Kĩ thuật nuôi cá trê

Chia sẻ: Gu Tin | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:5

Thêm vào BST

Báo xấu

168
lượt xem 13
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tham khảo tài liệu 'kĩ thuật nuôi cá trê', nông - lâm - ngư, ngư nghiệp phục vụ nhu cầu học tập, nghiên cứu và làm việc hiệu quả

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Kĩ thuật nuôi cá trê

K THU T NUÔI CÁ TRÊ http://www.mekongfish.net.vn/uploads/chuyende_thuysan/kythuatnuoi/nuoi... K THU T NUÔI CÁ TRÊ Ts. Dương Nh t Long BM K thu t nuôi th y s n nư c ng t, Khoa Th y s n, Đ i h c C n Thơ Trong nh ng năm v a qua, cá Trê lai đã đư c nuôi m t s vùng châu Á như Thái Lan, Đài Loan, Ân Đ , Philippines, Trung qu c, Vi t nam... và m t s nư c cá Trê lai tr thành m t đ i tư ng nuôi ch y u như Thái Lan năng su t có th đ t 105 t n/ha/năm. H cá Trê g m nhi u loài châu Á và châu Phi. nư c ta đang khai thác và nuôi 4 loài đó là cá Trê Đen (Clarias focus), Trê Tr ng (Clarias batracus), Trê vàng (Clarias macrocephalus), Trê phi (Clarias gariepinus) và cá Trê lai. Hi n nay cá Trê vàng lai (là con lai gi a cá Trê phi đ c và cá Trê vàng cái) đang đư c nuôi ph bi n nhi u đ a phương trên c nư c. I. Đ C ĐI M SINH H C C A CÁ TRÊ Đ c đi m nh n d ng và phân bi t 4 loài cá Trê 1. Cá Trê tr ng (Clarias batrachus) 2. Cá Trê vàng (Clarias macrocephalus) 3. Cá Trê lai (hybrid catfish) là con lai gi a cá Trê vàng cái và cá Trê phi đ c 4. Cá Trê phi (Clarias gariepinus) Theo Ph m Thanh Liêm (2006) có nhi u ch tiêu hình thái đ phân biêt các loài cá Trê, tuy nhiên có 5 đ c đi m hình thái d nh n bi t nh t giúp phân bi t nhanh các loài cá Trê đó là các đ c đi m v màu s c cơ th (1) hình d ng c a thóp trán (2), xương ch m (3), kho ng cách xương ch m-vi lưng (4) và sau cùng là gai vi ng c (5). Hình 1: Hình d ng 4 loài cá Trê Hình 2: Đ c đi m nhân d ng 4 loài cá Trê Đ c đi m Trê tr ng Trê vàng Trê lai Trê Phi Màu s c màu s m, đ ng màu s m, đ ng còn nh thì màu không đ ng nh t mà nh t, có nhi u đ m nh t, có nhi u đ m s c như cá Trê có d ng bông tr ng tr ng sáng s p tr ng sáng s p vàng, có vài đ m đen loang l , không thành nh ng v ch thành nh ng v ch tr ng sáng trên cơ có các đ m tr ng ngang trên thân, và ngang trên thân, và th , nhưng khi l n sáng 1 of 5 4/8/2012 11:56 PM
K THU T NUÔI CÁ TRÊ http://www.mekongfish.net.vn/uploads/chuyende_thuysan/kythuatnuoi/nuoi... r i rác m t dư i r i rác m t dư i lên l i gi ng cá Trê thân thân phi, màu s c loang l Thóp trán ng n, hình thoi ng n có hình tam không có đ c đi m dài, có d ng như giác riêng, m t s cá th trái b u kéo dài gi ng cá Trê vàng, trong khi s khác l i gi ng cá Trê phi Xương ch m hình tam giác (đ nh tròn hình ch M, đ nh hình ch M xương ch m nh n xương ch m tròn ch không tròn như cá Trê lai) Kho ng cách xương dài, 1/4 - 1/5,5 ng n, 1/5 – 1/7 dài, 1/4 - 1/5 chi u ch m - vi lưng chi u dài đ u chi u dài đ u dài đ u Gai vi ng c m t trong x răng ch x răng cưa cưa, sâu (r t d k t m t ngoài vào trong lư i khi đánh b t) Các loài cá Trê nói chung đ u có tính ch u đ ng cao v i môi trư ng kh c nghi t như: ao tù, mương rãnh, nơi có hàm lư ng oxygen th p vì cơ th cá Trê có cơ quan hô h p ph g i là "hoa kh " giúp cá hô h p đư c nh khí tr i. Cá Trê có đ c tính ăn t p, th c ăn ch y u là đ ng v t. Trong t nhiên cá Trê ăn côn trùng, giun c, tôm cua, cá... ngoài ra trong đi u ki n ao nuôi cá Trê còn có th ăn các ph ph m t tr i chăn nuôi, nhà máy ch bi n th y s n, ch t th i t lò m . Mùa v sinh s n c a cá Trê b t đ u vào mùa mưa t tháng 4 - 9 t p trung ch y u vào tháng 5 - 7. Trong đi u ki n nuôi cá 0 có th sinh s n nhi u l n trong năm (4 - 6 l n). Nhi t đ đãm b o đ cá sinh s n t 25 - 32 C. Sau khi cá sinh s n xong ta có th nuôi v tái phát d c kho ng 30 ngày thì cá có th tham gia sinh s n tr l i. Loài cá Màu s c tr ng Đư ng kính tr ng (mm) S c sinh s n (tr ng/kg cá cái) Cá Trê vàng Nâu nh t, vàng nâu 1,1 - 1,2 60 000 - 80 000 Cá Trê phi Xanh lá m , xanh ng c bích 1,0 - 1,1 25 000 - 60 000 II. K THU T SINH S N NHÂN T O CÁ TRÊ 1. Nuôi v cá b m 1.1. Ao nuôi v Vì cá Trê có kh năng thích ng r t cao nên ao nuôi v không đòi h i các đi u ki n k thu t m t cách nghiêm ng t. Qua th c t ĐBSCL cho th y ao nuôi v có di n tích r t nh t vài ch c đ n vài trăm mét vuông cá đ u thành t t. Ao nuôi v cá Trê c n ph i có b ch c ch n không đư c rò r , có l m i, đ c bi t là c a c ng. T t nh t là c n rào ch n c n th n tránh s th t thóat cá. Đ sâu m c nư c dao đ ng t 1,2 – 1,5 m. 1.2. M t đ th 2 of 5 4/8/2012 11:56 PM
K THU T NUÔI CÁ TRÊ http://www.mekongfish.net.vn/uploads/chuyende_thuysan/kythuatnuoi/nuoi... 2 Cá dùng đ nuôi v ph i là cá có đ 12 tháng tu i, tr ng lư ng trung bình t 150 - 200 g/con. M t đ th t 0,5 0,8 kg/m , v i t l cá đ c : cá cái là 2 : 1 ho c 3 : 1. Th i gian nuôi v t 2 - 3 tháng. Không nên dùng cá đã cho sinh s n năm trư c đ đ n năm sau làm cá b m và m t cá cái không nên cho sinh s n quá 3 l n trong năm. 1.3. Th c ăn Cá Trê r t háu ăn và th i gian tiêu hóa th c ăn r t nhanh vì th nên cho cá ăn nhi u l n trong ngày. Lư ng th c ăn hàng ngày là 1.5 - 3 % tr ng lư ng cá nuôi. Thành ph n th c ăn ph i có hàm lư ng đ m tương đ i cao vì th lư ng b t cá s d ng chi m 30 - 40 %, cám g o 40 %, b t đ u nành 20 - 30 %. Ngoài ra có th s d ng thêm ph ph m t lò m hay t nhà máy ch bi n th y s n ho c cá t p tươi 1 l n/tu n. 2. Ch n cá b m Cá Trê cái khi thành th c có b ng to, m m đ u, l sinh d c hình vành khuyên và ph ng to thư ng có màu đ nh t. L y ngón tay vu t nh b ng cá t trên xu ng th y có tr ng ch y ra, kích c tr ng đ ng đ u, căng tròn v i màu s c đ c trưng. Con đ c có gai sinh d c dài, hình tam giác, phía đ u gai sinh d c nh n và nh , ph n nhô ra phía sau r t dài thư ng có màu tr ng hay vàng nh t, vào mùa sinh s n có màu h ng nh t. T l cá đ c : cá cái tham gia sinh s n là 1:3 ho c 1:5. 3. Kích thích cá sinh s n Kích thích t s d ng đ kích thích cá Trê sinh s n là não thùy th thư ng dùng là não thùy cá chép, HCG (Human Chorionic Gonadotropin) là kích d c t màng đ m c a nhau thai ti t ra. Li u hormone dùng cho kích thích cá là 4.000– 6.000 UI/kg cá cái. Có th dùng riêng ho c ph i h p c hai lo i kích d c t trên. Đ i v i cá Trê nên s d ng phương pháp kích thích cá hai li u v i cá cái L n m t: g i là li u sơ b , lư ng kích d c t s d ng b ng 1/3 t ng li u. L n hai: g i là li u quy t đ nh lư ng kích d c t s d ng b ng 2/3 t ng li u và cách l n m t t 4 - 6 gi . Cá đ c ch s d ng phương pháp kích thích cá m t l n duy nh t v i li u lư ng b ng li u sơ b c a cá cái. Kích thích cá đ c cùng th i đi m v i li u quy t đ nh cho cá cái. V trí tiêm kích d c t có th là g c vây ng c, xoang b ng ho c trên cơ lưng c a cá. Thư ng tiêm trên cơ lưng s an toàn và d dàng hơn. Th i gian hi u ng kích d c t c a cá Trê t 8 - 15 gi , nghĩa là sau th i gian này k t khi kích thích cá b ng li u quy t đ nh thì cá s r ng tr ng. Đ i v i phương pháp sinh s n nhân t o thì vi c xác đ nh th i đi m r ng tr ng này r t quan tr ng, vì y u t này nh hư ng r t l n đ n t l th tinh c a tr ng, n u tr ho c s m hơn cũng không t t. 4. Đ tr ng và th tinh 4.1. Cá đ tr ng và th tinh t nhiên Sau khi kích thích cá b ng kích d c t , b trí cá theo t l đ c:cái là 1:1 vào b đ có đ sâu m c nư c t 20 - 40 cm. B 2 đ có di n tích t 2 - 20 m trong đó có đ s n giá th là g ch đ i v i cá Trê phi và xơ d a ho c xơ nilon cho cá Trê vàng, nên căng m t t m lư i dư i đáy b đ h ng nh ng tr ng rơi r t không bám trên giá th . M t đ cá th vào b là 5 c p cá b m / m2. Ch cá sinh s n xong, ti n hành v t giá th có tr ng bám vào đem sang b p. 4.1. Th tinh nhân t o Tách cá cái và cá đ c b m trong hai b khác nhau theo t l 3 - 5 cá cái /1 cá đ c. Sau khi kích thích cá b ng kích d c t ta c n ph i xác đ nh chính xác th i đi m r ng tr ng c a cá cái đ ti n hành vu t tr ng và th tinh nhân t o. Vì cá đ c r t khó vu t l y tinh d ch, do đó c n m b ng cá đ c đ l y tinh sào. Chu n b d ng c Khăn, dao hay kéo đ m b ng cá đ c l y tinh sào. Thau nh đ ch a tr ng, chén đ ch a tinh sào cá đ c. Nư c mu i sinh lý hay d ch truy n. Giá th đ r c tr ng nên làm b ng khung lư i. Ti n hành th tinh nhân t o Ti n hành m cá đ c l y tinh sào ngay trư c th i đi m cá r ng tr ng. Vu t tr ng cá cái vào thau c n lau khô và s ch thau trư c khi ch a tr ng. Trư c khi vu t tr ng c n lau tay và thân cá khô ráo đ tránh nư c rơi vào thau tr ng. Dùng kéo c t nh tinh sào, sau đó v t l y ph n tinh d ch. K ti p pha loãng tinh d ch b ng 10 ml nư c mu i sinh lý. Tr n l n tinh d ch vào thau tr ng, dùng lông gia c m (lông v t) khu y đ u trong m t phút đ tr ng và tinh d ch hòa l n 3 of 5 4/8/2012 11:56 PM
K THU T NUÔI CÁ TRÊ http://www.mekongfish.net.vn/uploads/chuyende_thuysan/kythuatnuoi/nuoi... vào nhau. N u th y đ c quá ta c n thêm nư c mu i sinh đ gia tăng s ti p xúc v i tr ng c a tinh trùng do tinh trùng v n đ ng t t hơn trong môi trư ng nư c. Sau đó r a tr ng b ng nư c s ch. R c đ u tr ng lên khung lư i đư c b trí s n trong b p, tránh r c quá dày tr ng d b hư. 4.2. p tr ng 2 D ng c p có th là b xi măng, composite hay b lót b ng b t nilon. Di n tích b t 1 - 20 m . Đ sâu m c nư c t 20 - 60 cm. M t đ p t 20 000 - 30 000 tr ng/m2. Tr ng cá ph i ng p vào trong nư c. C n cung c p nư c m i liên t c và oxy đ y đ , nh t là th i đi m trư c và sau khi n ph i đãm b o t 5 6 mg/lít. Đ pH dao đ ng t 6,5 - 7,5. Nhi t đ 0 0 nư c b p t 25 - 33 C, nhưng t i ưu là t 28 - 30 C. V n đ m u ch t c a p tr ng là môi trư ng nư c ph i s ch, không đư c đ nư c hư th i làm nh hư ng đ n s phát tri n c a phôi cá. Trong quá trình p không đư c đ ánh n ng 0 tr c ti p chi u vào và nhi t đ nư c ph i n đ nh không đư c chênh l ch quá 2 C. Th i gian phôi phát tri n đ n khi n thành cá b t là 20 gi cá Trê phi và 22 - 23 gi cá Trê vàng. Sau khi cá n , ti n hành v t giá th ra. C n thao tác nh nhàng đ tách tr ng ung ra kh i b , nh m giúp b ương s ch hơn, làm tăng t l s ng c a cá b t. Ti p t c gi cá b p t 2 - 3 ngày thì chuy n sang giai đo n ương cá gi ng. Có th s d ng ti p b p làm b ương cá b t hay v t sang ao ho c b ương khác. Lúc này cá b t có th ăn đư c th c ăn bên ngoài. 5. Ương cá gi ng 2 Ương tr c ti p cá b t lên thành cá gi ng thì m t đ ương t 500 - 1000 con/m . Có th chia quá trình ương làm hai giai đo n thì m t đ ương cao hơn 5.000 – 10.000 con/ m2, t cá b t lên cá hương 2 - 3 cm th i gian t 15 - 20 ngày, t cá hương lên cá gi ng c 5 - 10 cm m t kho ng 10 - 20 ngày. T ng th i gian ương t 30 - 45 ngày. 5.1. Ương trong b xi măng, b lót b t nylon Di n tích b : 2 - 20 m2. Đ sâu m c nư c 40 - 60 cm. M t đ ương: 5.000 – 10.000 con /m2. Sau đó san thưa ra nhi u b khi cá l n. Trong quá trình ương c n duy tì m c nư c n đ nh, m i ngày c n ph i thay 1/3 lư ng nư c trong b ương. Giai đo n đ u nên cho cá ăn th c ăn tinh và tươi s ng như moina (tr ng nư c) hay lòng đ tr ng lu c chín. M i l n cho ăn 1 lòng đ tr ng/10 000 cá b t. M i ngày cho ăn t 3 - 4 l n. Sau 4 - 5 ngày s d ng trùng ch ho c th c ăn t ng h p đ thay th d n lòng đ tr ng. Hai lo i th c ăn này nên cho ăn xen k m i ngày hai l n. Đ c bi t v i th c ăn ch bi n c n đi u ch nh lư ng th c ăn sao cho kho ng 1 - 2 gi thì cá ăn h t là đư c. Th c ăn ch bi n có th s d ng th c ăn công nghi p ho c t ch bi n theo công th c sau: B t cá : 60%. B t đ u nành : 10 %. Cám g o : 25 %. B t mì : 5 %. Vitamin C và khoáng vi lư ng (premix) Các thành ph n trên đư c tr n đ u và ép thành viên đ cho cá ăn. Th c ăn dư th a c n lo i b nh m h n ch s ô nhi m môi trư ng nư c b ương và là nơi phát tri n vi khu n có h i cho s c khõe c a cá. Thư ng xuyên c r a v sinh b ương. Theo dõi tình hình ho t đ ng c a cá h ng ngày. 5.2. Ương cá trong giai Giai đư c đ t nơi có ngu n nư c s ch như ao, kinh, mương. Di n tích giai nh hay l n đ u đư c. Nên dùng lư i có m t nh hơn kích thư c cá b t và khi cá l n có th dùng giai có m t lư i thưa hơn nhưng đãm b o cá không thóat qua đư c. 2 M t đ ương trong giai t 2000 - 3000 con/m . Qu n lý và chăm sóc như ương trên b , đ ng th i c n c r a giai đ nư c đư c thông thoáng, k t h p ki m tra đ an toàn c a giai nh m tránh s th t thoát cá trong quá trình ương. 5.3. Ương cá Trê trong ao đ t Ao ương có di n tích t 100 - 500 m2. Đ sâu m c nư c t 1 - 1,2 m. Đáy ao b ng ph ng và đào m t rãnh nh r ng 1 m có đ sâu 20 - 30 cm nghiêng v phía c ng thoát nư c. Phía trư c c a c ng đào m t h r ng 1 - 2 m, sâu 40 - 50 cm đ d t p trung cá khi thu ho ch. C n c i t o ao th t k trư c khi th cá b t. S a chũa b b ng cho ch c ch n, l p h t các hang h c, l m i. Bón 10 - 15 kg vôi / 100 m2 đ sát trùng ao, tiêu di t đ ch h i, m m b nh trong ao. Bón phân chu ng đã 2 hoai 15 - 20 kg ho c 250 g phân vô cơ (NPK, DAP) cho 100 m m t nư c đ t o ngu n th c ăn t nhiên ban đ u cho cá 4 of 5 4/8/2012 11:56 PM
K THU T NUÔI CÁ TRÊ http://www.mekongfish.net.vn/uploads/chuyende_thuysan/kythuatnuoi/nuoi... 2 b t là nh ng đ ng v t phù du. M t đ cá ương dao đ ng t 1.000 – 2.000 con /m . Th c ăn s d ng như cách ương trên b hay trong giai. Th i gian đ u c n pha loãng th c ăn t t đ u kh p ao, khi cá l n nên dùng sàn đ cho cá ăn nh m giúp quan sát cá d hơn đ ng th i ki m soát đư c lư ng th c ăn đ k p th i đi u ch nh cho phù h p. Trong quá trình ương ph i thay nư c đ nh kỳ. Đ c bi t c n chú ý v n đ d ch b nh và phòng tr đ ch h i như: cá d , chim, r n nư c. Sau 30 - 45 ngày kích c cá gi ng đ t 10 - 12 cm thì chuy n cá sang nuôi th t. Khi đánh b t thu ho ch cá gi ng c n thao tác nh nhàng, d ng c ph i trơn nh n, m t lư i v t không đư c quá thô ráp làm cá b xây xát. N u cá gi ng v n chuy n đi xa c n ph i gi trên giai, b và không cho ăn m t ngày trư c khi v n chuy n. III K THU T NUÔI CÁ TRÊ 1. Nuôi trong ao đ t Di n tích ao có th l n hay nh đ u đư c. M c nư c dao đ ng t 1,6 - 1,8 m. Ao nuôi g n nơi cung c p nư c cũng như d thay nư c khi c n thay nư c và thu ho ch. Đáy ao ít bùn, b b ng v ng ch c, n u có đi u ki n thì nên kè và rào ch n 3 xung quanh ao. C n t y d n ao th t k , tát c n và di t cá d b ng dây thu c cá v i li u lư ng 0.5 - 1 kg/100m , l p t t c 2 hang h c, l p các l m i. Bón vôi cho ao t 7 - 15 kg/100 m . 2. M t đ th nuôi Cá gi ng có kích c đ ng đ u, kích thư c t 5 - 10 cm, không xây xát, d hình. M t đ cá th t 30 - 50 con/m2. Nên th cá vào lúc tr i mát. Trư c khi th cá c n cân b ng nhi t đ nư c trong d ng c v n chuy n và nư c trong ao. 2. Th c ăn Th c ăn thư ng t n d ng ph ph ph m nông nghi p như cám, t m, rau, bèo, ... ph ph ph m nhà máy ch bi n thũy s n, ph ph m t lò m gia súc, các lo i tôm tép, cua, c, cá t p. Tuỳ theo các giai đo n phát tri n, lư ng th c ăn h ng ngày dao đ ng t 3 - 12 %/ kh i lư ng cá trong ao. Hàm lư ng đ m c n thi t đ duy trì cá phát tri n t t tháng th 1 là 28 - 30 %, tháng th 2 là 24 - 26 % và tháng th 3 là 18 - 20 %. M i ngày cho cá ăn t 2 - 4 l n. Nên dùng sàng và l p nhi u đi m cho ăn trong ao đ cá phát tri n đ u hơn. 3. Chăm sóc và qu n lý ao nuôi C n duy trì m c nư c n đ nh. Khi nư c quá dơ, có mùi hôi th i ph i thay nư c ngay cho đ n khi nư c t t tr l im il n thay 1/3 nư c trong ao sau đó c p nư c vào cho đ , t t nh t là đ nh kỳ thay nư c ao nuôi m t l n / tu n. Theo dõi ho t đ ng c a cá h ng ngày. Đi u ch nh lư ng th c ăn phù h p sao cho v a đ không th a mà cũng không thi u, thông thư ng kh u ph n ăn dao đ ng t 5 - 7 %/tr ng lư ng cá nuôi/ngày. Đ nh kỳ tr n thêm vitamine C (60 – 100 mg/kg th c ăn) và ch t khoáng vào th c ăn đ tăng cư ng s c đ kháng cũng như cá tăng trư ng t t hơn. Quan tâm và phòng ng a b nh cho cá. Thư ng xuyên ki m tra b b ng, rào ch n c n th n đ phòng s th t thoát cá nuôi nh t là vào mùa mưa lũ. 4. Thu ho ch Sau th i gian 2,5 - 3 tháng nuôi cá Trê lai s đ t kích c thương ph m. Có th thu t a d n nh ng cá l n, đ cá nh l i ti p t c nuôi ho c thu toàn b cá trong ao. Năng su t cá Trê nuôi thư ng đ t 5 - 15 kg/m2. Ngoài ra cá Trê còn có th nuôi ghép v i m t s loài cá khác. M t s mô hình nuôi cá Trê k t h p v i heo, gà, v t hay ru ng lúa, ao sen, mương vư n cũng mang l i hi u qu kinh t . Bên c nh đó hình th c nuôi cá Trê trong l ng cũng cho năng su t cao. Hình 3: Cá Trê nuôi trong ao đ t 5 of 5 4/8/2012 11:56 PM