“Rèn luyện kỹ năng tự học - chìa
khóa để học tập có hiệu quả”
Ph N I: TÌM HI U V K NĂNG T H CẦ Ể Ề Ỹ Ự Ọ
M c tiêu h c t pụ ọ ậ
Tài li u này nh m góp ph n giúp cho sinh viên ĐH xây d ng k năng h c t pệ ằ ầ ự ỹ ọ ậ
có hi u qu . Sau khi tham kh o tài li u này, SV có kh năng: ệ ả ả ệ ả
Phát bi u đ c v t m quan tr ng c a vi c xây d ng k năng h c t p có hi uể ượ ề ầ ọ ủ ệ ự ỹ ọ ậ ệ
qu .ả
Mô t và gi i thích đ c nh ng n i dung c a vi c l p k ho ch h c t p,ả ả ượ ữ ộ ủ ệ ậ ế ạ ọ ậ
ph ng pháp h c “ SQ3R”.ươ ọ
K đ c m t s chi n thu t, ph ng pháp và k thu t đ xây d ng k năngể ượ ộ ố ế ậ ươ ỹ ậ ể ự ỹ
h c t p có hi u qu .ọ ậ ệ ả
I/ M Đ uở ầ
Nhi u sinh viên cho r ng ch c n c g ng h c là có th đ t k t qu t t, nh ngề ằ ỉ ầ ố ắ ọ ể ạ ế ả ố ư
th t ra, h c ĐH khác v i h c trung h c r t nhi u, và bi t cách h c có hi uậ ọ ở ớ ọ ở ọ ấ ề ế ọ ệ
qu ĐH là m t đi u quan tr ng mà có khi ch a đ c chú ý đúng m c.ả ở ộ ề ọ ư ượ ứ
H qu c a ph ng pháp h c không t t là lãng phí th i gian, thành tích h cệ ả ủ ươ ọ ố ờ ọ
t p kém, th m chí thi r t d n đ n chán n n, th t v ng và b t mãn.ậ ậ ớ ẫ ế ả ấ ọ ấ
H c đ i v i SV là cu c s ng, là t ng lai. V y nên th i gian h c t p vô cùngọ ố ớ ộ ố ươ ậ ờ ọ ậ
quý giá, không th lãng phí đ c. Do đó, ngay ngày hôm nay, các b n hãy t oể ượ ạ ạ
và phát tri n n i mình m t kĩ năng h c t p có hi u qu . ể ơ ộ ọ ậ ệ ả
Nh ng chi n thu t, ph ng pháp và kĩ thu t h c t p c b n đ c mô t trongữ ế ậ ươ ậ ọ ậ ơ ả ượ ả
tài li u này đã đ c đúc k t t kinh nghi m h c t p c a nh ng SV gi i, xu tệ ượ ế ừ ệ ọ ậ ủ ữ ỏ ấ
s c đ giúp các b n SV ti p thu bài v t t h n, đ t thành tích h c t p cao h nắ ể ạ ế ở ố ơ ạ ọ ậ ơ
và nói chung h c t p có hi u qu h n. ọ ậ ệ ả ơ
II/ K năng h c t p có hi u quỹ ọ ậ ệ ả
1/ K ho ch h c t p:ế ạ ọ ậ
a/ L p k ho ch h c t p là đi u c n thi t:ậ ế ạ ọ ậ ề ầ ế
Tr c khi làm b t c chuy n gì, nên l p k ho ch. N u không có k ho ch thìướ ấ ứ ệ ậ ế ạ ế ế ạ
không làm ch đ c th i gian, nh t là khi có đi u gì b t tr c x y đ n. M t kủ ượ ờ ấ ề ấ ắ ả ế ộ ế
ho ch h c t p t t cũng gi ng nh chi c phao c u h v y. M i ng i, tùy vàoạ ọ ậ ố ố ư ế ứ ộ ậ ỗ ườ
nhu c u c a mình, s l p m t k ho ch h c t p riêng, k ho ch đó có thầ ủ ẽ ậ ộ ế ạ ọ ậ ế ạ ể
thay đ i khi c n, nh ng đi u quan tr ng là ph i tuân th k ho ch đã đ ra.ổ ầ ư ề ọ ả ủ ế ạ ề
b/ K ho ch h c t p giúp qu n lý th i gian:ế ạ ọ ậ ả ờ
B t c ai cũng có 168 gi m i tu n, nh ng có ng i s d ng qu th i gian đóấ ứ ờ ỗ ầ ư ườ ử ụ ỹ ờ
có hi u qu h n ng i khác. SV có r t nhi u th đ làm, b n hãy li t kê t tệ ả ơ ườ ấ ề ứ ể ạ ệ ấ
c công vi c cho t ng ngày ( ng , ch ng di n, đi l i, ăn u ng, ki m ti n, điả ệ ừ ủ ư ệ ạ ố ế ề
ch i, tham gia công tác đoàn th , xã h i, th thao…) sau đó, n u b n th y cònơ ể ộ ể ế ạ ấ
ít h n 30 gi m i tu n đ t h c thì b n hãy ki m đi m l i xem t i sao mìnhơ ờ ỗ ầ ể ự ọ ạ ể ể ạ ạ
phí th i gian nh v y.ờ ư ậ
c/ H c đâu:ọ ở
B n có th h c b t kỳ n i nào, m c dù rõ ràng có m t s n i thu n l i h nạ ể ọ ở ấ ơ ặ ộ ố ơ ậ ợ ơ
cho vi c h c. Th vi n, phòng đ c sách, phòng riêng là t t nh t. Quan tr ng làệ ọ ư ệ ọ ố ấ ọ
n i đó không làm phân tán s t p trung c a b n. Cho nên hãy làm cho vi c l aơ ự ậ ủ ạ ệ ự
ch n n i h c thích h p tr thành m t ph n c a thói quen h c t p c a b n.ọ ơ ọ ợ ở ộ ầ ủ ọ ậ ủ ạ
d/ Khi nào nên h c t p:ọ ậ
Nói chung ch nên h c lúc chúng ta tho i mái, minh m n, vào đúng kho ng th iỉ ọ ả ẫ ả ờ
gian đã lên k ho ch đ h c. Nguyên t c là không h c trong vòng 30 phút sauế ạ ể ọ ắ ọ
khi ăn, và tr c khi đi ng ,không h c ng n vào gi chót tr c khi đ n l p. ướ ủ ọ ố ờ ướ ế ớ
e/ H c cho gi lý thuy t:ọ ờ ế
N u b n h c tr c đ chu n b cho gi lên l p, c n đ c t t c nh ng tài li u,ế ạ ọ ướ ể ẩ ị ờ ớ ầ ọ ấ ả ữ ệ
c n đ c tr c và ghi chú thích nh ng đi m ch a hi u. N u b n h c sau giầ ọ ướ ữ ể ư ể ế ạ ọ ờ
lên l p, c n chú ý xem l i nh ng thông tin ghi chép đ c.ớ ầ ạ ữ ượ
f/ H c cho gi c n phát bi u, tr bài ( ch ng h n gi Ngo i ng ):ọ ờ ầ ể ả ẳ ạ ờ ạ ữ
B n nên dùng kho ng th i gian ngay tr c các gi h c này đ luy n t p kạ ả ờ ướ ờ ọ ể ệ ậ ỹ
năng phát bi u v i các h c viên khác ( n u c n). Đi u này s giúp b n hoànể ớ ọ ế ầ ề ẽ ạ
thi n k năng phát bi u. ệ ỹ ể
g/ S a đ i k ho ch h c t p.ử ổ ế ạ ọ ậ
Đ ng lo ng i khi ph i s a đ i k ho ch. Th t s k ho ch ch là cách b n dừ ạ ả ử ổ ế ạ ậ ự ế ạ ỉ ạ ự
tính s dùng qu th i gian c a mình nh th nào, cho nên m t khi k ho chẽ ỹ ờ ủ ư ế ộ ế ạ
không hi u qu , ta có th s a đ i nó. Nên nh r ng, vi c l p k ho ch là giúpệ ả ể ử ổ ớ ằ ệ ậ ế ạ
b n có thói quen h c t t h n và khi đó vi c l p k ho ch s tr nên d dàngạ ọ ố ơ ệ ậ ế ạ ẽ ở ễ
h n.ơ
B n ph i ý th c m t s th t đ n gi n là tuân theo đúng k ho ch h c t p đãạ ả ứ ộ ự ậ ơ ả ế ạ ọ ậ
đ nh là m t chuy n r t khó làm, trong khi v k ho ch là m t vi c d làmị ộ ệ ấ ỡ ế ạ ộ ệ ễ
nh t trên th gian này.ấ ế
2/ Các chi n thu t h c t p có hi u qu .ế ậ ọ ậ ệ ả
a/ Phát tri n k năng t duy:ể ỹ ư
M i ng i đ u có k năng t duy, nh ng không ph i ai cũng dùng nó m t cáchọ ườ ề ỹ ư ư ả ộ
có hi u qu . K năng t duy có hi u qu khó đ t đ c ngay nh ng có thệ ả ỹ ư ệ ả ạ ượ ư ể
phát tri n d n d n. Ng i có t duy t t s th y đ c l i ra trong khi ng i tể ầ ầ ườ ư ố ẽ ấ ượ ố ườ ư
duy kém ch th y toàn ngõ c t. Vì th , n u b n không ph i là ng i có t duyỉ ấ ụ ế ế ạ ả ườ ư
t t, hãy t o cho mình thói quen t đ t câu h i trong lúc đ c. B n cũng có thố ạ ự ặ ỏ ọ ạ ể
trao đ i v i các h c viên khác mà b n cho là nh ng ng i có t duy t t, h i hổ ớ ọ ạ ữ ườ ư ố ỏ ọ
xem, lúc h th c m c m t v n đ , hay có m t sáng ki n gì đó thì h làm gì.ọ ắ ắ ộ ấ ề ộ ế ọ
D n d n b n s thu nh p đ c nh ng kinh nghi m quý giá đ giúp mình có tầ ầ ạ ẽ ậ ượ ữ ệ ể ư
duy t t h n.ố ơ
b/ Liên h vi c h c hi n t i v i nh ng m c tiêu lâu dài.ệ ệ ọ ệ ạ ớ ữ ụ
Có sinh viên thích h c ch đ h c và có nh ng sinh viên nghĩ là vi c h c s cóọ ỉ ể ọ ữ ệ ọ ẽ
ích cho nh ng m c tiêu lâu dài h n. Do đó c n hi u ng ng đi u mình h c (m tữ ụ ơ ầ ể ữ ề ọ ộ
bài) l ng ghép vào b i c nh r ng h n (m t ch ng m t môn h c…) nh thồ ố ả ộ ơ ộ ươ ộ ọ ư ế
nào.
c/ H c t p m t cách tích c c.ọ ậ ộ ự
Đ ng h c th đ ng mà hãy bi n vi c h c t p thành m t quá trình tích c c. Xừ ọ ụ ộ ế ệ ọ ậ ộ ự ử
lý t t c nh ng đi u đ c đ c, nghe đ c b ng ngôn t c a chính mình đ cóấ ả ữ ề ọ ượ ượ ằ ừ ủ ể
ý nghĩa h n.ơ
d/ Xác đ nh cách th c h c phù h p nh t v i mình.ị ứ ọ ợ ấ ớ
Có nhi u cách phân lo i cách th c h c ( learning styles ) :ề ạ ứ ọ
+ Nhìn, nghe, c m nh n c và s ( Dunn)ả ậ ơ ờ
+ T ng t ng, phân tích, logic và hành đ ng (Kolb và Mc Carthy)ưở ượ ộ
+ C n xác đ nh cách th c nào phù h p nh t v i mình và s d ng nó càngầ ị ứ ợ ấ ớ ử ụ
nhi u càng t t trong lúc h c t p đ ti p thu bài.ề ố ọ ậ ể ế
e/ T p kiên nh n:ậ ẫ
H c t p là m t quá trình đòi h i s đ u t th i gian, không nóng v i đ c vàọ ậ ộ ỏ ự ầ ư ờ ộ ượ
ti n b cũng ph i t ng b c.ế ộ ả ừ ướ
f/ S d ng nhi u ph ng pháp h c t p:ử ụ ề ươ ọ ậ
Đ h c thu c bài ch c n đ c l i nhi u l n, tuy nhiên có nhi u cách đ l pể ọ ộ ỉ ầ ọ ạ ề ầ ề ể ậ
l i: xem l i ph n ghi chép và l p phi u, làm bài t p, h c nhóm … Ph ngạ ạ ầ ậ ế ậ ọ ươ
pháp h c tùy theo ng i h c, và cũng tùy theo môn h c.ọ ườ ọ ọ
g/ S d ng ph ng pháp h c SQ3R (survey,question,read, recite, review).ử ụ ươ ọ
SQ3R là vi t t t c a các t ti ng Anh “survey, question, read,recite,review”ế ắ ủ ừ ế
(quan sát, h i, đ c, tr bài và ôn t p). Vi c đ c sách giáo khoa không gi ngỏ ọ ả ậ ệ ọ ố
nh đ c m t cu n ti u thuy t, t ch ng đ u đ n ch ng cu i mà c n ph iư ọ ộ ố ể ế ừ ươ ầ ế ươ ố ầ ả
hi u và ghi nh các thông tin. SQ3R không ph i là m t ph ng pháp đ c sáchể ớ ả ộ ươ ọ
giáo khoa nhanh h n, mà là m t chi n thu t h c t p đ ti p thu bài nhanh h n,ơ ộ ế ậ ọ ậ ể ế ơ
sâu r ng h n, đ sau đó giúp gi m th i gian xem l i bài tr c khi thi, nhộ ơ ể ả ờ ạ ướ ờ
chúng ta đã đ u t th i gian nhi u h n cho vi c h c t p tr c đó.ầ ư ờ ề ơ ệ ọ ậ ướ
+ Survey - Quan sát t ng th : Là nhìn t ng th v v n đ mà b n s p đ cổ ể ổ ể ề ấ ề ạ ặ ọ
tr c khi đi vào chi ti t, cũng gi ng nh b n xem b n đ tr c khi lên đ ng.ướ ế ố ư ạ ả ồ ướ ườ
N u b n ch a t ng bi t n i b n c n đ n, thì vi c xem b n đ là đi u khôngế ạ ư ừ ế ơ ạ ầ ế ệ ả ồ ề
th thi u. B c này ch m t kho ng 5-10 phút nh ng r t quan tr ng vì nó giúpể ế ướ ỉ ấ ả ư ấ ọ
b n t p trung vào ch ng đang đ c:ạ ậ ươ ọ
o Đ c t a đ giúp não b n b t đ u t p trung vào ch đ c a ch ng đó.ọ ự ề ạ ắ ầ ậ ủ ề ủ ươ
o Đ c ph n gi i thi u hay tóm t t, giúp b n th y đ c ch ng đó phùọ ầ ớ ệ ắ ạ ấ ượ ươ
h p v i m c tiêu c a tác gi nh th nào đ ng th i cho b n m t cái nhìn t ngợ ớ ụ ủ ả ư ế ồ ờ ạ ộ ổ
quát v nh ng đi m chính.ề ữ ể
oXem các tiêu đ nh giúp hình thành m t khung s n g n các ý chi ti t cề ỏ ộ ườ ắ ế ả
ch ng.ươ
oQuan sát các bi u đ , b n đ , hình v và nh ng h tr v hình nh khác.ể ồ ả ồ ẽ ữ ỗ ợ ề ả
+ Question - Đ t câu h i: Nh ng v n đ quan tr ng mà b n c n ph i h cặ ỏ ữ ấ ề ọ ạ ầ ả ọ
th ng chính là câu tr l i cho nh ng câu h i. Câu h i nên t p trung vào n iườ ả ờ ữ ỏ ỏ ậ ộ
dung h c( Cái gì, t i sao, b ng cách nào, ng i nào, khi nào và đâu). Trongọ ạ ằ ườ ở
quá trình đ c hay h c, b n nên t đ t cho mình nhi u câu h i và sau đó t trọ ọ ạ ự ặ ề ỏ ự ả
l i. Làm nh v y b n s ti p thu tài li u h n và nh các chi ti t d dàng h n,ờ ư ậ ạ ẽ ế ệ ơ ớ ế ễ ơ
vì quá trình này s đ l i m t d u ân sâu s c h n trong ký c c a b n. Đ ngẽ ể ạ ộ ấ ắ ơ ứ ủ ạ ừ
ng i ghi l i nh ng câu h i lên l sách, t p chép hay b t c n i nào b n c mạ ạ ữ ỏ ề ậ ấ ứ ơ ạ ả
th y thu n ti n.ấ ậ ệ
+ Read - Đ c : Đ c không ph i là l t m t qua cu n sách, mà ph i ch đ ngọ ọ ả ướ ắ ố ả ủ ộ
đ có th tr l i các câu h i b n t đ t ra, hay th y cô, tác gi nêu ra. Nên chúể ể ả ờ ỏ ạ ự ặ ầ ả
ý các t in nghiêng ho c in đ m vì tác gi mu n nh n m nh nh ng đi u này.ừ ặ ậ ả ố ấ ạ ữ ề
Khi đ c không đ c b qua các b ng, đ th , hình nh minh h a, vì đôi khiọ ượ ỏ ả ồ ị ả ọ
chúng có th di n đ t m t ý nào đó còn rõ ràng h n c đo n văn.ể ễ ạ ộ ơ ả ạ
Th ng các ý chính đ c minh h a b ng nhi u thí d . Khi đ c b n hãy cườ ượ ọ ằ ề ụ ọ ạ ố
g ng tách các chi ti t ra kh i ý chính vì tuy các chi ti t có th giúp hi u ý chínhắ ế ỏ ế ể ể
h n nh ng khó có th nh h t đ c. ơ ư ể ớ ế ượ
+ Recite - Tr bài : đôi khi b n c n ng ng đ c đ nh l i nh ng tiêu đ chính,ả ạ ầ ư ọ ể ớ ạ ữ ề
nh ng khái ni m quan tr ng c n n m trong các dòng ch in nghiêng hay inữ ệ ọ ầ ắ ữ
đ m, ý nghĩa c a nh ng hình minh h a. C g ng t xây d ng l i n i dungậ ủ ữ ọ ố ắ ự ự ạ ộ
chính c a đo n b n v a đ c b ng ngôn t và t duy c a riêng mình. Liên hủ ạ ạ ừ ọ ằ ừ ư ủ ệ
nh ng đi u mình v a đ c v i nh ng đi u đã bi t.ữ ề ừ ọ ớ ữ ề ế
Đ th c hi n b c này, b n có th l y tay che ph n tr l i cho câu h i mìnhể ự ệ ướ ạ ể ấ ầ ả ờ ỏ
t đ t ra và tr l i thu c lòng. N u không tr l i đ c thì đ c l i m t l n n aự ặ ả ờ ộ ế ả ờ ượ ọ ạ ộ ầ ữ
đo n ch a câu tr l i. N u b n l p đi l p l i đi u này trong lúc đ c thì b n sạ ứ ả ờ ế ạ ặ ặ ạ ề ọ ạ ẽ
nh t t h n.ớ ố ơ
+ Review - Ôn t p : ôn t p giúp hoàn ch nh vi c t ch c t li u h c trong tậ ậ ỉ ệ ổ ứ ư ệ ọ ư
duy c a mình và đ a vào b nh . Chúng ta nh là nh đ c đi đ c l i nhi u l nủ ư ộ ớ ớ ờ ọ ọ ạ ề ầ
và tr l i đi tr l i l i nhi u l n. Đ c l i là m t b c quan tr ng giai đo nả ờ ả ờ ạ ề ầ ọ ạ ộ ướ ọ ở ạ
này. Đ c l i đ đánh giá xem mình đã đ c gì sau quá trình h c t p. Trong lúcọ ạ ể ựợ ọ ậ
ôn t p nên xem l i nh ng đi u ghi chép đ làm sáng t nh ng đi m b b xótậ ạ ữ ề ể ỏ ữ ể ị ỏ
hay ch a hi u. Th i đi m t t nh t đ ôn t p bài là ngay sau khi h c, khôngư ể ờ ể ố ấ ể ậ ọ
nên ch đ n tr c ngày thi m i ôn l i. Ôn l i tr c ngày thi là l n ôn t p sauờ ế ướ ớ ạ ạ ướ ầ ậ
cùng. N u b n phân b th i gian t t nh t thì đây đ c xem là b c hoàn ch nhế ạ ố ờ ố ấ ượ ướ ỉ
ki n th c c a mình đ i v i tài li u h c t p.ế ứ ủ ố ớ ệ ọ ậ
Làm th nào đ b t đ u áp d ng SQ3R ?ế ể ắ ầ ụ
C n ph i lên k ho ch và b t đ u s m vì ph ng pháp SQ3R đòi h i nhi uầ ả ế ạ ắ ầ ớ ươ ỏ ề
th i gian đ chu n b bài.ờ ể ẩ ị
Đ c bài tr c khi nghe gi ng s bi n bài gi ng thành m t bu i ôn t p và choọ ướ ả ẽ ế ả ộ ổ ậ
phép hi u bài sâu h n, đ ng th i s xác đ nh nh ng đi u khó hi u đ h i giáoể ơ ồ ờ ẽ ị ữ ề ể ể ỏ
viên trong l p ho c sau đó.ớ ặ
h/Khi nào nên và không nên dùng ph ng pháp SQ3R ?ươ
Ph ng pháp này ít hi u qu N u b n đang đ c m t cu n sách giáo khoa t pươ ệ ả ế ạ ọ ộ ố ậ
trung vào vi c gi i quy t v n đ (ví d nh sách toán), hay sách h c ngo iệ ả ế ấ ề ụ ư ọ ạ
