Chuẩn bị ao nuôi là khâu rất quan trọng trong kỹ thuật nuôi tôm he, ảnh hưởng trực tiếp đến năng suất, sản lượng tôm. Mục đích của việc chuẩn bị ao nuôi là cho nền đáy sạch, chất lượng nước ban đầu tốt để dể dàng khống chế môi trường và kiểm soát dịch bệnh khi nuôi sau này.
Tôm chân trắng rất được giá tại thị trường Hoa Kỳ và các đặc tính sau đây:
- Người Hoa Kỳ thích loại tôm trắng hơn các loại đen, nâu, xanh ...
- Tôm chân trắng kháng bệnh mạnh hơn các loại tôm khác.
- Tôm chân trắng lớn nhanh hơn cả.
-Tôm chân trắng chịu được sự thay đổi điều kiện môi trường hơn.
Vì thế hàng loạt đơn đặt hàng của Mỹ về tôm sú giảm nghiêm trọng, nhưng đơn
đặt hàng của thẻ chân trắng lại tăng lên đột ngột làm giá tôm sú giảm và thị trường
tiêu thụ kém.
_Tôm thẻ chân trắng xuất xứ từ Nam Mỹ và được nhập sang VIỆT NAM vào năm
2002. Nhưng phong trào nuôi tôm thẻ chân trắng chỉ mới phát triển trong vài năm
gần đây trong khi đó Thái Lan và Trung Quốc đã đưa tôm thẻ chân trắng làm đối
tượng nuôi chính từ rất lâu. Do chúng chỉ mới được biết đến nên quy trình sản
xuất giống, nuôi thương phẩm hòan chỉnh chưa phổ biến. Đặc biệt là quy trình
nuôi phù hợp cho từng địa phương và từng vùng nuôi cụ thể vẫn còn trong giai
đoạn nghiên cứu. Ngay cả thức ăn riêng dành cho chúng cũng chưa nhiều trên thị
trường. Ở đây cháu xin gửi các chú quy trình do sự nghiên cứu của các thầy trong
trường và các quy trình đang nuôi của các tỉnh Miền Trung, Trung Quốc để các
chú làm tư liệu tham khảo.
I) Chuẩn bị ao nuôi
Chuẩn bị ao nuôi là khâu rất quan trọng trong kỹ thuật nuôi tôm he, ảnh hưởng
trực tiếp đến năng suất, sản lượng tôm. Mục đích của việc chuẩn bị ao nuôi là cho
nền đáy sạch, chất lượng nước ban đầu tốt để dể dàng khống chế môi trường và
kiểm soát dịch bệnh khi nuôi sau này.
1)Hình thức nuôi
Tôm chân trắng hay tôm P.vannamei là loại tôm có cường độ bắt mồi khoẻ, lớn
nhanh thích hợp với các hình thức nuôi thâm canh như mô hình ít thay nước, mô
hình tuần hoàn khép kín. Diện tích ao nuôi từ 0,5 - 1ha, độ sâu của nước 1,5 - 2m.
Ngoài ra tôm cũng có thẻ nuôi quảng canh, quảng canh cải tiến,….nhưng hiệu suất
kinh tế thấp hơn nuôi công nghiệp, cao sản. Tôm thẻ chân trắng là loài rộng muối
nên có thẻ nuôi trong các ao đầm nước mặn, lợ, và ngay cả nước ngọt theo sự
nghiên cứu của Trung Quốc thì nuôi trong nước ngọt tôm lớn nhanh hơn và cho
năng suất còn cao hơn nước lợ.
2) Công trình
Ở đây là công trình chuẩn để nuôi tôm và tất nhiên nó có nhiêu ưu điểm hơn,
nhưng do đầu tư quá lớn nên ở nước ta không có nhiều, cháu đưa vào đây để các
chú tham khảo. Khi nuôi trúng vài vụ các chú xây dựng để quản lý cho khỏe và
giảm sức tải của môi trường nước.
a) Ao nuôi
Công trình nuôi tôm P.vannamei có kết cấu tương tự như công trình nuôi tôm sú.
Mô hình nuôi phổ biến có năng suất cao là mô hình ít thay nước. Diện tích từ 0,5
đến 1 ha. Hình dạng của ao là hình vuông, hình tròn hoặc hình chữ nhật, chiều
dài/chiều rộng là 2/1, thuận tiện cho việc tạo dòng chảy trong ao khi đặt máy quạt
nước dồn chất thải vào giữa ao để thu gom và tẩy dọn ao. Ðáy ao bằng phẳng, có
độ dốc khoảng 15oC nghiêng về phía cống thoát.
b) Ao chứa - lắng
Khu vực nuôi phải có ao chứa - lắng để trữ nước và xử lý nước trước khi cấp cho
các ao nuôi. Diện tích ao chứa - lắng thường bằng 25 - 30% diện tích khu nuôi,
đáy ao chứa - lắng nên cao bằng mặt nước cao nhất của ao nuôi để có thể tự cấp
nước cho ao nuôi bằng hình thức tháo cống mà không cần phải bơm. Nước lấy vào
ao chứa - lắng là nước biển qua cống hoặc bơm tuỳ theo mức thuỷ triều của vùng
nuôi. Nếu độ mặn quá cao nước biển phải pha đấu với nước ngọt để hạ độ mặn
theo yêu cầu của kỹ thuật nuôi.
c) Ao xử lý thải
Khu vực nuôi còn cần phải có ao xử lý nước thải, diện tích bằng 5 - 10% diện tích
khu vực nuôi để xử lý nước ao nuôi sau khi thu hoạch thành nước sạch không còn
mầm bệnh mới được thải ra biển.
d) Mương cấp, mương tiêu
Mương cấp và mương tiêu để cấp cho các ao nuôi và dẫn nước của ao nuôi ra ao
xử lý thải. Mương cấp cao bằng mặt nước cao của ao nuôi và mương tiêu thấp hơn
đáy ao 20 - 30 cmm để thoát hết được nước trong ao khi cần tháo cạn. Hệ thống
mương cấp mương tiêu khoảng 10% diện tích khu vực nuôi.
e) Hệ thống bờ ao, đê bao
Ao nuôi tôm thông thường phải có độ sâu của nước 1,5m và bờ ao tối thiểu cao
hơn mặt nước 0,5m. Ðộ dốc của bờ phụ thuộc vào chất đất khu vực xây dựng ao
nuôi. Ðất cát dễ xói lở bờ ao nên có độ dốc là 1/1,5, đất sét ít xói lở hơn, độ dốc
của bờ ao có thể là 1/1.
Cần lưu ý là bờ ao không cao, nước nông, sẽ tạo điều kiện cho rong, tảo dưới đáy
ao phát triển làm suy giảm chất lượng nước ao nuôi.
Một số bờ ao trong khu vực nuôi nên đắp rộng hơn các bờ khác để làm đường vận
chuyển nguyên vật liệu cho khu vực nuôi.
Ðê bao quanh khu vực nuôi thường là bờ của kênh mương cấp hoặc tiêu nước. Hệ
số mái tương tự ao nuôi nhưng bề mặt lớn hơn và độ cao của đê phải cao hơn lúc
thuỷ triều cao nhất hoặc nước lũ trong mùa mưa lớn nhất 0,5 - 1m.
f) Cống cấp và cống tháo nước
Mỗi ao phải có một cống cấp và một cống tháo nước riêng biệt. Vật liệu xây dựng
cống là xi măng, khẩu độ cống phụ thuộc vào kích thước ao nuôi, thông thường ao
rộng 0,5 - 1 ha, công có khẩu độ 0,5 - 1m bảo đảm trong vòng 4 - 6 tiếng có thể
cấp đủ hoặc khi tháo có thể tháo hết nước trong ao.
Cống tháo đặt thấp hơn chỗ thấp nhất của đáy ao 0,2 - 0,3 m để tháo toàn bộ nước
trong ao khi bắt tôm.
g) Bãi thải
Tuỳ quy mô khu vực nuôi và hình thức nuôi tôm để thiết kế bãi thải nhằm thu gom
rác thải và mùn bã hữu cơ ở đáy ao xử lý thành phân bón hoặc rác thải di chuyển
đi nơi khác để chống ô nhiễm cho khu vực.
3) Cải tạo ao nuôi
a) Cải tạo đáy ao
_ Ðối với ao mới xây dựng xong: cho nước vào ngâm 2 - 3 ngày rồi lại xả hết
nước để tháo rửa. Tháo rửa như vậy 2 đến 3 lần sau đấy dùng vôi bột để khử chua
cả bờ và đáy ao. Lượng vôi tuỳ theo pH của đất đáy ao :
- pH 6 - 7 dùng 300 - 400 kg/ha;
- pH 4,5 - 6 dùng 500 - 1.000 kg/ha.
Rắc vôi xong phơi ao 7 - 10 ngày lấy nước qua lưới lọc sinh vật có mắt lưới 9 - 10
lỗ/cm2. Gây mầu nước để chuẩn bị thả giống.
_ Đối với ao cũ
Sau khi thu hoạch xong thì tháo cạn nước, nếu:
+ Ao có thể tháo cạn nước : Nếu tháo kiệt được thì nạo vét hết lớp bùn nhão rồi
cầy xới đáy ao lên trộn với vôi bột mỗi ha 500 - 1.000 kg phơi khô 10 - 15 ngày.
Làm như vậy để cho chất độc có thể thoát ra, tạo điều kiện cho một số vi sinh vật
có lợi làm việc.
+ Ao không thể tháo cạn nước: ta dùng phương pháp cải tạo ướt, vẫn rút nước tới
mức có thể, bơm bùn, sục đáy để tẩy rửa chất thải. Sau đó bón vôi với liều lượng
từ 1.200 - 1.500 kg/ha cho ao với mực nước 10 cm, với ao có mực nước sâu 0,5 -
1m lượng vôi nhiều hơn gấp đôi. Đóng cửa cống, khi thủy triều lên nước bên
ngoài cao hơn trong ao thì nước bên ngoài sẽ theo các mao mạch len lỏi vào ao nó
sẽ rửa các chất bẩn sâu. Sau đó mở cống tháo cạn nước lần nữa, bón vôi lại với
lượng vôi nhiều hay ít phụ thuộc vào chỉ số pH của nước ao. Bón vôi xong yêu cầu
chỉ số pH của nước ao phải đạt 8 - 8,3 mới được thả tôm giống để nuôi. Vì tôm
này thích pH cao hơn là tôm sú nhưng bón vôi quá liều lượng làm cho nhiệt độ
nước lên cao, pH cao, NH3 cao, độc tính lớn dẫn đến bệnh tôm phát triển;
+ Dùng vôi sát trùng xong không được bón phân urê; phân urê làm tăng NH4-N
trong nước, phá hoại tổ chức mang của tôm, cản trở sự vận chuyển máu làm tôm
bị chết.
Lưu ý :
- Quá trình tháo nước ao cũ phải kết hợp sục bùn làm sạch ao, vét bớt bùn ô nhiễm
ở đáy ao;
-Quá trình tu bổ bờ ao phải bắt diệt hết ếch, rắn, các loại động vật làm hang sống ở
bờ ao, lấp các hang hố quanh bờ ao, và làm sạch cỏ xung quanh bờ ao;
- Sau khi rắc vôi xong, dùng cào trộn đều khắp đáy ao để diệt hết cá tạp và sinh
vật có hại, cày đảo đáy ao cho ôxy hoá lớp bùn đáy; phơi khô 10 - 15 ngày mới
cho nước vào ao; khi cho nước cần trộn thêm một ít chế phẩm sinh học và chế
phẩm ôxy hoá để khử chất độc và phân giải các hợp chất hữu cơ trong ao;
- Nếu đáy ao quá chua, hàm lượng sắt quá cao hoặc khả năng thẩm lậu quá lớn
không giữ được nước nên dùng lớp vải nilông nhân tạo lót đáy ao; nếu đáy là đáy
thịt, đáy bùn cát có thể cho thêm một lớp cát dày 2 - 3 cm trên lớp vải lót để tôm
vùi mình theo tập tính sống của tôm, còn đáy cát bùn, cát thích hợp cho sự phát
triển của tôm.
b) Diệt tạp
Nước lấy vào ao qua lưới lọc để 2 - 3 ngày cho các loại trứng theo nước vào ao nở
hết rồi
tiến hành diệt bằng saponine với nồng độ 15 - 20 ppm (15-20 g/m3 nước ao). Hay
một số chất diệt tạp khác rất hiệu quả có bán ngoài thị trường.Saponine có tên thị
trường là sapotech được đóng trong bao nilong bọc giấy, khi dùng đem ra pha
nước tạt xuống ao, lượng dùng là 4,5 - 5 g/m2, cho ao có mức nước sâu khoảng 10
cm. Sau 15 - 20 giờ thay nước hoặc cho thêm nước vào ao mới được thả tôm
giống.
c) Khử trùng nguồn nước
Trong nước ao thường có nhiều loại virus, vi khuẩn, nấm, tảo và nguyên sinh động
vật sinh ra các loại bệnh cho tôm như bệnh đầu vàng, bệnh đốm trắng, bệnh MBV,
bệnh phát sáng, bệnh đóng rong, bệnh đỏ mang, bệnh hoại tử phụ bộ, v.v... Vì vậy,
trước khi thả tôm giống cần phải khử trùng nguồn nước. Hoá chất dùng để khử
trùng nguồn nước phổ biến là chlorine. Chlorine có hàm lượng Cl 30 - 38%, để lâu
sẽ bốc hơi mất tác dụng nên thường phải xác định lại nồng độ cho chính xác trước
khi dùng.
Nồng độ 2 ppm(2g/m3) có tác dụng diệt khuẩn rất tốt. Ao có mức nước sâu 1m,
mỗi ha dùng 195 kg hoà loãng với nước ao phun đều khắp ao. Nếu phun vào
những ngày trời dâm mát, tác dụng diệt khuẩn có thể kéo dài 4 đến 5 ngày. Trước
khi thả tôm giống phải mở máy quạt nước cho bay hết khí chlo còn lại trong nước.
Chú ý, không dùng chlorine ngay sau khi sử dụng vôi sống vì gặp nước chlorine
sản sinh ra HCl, vôi sống sinh ra OH- hai thứ trung hoà lẫn nhau làm mất tác dụng
diệt khuẩn của từng loại.
d) Gây màu nước
Màu nước có ý nghĩa rất lớn đối với ao nuôi tôm để :
- Làm tăng lượng ôxy hoà tan trong nước;
- Ổn định chất nước và làm giảm các chất độc trong nước;
- Làm thức ăn bổ sung cho tôm;
- Nâng nhiệt và ổn định nhiệt trong ao;
- Hạn chế tảo sợi và tảo đáy phát triển;
- Hạn chế các loại vi khuẩn gây bệnh phát triển; đảm bảo cân bằng sinh thái vùng
nước.
Duy trì màu nước: xanh lục, xanh vỏ đậu, nâu vàng .Các màu nước không tốt cho
tôm, và cần xử lý ngay để tránh kết quả không tốt: màu vàng, màu xám, màu nước
trong, màu xanh đậm, màu nước trong vắt.
Ở đây cháu thấy kinh nghiệm của các chú rất phong phú và rất quý báu trong việc
điều chỉnh màu nước ngay cả các anh kỹ sư cũng chưa chắc bằng được nên cháu
không đề cặp đến cách điêù chỉnh màu nước như thế nào. Vì điều chỉnh màu nước
y hệt như tôm sú thôi.
Độ trong thích hợp cho tôm phát triển là từ 35-40 cm đo bằng đĩa sechi .
e) Các chỉ tiêu hóa học trước khi thả giồng
_ Ôxy hoà tan trên 4 mg/l;
- pH 8,0 - 8,5; trong ngày không được thay đổi quá 0,4 - 0,5 , vào những ngày mưa
lớn thì pH thay đổi phải bón vôi .
- Nhiệt độ thích hợp nhất là 20 - 30oC, quá cao không quá 33,5oC, quá thấp không
thấp quá 18oC, ngưỡng nhiệt độ thế này thì trong mình đã đáp ứng,nuôi thoải mái.
- Ðộ kiềm trong khoảng 100 đến 250 mg/l;
- NH4, NO3 không được tăng quá đột ngột dể sinh bệnh cho tôm,
- Ðộ mặn 5 - 32 thích hợp nhất là 10 - 25 ;Cũng có thể nuôi ở nước ngọt hóa 1-2
phần nghìn độ mặn nhưng phải hạ từ từ.
4) Thả tôm giống
Số lượng giống cho mỗi ao phải thả đủ một lần, tốt nhất là tôm cùng một đợt sản
xuất, vì vậy sẽ đảm bảo sự đồng đều và tránh được sự lây lan của mầm bệnh với
nhau. Ao nuôi có đủ các điều kiện sau đây thì thả tôm:
- Ao đã gây màu nước tốt đủ thức ăn tự nhiên cho tôm;
- Chất lượng nước ao nuôi phải đảm bảo tiêu chuẩn TCVN 5943 - 1995;
Thời gian thả giống là sáng sớm hoặc chiều mát lúc thời tiết tốt, không thả giống
vào giữa trưa hoặc lúc trời mưa to gió lớn, khí hậu thay đổi đột ngột ảnh hưởng tới
tỷ lệ sống của tôm. Vì sẽ gây sốc cho tôm, do thẻ chân trắng không phải là giống
loài bản địa, với lại post thẻ chân trắng nhỏ hơn nhiều so với tôm sú, nên giai đoạn
còn nhỏ cần chăm sóc kỹ, với lại khi vận chuyển đến ao nuôi đã làm tôm mệt cần
tránh các tác động không thuận lợi cho tôm.
1) Bảo đảm oxy hòa tan trong nước:
- Bảo đảm lượng ôxy hoà tan trong nước bằng cách sử dụng máy quạt nước;
- Từ ngày bắt đầu thả giống đến ngày thứ 20 chỉ phải quạt nước vào ban đêm,
những ngày trời râm và khi bổ sung nước ngọt mỗi ngày 2 - 4 tiếng(để tôm nhanh
lớn hơn, và dễ lột xác)
- Từ ngày thứ 20 đến ngày thứ 40, mỗi đêm tăng lên 4 - 6 tiếng;
- Từ ngày thứ 40 trở đi quạt cả ban ngày và ban đêm, thời gian mỗi lần 4 - 6 tiếng,
mỗi ngày nên quạt nước từ 12h- 15h vì lượng oxy sinh ra do quang hợp của tảo là
rất lớn không tốt cho sức khỏe tôm, và từ 19h- 6h sáng hôm sau vì lúc này hàm
lượng oxy thấp do tảo không quang hợp mà sử dụng nhiều oxy hô hấp sinh ra
cácbonic.
- Nhu cầu máy quạt nước cho ao nuôi :
+ Thường ao có độ sâu 1,5m diện tích 5000 m2 phải dùng 4 - 6 máy;
+ Ao sâu 1,5 m trở lên cần 6 - 8 máy, máy đặt cách bờ 4 - 5m.
- Nếu nước ao bị xấu đi, sinh vật phù du chết nhiều làm màu nước thay đổi hoặc
tôm bị bệnh phải dùng thuốc chữa bệnh thì phải mở máy liên tục cả ngày trừ
những lúc cho tôm ăn.
2) Thay nước, bổ sung nước
Nói chung các ao nuôi năng suất cao phần lớn thực hiện mô hình ít thay nước.
Nhưng trường hợp sau đây phải chú ý cần thay nước (tốt nhất là nước ngọt) :
- Màu nước đột nhiên biến thành trong, hoặc biến đen, biến trắng hay các màu
khác;
- pH dưới 7,5 hoặc trên 9; biến động ngày đêm trên 0,5;
- Sau khi chạy máy quạt nước mặt nước xuất hiện nhiều bọt không tan; vật lơ lửng
ở trong nước nhiều lên; H2S, NH3, COD vượt quá chỉ tiêu cho phép.
- Ðộ trong trên 80cm hoặc quá đục dưới 30cm.
Lượng nước thay mỗi ngày không quá 30%. Trong một giờ không quá 10% lượng
nước cần thay (nếu muốn tăng lượng nước trong một giờ lên thì trước đó phải tháo
một lượng nước trong ao, sau đó vừa thêm nước vừa tháo nước đến lúc đạt độ cao
cần thiết thì thôi). Khi tôm lớn đạt cỡ 8 cm thì thêm nước ngọt để hạ độ mặn
xuống 10 .
V iệc thêm nước ngọt có ý nghĩa rất lớn cho việc phòng bệnh cho tôm vì đa số các
loại vi sinh, ký sinh và một số virus gây bệnh cho tôm sống ở nước mặn đều bị
chết khi gặp nước ngọt.
3) Biện pháp xử lý H2S và NH4
Ở ao nuôi tôm, hàm lượng NH3 không được quá 0,5 mg/l; H2S không được quá
0,1 mg/l; nếu quá lượng trên tôm sẽ chết hàng loạt.Khi pH tăng cao sẽ tăng tính
độc của H2S, khi pH xuống thấp sẽ tăng tính độc của NH3
Biện pháp khống chế H2S và NH3 như sau :
+ Mật độ tôm giống phải hợp lý, thức ăn cho tôm ăn hằng ngày phải hợp lý; sử
dụng vi khuẩn quang hợp bón xuống ao để giảm thiểu ô nhiễm đáy ao;
+ Chú ý cải tạo đáy ao bằng cách giữa vụ nuôi bón thêm vôi CaCo3 hoặc bột đá để
ôxy hoá các chất lắng đọng ở đáy ao; lượng vôi dùng cho mỗi m3 là 30 - 40g;
+ Dùng thức ăn nuôi tôm chất lượng cao, giảm thiểu ô nhiễm chất nước, ô nhiễm
đáy ao.
4) Quản lý thức ăn
Một trong những yếu tố quan trọng quyết định sự thành bại của việc nuôi tôm là
thức ăn. Thức ăn tốt chất lượng cao là thức ăn chế biến đúng thành phần, đủ chất,
đủ lượng, quá trình phối chế khoa học, vệ sinh, hệ số thức ăn thấp.
Thức ăn chất lượng tốt nhưng phải có cách cho ăn khoa học, hợp lý, phù hợp với
giai đoạn phát triển của tôm, phù hợp với trạng thái sinh hoạt của tôm, không
thiếu, không thừa vừa thúc đẩy tôm lớn nhanh vừa bảo vệ được môi trường ao
nuôi, không gây ô nhiễm, không gây lãng phí để đội giá thành của tôm lên cao là
không kinh tế.Tôm chân trắng không cần đồ ăn có lượng protein con như tôm sú,
35% protein được coi như là thích hợp hơn cả.
Tính toán thức ăn cho tôm hợp lý cần phải nắm vững 5 điểm sau :
- Số lượng tôm có trong ao;
- Kích cỡ của tôm lớn/bé;
- Tình trạng sức khoẻ của tôm và tình hình lột xác của tôm;
- Chất lượng nước ao nuôi;
- Tình hình dùng thuốc cho tôm trong thời gian qua.
Số lượng thức ăn có quan hệ đến chiều dài tôm như sau :
+ Tôm có chiều dài 1 - 2cm, lượng thức ăn cho ăn hằng ngày bằng 150 - 200%
trọng lượng tôm;
+ Tôm có chiều dài 3cm, lượng thức ăn cho ăn hằng ngày bằng 100% trọng lượng
tôm;
+ Tôm có chiều dài 4cm, lượng thức ăn cho ăn hằng ngày bằng 50% trọng lượng
tôm;
+ Tôm có chiều dài 5cm, lượng thức ăn cho ăn hằng ngày bằng 32% trọng lượng
tôm.
5) Những điều cần chú ý khi cho tôm ăn
Từ nguyên tắc lượng ít, lần nhiều cần phải chú ý không cho tôm ăn khi :
-Thức ăn kém phẩm chất, bị mốc hoặc bị thối ;
-Nước ao bị ô nhiễm nặng;
-Trời đang mưa to, gió lớn;
-Tôm đang nổi đầu;
-Tôm đang lột xác.
Cho tôm ăn ít khi : Giai đoạn tôm còn nhỏ.
Cho tôm ăn nhiều khi : - Giai đoạn tôm bắt đầu trưởng thành đến cuối kỳ nuôi :
- Trời nắng ấm, gió nhẹ;
- Tôm khoẻ chất nước tốt.
Thời gian cho ăn 5 đến 6 lần trong ngày, tỉ lệ thức ăn trong ngày phân bổ như sau
+ Từ 18h00 đến 19h00 cho ăn 35%;
+ Từ 23h00 đến 00h00 cho ăn 15%;
+ Từ 4h00 đến 5h00 cho ăn 25%;
+ Từ 10h00 đến 11h00 cho ăn 15%;
+ Từ 14h00 đến 15h00 cho ăn 10%.
Nhìn chung, số lượng thức ăn chủ yếu bón về ban đêm chiếm 70 - 80% ban ngày
chỉ chiếm 20 - 30%.
6) Cách xác định thức ăn thừa hay thiếu và cách xác định tỷ lệ sống của
tôm,quản lý ao và các biện pháp quản lý chất nước, và phòng trừ dịch bệnh.
Các CHÚ đã có nhiều kinh nghiệm rất phong phú trong khi nuôi tôm sú, việc xác
định ở đây cũng tương đối dễ dàng như tôm sú nên cháu sẽ không đề cập.
7) CÁC BỆNH THƯÒNG GẶP KHI NUÔI THẺ CHÂN TRẮNG
Mặc dù đã làm tốt công tác thả giống, nuôi dưỡng, kiểm tra ao nuôi hằng ngày,
nhưng nhất thiết phải chú trọng công tác phòng trừ dịch bệnh, nhất là khoảng thời
gian 30-60 ngày sau khi thả giống là giai đoạn tôm rất dễ mắc bệnh.
Trong quá trình nuôi phải triệt để áp dụng các biện pháp dự phòng như:
trộn thuốc vào thức ăn cho tôm ,sử dụng thuốc tiêu độc, tiến hành điều tiết môi
trường sinh thái cho phù hợp với từng thời kì sinh trưởng của tôm
Định kì cho tôm ăn thức ăn đã tẩm thuốc tiến hành khi thấy tôm phát sinh những
bất lợi, hay chất lượng nứơc trong ao không tốt. Ngài tác dụng ngăn ngừa dịch
bệnh phát sinh, laọi thức ăn có tẩm thuốc này có thể tăng cường thể chất ở tôm.
Nhưng cũng không vì thế mà dùng lạm dụng thuốc, và tránh dùng một loại thuốc
thường xuyên
Tổi giã cũng là dược liệu không thể thiếu trong nghề nuôi tôm vì nó có khả năng
diệt khuẩn, trị bệnh đường ruột, kích thích tính ăn của tôm
Một khi dịch bệnh đă phát sinh, phải tăng cường thay nước để tiêu độc, sau đó
dùng vôi tôi để giảm lượng nitơ-amoniăc (NH3), dùng nấm tươi tạo nên một môi
trường sinh thái thích hợp, dưói đây là một số biện pháp cụ thể khi gặp phải tình
trạng bất thường ở tôm:
1) Hiện tượng tôm nổi –Các nguyên nhân và biện pháp sử lý
• Do thiếu oxy: thường phát sinh và ban đêm hoặc sáng sớm, cách giải quyết rất
đơn giản bật máy sục khí . Trường hợp tôm nổi quá nhiều, phải kết hợp sử dụng
thuốc tạo khí
• Do thiếu thức ăn: trong trường hợp này tôm sẽ quây tụ thành từng đàn, có thể
quan sát ruột tôm và tiến hành cho ăn kịp thời
• Do bị trúng độc: tôm cũng có thể di chuyể thành từng đàn trên mặt ao và tầng
nước giữa.Chất ô nhiễm dưới đáy ao quá nhiều tạo nên khí amoniăc và
sunphuahidro, lúc này ngoài việc mở máy sục khí để tăng dưỡng chất khí hòa tan,
còn phải tích cực thay nước sử dụng vôi tôi và nấm tươi. Liều lượng sử dụng vôi
tôi tùy thuộc vào mức độ nhiễm độc ở đáy ao, thường người ta sử dụng 30-50
kg\mẫu ao.Vôi tôi có tác dụng làm tan các chất hưu cơ trong nước, làm đáy ao bớt
ô nhiễm ngoài ra còn làm lượng dưỡng chất trong ao tăng lên. Sử dụng nấm tươi
tốt nhất là dùng ngay sau khi sử dụng vôi tôi làm nấm tươi có khả năng phát triển
ngăn cản sự sinh sôi nảy nở và phát triển của vi sinh vật có hại, phân giải các chất
hữu cơ liều lượng sử dụng là 2-4kg\mẫu. Chú ý 10-15 ngày sử dụng tảo tươi mới
được dùng thuốc tiêu độc. Điều đáng chú ý là phải ngừng cho tôm ăn, vì trúng độc
tôm thường có xu hướng bỏ ăn nếu cứ tiếp tục cung cấp thức ăn sẽ tạo sự ô nhiễm
mới. Chỉ khi tôm hoàn toàn phục hồi mới tiến hành cho tôm ăn lại
2) Bệnh nhiễm cầu khuẩn ở tôm giống: Biểu hiện của bệnh thường thấy là tôm
đứt râu, rụng chân, thối mắt, đen mang, rữa mang, gan sưng đỏ, tuy mức độ nguy
hại không cao nhưng nếu không xử lí tốt thì sẽ dẫn đến hiện tượng chết hành loạt,
đối với bệnh nhiễm cầu khuẩn ở tôm giống có thể thực hiện các biện pháp tiêu
độc, thay nước, trộn thuốc kháng sinh vào thức ăn kết quả rất khả quan
3) Bệnh nhiễm cầu trùng: Thường phát sinh khi môi trường nước tăng, nước
mặn hơn khiến tôm bị rụng đầu, gan sưng tấy –có lúc màu đỏ, có lúc chuyển màu
trắng, vỏ tôm mềm vì tíh chất lây lan nhanh nên hay chuyển thành dịch bệnh. Biện
pháp xử lí: Tích cực thay nứơc trong nhiều ngày, mỗi ngày thay làm nhiều lần,
lượn nước mỗi lần thay ít nước tránh thay nhiều vì sẽ khích thích tôm lột vỏ mà
lúc tôm lột vỏ là lúc rất dễ nhiễm bệnh. Cho tôm ăn thức ăn đã trộn a
4) Bệnh đỏ thân: Tôm mắc bệnh đỏ thân như màu hoa hồng, bệnh phát sinh khi
nhiệt độ giảm thấp,diễn biến của bệnh thường chậm ít khi tôm chết hàng loạt, biện
pháp phòng ngừa là sử dụng tỏi giã, hoặc trộn phu- ran vào thức ăn
5) Bệnh do vi khuẩn gây nên: một bệnh gây ra bởi những vi khuẩn đó là Vibrio
(một loại vi khuẩn gây nhiễm trùng máu). Vi khuẩn này thường gây nên bệnh mãn
tính, bán cấp hoặc cấp. Nhiều chất hóa học và kháng thể được dùng để điều trị
bệnh vibriosis tôm gồm ETDA, FURANACE, FURAZONIDON(NF-180),
ERRYTHOMYCIN, TERRAMYCIN và CHOLORAMPHENICOL
6) Bệnh nấm: Những bệnh thường gặp ở tôm đó là larval mycosis, bệnh fusarium
vv…Trong nhiều trừơng hợp các nấm có thể gây ra chết hàng loạt.và chết tới
100% trong vòng 48 giờ sau khi nhiễm.Các thuốc phòng trị như: TREFLAN,
FORMANGANATE KALI, FURANACE.
* NGOÀI RA VỚI KINH NGHIỆM XỬ LÝ CÁC LOẠI BỆNH CỦA TÔM SÚ
CŨNG CÓ THỂ ÁP DỤNG RẤT HIỆU QUẢ TRÊN TÔM THẺ CHÂN
TRẮNG, NHƯNG CÁC CHÚ NÊN THAM KHẢO Ý KIẾN NHỮNG NGƯỜI
CHUYÊN MÔN TRƯỚC KHI SỬ DỤNG
III) Kỹ thuật nuôi ngọt hóa tôm chân trắng ở tỉnh QUẢNG TÂY, TRUNG
QUỐC
Cháu copy kỹ thuật nuôi này của TRUNG QUỐC cho các chú tham khảo. Nếu
phù hợp với điều kiện địa phương, gia đình thì các chú nên xem xét vì nuôi trong
nước ngọt tốc độ lớn của tôm sẽ nhanh hơn, nhưng bệnh sẽ khó kiểm soát, và dễ
bộc phát hơn.
Khoảng dao động về độ mặn mà tôm chân trắng Nam Mỹ có thể thích ứng tương
đối lớn, tôm có thể sinh trưởng trong nước biển, cũng có thể sinh trưởng trong
nước ngọt, nhưng chỉ sinh sôi và phát triển mạnh trong nước biển, nhiệt độ thích
hợp là 18 - 35oC, dưới 15oC tôm sẽ chết. Tôm ăn tạp, nhu cầu thức ăn làm từ lòng
trắng trứng tương đối thấp, khoảng 35% là phù hợp. Loài tôm này sống trong tự
nhiên thường ẩn mình trong cát, hiện đã được chuyển nuôi thành công trong điều
kiện nước ngọt, sản lượng tôm nuôi trong đầm, ao có thể đạt tới trên 150 kg/mẫu
(1mẫu TQ = 666m2), nếu trong đầm, ao có bùn thì sản lượng tôm thu được còn
cao hơn, đạt 770 kg/mẫu. Nó được gọi là loài tôm biển có thể nuôi trong môi
trường nước ngọt.
1. Xây ao
Khi tiến hành xây dựng ao nuôi phải xem xét nguồn nước cung cấp có đầy đủ
không, chất lượng nước phải tốt, không có rác thải và tạp chất, chất đáy tốt, chất
đất rắn chắc, khi cần thiết có thể tiến hành cấp thoát nước dễ dàng. Diện tích ao
nuôi khoảng 5 - 10 mẫu, thông thường không vượt quá 20 mẫu, mức nước sâu trên
1m, tốt nhất là 1,5 - 1,8m, ao có hình chữ nhật hoặc hình tròn, kè ao phải làm chắc
chắn tránh bị sụt vỡ, độ cao chênh lệch giữa cống bơm nước và cống tiêu nước ở
đáy ao phải lớn hơn 20 cm, công việc bơm nước và thoát nước phải được thực
hiện riêng rẽ, tốt nhất là có hồ nước dự trữ
2. Công tác chuẩn bị trước khi thả giống
2.1 Làm sạch ao nuôi : Ðối với ao mới xây, trước hết nên bơm nước vào ao để
ngâm ao 2 - 3 lần, sau đó tiến hành tiêu độc; đối với ao đã sử dụng lâu hoặc
nguyên là ao cá cải tạo thành ao nuôi tôm thì phải phơi nắng ao nuôi, làm sạch bùn
đất và cỏ dại, sau đó mới tiến hành tiêu độc. Cụ thể cách làm như sau : Từ 15 - 20
ngày trước khi thả giống, bơm 20 - 30 cm nước, hai ngày sau rút hết nước trong
ao, dùng 100 - 150 kg vôi sống/mẫu, nếu ao có tính axit mạnh thì làm nhiều lần,
sau đó bơm nước vào để ngâm ao 2 - 3 ngày, sau khi xả sạch nước lại bơm vào ao
20 - 30 cm nước, dùng 10 - 15 kg bã chè/mẫu rải đều xuống ao. Khi việc tiêu độc
được hoàn tất thì bơm nước vào ao.
2.2 Nuôi sinh vật làm thức ăn cho tôm : Sau khi đã làm sạch ao nuôi, dùng lưới
dày 60 mắt chặn miệng cống, bơm 50 - 60cm nước vào ao, tiếp đó bón phân để cải
tạo chất nước. Tỉ lệ phân đạm - phân lân là 2 - 3 : 1, ngoài ra mỗi mẫu cần cung
cấp thêm 1,5 - 2 kg nước tiểu, hai ngày sau tiến hành quan sát nồng độ phân trong
nước, xem xét tình hình thời tiết, từ đó quyết định xem có thể tiến hành tiếp đợt
hai chưa, sau 7 - 10 ngày, độ trong của nước phải là 25 - 30 cm, sắc nước phải có
màu nâu hoặc màu xanh, lúc này trong ao nuôi đã hình thành hệ sinh vật làm thức
ăn cho tôm rất phong phú, đây chính là thời điểm có thể thả giống xuống ao.
2.3 Xử lý độ mặn của nước : Ðối với ao nuôi thuần nước ngọt, trước khi thả giống
1 - 2 ngày nên dùng muối để điều chỉnh độ mặn của nước. Mỗi mẫu thả 100 - 150
kg muối, khiến độ mặn của nước trong ao đạt 300 ppm trở lên, như vậy sẽ làm
tăng tỉ lệ sống của tôm nuôi.
3. Chọn giống và nuôi dưỡng
3.1Chọn giống :
Khi tiến hành chọn giống phải kiên quyết đưa chất lượng lên vị trí hàng đầu, tôm
giống có chất lượng tốt sẽ thể hiện ở : chiều dài thân trên 0,8 cm, bơi lội linh hoạt,
biểu hiện bên ngoài sạch sẽ, không bị thương, các đốt bụng hình chữ nhật, mình
tôm nở, chắc, tôm giống to đều, không có tật, khả năng bơi ngược dòng nước tốt.
3.2 Ngọt hoá tôm giống
Do tôm chân trắng Nam Mỹ là loài tôm trứng nở trong nước biển có tỉ trọng là
1,018 - 1,022, nên nếu như trực tiếp đưa tôm giống vào ao nước ngọt để nuôi sẽ
không thu được kết quả mong muốn. Trước tiên phải tiến hành xử lý ngọt hoá tôm
giống. Muốn vậy phải tiến hành từng bước một, không thể vội vàng, nếu không
việc ngọt hoá tôm giống sẽ bị thất bại. Trong quá trình ngọt hoá, mỗi ngày chỉ
giảm tỉ trọng 3 - 4 đơn vị (tức là giảm từ 1,018 xuống 1,014 - 1,010 - 1,006 - 1,003
- 1,001) cho tới khi độ mặn trong ao chỉ còn 2 - 3 thì có thể chuyển sang nuôi
nước ngọt. Quá trình ngọt hoá tốt nhất nên tiến hành ở đầm ươm giống.
3.3 Thả giống
Kiểm tra nước 2 - 3 ngày trước khi thả giống, chọn một số tôm giống đã được ngọt
hoá cho vào túi lưới 40 mắt thả túi xuống ao và quan sát, sau 2 ngày nếu như tỉ lệ
sống cao hơn 90% thì môi trường nước đó được coi là thích hợp, nếu tỉ lệ chết cao
thì ngừng việc thả giống, xác minh nguyên nhân, chỉ khi đã điều chỉnh lại chất
nước cho tốt mới tiến hành thả giống. Nên chọn thả giống vào sáng hoặc chập tối
một ngày trời quan đãng, không mưa, tuyệt đối tránh thả giống vào buổi trưa khi
ánh nắng mặt trời đang chiếu gắt hoặc hôm thời tiết có mưa.
3.4 Lượng tôm giống cần thả
Mật độ tôm giống thả dựa trên cách thức nuôi và điều kiện nuôi. Tại các ao nuôi
chất lượng cao có thiết bị sục khí và điều kiện nuôi tốt, lượng giống nên thả là
20.000 - 30.000 con, tại các ao nuôi chất lượng thấp hơn thả 15.000 con, ao chất
lượng thấp chỉ nên thả 10.000 con.
4. Công tác quản lý nuôi trồng
Công tác quản lý quyết định việc nuôi tôm có thành công hay không. Quản lý tốt,
tỉ lệ thành công cao, quản lý không tốt sẽ tạo nên những tổn thất không đáng có,
thậm chí việc nuôi tôm bị thất bại. Vì thế, việc quản lý một cách khoa học được
coi là điểm mấu chốt. Quản lý nuôi trồng bao gồm quản lý chất nước, quản lý thức
ăn và phòng trừ bệnh hại
4.1 Quản lý chất nước
Chất nước của ao nuôi tôm là một trong các nhân tố chủ yếu ảnh hưởng đến sản
lượng tôm nuôi, là môi trường sống của tôm trong suốt quá trình nuôi dưỡng, và là
chìa khoá của sự thành công. Sự thay đổi môi trường nước có ảnh hưởng trực tiếp
đến quá trình sinh trưởng bình thường ở tôm, nếu tôm sống trong một môi trường
nước không tốt, sẽ kém ăn, phát triển chậm, thậm chí chất nước không tốt còn tạo
điều kiện cho các vi khuẩn gây bệnh sinh sôi, dẫn tới tôm bị bệnh, gây nên thất bại
cho nghề nuôi. Vì vậy, trong quá trình nuôi, duy trì các chỉ tiêu về chất nước thật
ổn định. Các chỉ tiêu về chất nước gồm có : Ðộ pH từ 7,8 - 8,6; sắc nước nâu, hoặc
có màu lá cọ hoặc màu xanh lá cây; độ trong của nước từ 30 - 40 cm; lượng ôxy
hoà tan trong nước là 4 mg/L. Thời kỳ đầu nên bơm thêm nước, thời kỳ giữa và
cuối quan sát tình hình chất nước để quyết định việc thay nước, mục đích là duy trì
chất nước luôn tốt.
4.2 Quản lý thức ăn
Thường thì 15 ngày đầu sau khi thả giống, người ta không cho tôm ăn, sau 15
ngày mới bắt đầu cho tôm ăn thức ăn tổng hợp, mỗi tuần cho ăn thêm 1- 2 lần thức
ăn tươi sống để thúc đẩy tốc độ tăng trưởng. Thời kỳ đầu mỗi ngày cho ăn 2 lần,
thời kỳ giữa và cuối mỗi ngày cho tôm ăn 3 - 4 lần, lượng thức ăn hằng ngày dựa
vào công thức tính rất đơn giản : Thức ăn/con/ngày bằng 5% khối lượng hiện thời
của tôm, ngoài ra có thể căn cứ vào khả năng tiêu thụ thức ăn của tôm để quyết
định số lượng. nếu nhiệt độ của nước trong ao cao, tôm thường ăn nhiều, ta có thể
tăng lượng thức ăn, ngược lại nếu nhiệt độ xuống thấp thì cho tôm ăn ít hơn, khi
nhiệt độ của nước thấp dưới 15oC, tạm ngừng việc cho ăn.
4.3 Phòng trừ bệnh hại
Phòng trừ bệnh tôm nên tuân theo nguyên tắc Phòng hơn chữa bệnh , trong suốt
quá trình nuôi nên định kỳ tiến hành tiêu độc cho nước, thông thường 1 tháng sau
khi thả giống bắt đầu tiến hành tiêu độc, sau đó cứ nửa tháng lại tiến hành một lần,
thuốc tiêu độc gồm có bột Phiêu Bạch (bột tẩy trắng), vôi sống quan sát tình trạng
chất nước để quyết định loại thuốc cần dùng. Trong quá trình nuôi, khoảng nửa
tháng hoặc một tháng rắc bã chè xuống ao một lần tốt cho sự sinh trưởng của tôm.
4.4 Quản lý hằng ngày
Hàng ngày vào 2 buổi sáng, tối, kiểm tra quanh ao một lần, phát hiện những bất
thường về thiết kế, quan sát sự thay đổi về môi trường sống của tôm, đặc biệt là
mầu sắc nước, tình hình hoạt động của tôm, từ đó kịp thời đưa ra biện pháp xử lý.
