Tài liệu tập huấn kỹ năng đào tạo cơ bản

TỔNG CỤC LÂM NGHIỆP<br /> <br /> Đào tạo giảng viên, FORMIS 2014<br /> <br /> TÀI LIỆU TẬP HUẤN<br /> KỸ NĂNG ĐÀO TẠO CƠ BẢN<br /> <br /> Tài liệu này được biên soạn bởi Đỗ Văn Thanh và các cộng sự<br /> thuộc Khoa Địa lý, Đại học sư phạm Hà Nội<br /> <br /> Hà Nội, năm 2014<br /> <br /> MỤC LỤC<br /> CHUYÊN ĐỀ 1: PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC CHO NGƯỜI LỚN .............................1<br /> 1. Những vấn đề chung về dạy học ..............................................................................1<br /> 2. Những yếu tố tác động tới chất lượng dạy và học ...................................................3<br /> 3. Đặc điểm của học viên là người lớn tuổi .................................................................5<br /> 4. Nguyên tắc dạy và học đối với người lớn ................................................................7<br /> 5. Phương pháp dạy học cho người lớn tuổi ................................................................8<br /> CHUYÊN ĐỀ 2: LẬP KẾ HOẠCH BÀI GIẢNG ........................................................11<br /> 1. Những vấn đề chung ..............................................................................................11<br /> 2. Tác dụng và tầm quan trọng của việc lập kế hoạch bài giảng ...............................11<br /> 3. Xác định mục tiêu của bài giảng ............................................................................12<br /> 4. Xác định nội dung và cấu trúc bài giảng ................................................................13<br /> 5. Xác định phương pháp dạy học..............................................................................14<br /> 6. Xác định các hoạt động của giảng viên và học viên ..............................................16<br /> 7. Hướng dẫn xây dựng kế hoạch ..............................................................................16<br /> CHUYÊN ĐỀ 3: PHƯƠNG PHÁP THUYẾT TRÌNH.................................................21<br /> 1. Khái niệm, ý nghĩa của “Thuyết trình” ..................................................................21<br /> 2. Những công việc cần làm để thuyết trình thành công một bài giảng ....................21<br /> 3. Thực hiện thuyết trình bài giảng ............................................................................24<br /> CHUYÊN ĐỀ 4: PHƯƠNG PHÁP THẢO LUẬN NHÓM .........................................28<br /> 1. Khái niệm, mục đích phương pháp thảo luận nhóm ..............................................28<br /> 2. Hình thức thảo luận nhóm ......................................................................................29<br /> 3. Nội dung thảo luận nhóm .......................................................................................30<br /> 4. Phương pháp thảo luận nhóm.................................................................................31<br /> 5. Vai trò của giảng viên và nhóm trưởng trong thảo luận nhóm ..............................31<br /> 6. Các bước tiến hành thảo luận nhóm .......................................................................33<br /> 7. Một số cách báo cáo kết quả thảo luận nhóm .......................................................34<br /> 8. Ưu điểm, nhược điểm của phương pháp thảo luận nhóm ......................................35<br /> 9. Một số kỹ thuật thảo luận nhóm.............................................................................36<br /> HƯỚNG DẪN CÁC KỸ THUẬT THẢO LUẬN NHÓM ...........................................40<br /> 1. Mục tiêu .................................................................................................................40<br /> 2. Phương tiện ............................................................................................................40<br /> 3. Hướng dẫn thực hiện ..............................................................................................40<br /> CHUYÊN ĐỀ 5: PHƯƠNG PHÁP GIẢNG DẠY THỰC HÀNH...............................44<br /> 1. Khái niệm: ..............................................................................................................44<br /> 2. Nhiệm vụ của dạy thực hành ..................................................................................44<br /> 3. Phân loại .................................................................................................................44<br /> 4. Quá trình hình thành kỹ năng .................................................................................45<br /> 5. Thực hiện bài dạy thực hành ..................................................................................46<br /> 6. Các phương pháp dạy thực hành ............................................................................47<br /> <br /> CHUYÊN ĐỀ 1: PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC CHO NGƯỜI LỚN<br /> “Nghệ thuật cao cả của người thầy là khơi dậy niềm vui trong sự diễn tả<br /> và nhận thức sáng tạo …” _Albert Einstein<br /> <br /> 1. Những vấn đề chung về dạy học<br /> Dạy học là một quá trình gồm toàn bộ các thao tác có tổ chức và có định<br /> hướng giúp người học từng bước có năng lực tư duy và năng lực hành động với<br /> mục đích chiếm lĩnh các giá trị tinh thần, các hiểu biết, các kỹ năng, các giá trị<br /> văn hóa mà nhân loại đã đạt được để trên cơ sở đó có khả năng giải quyết được<br /> các bài toán thực tế đặt ra trong cuộc sống<br /> Dạy học là một dạng lao động xã hội có tính chất đặc thù khác với các dạng<br /> lao động xã hội khác. Vì đối tượng tác động của dạy học là con người, trong mỗi<br /> người có những phong cách, tính cách, thói quen, phong tục, tập quán rất khác<br /> nhau, thậm chí khác nhau cả về trình độ học vấn, địa vị xã hội, tuổi tác, kinh<br /> nghiệm sống, kinh nghiệm thực tế. Tuy người học có sự khác biệt nhau nhưng<br /> mục tiêu người dạy là làm cho mọi người có nhận thức chung về kiến thức, nhận<br /> biết được các khái niệm, các quy luật của tự nhiên, các hiện tượng và quá trình<br /> xã hội. Người học có khả năng vận dụng những kiến thức được học để giải<br /> quyết các vấn đề nảy sinh trong thực tế. Vì vậy, trong giảng dạy nói chung và<br /> đặc biệt là giảng dạy cho người lớn tuổi cần phải hiểu và nắm bắt được những<br /> đặc điểm tâm sinh lý của người học để vận dụng phương pháp, cách thức thể<br /> hiện phù hợp nhằm đạt được mong muốn.<br /> <br /> Quá trình nắm<br /> bắt thông tin<br /> trên não của<br /> chúng ta<br /> <br /> 1<br /> RITC<br /> <br /> Khoa học giáo dục đã khẳng định dạy học là môn khoa học trí tuệ có tính<br /> nghệ thuật cao. Muốn thành công người dạy phải chuẩn bị cho mình vốn kiến<br /> thức, vốn kinh nghiệm nhất định, đồng thời phải trải qua quá trình nghiên cứu<br /> tập luyện, tập huấn cả kiến thức chuyên môn lẫn kỹ năng giảng dạy và kỹ năng<br /> sống. Thực tế cho thấy người có thâm niên giảng dạy, có kinh nghiệm giảng dạy<br /> thường được học viên hứng khởi hơn khi tiếp nhận thông tin trong học tập.<br /> Giảng dạy cần sự kết hợp giữa giảng với giải và diễn. Có thể nói khi đứng<br /> trên bục giảng trước học viên, người giảng viên như một diễn viên, giảng viên<br /> có nhiệm vụ làm cho học viên có thể hiểu được những nội dung, ý tưởng của<br /> người giảng thông qua ngôn ngữ, cử chỉ, hành vi. Vì vậy, đòi hỏi giảng viên<br /> phải sử dụng những kiến thức, kinh nghiệm nghề nghiệp làm cho học viên hiểu<br /> được nội dung của vấn đề và nhận diện được nó là cái gì. Mặt khác phải giải<br /> thích để học viên hiểu được bản chất bên trong của vấn đề, tại sao lại như vậy và<br /> trong thực tế nó đang diễn ra như thế nào. Đồng thời với giảng và giải, người<br /> dạy còn phải kết hợp với ngôn ngữ hình thể, cử chỉ, hành vi, mô hình trực quan<br /> để học viên tiếp cận vấn đề dễ nhất, nhanh nhất và nhớ lâu nhất.<br /> Giảng dạy cần chú ý đến đặc điểm của các loại thông tin, kiến thức cũng<br /> như đối tượng tiếp nhận kiến thức.<br /> <br /> Mối tương quan giữa các loại thông tin tập huấn với mức độ lĩnh hội và thời gian<br /> ở hai đối tượng học viên<br /> <br /> Giảng dạy không đơn giản là đọc, nói, viết một cách máy móc và cứng<br /> nhắc những gì mà trong sách có. Nếu như vậy người học sẽ tiếp cận thông tin<br /> 2<br /> RITC<br /> <br /> một cách thụ động, chỉ biết nhưng không hiểu, có khi hiểu nhưng không có khả<br /> năng vận dụng vào thực tế. Thành công của một bài giảng chỉ có nếu người<br /> giảng có khả năng tổng hợp, khái quát hóa nội dung bài giảng có tính hệ thống,<br /> logic, cô đọng, dễ hiểu, dễ nhớ, dễ vận dụng nhất vào thực tế, càng tăng thêm<br /> tính hấp dẫn và khả năng tiếp thu của người học, nhất là đối với những học viên<br /> là người lớn tuổi.<br /> 2. Những yếu tố tác động tới chất lượng dạy và học<br /> Một khóa học thành công trước hết phụ thuộc vào mức độ hài lòng của cả<br /> người dạy và người học về những gì mà họ đã thể hiện hay tiếp nhận được qua<br /> khóa học. Nếu mức độ hài lòng cao là biểu hiện kết quả của mục tiêu đề ra đã<br /> đạt được hay nói rằng khóa học có chất lượng. Thực tế có nhiều yếu tố ảnh<br /> hưởng trực tiếp đến chất lượng dạy và học là như năng lực của giảng viên, nội<br /> dung chương trình, hình thức dạy học, địa điểm tổ chức lớp, thời gian học, công<br /> cụ thiết bị dạy học, điều kiện ăn nghỉ cho giảng viên và học viên.<br /> - Năng lực của người dạy<br /> Một giảng viên có năng lực giảng dạy là người vững về nội dung kiến thức<br /> chuyên môn nghiệp vụ đối với lĩnh vực giảng dạy. Có phương pháp khoa học,<br /> có kỹ năng vận dụng kiến thức vào giảng dạy và hoạt động thực tế. Có ý thức<br /> trách nhiệm cao với công việc, có thái độ đúng với nhiệm vụ của mình. Ý thức<br /> trách nhiệm được thể hiện từ khâu nghiên cứu các tài liệu, xây dựng kế hoạch<br /> bài giảng đến việc chuẩn bị các câu hỏi, bài tập thực hành và các công cụ trực<br /> quan phục vụ cho công việc giảng dạy.<br /> - Nội dung chương trình của khóa học<br /> Chương trình của khóa học là toàn bộ nội dung, kiến thức mà giảng viên<br /> phải hoàn thành trong khóa học, vì vậy chương trình phải hấp dẫn, đáp ứng yêu<br /> cầu, mong muốn của người học. Nội dung tập trung vào những cái người học<br /> cần. Trước khi xây dựng chương trình cần xác định nhu cầu đào tạo bồi dưỡng<br /> và đối tượng người học. Nội dung của chương trình phù hợp với đối tượng sẽ<br /> tạo sự tập trung hứng thú của người học. Vì vậy phải thường xuyên thay đổi và<br /> phát triển chương trình cho hù hợp với nhu cầu thực tế.<br /> 3<br /> RITC<br /> <br />