành TSCĐ.
+ TSCĐ thuê tài chính: Là tài sản mà bên cho thuê có sự chuyển giao
phần lớn rủi ro và gắn liền với quyền sở hữu tài sản cho bên thuê. Quyền sở
hữu tài sản có thể chuyển giao vào cuối thời hạn thuê.
c) Phân loại theo mục đích và tình hình sử dụng
Theo cách phân loại này, TSCĐ trong doanh nghiệp được chia thành 4 loại:
- TSCĐ dùng cho kinh doanh: là những TSCĐ hữu hình, vô hình được
dùng vào hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp.
- TSCĐ hành chính sự nghiệp: là những TSCĐ được nhà nước hoặc cấp
trên hoặc do doanh nghiệp mua sắm, xây dựng bằng nguồn kinh phí sự nghiệp
và được sử dụng cho các hoạt động hành chính sự nghiệp.
- TSCĐ dùng cho mục đích phúc lợi: là những TSCĐ được hình thành
từ quỹ phúc lợi, do doanh nghiệp quản lý và sử dụng cho các mục đích phúc
lợi.
- TSCĐ chờ xử lý: là những TSCĐ bị hư hỏng chờ xử lý, thanh lý hoặc
những tài sản không cần dùng, tài sản đang tranh chấp v.v..
5
3. Khái quát chung về hao mòn về khấu hao TSCĐ
a) Hao mòn TSCĐ
Hao mòn của TSCĐ là sự giảm dần giá trị của TSCĐ trong quá trình sử
dụng do tham gia vào quá trình kinh doanh bị cọ sát, bị ăn mòn hoặc do tiến
bộ kỹ thuật…
Như vậy hao mòn TSCĐ được thể hiện dưới 2 dạng:
+ Hao mòn hữu hình: là sự hao mòn vật lý trong quá trình sử dụng như
do bị cọ sát, bị ăn mòn hoá học, bị hỏng từng bộ phận v.v..
+ Hao mòn vô hình: là sự giảm giá trị của TSCĐ do sự tiến bộ khoa học
công nghệ như chất lượng cao hơn, tính năng nhiều hơn, nhưng chi phí thấp
hơn dẫn tới giá cả thấp hơn.
Để thu hồi giá trị hao mòn TSCĐ thì doanh nghiệp phải trích khấu hao.
b) Khấu hao TSCĐ
Khấu hao TSCĐ là quá trình tính toán và phân bổ một cách có hệ thống
nguyên giá của TSCĐ vào chi phí kinh doanh trong từng thời kỳ hạch toán.
Như vậy hao mòn TSCĐ là một hiện tượng khách quan làm giảm giá trị
và giá trị sử dụng của TSCĐ, còn khấu hao là một biện pháp chủ quan trong
quản lý nhằm thu hồi lại giá trị đã bị hao mòn.
- Mục đích của việc trích khấu hao
+ Giúp cho doanh nghiệp tính đúng tính đủ chi phí sử dụng TSCĐ để
thu hồi lại vốn đầu tư đã đầu tư vào TSCĐ khi chúng bị hư hỏng hoặc thời
gian kiểm soát hết hiệu lực.
+ Giúp doanh nghiệp có nguồn vốn để tái đầu tư mua sắm khi cần thiết.
+ Về diện kinh tế: khấu hao cho phép doanh nghiệp phản ánh được giá
trị thực của tài sản (giá trị còn lại) đồng thời làm giảm lợi nhuận dòng của
doanh nghiệp.
c) Nguyên giá và giá trị còn lại của TSCĐ
* Nguyên giá và cách xác định nguyên giá
6
- Nguyên giá TSCĐ: là toàn bộ các chi phí mà doanh nghiệp phải bỏ ra
để có tài sản cố định tính đến thời điểm đưa tài sản đó vào trạng thái sẵn sàng
sử dụng hoặc theo dự tính hay nguyên giá của TSCĐ chính là giá thực tế của
TSCĐ khi đưa vào sử dụng tại doanh nghiệp.
+ Giá thực tế của TSCĐ phải được xác định dựa trên những căn cứ
khách quan có thể kiểm soát được (phải có chứng từ hợp pháp hợp lệ) và phải
được xác định dựa trên những khoản chi tiêu hợp lý dồn tích trong quá trình
hình thành TSCĐ.
+ Các khoản chi tiêu phát sinh sau khi đưa TSCĐ vào sử dụng được
tính vào nguyên giá nếu chúng làm tăng thêm giá trị hữu ích của TSCĐ.
- Cách xác định nguyên giá.
+ TSCĐ loại mua sắm:
NG = GT + TP + Pt + LV - TK - Cm - Th
Trong đó:
NG: Nguyên giá TSCĐ
Gt : Giá thanh toán cho người bán tài sản (tính theo giá thu tiền 1 lần)
TP: Thuế, phí, lệ phí phải nộp cho nhà nước ngoài giá mua.
Pt: Phí tổn trước khi dùng như: vận chuyển, lắp đặt, chạy thử v.v..
Lv: Lãi tiền vay phải trả trước khi đưa TSCĐ vào sử dụng.
TK: Thuế trong giá mua hoặc phí tổn được hoàn lại
Cm: Chiết khấu thương mại hoặc giảm giá được hưởng.
Th : Giá trị sản phẩm, dịch vụ thu được khi chạy thử.
+ Nguyên giá TSCĐ do đầu tư xây dựng cơ bản hình thành theo
phương thức giao thầu:Là giá quyết toán công trình xây dựng theo quy định
tại quy chế quản lý đơn vị và xây dựng hiện hành công (+) lệ phí trước bạ và
các chi phí liên quan trực tiếp khác.
+ Nguyên giá TSCĐ tự xây dựng hoặc tự sản xuất, tự triển khai: là giá
thành thực tế của TSCĐ cộng (+) các chi phí lắp đặt chạy thử, các chi phí
khác trực tiếp liên quan phải chi ra tính đến thời điểm đưa TSCĐ vào trạng
7
thái sẵn sàng sử dụng (trừ các khoản lãi nội bộ, các chi phí không hợp lý như
vật liệu lãng phí, lao động hoặc các khoản chi phí khác vượt quá mức quy
định trong xây dựng hoặc tự sản xuất).
+ TSCĐ loại được cấp, được điều chuyển đến bao gồm giá trị còn lại
ghi trên sổ của đơn vị cấp, đơn vị điều chuyển hoặc giá trị theo đánh giá của
hội đồng giao nhận và các phí tổn trực tiếp mà bên nhận tài sản phải chi ra
trước khi đưa TSCĐ vào sử dụng.
Riêng TSCĐ điều chuyển giữa các đơn vị thành viên hạch toán phụ
thuộc trong doanh nghiệp thì nguyên giá được tính bằng nguyên giá ghi trên
sổ của đơn vị giao. Các chi phí có liên quan đến việc điều chuyển này được
tính vào chi phí sản xuất kinh doanh trong kỳ.
+ TSCĐ loại được biếu tặng, nhận góp vốn liên doanh, nhận lại vốn góp
liên doanh hoặc phát hiện thừa thì nguyên giá được xác định bằng giá trị thực
tế theo giá trị của hội đồng đánh giá và các chi phí bên nhận phải chi ra trước
khi đưa TSCĐ vào sử dụng.
+ Nguyên giá của TSCĐ là quyền sử dụng đất (bao gồm sử dụng đất có
thời hạn và quyền sử dụng đất lâu dài): là tiền chi ra để có quyền sử dụng đất
hợp pháp (+) chi phí đền bù giải phóng mặt bằng, san lấp mặt bằng, lệ phí
trước bạ … (không bao gồm các chi phí chi ra để xây dựng các công trình trên
đất) hoặc là giá trị quyền sử dụng đất nhận góp vốn.
+ Nguyên giá TSCĐ mua dưới hình thức trao đổi với một TSCĐ không
tương tự, là giá trị hợp lý của TSCĐ nhận về hoặc giá trị hợp lý của tài sản
đem trao đổi (sau khi cộng thêm các khoản phải trả thêm hoặc trừ đi các
khoản phí thu về) cộng (+) các khoản thuế (không bao gồm các khoản thuế
được hoàn lại) các chi phí liên quan phải chi ra tính đến thời điểm đưa tài sản
vào sử dụng.
+ Nguyên giá TSCĐ mua dưới hình thức trao đổi với một tài sản cố
định tương tự: là giá trị còn lại của TSCĐ đem trao đổi.
8
+ Nguyên giá của TSCĐ thuê tài chính: được tính bằng giá trị hợp lý
của nó và các phí tổn trước khi dùng nếu có.
- Giá tri hợp lý: là giá trị tài sản có thể được trao đổi giữa các bên có
đầy đủ hiểu biết trong sự trao đổi ngang giá.
Nếu giá trị hợp lý của tài sản thuê cao hơn giá trị hiện tại của khoản
thanh toán tiền thuê tối thiểu thì ghi theo giá trị hiện tại của khoản thanh toán
tiền thuê tối thiểu.
- Nguyên giá TSCĐ có tính ổn định cao nó chỉ thay đổi trong các
trường hợp sau:
+ Đánh giá lại TSCĐ khi có quyết định của các cấp có thẩm quyền.
+ Khi nâng cấp TSCĐ, chi phí chi ra để nâng cấp TSCĐ được bổ sung
vào nguyên giá cũ để xác định lại nguyên giá mới của nó.
+ Tháo dỡ một hoặc một số bộ phận của TSCĐ khi đó giá trị của bộ
phận tháo ra sẽ được trừ vào nguyên giá của TSCĐ.
* Giá trị còn lại của TSCĐ
Giá trị còn lại của TSCĐ là giá thực tế của TSCĐ tại một thời điểm nhất
định. Người ta chỉ xác định được chính xác giá trị còn lại của TSCĐ khi bán
chúng trên thị trường.
Về phương diện kế toán, giá trị còn lại của TSCĐ được xác định
Gi¸ trÞ cßn l¹i trªn; sæ kÕ to¸n cña TSC§ = Nguyªn gi¸;cña TSC§ -
Sè khÊu hao luü kÕ;cña TSC§
Vì vậy: Giá trị còn lại trên sổ kế toán mang dấu ấn chủ quan của các
doanh nghiệp, với cùng TSCĐ nhưng nếu giảm bớt thời gian khấu hao sẽ làm
cho tốc độ giảm giá trị nhanh hơn và tốc độ này sẽ giảm chậm khi kéo dài thời
gian khấu hao. Do đó nhiều trường hợp phải đánh giá lại tài sản khi doanh
nghiệp tham gia góp vốn, giải thể, sát nhập để xác định giá trị thực của tài sản
ở thời điểm hiện tại.
Đối với những TSCĐ không tham gia vào hoạt động sản xuất kinh
doanh giá trị còn lại được xác định.
9
Gi¸ trÞ cßn l¹i trªn; sæ kÕ to¸n cña TSC§ = Nguyªn gi¸;cña TSC§ -
Gi¸ trÞ hao mßn; luü kÕ cña TSC§
Như vậy ngoài việc theo dõi giá trị còn lại của TSCĐ trên sổ sách kế
toán doanh nghiệp còn phải theo dõi giá trị thực của TSCĐ để từ đó có các
quyết định tính toán áp dụng cho khấu hao nhằm đẩy nhanh việc thu hồi vốn
và đổi mới TSCĐ.
4. Một số quy định về khấu hao TSCĐ
- Mọi TSCĐ của doanh nghiệp có liên quan đến hoạt động kinh doanh
đều phải trích khấu hao. Mức trích khấu hao được hạch toán vào chi phí kinh
doanh trong kỳ.
+ Doanh nghiệp không được tính và trích khấu hao đối với những
TSCĐ đã khấu hao hết nhưng vẫn sử dụng vào hoạt động kinh doanh.
+ Đối với những TSCĐ chưa khấu hao hết đã hỏng doanh nghiệp phải
xác định nguyên nhân quy trách nhiệm đền bù thiệt hại và tính vào chi phí
khác.
- Những TSCĐ không tham gia vào hoạt động kinh doanh thì không
trích khấu hao mà chỉ tính hao mòn như phúc lợi, hành chính sự nghiệp v.v..
- Doanh nghiệp cho thuê TSCĐ hoạt động phải trích khấu hao đối với
TSCĐ cho thuê.
- Doanh nghiệp đi thuê TSCĐ tài chính phải trích khấu hao TSCĐ thuê
tài chính như TSCĐ thuộc sở hữu của doanh nghiệp theo quy định hiện hành.
- Việc trích hoặc thôi trích khấu hao TSCĐ được thực hiện bắt đầu từ
ngày (theo số ngày của tháng) mà TSCĐ tăng, giảm hoặc ngừng tham gia vào
hoạt động sản xuất kinh doanh. Như vậy số khấu hao giữa các tháng chỉ khác
nhau khi có biến động (tăng, giảm) về TSCĐ. Bởi vậy hàng tháng kế toán tiến
hành trích khấu hao theo công thức sau. Căn cứ vào nơi sử dụng, bộ phận sử
dụng TSCĐ để phân bổ chi phí khấu hao TSCĐ.
10
Sè khÊu hao;ph¶i trÝch;th¸ng nµy =
Sè khÊu hao;®· trÝch;th¸ng tr-íc + Sè khÊu hao;t¨ng thªm;th¸ng n¸y -
Sè khÊu hao;gi¶m bít;th¸ng nµy
- Đối với quyền sử dụng đất lâu dài là TSCĐ vô hình đặc biệt, doanh
nghiệp ghi nhận là TSCĐ vô hình theo nguyên giá nhưng không được tính
II. CÁC PHƯƠNG PHÁP TRÍCH KHẤU HAO TSCĐ
khấu hao.
1. Phương pháp khấu hao đường thẳng
- Theo phương pháp này việc tính khấu hao TSCĐ được dựa vào
nguyên giá và tỷ lệ khấu hao TSCĐ đó. Trong đó tỷ lệ khấu hao TSCĐ lại
phải dựa vào số năm sử dụng dự kiến. các doanh nghiệp hoạt động có hiệu
quả kinh tế cao được khấu hao nhưng tối đa không quá 2 lần mức khấu hao
xác định theo phương pháp đường thẳng để nhanh chóng đổi mới công nghệ.
Mức khấu hao trung bình hàng năm (theo phương pháp đường thẳng) của 1
TSCĐ khấu hao (Mkhn) được tính theo công thức sau:
Mkhn = Nguyên giá của TSCĐ x Tỷ lệ khấu hao năm
Tỷ lệ khấu hao năm = Error! x 100
- Đối với những TSCĐ được mua sắm hoặc đầu tư đổi mới thì số năm
sử dụng dự kiến phải nằm trong khoảng thời gian sử dụng tối đa và tối thiểu
do nhà nước quy định.
Tuy nhiên để xác định số năm sử dụng dự kiến cho từng TSCĐ cụ thể
hoặc những TSCĐ khác không có trong danh mục của Bộ Tài chính thì doanh
nghiệp phải dựa vào những căn cứ sau đây để trình Bộ Tài chính xem xét
quyết định
+ Tuổi thọ kỹ thuật của TSCĐ theo thiết kế
+ Hiện trạng TSCĐ (thời gian TSCĐ đã qua sử dụng)
+ Thế hệ TSCĐ tình trạng thực tế của TSCĐ
11
+ Tuổi thọ kinh tế của TSCĐ: được quyết định bởi thời gian kiểm soát
TSCĐ hoặc yếu tố hao mòn vô hình do sự tiến bộ khoa học kỹ thuật.
- Trong trường hợp thời gian sử dụng hoặc nguyên giá của TSCĐ thay
đổi, thì doanh nghiệp phải xác định lại mức trích khấu hao trung bình của
TSCĐ đó.
Møc trÝch khÊu hao;trung b×nh hµng n¨m (míi) = Error!
Gi¸ trÞ cßn l¹i;trªn sæ kÕ to¸n = Gi¸ trÞ cßn l¹i cò + Chi phí thay đổi
VD: Công ty H mua 1 TSCĐ (mới 100%) với nguyên giá là 300 triệu
đồng. Thời gian sử dụng 10 năm, tỷ lệ khấu hao năm sẽ là 10%.
Mkhn = 300 x 10% = 30 triệu đồng
Mkh(tháng) = 30 : 12 = 2,5 triệu đồng.
- Ưu nhược điểm của phương pháp:
+ Ưu điểm: Đơn giản, dễ tính toán và khi nâng cao năng suất của TSCĐ
sẽ làm cho chi phí khấu hao trong 1 đơn vị sản phẩm giảm ,tăng hiệu quả kinh
tế.
+ Nhược điểm: Do là khấu hao cố định trong năm vì vậy không sử dụng
TSCĐ vẫn phải khấu hao.
Trong quá trình sử dụng bị hư hỏng, vì vậy phải đầu tư chi phí sửa
chữa cộng với hao mòn vô hình của tài sản nhưng mức khấu hao trung bình
năm không thay đổi vì vậy có khả năng làm chậm quá trình thu hồi vốn.
2. Phương pháp khấu hao theo số dư giảm dần có điều chỉnh
- Được áp dụng đối với các doanh nghiệp thuộc lĩnh vực có công nghệ
đòi hỏi phải thay đổi, phát triển nhanh và TSCĐ phải thoả mãn đồng thời các
điều kiện sau:
+ Là TSCĐ đầu tư mới (chưa qua sử dụng)
+ Là các loại máy móc, thiết bị, dụng cụ làm việc đo lường thì nghiệm.
- Theo phương pháp này thì mức khấu hao hàng năm của TSCĐ được
xác định theo công thức sau:
12
Mkhn = Gi¸ trÞ cßn l¹i;cña TSC§ x Tû lÖ khÊu hao;nhanh
Trong đó:
Tû lÖ khÊu hao;nhanh (%) =
Tû lÖ khÊu hao;TSC§ theo ph-¬ng ph¸p;®-êng th¼ng x
HÖ sè;®iÒu chØnh
Hệ số điều chỉnh xác định theo thời gian sử dụng của TSCĐ quy định
tại bảng dưới đây:
Thời gian sử dụng của TSCĐ Hệ số điều chỉnh (lần)
1,5 Đến 4 năm (t 4 năm)
2,0 Trên 4 năm đến 6 năm (4 năm < t 6 năm)
Trên 6 năm (t > 6 năm) 2,5
Những năm cuối, khi mức khấu hao năm xác định. Theo phương pháp
số dư giảm dần nói trên bằng (hoặc thấp hơn) mức khấu hao tính bình quân
giữa giá trị còn lại và số năm sử dụng còn lại của TSCĐ thì kể từ năm đó mức
khấu hao được tính bằng giá trị còn lại của TSCĐ chia cho số năm sử dụng
còn lại của TSCĐ.
VD: Công ty H mua 1 thiết bị sản xuất linh kiện điện tử mới với nguyên
giá là 10 triệu đồng.
Thời gian sử dụng của TSCĐ này là 5 năm.
- Tỷ lệ khấu hao hàng năm của TSCĐ theo phương pháp khấu hao
đường thẳng là 20%.
- Tỷ lệ khấu hao nhanh theo phương pháp số dư giảm dần có điều chỉnh
= 20% x 2 (hệ số điều chỉnh) = 40%
- Mức trích khấu hao hàng năm của TSCĐ trên được xác định cụ thể
theo bảng dưới đây:
ĐVT: đồng
Năm Giá trị còn lại Cách tính số khấu Mức khấu Mức khấu
Khấu hao
13
thứ
của TSCĐ
hao TSCĐ hàng
hao hàng
hao hàng
luỹ kế cuối
năm
năm
tháng
năm
1
10.000.000
10.000.000 x 40%
4.000.000
333.333
4.000.000
2
6.000.000
6.000.000 x 40%
2.400.000
200.000
6.400.000
3
3.600.000
3.600.000 x 40%
1.440.000
120.000
7.840.000
4
2.160.000
2.160.000 : 2
1.080.000
90.000
8.920.000
5
2.160.000
2.160.000 : 2
1.080.000
90.000
10.000.000
Trong đó:
+ Mức khấu hao TSCĐ từ năm thứ 1 đến năm thứ 3 được tính bằng giá
trị còn lại của TSCĐ nhân với tỷ lệ khấu hao nhanh (40%).
+ Từ năm thứ 4 trở đi mức khấu hao hàng năm bằng giá trị còn lại của
TSCĐ (đầu năm thứ 4) chia cho số năm sử dụng còn lại của TSCĐ.
(2.160.000 : 2 = 1.080.000) (vì tại năm thứ 4 mức khấu hao theo
phương pháp số dư giảm dần (2.160.000 x 40% = 864.000) thấp hơn mức
khấu hao bình quân giữa giá trị còn lại và số năm sử dụng còn lại của TSCĐ
là 1.080.000).
- Ưu, nhược điểm:
+ Ưu điểm: Thu hồi vốn nhanh, hạn chế được sự mất giá do hao mòn vô
hình gây ra. Do thu hồi vốn nhanh vì vậy sẽ làm giảm thuế thu nhập doanh
nghiệp cho nhà nước.
+ Nhược điểm:
- Đối với những sản phẩm hoặc loại hình kinh doanh mà tiêu thụ chậm
sẽ làm ảnh hưởng đến kết quả kinh doanh của doanh nghiệp. Vì vậy TSCĐ
hoạt động phải đạt năng suất cao.
3. Phương pháp khấu hao theo số lượng, khối lượng sản phẩm
- Được áp dụng để tính khấu hao các loại máy móc, thiết bị thoả mãn
đồng thời các điều kiện sau:
+ Trực tiếp liên quan đến việc sản xuất sản phẩm.
14
+ Xác định được tổng số lượng, khối lượng sản phẩm sản xuất theo
công suất thiết kế của TSCĐ.
+ Công suất sử dụng thực tế bình quân tháng trong năm tài chính không
thấp hơn 50% công suất thiết kế.
- Trình tự thực hiện phương pháp khấu hao TSCĐ theo sản lượng như
sau:
+ Căn cứ vào hồ sơ kinh tế kỹ thuật của TSCĐ, doanh nghiệp xác định
tổng số lượng, khối lượng sản phẩm sản xuất theo công suất thiết kế của
TSCĐ.
+ Căn cứ vào tình hình thực tế sản xuất, doanh nghiệp xác định số
lượng, khối lượng sản phẩm thực tế sản xuất hàng tháng, hàng năm của
TSCĐ.
+ Xác định mức trích khấu hao trong tháng của TSCĐ theo công thức
sau:
Møc trÝch khÊu hao;trong th¸ng; cña TSC§ =
Sè l-îng s¶n phÈm;s¶n xuÊt; trong th¸ng x
Møc trÝch khÊu hao;b×nh qu©n tÝnh cho mét;®¬n vÞ s¶n phÈm
Trong đó:
Møc trÝch khÊu hao;b×nh qu©n tÝnh cho; 1 ®¬n vÞ s¶n phÈm =
Error!
- Mức trích khấu hao năm của TSCĐ bằng tổng mức trích khấu hao của
12 tháng trong năm hoặc xác định theo công thức sau:
Møc trÝch khÊu hao;n¨m cña TSC§ =
Sè l-îng s¶n phÈm;s¶n xuÊt trong n¨m x
Møc trÝch khÊu hao;b×nh qu©n tÝnh cho mét;®¬n vÞ s¶n phÈm
Trường hợp công suất thiết kế hoặc nguyên giá của TSCĐ thay đổi,
doanh nghiệp phải xác định lại mức trích khấu hao TSCĐ.
15
VD: 1 Công ty A mua 1 máy xúc đất (mới 100%) với nguyên giá là 250 triệu đòng công suất thiết kế của máy xúc này là 30m3/giờ sản lượng theo công suất thiết kế của máy xúc này là 2.000.000m3 khối lượng sản phẩm đạt
được trong năm thứ nhất của máy xúc là:
Tháng Tháng Khối lượng sản phẩm hoàn thành (m3) Khối lượng sản phẩm hoàn thành (m3)
Tháng 1 Tháng 7 15.000 16.000
Tháng 2 Tháng 8 15.000 17.000
Tháng 3 Tháng 9 16.000 16.000
Tháng 4 Tháng 10 15.000 17.000
Tháng5 Tháng 11 17.000 18.000
Tháng 6 Tháng 12 15.000 18.000
+ Mức trích khấu hao bình quân cho 1 m3 đất xúc = 250 triệu đồng : 2.000.000 m3 = 125 đồng/m3
16
+ Mức trích khấu hao của máy xúc được tính theo bảng sau:
Tháng Sản lượng thực tế tháng (m3) Mức trích khấu hao tháng (đồng)
1 15.000 15.000 x 125 = 1.875.000
2 15.000 15.000 x 125 = 1.875.000
3 16.000 16.000 x 125 = 2.000.000
4 15.000 15.000 x 125 = 1.875.000
5 17.000 17.000 x 125 = 2.125.000
6 15.000 15.000 x 125 = 1.875.000
7 16.000 16.000 x 125 = 2.000.000
8 17.000 17.000 x 125 = 2.125.000
9 16.000 16.000 x 125 = 2.000.000
10 17.000 17.000 x 125 = 2.125.000
11 18.000 18.000 x 125 = 2.250.000
12 18.000 18.000 x 125 = 2.250.000
Tổng cộng cả năm 24.375.000đ
- Ưu nhược điểm:
+ Ưu điểm: Khi tiến hành sử dụng thì TSCĐ mới trích khấu hao. Mức
trích khấu hao tỷ lệ thuận với số lượng sản phẩm sản xuất vì vậy có tác dụng
thúc đẩy khả năng tăng năng suất trong sản xuất.
+ Nhược điểm: Chỉ ứng dụng được với những TSCĐ trực tiếp sản xuất
III. NỘI DUNG HẠCH TOÁN KHẤU HAO TSCĐ
ra sản phẩm.
1. Tài khoản sử dụng
Để theo dõi tình hình hiện có, biến động tăng, giảm giá trị hao mòn của
toàn bộ TSCĐ hiện có tại doanh nghiệp (trừ tài sản cố định thuê hoạt động) kế
toán sử dụng tài khoản 214 "hao mòn tài sản cố định" tài khoản này có kết cấu
và nội dung phản ánh như sau:
17
Bên Nợ: Phản ánh các nghiệp vụ phát sinh làm giảm giá trị hao mòn
của tài sản cố định (nhượng bán, thanh lý …).
Bên Có: Phản ánh các nghiệp vụ làm tăng giá trị hao mòn của tài sản cố
định (do trích khấu hao, đánh giá tăng hao mòn…)
Dư có: Giá trị hao mòn của tài sản cố định hiện có.
Tài khoản 214 chi tiết thành 3 tài khoản cấp 2:
+ Tài khoản 2141: Hao mòn TSCĐ hữu hình
+ Tài khoản 2142: Hao mòn TSCĐ thuê tài chính
+ Tài khoản 2143: Hao mòn TSCĐ vô hình
Bên cạnh đó, kế toán còn sử dụng tài khoản 009 "nguồn vốn khấu hao
cơ bản" để theo dõi tình hình thành và sử dụng số vốn khấu hao cơ bản tài sản
cố định. Tài khoản này có kết cấu và nội dung phản ánh như sau:
Bên Nợ: Các nghiệp vụ làm tăng nguồn vốn khấu hao cơ bản (trích
khấu hao cơ bản, thu hồi vốn khấu hao cơ bản đã điều chuyển trước đây…)
Bên Có: Các nghiệp vụ làm giảm nguồn vốn khấu hao (đầu tư mua sắm
TSCĐ, trả nợ vay, điều chuyển vốn khấu hao, cho vay …)
Dư Nợ: Nguồn vốn khấu hao cơ bản hiện còn.
2. Phương pháp hạch toán:
- Định kỳ (tháng, quý…) trích khấu hao TSCĐ và phân bổ vào chi phí
kinh doanh:
Nợ TK 627 (6274: Chi tiết theo từng phân xưởng):Khấu hao TSCĐ
dùng cho các phân xưởng sản xuất, chế tạo sản phẩm.
Nợ TK 641 (6414): Khấu hao TSCĐ sử dụng cho tiêu thụ hàng hoá dịch
vụ.
Nợ TK 642 (6424): Khấu hao TSCĐ dùng chung cho toàn doanh
nghiệp
Có TK 214 (chi tiết theo từng tiểu khoản): Tổng số khấu hao phải
trích trong kỳ.
Đồng thời, ghi số khấu hao đã trích trong kỳ:Nợ TK 009.
18
- Trường hợp vào cuối năm tài chính, khi doanh nghiệp xem xét lại.
Thời gian trích khấu hao và phương pháp khấu hao (chủ yếu đối với TSCĐ vô
hình), nếu có mức chênh lệch với số khấu hao trong năm cần tiến hành điều
chỉnh. Nếu mức khâu hao mới cao hơn mức khấu hao đã trích, số chênh lệch
tăng được ghi bổ xung vào chi phí kinh doanh như khi trích khấu hao bình
thường. Ngược lại, nếu mức khấu hao phải trích nhỏ hơn số đã trích khoản
chênh lệch giảm được ghi giảm, chi phí kinh doanh như sau:
Nợ TK 214: Số chênh lệch giảm
Có các TK liên quan (627,641, 642…)
- Trường hợp tăng giá trị hao mòn do đánh giá lại:
BT1: Nợ TK 412: Ghi giảm chênh lệch giá
Có TK 214: Ghi tăng giá trị hao mòn
- Trường hợp được cấp, chuyển đến
+ Đối với đơn vị phụ thuộc
Nợ TK 211, 213 (chi tiết tiểu khoản): Nguyên giá TSCĐ
Có TK 411: Tăng nguồn vốn kinh doanh theo giá trị còn lại.
Có TK 214: Giá trị hao mòn (nếu có)
- Trường hợp nhượng bán, thanh lý TSCĐ.
BT1: Xoá sổ TSCĐ nhượng bán, thanh lý
Nợ TK 214: Giá trị hao mòn luỹ kế
Nợ TK 811: Giá trị còn lại
Có TK 211, 213 (chi tiết tiểu khoản): Nguyên giá TSCĐ.
BT2: Phản ánh số thu về nhượng bán TSCĐ và số thu hồi về thanh lý
TSCĐ.
Nợ TK 111, 112: Thu bằng tiền
Nợ TK 152, 153: Số thu hồi vật liệu dụng cụ nhập kho
Nợ TK 131, 138: Phải thu ở người mua
Có TK 711: Giá bán TSCĐ hoặc thu nhập về thanh lý.
Có TK 3331 (333311): Thuế GTGT phải nộp (nếu có).
19
BT3: Tập hợp chi phí nhượng, bán thanh lý TSCĐ
Nợ TK 811: Tập hợp chi phí nhượng bán, thanh lý
Nợ TK 13 (1331): Thuế GTGT được khấu trừ (nếu có)
Có TK liên quan (111, 112, 331, 334…)
- Trường hợp khấu hao hết đối với TSCĐ hữu hình và vô hình
Nợ TK 214 (2141, 2143): Hao mòn TSCĐ
Có TK 211, 213: Nguyên giá TSCĐ
- Trường hợp giảm do chuyển thành công cụ dụng cụ nhỏ.
Nếu giá trị còn lại nhỏ, kế toán sẽ phân bổ hết vào chi phí kinh doanh 1
lần, còn giá trị còn lại lớn sẽ đưa vào chi phí để phân bổ dần vào chi phí kinh
doanh.
Nợ TK 214: Giá trị hao mòn luỹ kế
Nợ TK 627 (6273): Tính vào chi phí sản xuất chung
Nợ TK 641 (6413): Tính vào chi phí bán hàng
Nợ TK 642 (6423): Tính vào chi phí QLĐN
Nợ TK 242: Giá trị còn lại (nếu giá trị còn lại lớn)
Có TK 211, 213, Nguyên giá TSCĐ.
- Trường hợp do góp vốn liên doanh bằng TSCĐ
Những TSCĐ gửi đi tham gia liên doanh do không thuộc quyền sử dụng
và quản lý của doanh nghiệp nữa nên được coi như khấu hao hết giá trị 1 lần
phần chênh lệch giữa giá trị vốn góp với giá trị còn lại của TSCĐ góp vốn (do
khi góp vốn phải đánh giá lại TSCĐ) được ghi vào tài khoản 412' "chênh lệch
đánh giá lại tài sản".
Nợ TK214: Giá trị hao mòn luỹ kế
Nợ TK 222: Giá trị vốn góp liên doanh dài hạn
Nợ TK 128: Giá trị vốn góp liên doanh ngắn hạn
Nợ (hoặc Có) TK 412: Phần chênh lệch giữa giá trị còn lại và giá trị vốn góp.
Có TK 211, 213: Nguyên giá TSCĐ vốn góp.
- Trường hợp trả lại vốn góp cho các bên tham gia liên doanh.
20
BT1: Xoá sổ TSCĐ
Nợ TK 411 (chi tiết vốn liên doanh): Giá trị còn lại theo thoả thuận
Nợ TK 214: Giá trị hao mòn luỹ kế
Nợ (hoặc có) TK 412: Phần chênh lệch nếu có
Có TK 211, 213: Nguyên giá TSCĐ trao trả
- Trường hợp phát hiện TSCĐ thiếu và chưa rõ nguyên nhân
Nợ TK 214: Giá trị hao mòn luỹ kế
Nợ TK 138 (1381): Giá trị thiếu chờ xử lý
Có TK 211: Nguyên giá TSCĐ
Khi có quyết định xử lý.
Nợ TK 111, 1388, 334…: Cá nhân phải bồi thường, hoặc trừ lương
Nợ TK liên quan (411, 415, 811, …): Quyết định ghi tăng chi phí khác
hay giảm nguồn vốn .
Có TK 138 (1381): Giá trị hiện nay đã xử lý
- Trường hợp trao đổi TSCĐ tương tự
Doanh nghiệp dùng TSCĐ của mình để trao đổi TSCĐ tương tự của
đơn vị khác (về công dụng và giá cả).
Nợ TK 211, 213 :Nguyên giá TSCĐ nhận về
Nợ TK 214 :Giá trị hao mòn TSCĐ đem trao đổi
Có TK 211, 213: Nguyên giá TSCĐ đem trao đổi
- Trường hợp trao đổi TSCĐ không tương tự.
+ Xoá sổ TSCĐ đem trao đổi
Nợ TK 811: Giá trị còn lại
Nợ TK 214: Giá trị hao mòn
Có TK 211, 213: Nguyên giá TSCĐ
+ Giá hợp lý của TSCĐ đem trao đổi (do thoả thuận)
Nợ TK 131: Giá hợp lý TSCĐ đem trao đổi
Có TK 711: Tăng thu nhập khác
Có TK3331: Thuế GTGT phải nộp
21
+ Giá hợp lý của TSCĐ nhận về
Nợ TK 211, 213 - Nguyên giá
Nợ TK 133: Thuế GTGT được khấu trừ
Có TK 131: Giá hợp lý của tài sản nhận về
Nếu giá hợp lý của TSCĐ đem trao đổi lớn hơn giá hợp lý của TSCĐ
nhận về ghi:
Nợ TK 111, 112
Có TK 131
Và ngược lại.
- Trường hợp trả TSCĐ thuê tài chính
+ Trong quá trình sử dụng TSCĐ thuê tài chính kế toán phải tiến hành
khấu hao TSCĐ thuê vào chi phí kinh doanh từng kỳ hạch toán.
Nợ TK 627, 641, 642
Có TK 214 (2142) :Khấu hao TSCĐ thuê tài chính.
+ Cuối niên độ kế toán xác định số phải trả về nợ gốc cho thuê tài chính
Nợ TK 342: Ghi giảm số nợ dài hạn về thuê tài chính
Có TK 315: Ghi tăng nợ dài hạn đến hạn trả.
+ Khi thanh toán gốc và lãi vay cho công ty tài chính
Nợ TK 315 :Thanh toán gốc đến hạn trả
Nợ TK 635 :Lãi thuê tài chính
Nợ TK 133:Thuế GTGT được khấu trừ không nằm trong nợ gốc.
Có TK 111, 112
+ Khi trả TSCĐ thuê tài chính
giả dụ còn lại chưa khấu hao hết (nếu có) đưa vào chi phí phân bổ
Nợ TK 242: Kết chuyển giá trị còn lại chưa nhân hao hết (nếu có)
Nợ TK 214 (2142): Giá trị hao mòn luỹ kế
Có 212: Nguyên giá TSCĐ đi thuê
+ Nếu bên đi thuê được quyền sở hữu hoàn toàn tài sản thuê
22
BT1 Nợ TK 211, 213: Ghi tăng nguyên giá TSCĐ tự có
Có TK 212: Ghi giảm nguyên giá TSCĐ thuê tài chính
BT2 kết chuyên giá trị hao mòn
Nợ 214 (2142): Giảm giá trị hao mòn TSCĐ thuê tài chính
Có 214 (2141, 2143): Ghi tăng giá trị hao mòn TSCĐ nếu có của
doanh nghiệp
- Đối với TSCĐ đầu tư bằng nguồn kinh phí sự nghiệp kinh phí dự án
+ Khi nhượng bán
Nợ TK 466: Giá trị còn lại
Nợ TK 214: Hao mòn TSCĐ
Có TK 211, 213… Nguyên giá TSCĐ
3. Khái quát về các hình thức tổ chức hạch toán khấu hao TSCĐ
* Sổ sách kế toán
- Thẻ TSCĐ và sổ chi tiết tài sản
+ Thẻ TSCĐ: được lập để theo dõi chi tiết từng TSCĐ của đơn vị, tình
hình thay đổi nguyên giá và giá trị hao mòn đã trích hàng quý, hàng năm của
từng TSCĐ. Thẻ TSCĐ do kế toán TSCĐ lập, kế toán trưởng ký xác nhận.
Thẻ được lưu ở phòng kế toán suốt quá trình sử dụng TSCĐ.
+ Sổ chi tiết TSCĐ: có thể mở để theo dõi cho một loại TSCĐ hoặc mở
cho một bộ phận (phân xưởng, phòng ban) của doanh nghiệp. Sau khi phân
loại TSCĐ theo tiêu thức do doanh nghiệp lựa chọn xác định đúng đối tượng
ghi TSCĐ là TSCĐ riêng lẻ hay hệ thống TSCĐ; ghi mà sổ cho TSCĐ, sau đó
kế toán ghi vào thẻ TSCĐ, mỗi loại TSCĐ ghi một thẻ và vào sổ chi tiết
TSCĐ, mỗi tài sản ghi một dòng
- Sổ tổng hợp
+ Hình thức "Nhật ký chung"
Hình thức nhật ký chung gồm có 2 sổ tổng hợp là nhật ký chung và sổ
cái TK 214
23
Chứng từ gốc
Nhật ký chung Sổ, thẻ TSCĐ Chứng từ gốc
Bảng tổng hợp chi tiết Sổ cái TK 214 Chứng từ gốc
Bảng cân đối số phát sinh
Bảng cân đối kế toán ghi hàng ngày
ghi cuối tháng hoặc cuối quý
đối chiếu vào cuối kỳ
Hàng ngày hoặc định kỳ, căn cứ vào chứng từ gốc, kế toán định khoản,
ghi vào sổ nhật ký chung, đồng thời ghi vào thẻ, sổ chi tiết TSCĐ. Trên cơ sở
của sổ nhật ký chung chuyển sang sổ cái TK 214
Cuối kỳ, kế toán lập bảng tổng hợp chi tiết, tính ra sổ phát sinh nợ, có
và số dư cuối kỳ của TK 214 trên sổ cái. Đối chiếu sổ cái TK 214 với bảng
tổng hợp chi tiết nếu có chênh lệch phải tìm nguyên nhân và điều chỉnh. Trên
cơ sở số liệu ở sổ TK 214, ghi vào bảng cân đối sổ phát sinh cho tài khoản đó.
Căn cứ vào số liệu trên bảng cân đối số phát sinh và bảng tổng hợp chi tiết để
ghi vào mục"Hao mòn luỹ kế TSCĐ" trên bảng cân đối kế toán.
+ Hình thức "Nhật ký - sổ cái"
Hình thức sổ kế toán "Nhật ký - sổ cái"
Chỉ có một sổ tổng hợp là nhật ký - sổ cái.
24
Chứng từ gốc
Sổ, thẻ TSCĐ
Bảng tổng hợp chi tiết Nhật ký - sổ cái
Bảng cân đối kế toán
Hàng ngày, từ chứng từ gốc, kế toán định khoản và ghi vào nhật ký - sổ
cái, mỗi chứng từ ghi một dòng. Sau khi vào nhật ký - sổ cái, đồng thời ghi
vào thẻ, sổ chi tiết TSCĐ.
Cuối tháng, tính ra số phát sinh nợ, có và số dư cuối kỳ của TK 214. Từ
số liệu của sổ chi tiết TSCĐ, lập bảng tổng hợp chi tiết, để đối chiếu số liệu
của tài khoản 214 trên sổ nhật ký - sổ cái, nếu có chênh lệch phải tìm nguyên
nhân và điều chỉnh. Căn cứ vào số dư cuối kỳ của tài khoản 214 và bảng tổng
hợp chi tiết để xác định giá trị ghi vào mục "Hao mòn luỹ kế TSCĐ" trên
bảng cân đối kế toán.
+ Hình thức "Chứng từ ghi sổ"
Hình thức "Chứng từ ghi sổ" gồm có 2 sổ tổng hợp là sổ đăng ký chứng
từ ghi sổ, sổ cái TK 214
25
Chứng từ gốc
Sổ, thẻ TSCĐ Chứng từ ghi sổ Chứng từ gốc
Sổ cái TK 214 Bảng tổng hợp chi tiết
Sổ đăng ký chứng từ ghi sổ
Bảng cân đối số phát sinh
Bảng cân đối kế toán
Hàng ngày hoặc định kỳ, căn cứ vào chứng từ gốc, kế toán lập chứng từ
ghi sổ. Chứng từ ghi sổ sẽ được vào sổ đăng ký chứng từ ghi sổ sau đó được
dùng để ghi vào sổ cái TK 214. Các chứng từ gốc sau khi được dùng làm căn
cứ lập chứng từ ghi sổ được dùng để ghi vào các thẻ, sổ chi tiết TSCĐ.
Cuối kỳ, kế toán lập bảng tổng hợp chi tiết, tính ra số phát sinh nợ, có
và số dư cuối kỳ TK 214 trên sổ cái. Đối chiếu sổ cái TK 214 với bảng tổng
hợp chi tiết, nếu có chênh lệch phải tìm nguyên nhân và điều chỉnh. Trên cơ
sở số liệu của sổ cái TK 214 ghi vào bảng cân đối số phát sinh cho tài khoản
đó. Căn cứ vào bảng cân đối số phát sinh và bảng tổng hợp chi tiết để ghi vào
mục "Hao mòn luỹ kế TSCĐ" Trên bảng cân đối kế toán.
+ Hình thức "Nhật ký chứng từ"
26
Chứng từ gốc và bảng phân bổ
Bảng kê số 4 Bảng kê số 5
Sổ, thẻ TSCĐ
Nhật ký chứng từ số 7
Bảng tổng hợp chi tiết Sổ cái TK 214
Bảng cân đối số phát sinh
Bảng cân đối kế toán
Hàng ngày, căn cứ vào chứng từ gốc, và bảng phân bổ khấu hao để vào
bảng kê số 4 và số 5, đồng thời vào thẻ, sổ chi tiết TSCĐ. Cuối kỳ, từ bảng kê
số 4 và số 5 vào nhật ký chứng từ số 7. Nhật ký chứng từ số 7 là căn cứ để
vào sổ cái TK 214. Kế toán tính toán ra số phát sinh nợ, có và dư cuối kỳ TK
214. Từ sổ, thẻ TSCĐ lập bảng tổng hợp chi tiết đối chiếu với sổ cái TK 214,
nếu có chênh lệch tìm nguyên nhân và điều chỉnh. Từ số liệu của sổ cái TK
214 và bảng tổng hợp chi tiết kế toán ghi vào mục "Hao mòn lũy kế TSCĐ"
trên bảng cân đối kế toán.
27
PHẦN II : MỘT SỐ Ý KIẾN ĐÁNH GIÁ KIẾN NGHỊ VỀ HẠCH TOÁN KHẤU HAO TSCĐ THEO CHẾ ĐỘ TÀI CHÍNH HIỆN NAY
1. ĐÁNH GIÁ VÀ NHẬN XÉT VỀ KHẤU HAO VÀ CÁC PHƯƠNG PHÁP TRÍCH KHẤU HAO TSCĐ HIỆN NAY
Xuất phát từ những yêu cầu của công tác quản lý, cũng như sự đòi hỏi
mạnh mẽ phải hội nhập của nền kinh tế với khu vực và quốc tế, cũng để ngày
càng phù hợp với thông lệ kế toán quốc tế thì nhà nước đã ngày càng có
những văn bản điều chỉnh các quy định trong công tác kế toán tài chính.
Việc ban hành 10 chuẩn mực kế toán Việt Nam theo quyết định số
149/2001/QĐ-BTC ngày 31/12/2001 của Bộ trưởng Bộ Tài chính. Trong đó
có chuẩn mực số 03, 04 là các chuẩn mực về TSCĐ hữu hình và vô hình, đã
làm cho công tác kế toán về TSCĐ ngày càng được hoàn thiện thêm, đặc biệt
có các vấn đề khá phức tạp và nhạy cảm trong đầu tư quản lý sử dụng và thu
hồi vốn đối với TSCĐ cũng như ảnh hưởng của nó tới xác định thuế thu nhập
doanh nghiệp. Sau đó là việc ban hành thông tư hướng dẫn số 89/2002/TT -
BTC ngày 31/12/2002; Trong đó có hướng dẫn nội dung hai chuẩn mực này.
Việc ban hành quyết định số 149 trong đó có 2 chuẩn mực 03, 04, các chuẩn
mực này đã có nhiều điểm phù hợp với các chuẩn mực và thông lệ quốc tế
nhất là với hệ thống chuẩn mực kế toán của các nước Tây Âu và ngày càng
phù hợp hơn với đặc điểm của nền kinh tế thị trường theo định hướng XHCN
ở Việt Nam.
Việc quy định thời gian sử dụng hữu ích và phương pháp khấu hao (Tuy
phải thực hiện nhất quán trong nhiều kỳ) nhưng đã cho phép xem xét lại định
kỳ, thường là cuối năm tài chính nếu thời gian hữu ích không còn phù hợp
hoặc có sự thay đổi đáng kể trong cách thức sử dụng tài sản thì được điều
chỉnh thời gian sử dụng hữu ích, tỷ lệ khấu hao và thay đổi phương pháp khấu
hao cho năm hiện hành và những năm tiếp theo.
28
Việc ban hành quyết định số 206/2003/QĐ-BTC ngày 12/12/2003.
Thay thế quyết định số 166/1999/QĐ-BTC ngày 30/12/1999 của Bộ Tài
chính, về chế độ quản lý sử dụng, trích khấu hao TSCĐ đã nâng giá trị về tiêu
chuẩn TSCĐ từ 5 triệu đồng lên 10 triệu đồng việc đó đã tạo điều kiện hơn
cho doanh nghiệp đẩy nhanh việc thu hồi vốn đầu tư đối với những tài sản của
doanh nghiệp. Cùng với việc mở rộng hơn các phương pháp khấu hao cũng đã
góp phần tạo điều kiện cho doanh nghiệp áp dụng cho phù hợp với những đặc
điểm của TSCĐ và đặc điểm của doanh nghiệp.
Tuy nhiên để nhằm làm cho các nội dung của kế toán khâu hao ngày
càng phù hợp hơn với đặc điểm của nền kinh tế và kế toán ở Việt Nam cũng
như tạo thuận lợi cho công tác quản lý kế toán ngày một tốt hơn em xin đóng
2. KIẾN NGHỊ
góp một số ý kiến sau
- Ta nhận thấy rằng trong doanh nghiệp có rất nhiều loại TSCĐ với tính
chất, công dụng và cách thức sử dụng khác nhau, mức độ suy giảm về giá trị,
giá trị sử dụng khác nhau và cũng để phù hợp hơn với tình hình thực tế nhà
nước nên đa dạng hoá các phương pháp khấu hao hơn nữa trong kế toán tài
chính. Như vậy sẽ góp phần giúp cho việc áp dụng phù hợp với đặc điểm của
các loại tài sản cũng như đặc điểm của doanh nghiệp. Trong quá trình sử dụng
tài sản thu được lợi ích từ quá trình sử dụng đó.
- Cũng chính do TSCĐ có những đặc điểm về công dụng , tính chất và
khả năng sản xuất khác nhau. Do đó có sự khác nhau về mức độ hao mòn hữu
hình và vô hình. Do vậy để phù hợp với các nguyên tắc hạch toán và đặc điểm
tính chất của từng loại TSCĐ, để tốt hơn cho công tác quản lý và tạo điều
kiện cho công tác thu hồi vốn, thì ta nên quy định phân nhóm đối với những
TSCĐ khi áp dụng phương pháp khấu hao như:
+ Nhóm các TSCĐ hữu hình: Nhà cửa, vật kiến trúc… thì nên áp dụng
phương pháp khấu hao đường thẳng. Còn như máy móc thiết bị … nên áp
dụng phương pháp khối lượng số lượng sản phẩm hoặc phương pháp số dư
29
giảm dần có điều chỉnh (áp dụng phương pháp số dư giảm dần nhất là đối với
những loại máy móc thiết bị có ảnh hưởng nhiều của hao mòn vô hình)
+ Nhóm TSCĐ vô hình: như quyền sử dụng đất có thời hạn, đặc
quyền… nên áp dụng phương pháp khấu hao đường thẳng và phương pháp số
dư giảm dần có điều chỉnh.
+ Việc phân loại TSCĐ để áp dụng phương pháp khấu hao cho từng
loại có các tác dụng sau:
Để nhằm nâng cao năng xuất, hiệu quả sử dụng TSCĐ, sử dụng tối đa
năng lực có thể của TSCĐ (như máy móc sản xuất khi sử dụng phương pháp
khấu hao theo khối lượng số lượng sản phẩm). Từ đó góp phần đẩy nhanh
công tác thu hồi vốn cũng như để làm giảm chi phí khấu hao trên một đơn vị
sản phẩm (nhất là những TSCĐ có giá trị lớn và bị ảnh hưởng nhiều của hao
mòn vô hình)
Xuất phát từ đặc điểm của các doanh nghiệp ở Việt Nam đó là doanh
nghiệp mà vốn chủ sở hữu là của nhà nước (là doanh nghiệp nhà nước) và
doanh nghiệp có vốn chủ sở hữu là các cá nhân đóng góp. Ta thấy rằng từ 2
loại hình sở hữu vốn này có xuất hiện một khuynh hướng đối với quản lý
công tác khấu hao như sau. Hầu hết đối với những doanh nghiệp vốn là của
các cá nhân đóng góp. Tuy rằng cũng như các loại hình doanh nghiệp khác
đều có mục tiêu là tối đa hoá lợi nhuận. Nhưng công tác thu hồi vốn trong đó
có thu hồi vốn đối với đầu tư vào TSCĐ được họ quan tâm đặc biệt. Họ tìm
mọi biện pháp để đẩy nhanh công tác thu hồi vốn đối với những TSCĐ đã đầu
tư này (nhằm bảo toàn vốn cũng như giảm sự tác động của thuế thu nhập).
Còn đối với loại hình doanh nghiệp nhà nước do vốn chủ sở hữu là của nhà
nước. Vì vậy trong công tác quản lý và kế toán họ tìm các biện pháp để kéo
dài thời gian khấu hao hoặc kéo dài thời gian thu hồi vốn khấu hao, chỉ cốt
sao cuối cùng duy trì thu hồi được số vốn đầu tư ban đầu. Họ ít quan tâm đến
sự trượt giá trị thị trường đối với những tài sản, nhằm mục đích để tăng lợi
nhuận, lập quỹ phân phối theo chính sách của nhà nước cũng như để báo cáo
30
các thành tích của doanh nghiệp. Do đó sẽ làm chậm công tác thu hồi vốn đầu
tư ban đầu. Việc phân loại TSCĐ và áp dụng phù hợp với các phương pháp
khấu hao sẽ hạn chế được các vấn đề trên
- Theo các công thức xác định mức khấu hao hiện nay đang sử dụng ta thấy
không có yếu tố giá trị thu hồi ước tính. Việc loại bỏ giá trị thu hồi ước tính
đã làm cho công tác tính toán đơn giản hơn và phù hợp với TSCĐ vô hình.
Tuy nhiên đối với TSCĐ hữu hình, thường hết niên độ sử dụng vẫn chứa
đựng một lượng giá trị có thể thu hồi được. Ví dụ như ôtô, máy móc vv. Vì
vậy đối với TSCĐ hữu hình, ta nên đưa phần giá trị thu hồi này vào công thức
xác định mức khấu hao. Việc sử dụng giá trị thu hồi sẽ khống chế tổng mức
khấu hao luỹ kế của TSCĐ hữu hình, tức là TSCĐ hữu hình không được khấu
hao hết nguyên giá. Điều đó cũng có thể làm cho các doanh nghiệp tăng
cường trách nhiệm hơn trong việc quản lý và sử dụng TSCĐ hữu hình. Tuy
nhiên việc đưa vào là một vấn đề phức tạp vì xem xét ước tính giá trị thu hồi
như thế nào đối với từng loại TSCĐ cũng như từng TSCĐ hữu hình là một
vấn đề cần phải nghiên cứu và cân nhắc của các cơ quan nhà nước
31
LỜI CẢM ƠN
Để hoàn thành được đề án này em đã được sự giúp đỡ chỉ bảo nhiệt tình
của cô giáo Phạm Thị Thuỷ giáo viên giảng dạy khoa kế toán Trường Đại học
Kinh tế Quốc dân Hà Nội. Vậy em xin chân thành cảm ơn cô giáo Phạm Thị
Thuỷ đã giúp em hoàn thành đề án này.
Sinh viên
Nguyễn Quốc Trung
