Kiến thức, thái độ và thực hành lựa chọn biện pháp tránh thai ở phụ nữ cho con bú

Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 15 * Phụ bản của Số 4 * 2011<br /> <br /> KIẾN THỨC, THÁI ĐỘ VÀ THỰC HÀNH LỰA CHỌN<br /> BIỆN PHÁP TRÁNH THAI Ở PHỤ NỮ CHO CON BÚ<br /> Tống Kim Long*, Nguyễn Ngọc Thoa*, Đặng Thị Hà*<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Mục tiêu Từ kết quả đạt được rút kinh nghiệm cho công tác tư vấn các biện pháp tránh thai (BPTT) sau<br /> sinh ở phụ nữ đang cho con bú, đặc biệt là phương pháp cho bú vô kinh (LAM), qua đó khuyến khích việc nuôi<br /> con bằng sữa mẹ (NCBSM).<br /> Phương pháp Nghiên cứu mô tả cắt ngang, 425 bà mẹ sau sinh từ 2- 4 tháng cho bú sữa mẹ tại 11 Trạm y<br /> tế phường trong Quận 2 thành phố Hồ Chí Minh trong thời gian từ tháng 2 đến tháng 5 năm 2008.<br /> Kết quả Kiến thức về các BPTT: Hầu hết các bà mẹ đều biết 1 BPTT chiếm tỷ lệ 96%. Trong mẫu nghiên<br /> cứu, chúng tôi tìm thấy có kiến thức đúng của các bà mẹ về bao cao su (BCS) chiếm tỷ lệ rất cao là 64,5%. Bà mẹ<br /> cho con bú biết về LAM chiếm tỷ lệ rất thấp chỉ có 15.5%. Đa số bà mẹ có thái độ tốt đối với các phương pháp<br /> tránh thai sau sanh chiếm tỷ lệ hơn 50%. Có 36% bà mẹ đã sử dụng các BPTT sau sinh. Chúng tôi không tìm<br /> thấy sự khác biệt giữa kiến thức với thực hành tránh thai sau sinh của đối tượng nghiên cứu (p > 0,05).<br /> Kết luận Qua nghiên cứu cho thấy nhu cầu tư vấn các BPTT cho bà mẹ sau sinh khá cao. Từ kết quả đạt<br /> được chúng tôi nhận thấy cần tư vấn cho thai phụ trước sanh về phương pháp tránh thai sau sinh, chúng tôi đặc<br /> biệt chú trọng đến LAM nhằm khuyến khích bà mẹ NCBSM.<br /> Từ khoá: Biện pháp tránh thai, phụ nữ cho con bú.<br /> <br /> ABSTRACT<br /> KNOWLEDGE, ATTITUDE AND PRACTICE WITH THE CHOICE CONTRACEPTIVE METHOD OF<br /> WOMEN’S BREAST- FEEDING<br /> Tong Kim Long, Nguyen Ngoc Thoa, Dang Thi Ha<br /> * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 15 - Supplement of No 4 - 2011: 56 – 61<br /> Objective From the achieved results, we withdraw some experiences to give advices of postpartum<br /> contraceptive methods to women’s breast-feeding, especially with lactational amenorrhea method(LAM). From<br /> that to get encouragement about breast-feeding.<br /> Methods In the period from February to May,2008.We carry out a cross-sectional study of 425 cases of<br /> postpartum women’s breast-feeding from two to four months at twelve medical station of ward in district 2 Ho<br /> Chi Minh City.<br /> Results Knowledge of contraceptive methods: Almost all the women’s breast-feeding knew one contraceptive<br /> method with the rate is 96 percent. Within the study’s sample, we found postpartum women’s right knowledge<br /> about condom with the rate very high is 64.5 percent. The women’s breast-feeding knew about Lactational<br /> Amenorrhea Method (LAM) with the rate very low only is 15.5 percent. Most of the women’s breast-feeding have<br /> a good attitude to Postpartum Contraception methods with the rate over 50 percent.<br /> There are 36 percent of women’s breast-feeding have used Postpartum Contraception methods. We found no<br /> <br /> * Đại Học Y Dược TP.Hồ Chí Minh<br /> Tác giả liên lạc: Ths.Bs Tống Kim Long<br /> <br /> 56<br /> <br /> ĐT: 0908569539<br /> <br /> Email: bskimlong@yahoo.com.vn<br /> <br /> Chuyên Đề Điều Dưỡng Kỹ Thuật Y Học<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 15 * Phụ bản của Số 4 * 2011<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> difference between knowledge with practice about Postpartum Contraception of the study’s subjects (p>0.05).<br /> Conclusion Through this study, the needs of consultancy to Postpartum Contraception methods are rather<br /> high. From the achieved results, we realized the needs of consultancy Postpartum Contraception methods to<br /> pregnant women before delivery, we attach special importance to LAM in order to encourage women to breastfeed their children.<br /> Key work: Contraceptive method, women’s breast-feeding.<br /> thực hiện tại Việt Nam. Đồng thời còn biết được<br /> ĐẶT VẤN ĐỀ<br /> tỷ lệ những phụ nữ có điều kiện cho bú sữa mẹ<br /> Tránh thai hậu sản thật sự là mối quan tâm<br /> có kiến thức thái độ và thực hành đúng về lựa<br /> lớn của các bà mẹ sau sinh nhất là khi họ đã có<br /> chọn các BPTT sau sinh.<br /> kinh và hay dự định quan hệ tình dục trở lại.<br /> Từ kết quả đạt được, rút kinh nghiệm làm<br /> Lợi ích của nuôi con bằng sữa mẹ bao gồm<br /> tốt hơn công tác tư vấn kế hoạch hoá gia đình<br /> cả lợi ích của việc tránh thai tự nhiên. Khuyến<br /> sau sinh, đặc biệt đối với các đối tượng cho<br /> khích tất cả các phụ nữ sau sinh nên nuôi con<br /> bú sữa mẹ.<br /> bằng sữa mẹ cũng đừng quên nhắc đến lợi ích<br /> ĐỐI TƯỢNG - PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU<br /> giúp tránh thai(3,6). Không phải tất cả các bà mẹ<br /> sau sinh đều cho bú mẹ; cũng không phải tất cả<br /> Thiết kế nghiên cứu<br /> các bà mẹ NCBSM đều cho bú sữa mẹ đầy đủ,<br /> Mô tả cắt ngang.<br /> tuy nhiên với các bà mẹ có điều kiện cho con bú<br /> Đối tượng nghiên cứu<br /> mẹ đầy đủ và có tình trạng vô kinh, đủ mang lại<br /> cho bà mẹ một khả năng tránh thai tự nhiên<br /> Dân số chọn mẫu<br /> trong suốt 6 tháng đầu sau sinh với hiệu quả đã<br /> Các phụ nữ sau sinh từ 2- 4 tháng cho bú<br /> được công nhận trên 98%(10). Phương pháp cho<br /> sữa mẹ mang con đến tiêm ngừa tại các Trạm y<br /> bú vô kinh (LAM) ra đời dựa trên nhiều kết quả<br /> tế trong Quận 2 Thành phố Hồ Chí Minh từ<br /> quan sát được từ hiệu quả thực tế và giải thích<br /> tháng 2 đến tháng 5/2008.<br /> được cơ chế ức chế phóng noãn của sự tiết sữa<br /> Cỡ mẫu<br /> khi thực hiện đúng đắn 3 điều kiện tự nhiên,<br /> Tính theo công thức<br /> nay đã trở thành 3 nguyên tắc thực hành bắt<br /> buộc của LAM.<br /> Z2   p 1 p<br /> Nếu bà mẹ không cho bú mẹ đầy đủ, hoặc<br /> khi bà mẹ không đủ các điều kiện thực hành<br /> phương pháp cho bú vô kinh, bà ta còn nhiều<br /> lựa chọn khác từ các BPTT thích hợp như đặt<br /> dụng cụ tử cung(DCTC), thuốc nội tiết tránh<br /> thai, đoạn sản, BCS, giao hợp gián đoạn, canh<br /> ngày rụng trứng(7,13).<br /> Để tìm hiểu kiến thức, thái độ, thực hành và<br /> các yếu tố ảnh hưởng đến việc lựa chọn các<br /> BBTT của phụ nữ sau sinh, chúng tôi tiến hành<br /> nghiên cứu tại Quận 2 Thành phố Hồ Chí Minh<br /> (TPHCM). Qua nghiên cứu này, chúng tôi sẽ<br /> giải đáp được về biện pháp ngừa thai cho con<br /> bú vô kinh đã được bà mẹ hiểu biết và áp dụng<br /> như các biện pháp ngừa thai phổ biến khác đang<br /> <br /> Chuyên Đề Điều Dưỡng Kỹ Thuật Y Học<br /> <br /> n<br /> <br /> 1 <br />  2<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> <br /> d2<br /> <br /> n: cỡ mẫu, p: tỉ lệ phụ nữ cho bú sữa mẹ sau sinh từ 2- 4<br /> tháng, Z = hệ số tin cậy<br /> d: sai số lựa chọn cho phép.<br /> <br /> Với = 0,05 (khoảng tin cậy 95%) Z= 1,96 p<br /> = 0,5<br /> d = 0,05<br /> Tính được cỡ mẫu tối thiểu n = 385.<br /> <br /> Kỹ thuật thu thập số liệu<br /> Công cụ thu thập số liệu<br /> Phỏng vấn trực tiếp theo bảng câu hỏi.<br /> Kiểm soát sai lệch thông tin<br /> Bộ câu hỏi phỏng vấn được phỏng vấn thử<br /> <br /> 57<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 15 * Phụ bản của Số 4 * 2011<br /> <br /> trước với 30 đối tượng.<br /> Sau đó được chỉnh sửa thích hợp trước khi<br /> áp dụng.<br /> Người làm nghiên cứu và 7 cộng tác viên sẽ<br /> trực tiếp phỏng vấn riêng từng đối tượng tại các<br /> phòng được sử dụng làm phòng tư vấn Kế<br /> hoạch gia đình, phòng khám phụ khoa, hay<br /> khám thai của Trạm y tế phường.<br /> <br /> Nhận xét: Chúng tôi nhận thấy phụ nữ đồng<br /> ý sử dụng BCS chiếm tỷ lệ cao nhất là 83%.<br /> <br /> Thực hành về các BPTT sau sinh<br /> Bảng 4: Thực hành về các BPTT sau sinh<br /> BPTT<br /> LAM<br /> DCTC<br /> BCS<br /> Triệt sản nữ<br /> Triệt sản nam<br /> Xuất tinh ngoài âm đạo<br /> Tính ngày rụng trứng<br /> Thuốc tránh thai<br /> <br /> KẾT QUẢ<br /> Kiến thức về các BPTT<br /> Bảng 1: Tỉ lệ có nghe biết về các BPTT<br /> BPTT<br /> 1 BPTT bất kỳ<br /> 1 BPTT hiện đại<br /> LAM<br /> DCTC<br /> BCS<br /> Triệt sản nam/nữ<br /> <br /> Tỷ lệ(%)<br /> 96,0<br /> 92,5<br /> 28,9<br /> 54,4<br /> 77,4<br /> 59,5<br /> <br /> Nhận xét: Trong nhóm nghiên cứu chúng tôi<br /> nhận thấy phụ nữ có sử dụng 1 BPTT bất kỳ<br /> chiếm tỷ lệ 96% và 1 BPTT hiện đại là 92,5%.<br /> Trong đó BPTT bằng BCS được phụ nữ sau sanh<br /> sử dụng nhiều nhất chiếm tỷ lệ 77,4%.<br /> Bảng 2: Tỉ lệ đối tượng hiểu biết đúng về các PPTT<br /> BPTT<br /> LAM<br /> DCTC<br /> BCS<br /> Triệt sản<br /> Xuất tinh ngoài âm đạo<br /> Tính ngày rụng trứng<br /> Thuốc tránh thai<br /> <br /> Tỷ lệ (%)<br /> 15,5<br /> 46,1<br /> 64,5<br /> 41,0<br /> 55,3<br /> 34,8<br /> 28,9<br /> <br /> Nhận xét: Tỷ lệ trong nhóm nghiên cứu hiểu<br /> biết đúng về BCS chiếm tỷ lệ cao nhất là 64,5%.<br /> <br /> Thái độ về các BPTT<br /> Bảng 3: Thái độ về các BPTT<br /> BPTT<br /> LAM<br /> DCTC<br /> BCS<br /> Triệt sản nữ<br /> Triệt sản nam<br /> Xuất tinh ngoài âm đạo<br /> Tính ngày rụng trứng<br /> Thuốc tránh thai<br /> <br /> 58<br /> <br /> Quận 2<br /> 65,9%<br /> 80,1%<br /> 83%<br /> 50,4%<br /> 54,0%<br /> 56,8%<br /> 50,4%<br /> 67,0%<br /> <br /> Tỷ lệ (%)<br /> 2,5<br /> 3,0<br /> 33,5<br /> 0,5<br /> 0,0<br /> 26<br /> 1,0<br /> 7,5<br /> <br /> Nhận xét: Thực hành về các BPTT sau sanh<br /> thì BCS chiếm tỷ lệ cao nhất là 33,5%.<br /> <br /> Các yếu tố liên của đối tượng nghiên cứu<br /> với KAP tránh thai sau sanh<br /> Bảng 5: Liên quan giữa trình độ học vấn với KAP và<br /> BPTT sau sanh<br /> Học Kiến thức (%)<br /> Thái độ(%)<br /> Thực hành(%)<br /> vấn Đúng Sai Tổng Đúng Sai Tổng Đúng Sai Tổng<br /> Thấp 6<br /> 56 62<br /> 7<br /> 55 62 36 26 62<br /> 9,7 90,3 100,0 11,3 88,7 100,0 58,1 41,9 100,0<br /> Khá 163 200 363 123 240 363 261 102 363<br /> 44,9 55,1 100,0 33,9 66,0 100,0 71,9 28,1 100,0<br /> Tổng 169 256 425 130 295 425 297 128 425<br /> 39,8 60,2 100,0 30,6 69,4 100,0 69,9 30,1 100,0<br /> 27,434<br /> 17,732<br /> 4,871<br /> ² (1)<br /> P<br /> <br /> 0,000<br /> <br /> 0,000<br /> <br /> 0,022<br /> <br /> Nhận xét: Nhóm học vấn khá có kiến thức,<br /> thái độ, thực hành tốt hơn nhóm học vấn thấp,<br /> có ý nghĩa thống kê (p