intTypePromotion=1
zunia.vn Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z zunia.vn zunia.vn
ADSENSE
 » 
 » 

Kỹ thuật chăn nuôi lợn nái sinh sản

Chia sẻ: Phan Thi Ngoc Giau | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:54

Thêm vào BST
Báo xấu
330
lượt xem 90
download
 
  Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Giống lợn Móng Cái được nuôi nhiều ở huyện Móng Cái tỉnh Quảng Ninh. Về nguồn gốc lợn Móng Cái có nguồn gốc từ lợn Quảng Đông Trung Quốc, giống lợn này được người Hoa mang sang nước ta nuôi từ lâu, dần dần phát triển thành giống lợn của nước ta.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Kỹ thuật chăn nuôi lợn nái sinh sản

  1. RUMENASIA.ORG/VIETNAM Kü thuËt ch¨n nu«i lîn n¸i sinh s¶n Hµ néi 2004 1
  2. RUMENASIA.ORG/VIETNAM Môc lôc Trang Ch­¬ng I: Gièng lîn vµ c«ng thøc lai trong ch¨n nu«i lîn 1 1 . Gièng lîn Mãng C¸i 1 2 . Gièng lîn Ø 3 3 . Mét sè gièng lîn miÒn nói 4 4 . C¸c gièng lîn ngo¹i nu«i ë ViÖt Nam 5 5 . Mét sè c«ng thøc lai trong ch¨n nu«i lîn 6 6 . Ph©n lo¹i lîn trong ®µn lîn n¸i sinh s¶n 7 Ch­¬ng II: Chuång tr¹i cho lîn n¸i sinh s¶n 9 1. Yªu cÇu chung 9 2. Chuång cho lîn n¸i hËu bÞ 10 3. Chuång nu«i lîn n¸i sinh s¶n 10 4. Chuång nu«i lîn con sau cai s÷a ®Õn 60 ngµy tuæi 11 Ch­¬ng III: Ho¹t ®éng sinh dôc vµ c¸c chØ tiªu ®¸nh gi¸ kh¶ n¨ng sinh s¶n cña 13 lîn n¸i 1. Ho¹t ®éng sinh dôc ë lîn n¸i 13 2. Søc s¶n xuÊt cña lîn n¸i 16 a. Mét sè chØ tiªu sinh lý sinh dôc cña lîn n¸i 16 b. Kh¶ n¨ng sinh s¶n 17 c. Mét sè chØ tiªu kinh tÕ kü thuËt kh¸c 20 Ch­¬ng IV: Ch¨n nu«i lîn c¸i hËu bÞ 22 22 - Môc tiªu ch¨n nu«i lîn c¸i hËu bÞ 22 - Kü thuËt chän lîn c¸i g©y n¸i sinh s¶n 22 - Kü thuËt nu«i d­ìng lîn c¸i hËu bÞ 24 - Kü thuËt qu¶n lý lîn c¸i hËu bÞ 25 - Mét sè yÕu tè ¶nh h­ëng ®Õn kh¶ n¨ng sinh s¶n cña lîn n¸i Ch­¬ng V: Ch¨n nu«i lîn n¸i sinh s¶n 26 I. Ch¨n nu«i lîn n¸i chöa 26 1. Môc tiªu ch¨n nu«i lîn n¸i chöa 26 2. Kü thuËt nu«i d­ìng lîn n¸i chöa 26 3. Kü thuËt qu¶n lý lîn n¸i chöa 27 28 II. Ch¨n nu«i lîn n¸i nu«i con 1. Môc tiªu cÇn ®¹t ®­îc 28 2. Kü thuËt ®ì ®Î cho lîn 28 3. Nu«i d­ ìng lîn n¸i ®Î vµ nu«i con 31 4. Kü thuËt nu«i d­ìng ch¨m sãc lîn n¸i tõ khi cai s÷a ®Õn khi phèi gièng trë l¹i 33 Ch­¬ng VI: Ch¨n nu«i lîn con theo mÑ 36 1. §Æc ®iÓm cu¶ lîn con bó s÷a 36 2. Kü thuËt nu«i d­ìng lîn con theo mÑ 37 3. Ch¨m sãc qu¶n lý lîn con theo mÑ 40 4. Kü thuËt cai s÷a lîn con 42 Ch­¬ng VII: Mét sè bÖnh th­êng gÆp ë lîn n¸i 45 1. Quy tr×nh vÖ sinh phßng bÖnh cho lîn. 45 2. Quy tr×nh tiªm phßng cho lîn n¸i 45 3. Mét sè bÖnh cña lîn n¸i 46 4. Mét sè bÖnh cña lîn con 52 2
  3. RUMENASIA.ORG/VIETNAM Ch­¬ng I Gièng lîn vµ c«ng thøc lai trong ch¨n nu«i lîn 1. Gièng lîn Mãng C¸i * Nguån gèc vµ sù ph©n bè Gièng lîn Mãng C¸i ®­ îc nu«i nhiÒu ë huyÖn Mãng C¸i tØnh Qu¶ng Ninh. VÒ nguån gèc lîn Mãng C¸i cã nguån gèc tõ lîn Qu¶ng §«ng Trung Quèc, gièng lîn nµy ®­îc ng­ êi Hoa mang sang n ­íc ta nu«i tõ l©u, dÇn dÇn ph¸t triÓn thµnh gièng lîn cña n­ íc ta. HiÖn nay sè l­ îng lîn Mãng C¸i lªn ®Õn trªn 30 v¹n con, ®­ îc ch¨n nu«i rÊt réng r·i ë c¸c tØnh ®ång b»ng s«ng Hång, ven biÓn miÒn Trung vµ T©y Nguyªn, ®Ó thùc hiÖn ch­ ¬ng tr×nh “Mãng C¸i ho¸ ®µn lîn” ë c¸c tØnh trªn. Lîn Mãng C¸i lµ lîn c¸i nÒn c¬ b¶n ®Ó lai víi lîn ®ùc Yorshire vµ Landrace cho s¶n phÈm con lai nu«i lÊy thÞt chñ yÕu hiÖn nay ë miÒn B¾c ViÖt Nam. * §Æc ®iÓm ngo¹i h×nh Lîn Mãng C¸i cã 3 dßng: dßng x­¬ng to, dßng x­ ¬ng nhì vµ dßng x­ ¬ng nhá. Lîn Mãng C¸i x­¬ng nhá cã tÇm vãc kh«ng kh¸c lîn Ø, vµ cã vïng tr¾ng ë bông vµ vµnh tr¾ng v¾t ngang qua vai lín h¬n so víi dßng x­¬ng nhì vµ x­¬ng to. Lîn Mãng C¸i cã ®Æc ®iÓm ngo¹i h×nh nh­ ® Çu ®en gi÷a tr¸n cã mét ®èm tr¾ng h×nh tam gi¸c hoÆc h×nh thoi mµ ®­êng chÐo dµi theo chiÒu dµi cña mÆt lîn. Mâm tr¾ng, bông vµ 4 ch©n tr¾ng. PhÇn tr¾ng nµy cã nèi nhau b»ng mét vµnh tr¾ng v¾t qua vai, lµm cho phÇn ®en cßn l¹i trªn l­ ng vµ m«ng cã h×nh d¸ng nh ­ c¸i yªn ngùa cßn ® ­îc gäi lµ vÕt lang h×nh yªn ngùa. ë chç tiÕp gi¸p gi÷a l«ng ®en vµ tr¾ng cã mét kho¶ng mê, réng kho¶ng 2 - 3 cm trªn ®ã da ®en l«ng tr¾ng. §Æc ®iÓm vÒ mµu s¨c l«ng da cña lîn Mãng C¸i lµ cè ®Þnh. Tuy nhiªn ë dßng Mãng C¸i x­¬ng to th× phÇn tr¾ng v¾t qua vai th­êng hÑp h¬n so víi Mãng C¸i x­¬ng nhá vµ x­¬ng nhì vµ cã tr­êng hîp ë gi÷a vµnh tr¾ng v¾t qua vai cã mét vïng da ®en ë gi÷a nh­ lµ mét hßn ®¶o ®en n»m gi÷a vµnh l«ng tr¾ng. Lîn Mãng C¸i x­¬ng to cã tai to vµ cóp vÒ phÝa tr­íc. Cßn lîn Mãng x­¬ng nhá vµ nhì th× tai nhá vµ ®øng. VÒ kÕt cÊu ngo¹i h×nh lîn Mãng C¸i cã ®Æc ®iÓm lµ ®Çu to, tai ®óng h­íng vÒ phÝa tr­íc, l­ ng vâng, bông xÖ, ch©n yÕu cßn cã hiÖn t­ îng ®i bµn, cã tõ 12 - 14 vó. * §Æc ®iÓm sinh tr­ëng Lîn Mãng C¸i lµ gièng thµnh thôc sím, thêi gian sinh tr­ ëng ng¾n. Khèi l­ îng s¬ sinh 0,5 - 0,7 kg/ con, khèi l­ îng cai s÷a 6-8 kg/ con, khèi l­îng lóc 6 th¸ng tuæi ®¹t 30 - 40 kg; khèi l­ îng lóc 12 th¸ng tuæi ®¹t 60 kg; khèi l­ îng tr­ ëng thµnh ®¹t 100 - 120 kg. NÕu so víi lîn Ø th× tÇm vãc lîn Mãng C¸i cã to h¬n, nh­ ng nãi chung vÉn thuéc lo¹i tÇm vãc nhá. Mæ thÞt ë khèi l­ îng 100 kg cho 79% mãc hµm, tØ lÖ thÞt n¹c 38,6%. * Kh¶ n¨ng sinh s¶n Lîn Mãng C¸i cã lµ gièng lîn thµnh thôc sím: lîn ®ùc 2 th¸ng tuæi cã thÓ giao phèi d­îc vµ cã thÓ thô thai, lîn c¸i 3 th¸ng tuæi ®· cã biÓu hiÖn ®«ng dôc, chu kú ®éng dôc b×nh qu©n 21 3
  4. RUMENASIA.ORG/VIETNAM ngµy (18-25 ngµy), thêi gian ®éng duc 3-4 ngµy, thêi gian chöa b×nh qu©n 114 ngµy, thêi gian ®éng dôc trë l¹i sau cai s÷a 5-7 ngµy. Lîn Mãng C¸i lµ gièng lîn m¾n ®Î, ®Î nhiÒu con, nu«i con khÐo. Cã thÓ ®Î tõ 10-12 con/ løa, khèi l­îng s¬ sinh 0,5 - 0,7 kg/ con, tØ lÖ nu«i sèng ®¹t 80-90%. So víi c¸c lo¹i lîn lang kh¸c th× c¸c chØ tiªu trªn ®Òu cao h¬n tõ 5 - 7%. H×nh 1 Lîn n¸i Mãng C¸i Lîn Mãng C¸i lµ gièng lîn cã tÇm vãc t­¬ng ®èi lín so víi c¸c gièng lîn trong vïng ®ång b»ng vµ trung du B¾c Bé. Tuæi thµnh thôc sím, m¾n ®Î, ®Î sai con, kh¶ n¨ng nu«i con khÐo, kh¶ n¨ng tiªu ho¸ vµ lîi dông thøc ¨n th« xanh tèt. Mét sè h¹n chÕ lµ kÕt cÊu ngo¹i h×nh yÕu, l­ng vâng, bông xÖ, tû lÖ n¹c thÊp. Ph­¬ng h­ íng c«ng t¸c gièng ®èi víi gièng lîn Mãng c¸i lµ t¨ng c­êng chän läc vµ nh©n thuÇn ®Ó n©ng cao tÇm vãc, c¶i t¹o c¸c nh­îc ®iÓm cña lîn Mãng C¸i. Cho lai t¹o víi c¸c gièng lîn nhËp néi ®Î lÊy con lai nu«i thÞt. Trong chiÕn l­ îc n¹c ho¸ ®µn lîn hiÖn nay, ngoµi phÇn sö dông lîn ngo¹i thuÇn nu«i tíi c¸c hé n«ng d©n, kh«ng thÓ thiÕu v¾ng c¸c lo¹i lîn lai, mµ trong ®ã chñ yÕu lµ c¸c con lai cã ®ãng gãp phÇn m¸u cña lîn Mãng C¸i. ViÖc sö dông lîn n¸i lai F1(Yorkshire x Mãng C¸i) hoÆc F1 (Landrace x Mãng C¸i ) lµm nÒn ®Ó t¹o con lai 3/4 m¸u ngo¹i nu«i thÞt nh»m n©ng cao n¨ng xuÊt ch¨n nu«i vµ tØ lÖ thÞt n¹c trong thµnh phÇn thÞt xÎ lªn 48 - 49 % lµ h­íng ®i hÕt søc ®óng ®¾n hiÖn nay. 4
  5. RUMENASIA.ORG/VIETNAM 2. Gièng lîn Ø Gièng lîn Ø ® ­îc nu«i phæ biÕn ë ®ång b»ng ch©u thæ s«ng Hång, lµ gièng lîn ®­îc nh©n d©n ta chän läc, nh©n gièng vµ nu«i d­ ìng l©u ®êi. HiÖn nay gièng lîn Ø ®­ îc nu«i kh¸ réng r·i t¹i c¸c tØnh thuéc ®ång b»ng s«ng Hång nh­ H¶i D­ ¬ng, H­ ng Yªn, Th¸i B×nh, Hµ T©y, Nam §Þnh, H¶i Phßng vµ phÝa Nam cña c¸c tØnh nh­ Hµ B¾c, Th¸i Nguyªn, VÜnh Phó … * §Æc ®iÓm ngo¹i h×nh Lîn Ø toµn th©n cã mµu ®en tuyÒn, ®Çu nhá vµ th«, mâm ng¾n vµ cong, m×nh ng¾n, ngùc s©u, l­ng vâng, bông xÖ, cã 10 vó, ch©n yÕu. Lîn thuéc lo¹i thÓ chÊt yÕu, tÇm vãc nhá, lîn ®ùc th ­êng nhá h¬n lîn c¸i, h­íng s¶n xuÊt mì. Lîn Ø cã 2 lo¹i h×nh: Lîn Ø mì vµ Ø pha. Lîn Ø mì hay cßn gäi lµ Ø mÆt nh¨n (Ø n h¨n) , lo¹i nµy toµn th©n mµu ®en, tr¸n cã nhiÒu nÕp nh¨n h»n s©u lµm cho mòi cã vÎ cong lªn, mÆt cã vÕt nh¨n. Lo¹i nµy thµnh thôc sím, tÇm vãc bÐ, ch©n thÊp, bông sÖ, m×nh ng¾n. Lo¹i h×nh lîn Ø pha, toµn th©n còng cã mµu ®en, cã con 4 ch©n ®èm tr¾ng, ch©n cao h¬n lîn Ø mì, bông gän h¬n, mâm th¼ng, mÆt kh«ng nh¨n. * §Æc ®iÓm sinh tr­ëng Lîn Ø sinh tr­ëng chËm, gi÷a 2 nhãm th× lîn Ø pha sinh tr­ ëng nhanh h¬n lîn Ø mì. khèi l­ îng 2 th¸ng tuæi chØ ®¹t 5 kg, tõ 4-8 th¸ng tuæi khèi l­ îng lîn Ø ® ùc lu«n thÊp h¬n lîn Ø c¸i, khèi l­ îng Ø ® ùc lóc 4 th¸ng tuæi lµ11,9 kg, trong khi ®ã lîn Ø c¸i lµ 13,5 kg. Khèi l­ îng tr­ëng thµnh cña lîn Ø chØ ®¹t 70 kg (lóc 30 - 32 th¸ng tuæi) cho nªn cÇn ph¶i quan t©m c¶i thiÖn tÇm vãc. Lîn Ø nu«i thÞt cã tèc ®é t¨ng träng thÊp chØ ®¹t 200 - 250 g/ ngµy, do vËy khi xuÊt chuång lóc 8 th¸ng tuæi ch­ a ®¹t 50 kg. Tiªu tèn thøc ¨n cho 1 kg t¨ng träng cao. TØ lÖ n¹c tõ 34,5 - 39,12%, tØ lÖ mì 40 %(39,97-43,2%). ChÊt l­îng thÞt tèt, ®é dinh d­ìng cao, thí thÞt nhá, mïi vÞ th¬m ngon (ViÖn ch¨n nu«i 1973-1976) * Kh¶ n¨ng sinh s¶n Lîn Ø c¸i thµnh thôc vÒ tÝnh sím, lóc 3-4 th¸ng tuæi ®· cã biÓu hiÖn ®éng dôc, chu kú ®éng dôc 19-21 ngµy, thêi gian ®éng dôc 3-4 ngµy, thêi gian chöa 110- 115 ngµy, sè con ®Î/ løa 8 - 10 con, khèi l­ îng lîn con lóc s¬ sinh ®¹t b×nh qu©n 0,45 kg, tØ lÖ nu«i sèng cao ®¹t 90-92%. Khèi l­ îng khi cai s÷a lóc 60 ngµy tuæi ®¹t b×nh qu©n 5,5 kg/ con. Lîn Ø ®ùc thµnh thôc vÒ tÝnh sím h¬n lîn Ø c¸i. Nh×n chung lîn Ø ® ùc sinh tr­ëng ph¸t triÓn chËm h¬n lîn Ø c¸i, tuæi sö dông lîn Ø ® ùc tèt nhÊt lóc 6 - 8 th¸ng tuæi. §èi víi lîn Ø pha cã kh¶ n¨ng sinh s¶n cao h¬n, kh«ng thua kÐm lîn Mãng C¸i: sè con ®Î / løa ®¹t 11,7 (cña lîn Mãng C¸i lµ 11,08); sè con cai s÷a / æ lµ 10,7 con (lîn Mãng C¸i lµ 10,4 con). 5
  6. RUMENASIA.ORG/VIETNAM * KÕt luËn Lîn Ø cã ­u ®iÓm lµ thµnh thôc sím, chÊt l­ îng thÞt th¬m ngon, kh¶ n¨ng chÞu ®ùng kham khæ cao, nu«i con khÐo, kh¶ n¨ng lîi dông thøc ¨n th« xanh cao, dÔ thÝch nghi víi c¸c ®iÒu kiÖn nu«i d­ ìng kh¸c nhau. Tuy nhiªn còng cã nh­ îc ®iÓm lµ tÇm vãc qu¸ nhá, thÓ chÊt yÕu, bông to, l­ ng vâng, ch©n yÕu, h ­íng mì. Tõng b ­íc t¹p giao c¶i l­¬ng víi c¸c gièng lîn kh¸c, nhÊt lµ c¸c gièng lîn ngo¹i ®Ó n©ng cao tÇm vãc vµ gi¸ trÞ kinh tÕ. Lîn c¸i Ø cã thÓ cho lai víi lîn Yorkshire ®Ó chän lÊy c¸i lai F1 lµm n¸i nÒn trong c¸c c«ng thøc lai 3 m¸u ®Ó n©ng cao kh¶ n¨ng sinh tr­ëng vµ tû lÖ thÞt n¹c/ thÞt xÎ. 3. Mét sè gièng lîn miÒn nói C¸c gièng lîn miÒn nói gåm cã: Lîn M­ êng Kh ­¬ng, lîn MÑo, nhãm lîn Lang nh­ lîn Lang Chî R· (B¾c K¹n), lîn Lang H¹ Lang (Cao B»ng)… Nh×n chung t×nh n¨ng s¶n xuÊt cßn thÊp ®ã lµ do ®iÒu kiÖn ®Þa lý, tËp qu¸n ch¨n nu«i vµ tr×nh ®é kü thuËt ch¨n nu«i cßn h¹n chÕ. Nh×n chung c¸c gièng lîn trªn ®Òu cã mµu s¾c l«ng da ®en tuyÒn hoÆc lang tr¾ng ®en, tuy nhiªn vÕt lang kh«ng cè ®Þnh. VÒ tÇm vãc, c¸c gièng lîn nµy ®Òu cã tÇm vãc to h¬n c¸c gièng lîn n¬i kh¸c nh­ ng m×nh h¬i lÐp, kÕt cÊu v÷ng ch¾c rÊt thÝch hîp víi ch¨n th¶. Nhãm gièng lîn miÒn nói cã tuæi thµnh thôc vÒ tÝnh dôc chËm, tuæi ®éng dôc lÇn ®Çu vµo lóc 8 th¸ng tuæi. VÒ kh¶ n¨ng sinh s¶n, nh×n chung c¸c gièng lîn miÒn nói cã kh¶ n¨ng sinh s¶n thÊp, ®Î 5 - 6 con/løa, sè løa ®Î/n¨m tõ 1 - 1,2. Kh¶ n¨ng tiÕt s÷a thÊp, do ®ã khèi l­ îng lîn con khi cai s÷a ch­a cao. Nh×n chung c¸c gièng lîn miÒn nói cã ­u ®iÓm lµ thÝch hîp víi ®iÒu kiÖn tù nhiªn, khÝ hËu miÒn nói. Tuy nhiªn cã nh­ îc ®iÓm lµ n¨ng suÊt ch¨n nu«i cßn thÊp, cho nªn cÇn ®­îc c¶i tiÕn vÒ kü thuËt nu«i d­ìng ch¨m sãc, hoÆc lai t¹o víi c¸c gièng lîn kh¸c nh­ lîn Mãng C¸i ®Ó n©ng cao kh¶ n¨ng sinh s¶n. H×nh 2: Lîn n¸i MÑo H×nh 3: Lîn n¸i Lang Chî R· 6
  7. RUMENASIA.ORG/VIETNAM 4. C¸c gièng lîn ngo¹i nu«i ë ViÖt Nam a. Lîn Yorshire §­îc chän läc vµ nh©n gièng ë vïng Yorshire cña n­íc Anh tõ thÕ kû 19, hiÖn nay lîn Yorshire nu«i ë hÇu hÕt c¸c n­ íc trªn thÕ giíi. Kh¶ n¨ng thÝch nghi cña gièng lîn nµy tèt h¬n c¸c gièng lîn kh¸c. Lîn Yorshire cã l«ng tr¾ng tuyÒn, tai ®øng (cã nhãm gièng tai h¬i nghiªng vÒ phÝa tr­íc), mâm th¼ng, dµi võa ph¶i, tr¸n réng, ngùc réng, ngo¹i h×nh thÓ chÊt ch¾c ch¾n, nu«i con khÐo, chÞu ®ùng kham khæ, chÊt l­ îng thÞt tèt, kh¶ n¨ng chèng chÞu stress cao. Khèi l­îng tr­ëng thµnh con ®ùc kho¶ng 300 - 400 kg, con c¸i 250 - 300 kg. T¨ng träng b×nh qu©n tõ 650 - 750 gam/con/ngµy; tiªu tèn thøc ¨n tõ 2,80 - 3,10 kgthøc ¨n /kg t¨ng khèi l­ îng, tû lÖ thÞt n¹c/ thÞt xÎ tõ 55 - 59%, cã mét sè dßng tû lÖ n¹c tõ 59,1 - 63,5%. Lîn Yorkshire cã kh¶ n¨ng sinh s¶n t­ ¬ng ®èi cao, ®Î b×nh qu©n 10 - 11 con/løa, khèi l­ îng s¬ sinh ®¹t 1,1 - 1,2 kg/ con. Khi nu«i t¹i ViÖt Nam sè con ®Î ra trªn æ b×nh qu©n lµ 9,57, khèi l­ îng s¬ sinh ®¹t 1,24 kg/con, khèi l­ îng toµn æ lóc 21 ngµy tuæi ®¹t 55 - 60 kg, khèi l­îng b×nh qu©n /con lóc 60 ngµy tuæi ®¹t tõ 15 - 18 kg. H×nh 4: Lîn n¸i Yorkshire Gièng lîn Yorkshire cã tÝnh di truyÒn æn ®Þnh, tÇm vãc to, kh¶ n¨ng s¶n xuÊt cao, kh¶ n¨ng thÝch nghi tèt, thÝch hîp víi ph­ ¬ng thøc nu«i ch¨n th¶. Th­êng ®­ îc sö dông trong lai gièng víi lîn n¸i néi nh­ Mãng C¸i vµ c¸c lo¹i lîn ®Þa ph­¬ng kh¸c lÊy con lai nu«i thÞt vµ sö dông trong c«ng thøc lai lÊy lîn lai nu«i thÞt gi÷a c¸c gièng lîn nhËp néi b. Lîn Landrace XuÊt xø tõ §an m¹ch, hiÖn nay t¹i ViÖt Nam cã Landrace BØ, Cuba, Ph¸p, NhËt. Cã d¹ng h×nh nªm (cßn gäi lµ h×nh tªn löa), l«ng da mµu tr¾ng tuyÒn, mâm dµi vµ th¼ng, hai tai to ng¶ vÒ phÝa tr­íc, che c¶ m¾t, m×nh lÐp, bèn ch©n h¬i yÕu. Kh¶ n¨ng thÝch nghi kÐm h¬n Yorshire trong ®iÒu kiÖn nãng Èm. Lîn n¸i cã thÓ träng tõ 220 - 250 kg, lîn ®ùc cã thÓ träng tõ 280 - 320 kg, 7
  8. RUMENASIA.ORG/VIETNAM t¨ng träng b×nh qu©n 700 - 800 g/ngµy, tiªu tèn thøc ¨n/ 1kg t¨ng khèi l­îng tõ 2,7 - 3,0 kg, tû lÖ n¹c /thÞt xÎ cao, ®¹t tõ 58 - 60%. Lîn Landrace cã kh¶ n¨ng sinh s¶n kh¸ cao, vµ kh¶ n¨ng nu«i con khÐo (trõ Landrace cña BØ, ngoµi ra lîn Landrace BØ cßn cã gen Halotal g©y bÖnh yÕu tim) vµ lîn Landrace th­ êng ® ­îc chän lµm "dßng c¸i" trong c¸c c«ng thøc lai gi÷a lîn ngo¹i cao s¶n víi nhau. ë ViÖt Nam lîn Landrace ®­ îc dïng ®Ó lai kinh tÕ vµ nu«i thuÇn dïng trong ch­ ¬ng tr×nh n¹c ho¸ ®µn lîn. C¸c c«ng thøc lai chñ yÕu hiÖn ®ang dïng lµ: Lîn ®ùc Landrace x Lîn n¸i Mãng c¸i (hoÆc lîn n¸i ®Þa ph­¬ng) ®Ó lÊy con lai F1 nu«i thÞt. Lîn ®ùc Landrace x lîn F1 (YR x MC) lÊy con lai F2 3/4 m¸u ngo¹i (50% LR, 25% YR, 25% MC) nu«i thÞt cho tèc khèi l­îng lóc 6 th¸ng tuæi ®¹t 100 kg, tû lÖ n¹c ®¹t 46 - 48%. Sö dông lîn Landrace trong c¸c c«ng thøc lai kinh tÕ hai gièng hoÆc 3 gièng gi÷a c¸c gièng lîn ngo¹i ®Ó t¨ng tû lÖ n¹c tõ 52 - 60%. c. Lîn Duroc Nguån gèc xuÊt xø tõ B¾c Mü víi c¸i tªn Duroc-Jersey. Lîn ®­ îc h×nh thµnh tõ kho¶ng 1860 víi sù tham gia cña c¸c gièng lîn nhËp néi nh­: Lîn ®á Ghinea, lîn ®á T©y Ban Nha, vµ lîn ®á Bå §µo Nha. Lîn Duroc cã th©n h×nh v÷ng ch¾c, l«ng cã mµu n©u nh¹t ®Õn mµu n©u sÉm, bèn ch©n to khoÎ, cao, ®i l¹i v÷ng vµng, tai to ng¾n, 1/2 phÝa ®Çu tai gËp vÒ phÝa tr­ íc, m«ng vai rÊt në, tû lÖ n¹c cao, tèc ®é t¨ng träng tõ 660 - 770 g/ngµy. Tiªu tèn thøc ¨n tõ 2,48 - 3,33 kg/ kg. Lîn Duroc cã ®Æc ®iÓm vÒ sinh s¶n lµ ®Î Ýt, kÐm s÷a. Lîn Duroc ® ­îc sö dông trong lai hai m¸u, ba m¸u hoÆc bèn m¸u gi÷a c¸c gièng lîn ngo¹i, ®¹t hiÖu qu¶ cao vÒ n¨ng suÊt vµ chÊt l­îng thÞt. 5. Mét sè c«ng thøc lai trong ch¨n nu«i lîn Ch­¬ng tr×nh lai hai m¸u (A x B) - Lai gi÷a hai gièng thuÇn kh¸c nhau ®Ó t¹o con lai F1 n u«i thÞt. §©y lµ ph ­¬ng ph¸p lai ®¬n gi¶n vµ sö dông ®­ îc tèi ®a 100% ­u thÕ lai tõ con bè vµ con mÑ nh»m n©ng cao mét sè ®Æc ®iÓm tèt cña c¸c gièng. Môc ®Ých lµ sö dông ­u thÕ lai t¹o ®µn lîn thÞt th­ ¬ng phÈm. Mét sè c«ng thøc lai nh­ sau: + §ùc Landrace (hoÆc Yorkshire) x N¸i Mãng C¸i (hoÆc Ø, lîn n¸i ®Þa ph­¬ng) + §ùc Landrace x N¸i Yorshire; + §ùc Duroc x n¸i Yorshire hoÆc n¸i Landrace Lai ba m¸u, sö dông con mÑ lµ n¸i lai (C x AB) - Sö dông 3 gièng kh¸c nhau ®Ó cho lai ®Ó t¹o ra lîn thÞt th­¬ng phÈm 3 m¸u n¨ng suÊt cao: 8
  9. RUMENASIA.ORG/VIETNAM N¸i lai F1 ph¶i ® ­îc t¹o ra tõ hai gièng "dßng n¸i" cã kh¶ n¨ng sinh s¶n cao ®Ó tËn dông tèi ®a ­ u thÕ lai vÒ kh¶ n¨ng sinh s¶n §ùc gièng phèi víi n¸i lai F1 ph¶i lµ ®ùc ®­ îc chän läc theo "dßng ®ùc" ®Ó t¹o ra ®µn lîn thÞt th­¬ng phÈm cã kh¶ n¨ng t¨ng träng cao, tiªu tèn thøc ¨n Ýt, ®é dµy mì l­ ng thÊp, søc sèng cao … Nh ­îc ®iÓm ph¶i nghiªn cøu, chän läc ®Ó t¹o lîn n¸i lai F1. Th«ng th­ êng ph¶i qua hai b­ íc: B­íc 1: d ïng ®ùc ngo¹i lai víi n¸i néi chän con c¸i lai F1 ® Ó nu«i sinh s¶n (chän nh÷ng con cña con mÑ cã kh¶ n¨ng sinh s¶n tèt nh­ ®Î sai con, lîn con cã khèi l­îng s¬ sinh vµ khèi cai s÷a cao, lîn mÑ khÐo nu«i con …). B­íc 2: Chän con ®ùc cã h ­íng n¹c cao, kh¶ n¨ng cho thÞt lín … ®Ó phèi gièng víi lîn c¸i lai F1 ®· chän, con lai t¹o ra chØ dïng nu«i lÊy thÞt kh«ng gi÷ l¹i lµm gièng. Mét sè c«ng thøc lai ba m¸u: Lîn ®ùc Landrace (hoÆc Yorkshire) x N¸i F1 (Y x Mãng c¸i) Lîn ®ùc Duroc (Pietran) x n¸i F1 (L x Y) Lai 4 m¸u, sö dông con bè lµ lîn ®ùc lai vµ con mÑ lµ n¸i lai (AB x CD) - §©y lµ ph­ ¬ng ph¸p sö dông 4 gièng thuÇn ®Ó t¹o ra lîn thÞt th­¬ng phÈm. Lîn th ­¬ng phÈm lµ s¶n phÈm cña hai cÆp lai F1 gi÷a hai dßng ®ùc vµ dßng n¸i cã tû lÖ m¸u ®Òu gi÷a c¸c gièng (25%). Môc ®Ých cña ph­¬ng ph¸p nµy lµ sö dông ­ u thÕ cña c¶ 4 gièng cïng tham gia. 6. Ph©n lo¹i lîn trong ®µn lîn n¸i sinh s¶n a. Lîn c¸i hËu bÞ Lîn c¸i hËu bÞ lµ lîn c¸i tõ sau khi cai s÷a ®­îc chän ®Ó lµm gièng, nu«i cho ®Õn khi phèi gièng lÇn ®Çu cã chöa. Ngµy nay, kü thuËt chÕ biÕn thøc ¨n ®· phï hîp víi ®Æc ®iÓm tiªu ho¸ cña lîn con giai ®o¹n bó s÷a, cho nªn ®· cho phÐp t¸ch lîn con khái lîn mÑ(cai s÷a) rÊt sím : cã thÓ ë 21 ngµy tuæi, 28 ngµy tuæi, 35 ngµy tuæi v,v...Tuy nhiªn tuæi chän lîn ®Ó lµm gièng nªn chän ë 60 ngµy tuæi. NÕu tr­ íc ®ã, ë thêi ®iÓm ch­ a t¸ch khái lîn mÑ ®· tiÕn hµnh chän råi, th× ®Õn 60 ngµy tuæi còng ph¶i chän l¹i ®Ó chÝnh thøc ®­ a vµo giai ®o¹n nu«i lîn hËu bÞ. Thêi gian nu«i tõ 60 ngµy tuæi cho ®Õn khi lîn n¸i ®éng dôc vµ cho phèi gièng lÇn ®Çu cã chöa lµ thêi gian nu«i c¸i hËu bÞ. Thêi gian nu«i hËu bÞ dµi hay ng¾n phô thuéc vµo gièng, phô thuéc vµo sù thµnh thôc vÒ tÝnh dôc vµ thÓ vãc cña tõng gièng. Sè l­îng lîn c¸i hËu bÞ trong mét c¬ së ch¨n nu«i tuú thuéc vµo qui m« ®µn. NÕu ®µn lîn lín th× sè c¸i hËu bÞ ®­ îc chän läc ®Ó lµm gièng sÏ lín: Bao gåm lîn c¸i ®Ó thay thÕ ®µn (thay thÕ nh÷ng con bÞ lo¹i th¶i) vµ c¸c lîn c¸i hËu bÞ dïng ®Ó b¸n gièng cho c¸c c¬ së ch¨n nu«i kh¸c. 9
  10. RUMENASIA.ORG/VIETNAM Tuy nhiªn sè l­îng ®­ îc chän läc cßn phô thuéc vµo môc ®Ých nh©n gièng, vµo chØ sè chän läc, vµo ¸p lùc chän läc v,v... b. Lîn n¸i kiÓm ®Þnh Giai ®o¹n lîn n¸i kiÓm ®Þnh ®­ îc tÝnh tõ khi phèi gièng lÇn ®Çu cã chöa ®Õn khi lîn ®Î vµ nu«i con 2 løa ®Çu. Giai ®o¹n nu«i lîn n¸i kiÓm ®Þnh ®­îc chia lµm 2 lo¹i lîn n¸i kiÓm ®Þnh lµ: N¸i kiÓm ®Þnh I vµ n¸i kiÓm ®Þnh II Lîn n¸i tõ giai ®o¹n hËu bÞ phèi gièng cã chöa, ®Î vµ nu«i con løa ®Çu tiªn, thêi gian nµy gäi lµ n¸i kiÓm ®Þnh I. Sau khi lîn n¸i ®Î vµ nu«i con xong løa thø nhÊt, phèi gièng cã chöa ®Î vµ nu«i con løa thø 2 gäi lµ n¸i kiÓm ®Þnh II. c. Lîn n¸i c¬ b¶n N¸i c¬ b¶n lµ lîn ®· ®Î ®­îc 2 løa, tøc ®· qua giai ®o¹n kiÓm ®Þnh I vµ kiÓm ®Þnh II, ®¶m b¶o ®ñ tiªu chuÈn ®­ îc chän gi÷ l¹i lµm n¸i sinh s¶n. d. Lîn n¸i c¬ b¶n h¹t nh©n Lµ ®µn n¸i ®­îc chän läc trong ®µn lîn n¸i c¬ b¶n, ph¶i lµ nh÷ng lîn n¸i thuÇn chñng vµ ®· qua kiÓm tra n¨ng suÊt c¸ thÓ cã n¨ng suÊt sinh s¶n cao: Ph©n cÊp tæng hîp ph¶i ®¹t tõ I trë lªn ®Õn ®Æc cÊp, trong ®ã cÊp sinh s¶n nhÊt thiÕt ph¶i ®¹t ®Æc cÊp. Trong hÖ thèng nh©n gièng theo kiÓu h×nh th¸p hiÖn nay th× chØ ë ®µn cô kþ cßn ®­ îc gäi lµ ®µn lîn n¸i c¬ b¶n h¹t nh©n, ®©y lµ ®µn ®Ó s¶n xuÊt ®µn gièng «ng bµ. 10
  11. RUMENASIA.ORG/VIETNAM Ch­¬ng II chuång tr¹i cho lîn n¸i sinh s¶n 5. Yªu cÇu chung Trong ch¨n nu«i lîn, bªn c¹nh c¸c yÕu tè gièng, thøc ¨n, viÖc thiÕt kÕ x©y dùng hÖ thèng chuång tr¹i hîp lý ®óng tiªu chuÈn kü thuËt cho tõng lo¹i lîn lµ mét viÖc hÕt søc quan träng, v×: - Nã ®¶m b¶o cho viÖc ph¸t huy tèi ®a tÝnh ­u viÖt cña phÈm gièng ( kh¶ n¨ng sinh tr­ ëng, ph¸t triÓn, kh¶ n¨ng lîi dông thøc ¨n, n¨ng suÊt sinh s¶n…) - Nã cho phÐp ng­ êi ch¨n nu«i cã thÓ ®iÒu chØnh ®iÒu kiÖn tiÓu khÝ hËu, chÕ ®é ¨n uèng vµ vÖ sinh thó y trong chuång tr¹i cho phï hîp víi yªu cÇu cña tõng lo¹i lîn, ë tõng thêi kú s¶n xuÊt vµ ph¸t triÓn cña chóng. - Nã gióp cho ng­êi ch¨n nu«i thuËn tiÖn h¬n trong viÖc qu¶n lý ®µn lîn, tiÕt kiÖm ®­îc diÖn tÝch ch¨n nu«i vµ c«ng ch¨m sãc nu«i d­ìng, gãp phÇn n©ng cao hiÖu qu¶ ch¨n nu«i lîn. Yªu cÇu vÒ khu ®Êt x©y dùng: - §Êt x©y dùng chuång tr¹i ph¶i phï hîp víi yªu cÇu tæng thÓ, cao r¸o, tho¸ng m¸t, thuËn lîi cho tho¸t n­íc b»ng ph ­¬ng ph¸p tù ch¶y. - Chuång tr¹i ph¶i x©y dùng ë n¬i cã nguån n­íc s¹ch, ®ñ dïng. B¶o ®¶m yªu cÇu vÒ hÖ thèng ®iÖn th¾p s¸ng, b¬m n­íc…, vµ hÖ thèng ® ­êng giao th«ng phôc vô cho vËn chuyÓn vËt t­, thøc ¨n vµ c¸c s¶n phÈm kh¸c cña tr¹i. - Chuång nu«i ph¶i x©y dùng hÖ thèng cèng r·nh tho¸t n­ íc, n¬i chøa ph©n, hè sö lý chÊt th¶i hîp vÖ sinh thó y vµ c¶nh quan m«i tr­êng. - C¨n cø vµo môc ®Ých kinh tÕ vµ sè l­îng ®µn lîn dù kiÕn nu«i ®Ó x©y dùng chuång tr¹i cho phï hîp vÒ kÝch th ­ãc, sè m¸ng ¨n, m¸ng uèng, còi nhèt, sµn ®Î, qu¹t ®iÖn, bãng ®Ìn… - Trong ®iÒu kiÖn ch¨n nu«i n«ng hé, nªn tiÕn hµnh x©y c¸c hÇm Biogas ®Ó gãp phÇn xö lý ph©n, n­ íc th¶i ®Ó t¨ng c­ êng b¶o vÖ m«i tr­ êng vµ tËn dông khÝ gas cho nhu cÇu cña tr¹i ch¨n nu«i lîn vµ nhu cÇu sinh ho¹t cña gia ®×nh. Yªu cÇu vÒ chèng nãng vµ chèng rÐt cho lîn: Nãng l¹nh vµ th«ng tho¸ng ®Òu lµ nh÷ng yÕu tè ¶nh h­ëng ®Õn sinh tr­ëng vµ ph¸t triÓn cña lîn. Chèng nãng: Vµo mïa hÌ nhiÖt ®é ngoµi trêi th­êng giao ®éng tõ 31-380C. M¸i chuång th­ êng ® ­îc lµm b»ng fibro xim¨ng, kh¶ n¨ng ®iÒu tiÕt th©n nhiÖt cña lîn ngo¹i kÐm nªn ta ph¶i lu«n chó ý ®Õn viÖc chèng nãng b»ng c¸ch: Sö dông hÖ thèng phun m­ a nh©n t¹o trªn m¸i trong nh÷ng ngµy cã nhiÖt ®é tõ 300C trë - lªn. - Lµm m¸t côc bé b»ng ph­¬ng ph¸p dïng vßi phun s­¬ng víi lîn n¸i hËu bÞ, n¸i chê phèi vµ n¸i chöa. Sö dông vßi nhá giät trªn ®Çu vµ l­ng lîn n¸i ®ang nu«i con. 11
  12. RUMENASIA.ORG/VIETNAM - Ngoµi ra l¾p qu¹t ®iÖn treo t­ êng hoÆc qu¹t c©y cho lîn. - Xung quanh chuång c¨ng b¹t ®Ó che n¾ng chiÕu trùc tiÕp vµo lîn, tr¸nh giã cho lîn… §Ó chèng nãng cã hiÖu qu¶ tèt nhÊt lµ lµm chuång cã m¸i cao, tho¸ng giã vµ trång c©y xung quanh. Chèng l¹nh: Do sö dông còi cho lîn b»ng s¾t, nÒn chuång b»ng bª t«ng nªn mïa ®«ng lîn th­êng bÞ l¹nh dÔ sinh bÖnh nªn ta ph¶i chó ý cung cÊp nhiÖt ®Çy ®ñ cho lîn, nhÊt lµ ®èi víi lîn con theo mÑ vµ lîn con sau cai s÷a. BiÖn ph¸p kh¾c phôc: CÇn c¨ng b¹t che ch¾n chuång vµo ban ®ªm, lóc m­a hoÆc cã giã lïa. Víi lîn con dïng bãng ®iÖn trßn ®Ó s­ëi Êm. Víi lîn lín cã thÓ ®èt mïn c­a hoÆc vá trÊu ë trong chuång vµo nh÷ng ngµy rÐt. Chó ý gi÷ chuång lu«n kh« r¸o, cho lîn ¨n uèng ®Çy ®ñ… 6. Chuång cho lîn n¸i hËu bÞ §­îc chia lµm c¸c giai ®o¹n sau: Giai ®o¹n 1: TÝnh tõ khi b¾t ®Çu nu«i th­ êng ®¹t khèi l­ îng lµ 20 - 25kg (®èi víi lîn ngo¹i), 10 - 12 kg (víi lîn néi) cho ®Õn khi ®¹t 5 - 6 th¸ng tuæi. Chuång nu«i lîn lµ chuång cã t­ êng x©y b»ng g¹ch hoÆc ®æ bª t«ng cã chiÒu cao t­êng 0,8m, dµi 4,3m vµ réng 3m. NÒn chuång ®æ b»ng xi m¨ng cã ®é dèc 3 - 5 0 ®Ó dÔ vÖ sinh. Chuång cã l¾p m¸ng ¨n, nóm uèng n­ íc tù ®éng bªn trong. Mçi « chuång l¾p mét cöa ra vµo b»ng song s¾t Æ 10, hoÆc cöa gç, trªn cöa cã kho¸ chèt tù ®éng. NÕu nhiÒu « chuång liÒn nhau th× cø 2 « chuång l¾p mét m¸ng ¨n ë bøc t­êng chung ®Ó thøc ¨n ®­îc sö dông triÖt ®Ó. Giai ®o¹n 2: k hi lîn ®¹t tõ 5 - 6 th¸ng tuæi (khèi l­îng 75 - 80 kg, ®èi víi lîn ngo¹i, 40 - 45 kg víi lîn néi), ta chuyÓn lîn n¸i hËu bÞ sang nu«i trong c¸c « ng¨n c¸ch nhau b»ng c¸c v¸ch ng¨n, mçi n¸i/1 ng¨n, lóc nµy chuång nu«i lµ còi ®­îc lµm b»ng s¾t trßn Æ16. KÝch th­ íc c¸c « nh ­ sau: Dµi 2,2 - 2,4m, réng 0,65 - 0,7m, cao 1,0 - 1,3m, ë mçi v¸ch ng¨n cã c¸c chÊn song n»m ngang, kho¶ng c¸ch gi÷a c¸c chÊn song nµy lµ 15cm. NÒn chuång chung ®­ îc ®æ b»ng xim¨ng + c¸t. PhÝa tr­ íc x©y m¸ng ¨n vµ ®ång thêi lµ m¸ng uèng ®­îc ®æ b»ng bª t«ng cã kÝch th­ íc : réng 40cm, phÇn nh« ra ngoµi hµnh lang lµ 10cm, phÇn ë trong chuång lµ 30cm. ChiÒu dµi m¸ng ch¹y ngang qua tÊt c¶ c¸c ng¨n (lßng m¸ng ph¶i ®­ îc lµm nh½n ®Ó dÔ tho¸t n­ íc, tiÖn cä röa), ë cuèi m¸ng ®Æt mét èng th«ng ®Ó röa m¸ng. PhÝa sau cã cöa ra vµo, trªn cöa cã kho¸ tù ®éng. NÕu lµ nu«i lîn néi, ta cã thÓ nhèt lîn n¸i trªn chuång cã diÖn tÝch lµ 3 m2/con, chuång x©y cÇn cã diÖn tÝch s©n ch¬i tõ 3 - 4 m2. 7. Chuång nu«i lîn n¸i sinh s¶n Gåm cã « lîn n¸i chê phèi vµ chöa, « lîn n¸i ®Î (hoÆc còi ®Î), khu nu«i óm lîn con Yªu cÇu chuång nu«i lîn n¸i: 12
  13. RUMENASIA.ORG/VIETNAM - ChiÕm Ýt diÖn tÝch, dÔ kiÓm tra khi phèi gièng, chöa vµ ®ì ®Î. - T¨ng sè løa ®Î/ n¸i trªn n¨m nhê kü thuËt cai s÷a sím vµ ph¸t hiÖn n¸i ®éng dôc vµ phèi gièng kÞp thêi - Gi¶m stress cho lîn khi sèng c¹nh nhau Chuång cña lîn n¸i chia lµm 2 giai ®o¹n: Giai ®o¹n 1: N¸i sau khi cai s÷a (t¸ch con) ® Chê phèi ® Thêi kú mang thai ® Chöa kú I. §­îc nu«i trong c¸c « ng¨n c¸ch víi c¸c tiªu chuÈn nh­ lîn n¸i hËu bÞ giai ®o¹n 2. Giai ®o¹n 2: Tr­íc khi lîn ®Î 7-10 ngµy, lîn n¸i ®­îc chuyÓn ®Õn chuång chê ®Î, ®Î vµ nu«i con. KÝch th­ íc còi ®Î: Dµi 2,2m, réng 1,7 - 2,1m. Còi gåm 3 «, « lîn mÑ ë gi÷a vµ 2 « lîn con ë hai bªn. KÝch th­íc « cho lîn mÑ: Cao 1,0-1,3m, réng 0,7m, dµi 2,2m. PhÝa tr­ íc l¾p m¸ng ¨n kiÓu treo (h×nh ch÷ u) ®­îc lµm b»ng Inox cã ®é dµy 1mm, réng m¸ng 35cm, dµi 50cm. PhÝa tr­ íc cña m¸ng ¨n lµ nóm uèng n­ íc tù ®éng. PhÝa sau cña « lîn mÑ ph¶i thiÕt kÕ mét thanh ch¾n ngang c¸ch cöa ra vµo cña lîn mÑ lµ 30cm, ®Ó lîn mÑ khi ®Î ®­ îc dÔ dµng vµ kh«ng ®Ì lªn con khi n»m xuèng. Sau cïng lµ cöa ®Ó ch¾nlîn con kh«ng ra ngoµi ®­ îc. NÒn sµn cña « lîn mÑ ®­îc ®Æt 2 tÊm bª t«ng, mçi tÊm dµi 10,5m, réng 0,7m, trªn tÊm bª t«ng cã c¸c lç tho¸t n­ íc réng 1cm, dµi 8-10cm. 2 « chuång cña lîn con: ë 2 bªn cña « lîn mÑ mçi « cã chiÒu réng lµ 0,7m, dµi 2,2m, cao 0,5m, xung quanh ® ­îc hµn b»ng c¸c song s¾t Æ10, mçi song c¸ch nhau 5cm. NÒn sµn cña « lîn con còng ®­îc ®Æt b»ng c¸c lan s¾t trßn Æ10 mçi lan c¸ch nhau 1cm ®Ó dÔ lät ph©n vµ n ­íc tiÓu. Mét bªn cña « lîn con ta ®Æt mét c¸i « óm kÝch th­íc: cao 0,5m, dµi 0,8m, réng 0,4m, lµm b»ng s¾t Æ12 xung quanh óm cã c¨ng bao t¶i, mçi óm cã mét cöa ra vµo kÌm theo chèt. ¤ lîn con bªn kia ®Æt mét nóm uèng n­íc tù ®éng ë ®é cao 15-20cm. Khi lîn con ®­ îc 5-7 ngµy tuæi ta ®Æt vµo « lîn con 1 m¸ng ¨n trßn cã ®­ êng kÝnh 30cm, cao 5cm, miÖng m¸ng cã c¸c thanh ch¾n kh«ng cho lîn con trÌo vµo. Trªn « óm cã l¾p mét bãng ®Ìn trßn c«ng suÊt 100W ®Ó s­ëi Êm cho lîn con khi cÇn thiÕt. C¶ chuång cña lîn mÑ vµ 2 « lîn con cã sµn cao c¸ch mÆt ®Êt 30cm, cã t¸c dông tèt trong viÖc th«ng giã tr¸nh Èm, dÔ vÖ sinh. DiÖn tÝch cÇn cho mét ®µn lîn con ®Ó nu«i óm cÇn 3 m2 cho 8 - 10 lîn con Thêi gian chiÕm chuång kho¶ng 34 ngµy (tÝnh tõ 28 - 60 ngµy tuæi) + víi 7 ngµy ®Ó trèng chuång lµm vÖ sinh. Tû lÖ « dù tr÷ lµ 10%. Nh­ vËy nÕu nu«i 20 lîn n¸i víi sè løa ®Î trªn n¨m lµ 2,2 th× ph¶i cÇn sè « nu«i óm lîn con víi diÖn tÝch 3 m2/ « lµ: 20 n¸i x 2,2 løa x 41 ngµy x 110 = 6 chuång nu«i lîn ®Î vµ nu«i con 365 x 100 13
  14. RUMENASIA.ORG/VIETNAM Nªn sö dông kiÓu chuång sµn cao ®Ó nu«i lîn con sÏ cã hiÖu qu¶ cao h¬n 8. Chuång nu«i lîn con sau cai s÷a ®Õn 60 ngµy tuæi Lîn con nh÷ng ngµy ®Çu sau khi cai s÷a th­êng gÆp Stress bÊt lîi cho sinh tr­ ëng, ph¸t triÓn cña chóng, lîn võa chuyÓn tõ m«i tr­ êng bó s÷a mÑ lµ chñ yÕu sang m«i tr­êng tù lËp hoµn toµn, nguån cung cÊp dinh d­ ìng cho c¬ thÓ lµ thøc ¨n. Lîn con còng th­ êng bÞ x¸o trén, do ph©n thµnh c¸c l« kh¸c nhau theo khèi l­îng nªn th ­êng kÐm ¨n, dÔ bÞ l©y nhiÔm bÖnh tËt, do ®ã lîn con ph¶i ®­ îc sèng trong ®iÒu kiÖn kh« r¸o, vÖ sinh, cã nhiÖt ®é vµ ®iÒu kiÖn tiÓu khÝ hËu thÝch hîp. §Õn ngµy cai s÷a lîn con ® ­îc chuyÓn sang chuång míi, ë n¬i quy ®Þnh, c¸c « chuång nµy ® ­îc hµn liÒn nhau vµ lu«n lu«n lµ ch½n. kÝch th­íc: dµi 2,2m - 2,4m, réng 2m, cao 0,8m, kho¶ng c¸ch gi÷a c¸c chÊn song cña thµnh chuång lµ 10cm, chuång cã sµn cao c¸ch mÆt ®Êt tõ 30 - 60cm. Sµn chuång ® ­îc lµm b»ng tÊm bª t«ng ë chç m¸ng ¨n, bªn ngoµi b»ng c¸c song s¾t Æ10, cã c¸c khe réng 0,8 - 1cm, phÇn b»ng bª t«ng cã c¸c khe hë 1cm, dµi 10cm. Cø 2 « cã 1 m¸ng tù ®éng chøa ®ùng ®­ îc 20kg thøc ¨n. Trong mçi « cã c¸c nóm uèng tù ®éng. NÕu nu«i lîn con b»ng chuång nÒn cøng cÇn chó ý ®Õn viÖc chèng bÈn, Èm vµ l¹nh cho lîn con. a- Chuång nu«i lîn n¸i ë n«ng hé b- Còi nu«i lîn n¸i H×nh 5: Mét sè kiÓu chuång nu«i lîn n¸i 14
  15. RUMENASIA.ORG/VIETNAM Ch­¬ng III Ho¹t ®éng sinh dôc vµ c¸c chØ tiªu ®¸nh gi¸ kh¶ n¨ng sinh s¶n cña lîn n¸i 1. Ho¹t ®éng sinh dôc ë lîn n¸i a. C¬ chÕ ®éng dôc cu¶ lîn n¸i Lîn c¸i sau khi thµnh thôc vÒ tÝnh th× b¾t ®Çu cã biÓu hiÖn ®éng dôc, lÇn thø nhÊt th­êng biÓu hiÖn kh«ng râ rµng, c¸ch sau ®ã 15-16 ngµy l¹i ®éng dôc lÇn nµy biÓu hiÖn râ rµng h¬n vµ sau ®ã ®i vµo qui luËt mang tÝnh chu kú. Chu kú ®éng dôc cña lîn n¸i b×nh qu©n lµ 21 ngµy (18-21 ngµy). Mét chu kú tÝnh cña lîn n¸i th­ êng chia lµm 4 giai ®o¹n, ®ã lµ giai ®o¹n tr­ íc ®éng dôc, giai ®o¹n ®éng dôc, giai ®o¹n sau ®éng dôc vµ giai ®o¹n yªn tÜnh. Giai ®o¹n tr­íc ®éng dôc th­ êng kÐo dµi 1 - 2 ngµy vµ ® ­îc tÝnh tõ khi thÓ vµng cña lÇn ®éng dôc tr­íc tiªu biÕn ®Õn lÇn ®éng dôc tiÕp theo. §©y lµ giai ®o¹n chuÈn bÞ cho ® ­êng sinh dôc c¸i tiÕp nhËn tinh trïng, ®ãn trøng rông vµ thô tinh. Giai ®o¹n ®éng dôc kÐo dµi tõ ngµy thø hai ®Õn thø ba tiÕp theo gåm cã 3 thêi kú nhá h­ ng phÊn, chÞu ®ùc vµ hÕt chÞu ®ùc, giai ®o¹n nµy dµi hay ng¾n tuú theo tõng gièng lîn, lîn néi th­êng kÐo dµi 3-4 ngµy, lîn ngo¹i vµ lîn lai th­êng kÐo dµi 4-5 ngµy. Giai ®o¹n sau ®éng dôc lµ giai ®o¹n kÐo dµi tõ ngµy thø 3 - 4 tiÕp theo cña giai ®o¹n ®éng dôc, lóc nµy dÊu hiÖu ho¹t ®éng sinh dôc bªn ngoµi gi¶m dÇn, ©m hé teo l¹i, lîn c¸i kh«ng muèn gÇn lîn ®ùc, ¨n uèng tèt h¬n. Giai ®o¹n yªn tÜnh th­êng b¾t ®Çu tõ ngµy thø 4 sau khi trøng rông vµ kh«ng ®­îc thô tinh ®Õn khi thÓ vµng tiªu biÕn (kho¶ng 14 - 15 ngµy kÓ tõ lóc rông trøng). §©y lµ giai ®o¹n dµi nhÊt trong c¶ chu kú sinh dôc, con vËt kh«ng cã biÓu hiÖn vÒ hµnh vi sinh dôc, lµ giai ®o¹n nghØ ng¬i yªn tÜnh chuÈn bÞ cho chu kú ®éng dôc tiÕp theo. Tr­ íc ®©y ng­êi ta chØ gi¶i thÝch ®­îc sù biÕn ®æi cã tÝnh chÊt chu kú cña buång trøng, bao gåm sù ®éng dôc vµ rông trøng lµ do sù ®iÒu hoµ néi tiÕt cña buång trøng vµ tuyÕn yªn. Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y ng ­êi ta ®· ®i s©u chøng minh ®­ îc vai trß cña th©n kinh trung ­¬ng ®Æc biÖt cña vïng d­íi ®åi (Hypothalamus) trong viÖc ®iÒu hoµ chøc n¨ng sinh s¶n. C¸c chÊt tiÕt tõ Hypothalamus cã ho¹t tÝnh sinh häc cao vµ cã nhiÖm vô ®iÒu khiÓn tuyÕn yªn tiÕt ra c¸c yÕu tè gi¶i phãng vµ c¸c yÕu tè øc chÕ. C¸c yÕu tè gi¶i phãng bao gåm FRF (Foliculin Releasing Factors), LRF (Luteino Releasing Factors) vµ PRF. D­ íi ¶nh h­ ëng cña c¸c kÝch tè gi¶i phãng, tuyÕn yªn sÐ tiÕt ra FSH vµ LH lµm cho bao no·n ph¸t dôc, thµnh thôc, chÝn vµ rông, lîn n¸i cã biÓu hiÖn ®éng dôc. C¬ chÕ ®éng dôc cña lîn n¸i nh­ sau: Khi lîn c¸i ®Õn tuæi thµnh thôc vÒ tÝnh dôc, c¸c kÝch thÝch bªn ngoµi nh­ ¸nh s¸ng, nhiÖt ®é, thøc ¨n, feromon cña con ®ùc vµ c¸c kÝch thÝch néi tiÕt ®i theo d©y thÇn kinh li t©m ®Õn vá ®¹i n·o qua vïng d­íi ®åi (Hypothalamus) tiÕt ra kÝch tè FRF 15
  16. RUMENASIA.ORG/VIETNAM (Folliculin Releasing Factors) cã t¸c dông kÝch thÝch tuyÕn yªn tiÕt ra FSH lµm cho bao no·n ph¸t dôc nhanh chãng. Trong qu¸ tr×nh bao no·n ph¸t dôc vµ thµnh thôc th× th­ îng b× bao no·n tiÕt ra oestrogen chøa ®Çy trong xoang bao no·n, lµm cho lîn c¸i cã biÓu hiÖn ®éng dôc ra bªn ngoµi. Cuèi kú ®éng dôc tuyÕn yªn tiÕt ra LH lµm cho trøng chÝn vµ rông. Sau khi trøng rông sÏ h×nh thµnh thÓ vµng buång trøng, thÓ vµng tiÕt ra progesteron, cã t¸c dông kÝch thÝch sù t¨ng sinh cña mµng nhÇy tö cung chuÈn bÞ cho hîp tö lµm tæ trong sõng tö cung, ®ång thêi øc chÕ tuyÕn yªn sinh ra FSH, øc chÕ sù thµnh thôc cña bao no·n trong buång trøng, lµm cho bao no·n kh«ng ph¸t dôc, ®ång thêi kÝch thÝch tuyÕn yªn tiÕt prolactin, kÝch thÝch tuyÕn vó ph¸t triÓn. NÕu lîn n¸i cã chöa th× thÓ vµng sÏ tho¸i ho¸ sau khi lîn ®· ®Î vµ nu«i con, lóc nµy tuyÕn yªn kh«ng bÞ progesteron øc chÕ n÷a nªn l¹i s¶n sinh ra FSH, bao no·n míi l¹i b¾t ®Çu ph¸t dôc vµ ®i vµo mét chu kú míi. NÕu lîn n¸i kh«ng cã chöa thÓ vµng sÏ tån t¹i kho¶ng trªn d­ íi 17 ngµy sÏ tho¸i ho¸ vµ bao no·n míi l¹i ph¸t dôc vµ ®Õn 21 ngµy l¹i xuÊt hiÖn mét chu kú ®éng dôc kÕ tiÕp. b. BiÓu hiÖn ®éng dôc cu¶ lîn n¸i Ph¸t hiÖn lîn n¸i ®éng dôc lµ nh©n tè quan träng nhÊt trong c«ng t¸c phèi gièng, nhÊt lµ khi sö dông ph­ ¬ng ph¸p thô tinh nh©n t¹o. §Ó ph¸t hiÖn ®éng dôc cÇn kiÓm tra Ýt nhÊt mét ngµy 2 lÇn, thêi gian c¸ch nhau gi÷a 2 lÇn kiÓm tra lµ 12 giê. Thêi gian kiÓm tra vµo lóc 6 giê s¸ng vµ 6 giê chiÒu lµ nh÷ng thêi ®iÓm con c¸i cã biÓu hiÖn triÖu chøng ®éng dôc râ nhÊt. Khi kiÓm tra kÕt hîp gi÷a viÖc xem xÐt tr¹ng th¸i con c¸i khi dÉn con ®ùc ®i ngang qua víi viÖc quan s¸t ©m hé con c¸i (®é s­ ng, mÇu, dÞch tiÕt …) nh­ng tèt nhÊt vÉn lµ c­ ìi lªn l­ ng con vËt ®Ó thö ph¶n x¹ mª ×. Thêi gian ®éng dôc cña lîn n¸i néi tõ 3 - 4 ngµy, cña lîn n¸i ngo¹i tõ 4 - 5 ngµy, cña lîn n¸i hËu bÞ ngo¹i cã thÓ dµi h¬n tõ 5 - 7 ngµy. BiÓu hiÖn ®éng dôc cña lîn n¸i tuú thuéc vµo gièng, tuæi vµ c¸ thÓ. Toµn bé thêi gian ®éng dôc cña lîn n¸i cã thÓ chia lµm 3 giai ®o¹n : - Giai ®o¹n tr­ íc khi chÞu ®ùc (b¾t ®Çu) - Giai ®o¹n chÞu ®ùc (phèi gièng) - Giai ®o¹n sau chÞu ®ùc (kÕt thóc) * Giai ®o¹n tr­íc khi chÞu ®ùc §Æc ®iÓm chung cña lîn c¸i khi b¾t ®Çu ®éng dôc lµ thay ®æi tÝnh nÕt, kªu rÝt, bá ¨n hoÆc kÐm ¨n, ph¸ chuång, dòi ®Êt, c¬ thÓ bån chån, tai ®u«i ve vÈy, thÝch gÇn lîn ®ùc, nÕu nhèt nhiÒu con th× thÝch nh¶y lªn l­ ng con kh¸c, ©m hé ®á t­ ¬i s­ ng mäng, cã n ­íc nhên ch¶y ra nh­ng ch­ a chÞu cho ®ùc nh¶y. ng ­êi nu«i kh«ng nªn cho lîn phèi gièng vµo lóc nµy. Giai ®o¹n nµy ë lîn n¸i ngo¹i th­ êng kÐo dµi kho¶ng 2 ngµy. * Giai ®o¹n chÞu ®ùc 16
  17. RUMENASIA.ORG/VIETNAM Cßn gäi lµ thêi kú mª ®ùc, khi sê tay lªn m«ng lîn n¸i th× lîn ®øng yªn, ®u«i cong lªn, hai ch©n cho·i réng ra, l­ng vâng xuèng, cã hiÖn t­îng ®¸i sãn, ©m hé chuyÓn mµu sÉm hoÆc mµu mËn chÝn, ch¶y dÞch nhên. Khi lîn ®ùc l¹i gÇn th× ®øng im cho phèi. Thêi gian nµy kÐo dµi kho¶ng 2 ngµy (lîn néi th­ êng ng¾n h¬n kho¶ng 28 - 30 giê). NÕu ® ­îc phèi gièng ë giai ®o¹n nµy th× tû lÖ thô thai cao. * Giai ®o¹n sau chÞu ®ùc Lîn n¸i trë l¹i tr¹ng th¸i b×nh th­êng, ¨n uèng nh ­ cò, ©m hé gi¶m ®é në, se nhá th©m, ®u«i côp kh«ng cho con ®ùc phèi. * Chó ý - C¸ biÖt cã nh÷ng lîn n¸i khi ®éng dôc chØ thÊy ©m hé xung huyÕt cßn nh÷ng biÓu hiÖn kh¸c th× kh«ng râ rÖt hoÆc cã con th× ng­îc l¹i, nh÷ng tr­êng hîp nµy cÇn theo dâi chÆt chÏ th ­êng xuyªn, hoÆc cã thÓ dïng lîn ®ùc thÝ t×nh ®Ó ph¸t hiÖn ®éng dôc. - §èi víi gièng lîn ngo¹i vµ lîn lai, th­êng biÓu hiÖn ®éng dôc kh«ng râ rµng nh­ lîn néi, nªn ph¶i theo dâi chÆt chÏ th­êng xuyªn ®Ó ph¸t hiÖn vµ phèi gièng kÞp thêi. - Lîn n¸i trong thêi gian nu«i con th­êng kh«ng ®éng dôc, tuy nhiªn c¸ biÖt vÉn cã nh÷ng con cã biÓu hiÖn ®éng dôc. Lîn n¸i th­êng sau cai s÷a con tõ 5-7 ngµy nÕu ®­ îc nu«i d ­ìng tèt ®a sè ®Òu cã ®éng dôc trë l¹i. - Lîn n¸i sau khi thô thai th­ êng kh«ng cã biÓu hiÖn ®éng dôc, nh­ng c¸ biÖt cã nh÷ng con cã biÓu hiÖn ®éng dôc hiÖn t­îng nµy gäi lµ ®éng dôc gi¶, hiÖn t­ îng nµy th ­êng thÊy ngay ë ngµy thø 1 - 2 cña chu kú thø nhÊt hay thø 2 sau khi ®· phèi gièng. §éng dôc gi¶ th­êng biÓu kh«ng râ rµng vµ chØ trong thêi gian ng¾n, cÇn quan s¸t kü ®Ó x¸c ®Þnh chÝnh x¸c. - Cã nh÷ng lîn n¸i tuy ®· phèi gièng kh«ng thô thai, nh­ ng ®Õn chu kú ®éng dôc lÇn sau kh«ng cã biÓu hiÖn ®éng dôc, gäi lµ hiÖn t­îng chöa gi¶. Nguyªn nh©n cña hiÖn t­îng nµy cã thÓ do thÓ vµng tån t¹i qu¸ l©u trªn buång trøng, hoÆc do rèi lo¹n néi tiÕt. CÇn theo dâi ®Ó cã biÖn ph¸p kÝch thÝch ®éng dôc cho nh÷ng lîn n¸i nµy. c. X¸c ®Þnh thêi ®iÓm phèi gièng thÝch hîp cho lîn n¸i ViÖc x¸c ®Þnh thêi ®iÓm phèi gièng thÝch hîp cho lîn n¸i cã mét vai trß rÊt quan träng. V× muèn ®¹t ®­îc tØ lÖ thô thai cao vµ lîn n¸i ®Î nhiÒu con, th× cÇn ph¶i x¸c ®Þnh chÝnh x¸c ®­îc thêi ®iÓm phèi gièng thÝch hîp cho lîn n¸i. MÆt kh¸c nÕu chóng ta ®Ó lì kú phèi gièng sÏ g©y tæn thÊt vÒ kinh tÕ vµ ¶nh h­ëng ®Õn kÕ ho¹ch s¶n xuÊt cña c¬ së ch¨n nu«i. §Ó x¸c ®Þnh ®­ îc thêi ®iÓm phèi gièng thÝch hîp, tr­íc hÕt ph¶i n¾m v÷ng qui luËt ®éng dôc, rông trøng cña lîn n¸i, ®ång thêi cßn ph¶i c¨n cø vµo thêi ®iÓm ®Ó 2 tÕ bµo trøng, tinh trïng gÆp nhau vµ cã kh¶ n¨ng thô thai ®Ó quyÕt ®Þnh thêi gian phèi gièng thÝch hîp cho lîn n¸i. 17
  18. RUMENASIA.ORG/VIETNAM Lîn n¸i sau khi ®éng dôc trøng míi rông, th­ êng sau ®éng dôc 39 - 40 giê trøng míi rông vµ trøng rông kÐo dµi 10 - 15 giê hoÆc dµi h¬n, trong èng dÉn trøng, trøng cã kh¶ n¨ng thô thai chØ 8-10 giê, lîn n¸i mçi lÇn ®éng dôc rông trªn 20 trøng, trong thùc tÕ lîn chØ ®Î ®­ îc trªn d ­íi 10 con. Sau khi phèi gièng tinh trïng vµ trøng gÆp nhau ë 1/3 phÝa trªn cña èng dÉn trøng vµ thô thai ë ®ã. Lîn ®ùc sau khi xuÊt tinh, tinh trïng ph¶i qua 2 - 3 giê míi di chuyÓn ®­îc lªn 1/3 phÝa trªn cña èng dÉn trøng, trong ®­êng sinh dôc cña lîn n¸i tinh trïng cã thÓ sèng ®­ îc 45 - 48 giê, nh­ ng thêi gian cßn kh¶ n¨ng thô thai chØ lµ 20 - 24 giê. Nh ­ vËy ph¶i phèi gièng cho lîn n¸i tr­íc khi trøng rông 1 - 2 giê vµo gi÷a giai ®o¹n chÞu ®ùc. NÕu chóng ta cho phèi qu¸ sím, trøng ch­ a rông, ®îi ®Õn lóc trøng rông th× tinh trïng ®· hÕt kh¶ n¨ng thô thai. Ng­îc l¹i nÕu cho phèi qu¸ muén, trøng rông l©u kh«ng gÆp, hoÆc khi cã tinh trïng th× trøng ®· mÊt kh¶ n¨ng thô thai, kÕt qu¶ thô thai thÊp. Do vËy x¸c ®Þnh thêi ®iÓm chÞu ®ùc cã mét ý nghÜa cùc kú quan träng trong c«ng t¸c phèi gièng cho lîn n¸i. * Qua c¸c nghiªn cøu cho thÊy c¸c gièng lîn kh¸c nhau, cã thêi ®iÓm phèi gièng thÝch hîp kh¸c nhau : §èi víi lîn n¸i lai vµ n¸i ngo¹i: §èi víi lîn n¸i t¬ cho phèi gièng ngay khi chÞu ®ùc vµ phèi lÆp l¹i sau khi phèi gièng lÇn ®Çu 12 giê, víi lîn n¸i ®· sinh s¶n sau khi chÞu ®ùc 12 giê cho phèi lÇn thø nhÊt vµ sau 12 giê tiÕp theo cho phèi lÆp l¹i lÇn hai. §èi víi lîn n¸i néi cÇn phèi sím h¬n lîn n¸i lai vµ n¸i ngo¹i, thêi ®iÓm phèi gièng thÝch hîp vµo cuèi ngµy thø 2 vµ s¸ng s¸ng thø 3. Nªn phèi gièng hai lÇn nÕu lµ thô tinh nh©n t¹o (lóc s¸ng sím vµ chiÒu m¸t), 1 lÇn nÕu lµ phèi trùc tiÕp (vµo buæi s¸ng) Mét sè nghiªn cøu gÇn ®©y chØ ra r»ng: nÕu lîn n¸i ®éng dôc sau cai s÷a 4 - 6 ngµy th× phèi tinh lóc 24 - 36 giê sau thêi ®iÓm chÞu ®ùc; nÕu lîn n¸i ®éng dôc sau cai s÷a 2 - 3 ngµy th× phèi gièng lóc 36 - 48 giê sau thêi ®iÓm chÞu ®ùc; nÕu lîn n¸i ®éng dôc sau cai s÷a > 7 ngµy th× phèi gièng lóc 12 - 18 giê sau thêi ®iÓm chÞu ®ùc Nghiªn cøu ho¹t ®éng sinh dôc cña lîn Ø cho thÊy thêi ®iÓm b¾t ®Çu ®éng dôc cña lîn Ø, th ­êng tõ 4 giê s¸ng trong ngµy. Thêi gian ®éng dôc kÐo dµi 76,5 giê - 81,5 giê. Thêi gian phèi gièng thÝch hîp nhÊt lµ tõ 24 - 30 giê tÝnh tõ khi b¾t ®Çu ®éng dôc th× tØ lÖ thô thai ®¹t 100%, sè con ®Î ra/ løa ®¹t 10,5-11,5 con. 2. Søc s¶n xuÊt cña lîn n¸i a. Mét sè chØ tiªu sinh lý sinh dôc cña lîn n¸i *Tuæi ®éng dôc lÇn ®Çu: 18
  19. RUMENASIA.ORG/VIETNAM Lµ thêi gian tõ khi s¬ sinh ®Õn khi lîn c¸i ®éng dôc lÇn ®Çu tiªn. Tuæi ®éng dôc lÇn ®Çu kh¸c nhau tuú theo gièng lîn, vÝ dô: lîn néi cã tuæi ®éng dôc lÇn ®Çu sím h¬n lîn ngo¹i. * Tuæi phèi gièng lÇn ®Çu: Th«ng th­êng ë lÇn ®éng dôc ®Çu tiªn ng­ êi ta ch ­a cho phèi gièng v× ë thêi ®iÓm nµy lîn ch ­a thµnh thôc vÒ thÓ vãc, sè l­îng trøng rông cßn Ýt. Ng­êi ta th­êng cho phèi gièng vµo chu kú thø 2 hoÆc thø 3. Tuæi phèi gièng lÇn ®Çu ®­îc tÝnh b»ng c¸ch céng tuæi ®éng dôc lÇn ®Çu víi thêi gian ®éng dôc cña mét hoÆc hai chu kú n÷a hoÆc tuæi t¹i thêi ®iÓm phèi gièng lÇn ®Çu. * Tuæi ®Î løa ®Çu: Sau khi phèi gièng, lîn chöa trung b×nh 114 ngµy. Tuæi ®Î løa ®Çu lµ tuæi lîn mÑ ®Î løa ®Çu tiªn. §Ó ®¸nh gi¸ kh¶ n¨ng sinh s¶n cña lîn n¸i ng­ êi ta c¨n cø vµo 2 mÆt: sè l­ îng vµ chÊt l­ îng cña ®µn con. b. Kh¶ n¨ng sinh s¶n: Kh¶ n¨ng sinh s¶n cña lîn n¸i ®­îc ®¸nh gi¸ trªn c¸c chØ tiªu sè l­ îng vµ c¸c chØ tiªu chÊt l­îng ®µn con. C¸c chØ tiªu sè l­îng gåm cã: * Sè con s¬ sinh cßn sèng ®Õn 24 giê trªn løa ®Î: §©y lµ chØ tiªu kinh tÕ rÊt quan träng. Nã nãi lªn kh¶ n¨ng ®Î nhiÒu hay Ýt con cña gièng, nãi lªn kü thuËt thô tinh cña dÉn tinh viªn vµ kü thuËt ch¨m sãc lîn n¸i chöa. Trong vßng 24 giê sau khi sinh ra, nh÷ng lîn con kh«ng ®¹t khèi l­îng s¬ sinh (qu¸ bÐ), kh«ng ph¸t dôc hoµn toµn, dÞ d¹ng … th× sÏ bÞ chÕt. Ngoµi ra do lîn con míi sinh, ch­a nhanh nhÑn, dÔ bÞ lîn mÑ ®Ì chÕt. B×nh qu©n sè lîn con ®Î ra cßn sèng/løa: Tæng sè lîn con ®Î ra cßn sèng trong vßng 24 giê kÓ tõ khi lîn n¸i ®Î xong con cuèi cïng cña c¸c løa ®Î trªn tæng sè løa ®Î. C«ng thøc tÝnh: Tæng sè lîn con ®Î ra cßn sèng B×nh qu©n sè lîn con ®Î ra cßn sèng/løa = ---------------------------------------------- Tæng sè løa ®Î Tæng sè lîn con ®Î ra ®Ó l¹i nu«i: Tæng sè lîn con ®Î ra cßn sèng cã kh¶ n¨ng ®Ó l¹i nu«i: §èi víi lîn ngo¹i: khèi l­îng > 0,8 kg; ®èi víi lîn néi: khèi l­ îng > 0,3 kg. TÝnh theo c«ng thøc: Tæng sè lîn con ®Ó l¹i nu«i B×nh qu©n sè lîn con ®Ó l¹i nu«i/ løa = ------------------------------------- Tæng sè løa ®Î * Tû lÖ sèng: tû lÖ sèng ®­îc tÝnh theo c«ng thøc sau: 19
  20. RUMENASIA.ORG/VIETNAM Sè con s¬ sinh sèng ®Õn 24 giê Tû lÖ sèng (%) = x 100 Sè con ®Î ra cßn sèng * Sè lîn con cai s÷a trªn løa: §©y lµ chØ tiªu kinh tÕ kü thuËt rÊt quan träng quyÕt ®Þnh n¨ng suÊt cña nghÒ ch¨n nu«i lîn. Nã liªn quan ®Õn kü thuËt ch¨n nu«i lîn con bó s÷a, kh¶ n¨ng tiÕt s÷a vµ kh¶ n¨ng nu«i con cña lîn mÑ vµ kh¶ n¨ng h¹n chÕ c¸c yÕu tè g©y bÖnh cho lîn con. §ã lµ sè lîn con ®­ îc nu«i sèng cho ®Õn khi cai s÷a lîn mÑ. Thêi gian cai s÷a dµi hay ng¾n phô thuéc vµo tr×nh ®é kü thuËt chÕ biÕn thøc ¨n vµ kü thuËt ch¨n nu«i. HiÖn nay cã mét sè c¬ së ch¨n nu«i lîn theo h­íng c«ng nghiÖp ®· tiÕn hµnh cai s÷a cho lîn con lóc 21 hoÆc 28 ngµy tuæi, cßn trong ch¨n nu«i ®¹i trµ th­êng tiÕn hµnh cai s÷a cho lîn con lóc 45 thËm chÝ 56 ngµy tuæi. NÕu chóng ta tiÕn hµnh cai s÷a sím cho lîn con sÏ gãp phÇn t¨ng sè løa ®Î trªn n¨m cña lîn n¸i vµ h¹n chÕ mét sè bÖnh hay l©y tõ lîn con sang lîn mÑ. Sè con sèng ®Õn cai s÷a Tû lÖ nu«i sèng (%) = x 100 Sè con ®Ó l¹i nu«i Trong mét sè tr­ êng hîp sè lîn con s¬ sinh nhiÒu nh­ng ng­ êi ta chØ gi÷ l¹i mét sè lîn con nhÊt ®Þnh ®Ó nu«i ®Ó ®¶m b¶o cho sù ph¸t triÓn b×nh th­ êng cña lîn con. Th«ng th­êng tû lÖ nu«i sèng cµng cao th× cµng tèt. * Sè lîn con cai s÷a /n¸i/n¨m: Lµ chØ tiªu tæng qu¸t nhÊt cña nghÒ ch¨n nu«i lîn n¸i. ChØ tiªu nµy phô thuéc vµo thêi gian cai s÷a lîn con vµ sè l­îng lîn con cai s÷a trong mçi løa ®Î. NÕu cai s÷a sím sÏ t¨ng sè løa ®Î/ n¸i /n¨m vµ t¨ng sè l­îng lîn con cai s÷a trong mèi løa th× sè l­îng lîn con cai s÷a/ n¸i/n¨m sÏ cao vµ ng ­îc l¹i. Tæng sè lîn con cai s÷a trong n¨m Sè lîn con cai s÷a/n¸i/n¨m = Tæng sè lîn n¸i sinh s¶n trong n¨m C¸c chØ tiªu chÊt l­îng ®µn con: *Khèi l­îng s¬ sinh: Lµ khèi l­îng cña lîn con ® ­îc c©n ngay sau khi ®Î ra, c¾t rèn, lau kh«, bÊm sè tai vµ tr­ íc khi cho bó lÇn ®Çu tiªn. 20
ADSENSE

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

THÔNG TIN
TRỢ GIÚP
HỖ TRỢ KHÁCH HÀNG
Theo dõi chúng tôi

Chịu trách nhiệm nội dung:

Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA

LIÊN HỆ

Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM

Hotline: 093 303 0098

Email: support@tailieu.vn

Giấy phép Mạng Xã Hội số: 670/GP-BTTTT cấp ngày 30/11/2015 Copyright © 2022-2032 TaiLieu.VN. All rights reserved.

 

Đồng bộ tài khoản
4=>1