CHUYÊN ĐỀ:
KỸ NĂNG ỨNG DỤNG CNTT
TRONG GIẢNG DẠY
A. ĐÁNH GIÁ THỰC TRẠNG ỨNG DỤNG CNTT
Sự bùng nổ của Công nghệ thông tin (CNTT) nói riêng và Khoa học công nghệ
nói chung đang tác động mạnh mẽ vào sự phát triển của tất cả các ngành trong đời
sống xã hội. Trong bối cảnh đó, để ngành giáo dục phổ thông đáp ứng được đòi hỏi
cấp thiết của công cuộc công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước chúng ta cần cải cách
phương pháp dạy học theo hướng vận dụng CNTT và các trang thiết bị dạy học hiện
đại phát huy mạnh mẽ tư duy sáng tạo, kỹ năng thực hành để nâng cao chất lượng
dạy học. Bộ giáo dục và Đào tạo cũng đã có những chủ trương rất cụ thể trong toàn
ngành về việc ứng dụng CNTT trong công tác dạy và học. Đặc biệt năm học 2008 –
2009 được phát động là “Năm học công nghệ thông tin” trong toàn ngành giáo dục.
Việc “Bồi dưỡng khả năng ứng dụng CNTT trong dạy học ” là một việc làm
thiết thực triển khai những định hướng của bộ Giáo dục và Đào tạo về CNTT.
Nhận xét chung về ứng dụng CNTT trong dạy học thời gian qua trên địa bàn
thành phố Hà Tĩnh còn một số tồn tại:
1. Bài giảng còn nặng về "kênh chữ", chưa khai thác được "kênh hình" nên chưa
khai thác được tính ưu việt của công nghệ trong dạy học. Một số bài giảng còn trình
bày thông tin trên máy tính thay bảng viết, học sinh khó nắm được bố cục bài giảng.
2. Một số tính năng của PowerPoint có thể được sử dụng có hiệu quả trong thiết
kế bài giảng nhưng chưa được giáo viên khai thác hiệu quả, ví dụ như sử dụng các
công cụ để vẽ hình, sử dụng các hiệu ứng cho các đối tượng, kỹ thuật chèn các ảnh
video, flash... nên bài giảng có sử dụng CNTT nhưng chưa sử dụng như một công cụ
hữu hiệu điều khiển tiến trình bài giảng.
3. Kỹ năng khai thác thông tin trên Internet của giáo viên chưa được tốt nên các
tư liệu đưa vào bài giảng điện tử chưa được phong phú.
4. Việc ứng dụng CNTT vào dạy học mới dừng ở các bài giảng trình diễn trên
lớp, chưa hỗ trợ học sinh tự học, tự đánh giá kết quả học tập, cũng như giúp học sinh
tìm kiếm những kiến thức mới.
Tuy vậy, hiện nay việc triển khai ứng dụng CNTT trong dạy học bên cạnh sự
hoàn thiện về cơ sở vật chất, một trong những thuận lợi là mỗi trường đều có đội ngũ
cốt cán trong ứng dụng CNTT vào công tác giảng dạy.
2
B. MỘT SỐ KỸ NĂNG ỨNG DỤNG CNTT VÀO DẠY HỌC
I. Làm việc với các phương tiện kỹ thuật:
1-Các loại phương tiện kỹ thuật thông dụng:
+Máy chiếu đa năng
+Máy Scan
+Máy ảnh kỹ thuật số
2-Nắm cấu tạo cơ bản, các chức năng chính của máy chiếu Projector.
3-Các công việc chuẩn bị:
+Nguồn điện: cung cấp qua một UPS
+Nơi đặt máy chiếu: vũng chắc, không được xê dịch khi sử dụng, gần
các thiết bị kết nối
+Treo màn chiếu.
+Kết nối máy chiếu với máy tính (Cáp kết nối)
4-Thiết lập kết nối máy chiếu Projector với máy tính:
+ Mở máy tính
+ Mở máy chiếu
+ Dò tìm nguồn vào, lập kết nối (Nếu không kết nối tự động)
+ Điều chỉnh độ phóng đại và tiêu cự (tự động hoặc bàng tay)
+ Điều chỉnh hình chiếu
5-Bảo trì, bảo quản sử dụng.
+Khi máy đang sử dụng tuyệt đối không được di chuyển máy
+ Khi tắt nguồn, chờ đế khi đèn báo nguy hiểm trở về màu xanh mới
được rút điện nguồn và di chuyển máy
+Thường xuyên làm sạch 2 tấm lọc không khí (xem hình bên)
+Dùng vải mềm để lau ống kính và máy, khi không sử dụng phải đậy
nắp ống kính lại.
Chú ý: Khi thực hiện phải rút nguồn điện ra
II. Một số kỹ năng phục vụ ứng dụng CNTT vào dạy học:
1- Sử dụng PowwerPoint, Violet thiết kế bài giảng.
*PowerPoin:
PowerPoint là một phương tiện trình diễn sinh động bài giảng thông qua màu
sắc của văn bản, sự phong phú của hình ảnh, các dạng đồ thị và những đoạn âm
thanh, video minh hoạ ...
Bài giảng sử dụng PowerPoint trình diễn là công cụ hữu hiệu để đặt vấn đề cho
bài giảng, phân tích những hiện tượng diễn tả bằng lời, đưa ra những câu hỏi tình
3
huống cho bài giảng, những câu hỏi có kèm hình ảnh hay đồ thị giúp học sinh dễ nắm
bắt vấn đề, đưa thêm những thông tin mà giáo viên cần truyền đạt để củng cố kiến
thức cho học sinh, tổ chức các hình thức học tập mới...
Để thiết kế một số Slide hỗ trợ cho bài giảng, người giáo viên cần có một số kỹ
năng sau:
• Lập kế hoạch xây dựng giáo án điện tử. Thiết kế giáo án điện tử, nội dung bài
cần theo tiến trình của bài giảng, và đặc biệt chú ý tới phương pháp dạy học bộ môn.
Trong chương trình THCS, hình thành kiến thức mới cho học sinh được phân loại
tuỳ theo loại nội dung bài giảng: hình thành khái niệm, áp dụng phương pháp mô
hình, phưong pháp thực nghiệm... Xây dựng một bài giảng điện tử cần thực hiện theo
trình tự các bước của phương pháp giảng dạy bộ môn.
• Kỹ năng cơ bản về kỹ thuật PowerPoint Đó là các thao tác chèn, copy, xoá, sắp
xếp, liên kết, đặt các hiệu ứng đơn giản ...trên các đối tượng do người thiết kế lựa
chọn.
• Kỹ năng sử dụng các công cụ vẽ. Trong nhiều bài giảng, giáo viên cần đưa
những hình ảnh minh họa cho bài giảng như mô tả dụng cụ thí nghiệm, mô tả hoạt
động của một thiết bị, mô tả một quá trình vật lý, hoá học... cần có kỹ năng sử dụng
các công cụ vẽ trong PowerPoint. Đó là các thao tác chọn kiểu vẽ, nét vẽ, màu vẽ,
màu tô, kỹ thuật nhóm các đối tượng, sắp xếp, ... sao cho hình ảnh trực quan và hình
thức đẹp.
• Kỹ năng khai thác các hiệu ứng điều khiển để mô tả.
Trong đó, hai kỹ năng sau rất cần thiết cho thiết kế bài giảng .
• Thực hành các bài tập theo các mức độ từ dễ đến khó. Mỗi bài tập chỉ rèn
luyện một số kỹ năng cơ bản.
• Phân loại các bài tập tương ứng với các hiệu ứng cơ bản.
• Sắp xếp các bài tập tổng hợp từ đơn giản đến phức tạp.
• Kết hợp rèn kỹ năng vẽ với sử dụng các hiệu ứng.
• Gắn nội dung học tập với chương trình TH.
*Phần mềm Violet:
2- Khai thác thông tin trên Interrnet
Hiện nay, nguồn tư liệu trên Interrnet ngày càng phong phú. Theo chủ trương
của Bộ giáo dục và đào tạo, nguồn học liệu mở sẽ phát triển trong thời gian tới. Do
4
đó, hình thành được kĩ năng khai thác thông tin trên Internet sử dụng các trang tìm
kiếm phục vụ cho việc giảng dạy là nhiệm vụ cấp bách với mỗi giáo viên. Những
hiểu biết cần thiết của người giáo viên:
• Biết cách khai thác thông tin từ một số website cho bộ môn của Việt Nam.
Biết cách khai thác thông tin dưới dạng text, hình ảnh, ảnh flash, video, các file .ppt,
.swf... phục vụ cho giảng dạy thông qua các website tìm kiếm.
• Biết cách sử dụng email để gửi đính kèm tư liệu tìm được đến các bạn đồng
nghiệp.
Những kỹ năng cần thiết:
• Tìm kiếm thông tin trên các website: google.com, msn.com, yahoo.com bằng
các lựa chọn kiểu và từ khoá thích hợp.
• Nắm được nội dung chính các website cần thiết đối với người giáo viên:
Trang Tư liệu Phòng GD-ĐT: http://violet.vn/phonghatinh
Mạng giáo dục: http://www.edu.net.vn
Thư viện tư liệu giáo dục: http://tvtl.bachkim.vn
Trung tâm hỗ trợ giáo viên: http://www.giaovien.net
Teaching Education (DownLoad miễm phí):
http://www.download.onboom.com
Bách khoa toàn thư Việt Nam: http://www.bachkhoatoanthu.gov.vn
• Tìm kiếm và lưu trữ hình ảnh, ảnh flash, đoạn video, bài soạn trên
PowwerPoint, đề kiểm tra, tư liệu khác...
• Có kỹ năng download và sử dụng các phần mềm
Để hình thành các kỹ năng đó, Các bài tập về kỹ năng khai thác thông tin trên
Interrnet được đưa dưới dạng.
• Tìm kiếm và lưu trữ hình ảnh
• Kết hợp mở từ điển Vietdic để tra cứu.
• Tìm kiếm theo định dạng: file PowerPoint, file flash
• Download đề kiểm tra.
• Download phần mềm và sử dụng phần mềm.
• Sử dụng phần mềm FlashCatcher Download ảnh flash từ các website
• Trao đổi thông tin qua hộp thư điện tử.
3. Sử dụng các phần mềm dạy học.
-Hiện nay, cùng với sự phát triển ứng dụng của CNTT, những sản phẩm phần
mềm phục vụ cho quá trình dạy và học đã xuất hiện khá phong phú. Mỗi sản phẩm
5
đều có một đặc trưng riêng, phục vụ cho mục tiêu xác định, và cũng không có một
sản phẩm nào vạn năng thay thế được các sản phẩm khác. Mỗi giáo viên có thể tham
khảo các phần mềm và lựa chọn phần mềm nào có thể dùng đưa vào bài giảng trên
lớp, phần mềm nào dùng hướng dẫn học sinh tự học để củng cố kiến thức. Một số
phần mềm dạy học thường dùng cho khối TH có thể download miễn phí trên mạng.
Nhiều phần mềm khác có thể tìm kiếm địa chỉ trên các website của mạng giáo dục.
Một số phần mềm thông dụng:
-Nén và giải nén
-Chỉnh sửa ảnh
-Chỉnh sửa video
4. Ứng dụng một số phần mềm khác thiết kế nội dung học tập .
Một số phần mềm thiết kế bài giảng đòi hỏi tính chuyên nghiệp hơn. Ví dụ, khi
cần chỉnh sửa một đoạn phim download từ trên mạng, có thể sử dụng phần mềm
Movie Maker. Phần mềm này cho phép cắt, ghép các đoạn phim, chèn thêm văn bản,
âm thanh hay đưa thêm những hiệu ứng hiển thị. Phần mềm Gif Animation cho phép
tạo một clip ảnh đặt ở chế độ hiển thị khác nhau chỉ trong một file. Phần mềm
Saveflash, flashcacher hỗ trợ download ảnh flash, SwichPoint hỗ trợ chèn ảnh flash
trong PowerPoint. Ghép nối thí nghiệm với máy tính có thể dùng phần mềm Visual
basic hoặc Delphi...
5. Xây dựng thư viện điện tử ở trường TH.
Đối với giáo viên TH, tạo một thư viện điện tử để lưu trữ các thông tin phục vụ
trong công tác giảng dạy có một ý nghĩa thiết thực. Việc ứng dụng những thành tựu
của CNTT để lập thư viện lưu trữ các thông tin, tư liệu ảnh, video, một số đoạn bài
soạn mẫu phục vụ cho việc soạn, giảng bằng giáo án điện tử, các đề kiểm tra dùng
kiểm tra đánh giá kết quả học tập của học sinh, các nội dung phục vụ ngoại khoá ...sẽ
nâng cao hiệu quả của quá trình dạy học. Để phát huy hiệu quả của thư viện bài giảng
trình chiếu riêng của mỗi trường, đòi hỏi có sự cập nhật thường xuyên và có sự trao
đổi giữa các giáo viên.
Ứng dụng CNTT trong dạy học không còn là chuyện xa vời nhưng cũng chưa
phải là chuyện dễ như trở bàn tay. Xã hội cần quan tâm đúng mức, cần ủng hộ việc
ứng dụng CNTT vào dạy học từ mọi góc độ khác nhau. Khi đó, chúng ta mới có một
xã hội phát triển thật sự vì nó có hệ thống giáo dục phát triển.