Kü thuËt viªn chÈn ®o¸n – Hép sè tù ®éng Bé truyÒn b¸nh r¨ng hµnh tinh
-1-
Kh¸i qu¸t Kh¸i qu¸t chung
Trong c¸c xe l¾p hép sè tù ®éng, bé truyÒn
b¸nh r¨ng hµnh tinh ®iÒu khiÓn viÖc gi¶m tèc,
®¶o chiÒu, nèi trùc tiÕp vµ t¨ng tèc.
Bé truyÒn b¸nh r¨ng hµnh tinh gåm c¸c b¸nh
r¨ng hµnh tinh, c¸c li hîp vµ phanh.
Bé truyÒn b¸nh r¨ng hµnh tinh trOíc vµ bé
truyÒn b¸nh r¨ng hµnh tinh sau ®Oîc nèi víi
c¸c li hîp vµ phanh, lµ c¸c bé phËn nèi vµ ng¾t
c«ng suÊt. Nh÷ng côm b¸nh r¨ng nµy chuyÓn
®æi vÞ trÝ cña phÇn s¬ cÊp vµ c¸c phÇn tö cè
®Þnh ®Ó t¹o ra c¸c tû sè truyÒn b¸nh r¨ng kh¸c
nhau vµ vÞ trÝ sè trung gian.
Gîi ý:
H×nh vÏ bªn tr¸i lµ bé truyÒn b¸nh r¨ng
hµnh tinh 3 tèc ®é (lo¹i hép sè A130).
VÒ c¬ b¶n m« h×nh nµy sÏ ®Oîc ¸p dông ®Ò
gii thÝch c¸c ho¹t ®éng cña bé truyÒn b¸nh
r¨ng hµnh tinh.
(1/1)
B¸nh r¨ng hµnh tinh CÊu t¹o
C¸c b¸nh r¨ng trong bé truyÒn b¸nh r¨ng hµnh
tinh cã 3 lo¹i: b¸nh r¨ng bao, b¸nh r¨ng hµnh
tinh vµ b¸nh r¨ng mÆt trêi vµ cÇn dÉn. CÇn dÉn
nèi víi trôc trung t©m cña mçi b¸nh r¨ng hµnh
tinh vµ lµm cho c¸c b¸nh r¨ng hµnh tinh xoay
chung quanh. Víi bé c¸c b¸nh r¨ng nèi víi
nhau kiÓu nµy th× c¸c b¸nh r¨ng hµnh tinh
gièng nhO c¸c hµnh tinh quay xung quanh mÆt
trêi, vµ do ®ã chóng ®Oîc gäi lµ c¸c b¸nh r¨ng
hµnh tinh.
Th«ng thOêng nhiÒu b¸nh r¨ng hµnh tinh ®Oîc
phèi hîp víi nhau trong bé truyÒn b¸nh r¨ng
hµnh tinh.
(1/1)
Nguyªn lý vËn hµnh
B»ng c¸ch thay ®æi vÞ trÝ ®Çu vµo, ®Çu ra, phÇn
vµ c¸c phÇn tö cè ®Þnh cã thÓ gi¶m tèc, ®¶o
chiÒu, nèi trùc tiÕp vµ t¨ng tèc.
C¸c nÐt chÝnh cña c¸c ho¹t ®éng ®ã ®Oîc diÔn
gii dOíi ®©y.
Kü thuËt viªn chÈn ®o¸n – Hép sè tù ®éng Bé truyÒn b¸nh r¨ng hµnh tinh
-2-
1. Gi¶m tèc
§Çu vµo: B¸nh r¨ng bao
§Çu ra: CÇn dÉn
Cè ®Þnh: B¸nh r¨ng mÆt trêi
Khi b¸nh r¨ng mÆt trêi bÞ cè ®Þnh th× chØ cã
b¸nh r¨ng hµnh tinh quay vµ vËn ®éng
chung quanh. Do ®ã trôc ®Çu ra chØ gi¶m
tèc ®é so víi trôc ®Çu vµo b»ng chuyÓn
®éng quay cña b¸nh r¨ng hµnh tinh.
§é dµi cña mòi tªn chØ tèc ®é quay vµ chiÒu
réng cña mòi tªn chØ m«men.
Mòi tªn cµng dµi th× tèc ®é quay cµng lín vµ
mòi tªn cµng réng th× m« men cµng lín.
2. §¶o chiÒu
§Çu vµo: B¸nh r¨ng mÆt trêi
§Çu ra: B¸nh r¨ng bao
Cè ®Þnh: CÇn dÉn
Khi cÇn dÉn ®Oîc cè ®Þnh ë vÞ trÝ vµ b¸nh
r¨ng mÆt trêi quay th× b¸nh r¨ng bao quay
trªn trôc vµ hOíng quay ®Oîc ®o chiÒu.
§é dµi cña mòi tªn chØ tèc ®é quay vµ chiÒu
réng cña mòi tªn chØ m«men.
Mòi tªn cµng dµi th× tèc ®é quay cµng lín, vµ
mòi tªn cµng réng th× m«men cµng lín.
3. Nèi trùc tiÕp (TruyÒn th¼ng)
§Çu vµo: B¸nh r¨ng mÆt trêi, b¸nh r¨ng
bao
§Çu ra: CÇn dÉn
Do b¸nh r¨ng bao vµ b¸nh r¨ng mÆt trêi
quay cïng nhau víi cïng mét tèc ®é nªn
cÇn dÉn còng quay víi cïng tèc ®é ®ã.
§é dµi cña mòi tªn chØ tèc ®é quay vµ chiÒu
réng cña mòi tªn chØ m«men.
Mòi tªn cµng dµi th× tèc ®é quay cµng lín, vµ
mòi tªn cµng réng th× m«men cµng lín.
Kü thuËt viªn chÈn ®o¸n – Hép sè tù ®éng Bé truyÒn b¸nh r¨ng hµnh tinh
-3-
4. T¨ng tèc
§Çu vµo: CÇn dÉn
§Çu ra: B¸nh r¨ng bao
Cè ®Þnh: B¸nh r¨ng mÆt trêi
Khi cÇn dÉn quay theo chiÒu kim ®ång hå th×
b¸nh r¨ng hµnh tinh chuyÓn ®éng xung
quanh b¸nh r¨ng mÆt trêi theo chiÒu kim
®ång hå. Do ®ã b¸nh r¨ng bao t¨ng tèc trªn
c¬ së sè r¨ng trªn b¸nh r¨ng bao vµ trªn
b¸nh r¨ng mÆt trêi.
§é dµi cña mòi tªn chØ tèc ®é quay vµ chiÒu
réng cña mòi tªn chØ m«men.
Mòi tªn cµng dµi th× tèc ®é quay cµng lín, vµ
mòi tªn cµng réng th× m« men cµng lín.
(1/1)
C¸c phanh (B1, B2 vµ B3) C¸c phanh (B1, B2 vµ B3)
1. M« t¶
Cã hai kiÓu phÇn tö cè ®Þnh phanh: kiÓu d¶i
vµ kiÓu nhiÒu ®Üa Oít.
KiÓu di ®Oîc sö dông cho phanh B1 vµ
kiÓu nhiÒu ®Üa Oít cho phanh B2 vµ B3.
Trong mét sè hép sè tù ®éng, hÖ thèng
nhiÒu ®Üa Oít cßn ®Oîc sö dông cho phanh
B1.
2. Phanh kiÓu d¶i (B1)
Di phanh ®Oîc quÊn vßng lªn ®Oêng kÝnh
ngoµi cña trèng phanh.
Mét ®Çu cña d¶i phanh ®Oîc h·m chÆt vµo
vá hép sè b»ng mét chèt, cßn ®Çu kia tiÕp
xóc víi pÝtt«ng phanh qua cÇn ®Èy pÝtt«ng
chuyÓn ®éng b»ng ¸p suÊt thuû lùc. PÝt t«ng
phanh cã thÓ chuyÓn ®éng trªn cÇn ®Èy
pÝtt«ng nhê viÖc nÐn c¸c lß xo.
NgOêi ta bè trÝ c¸c cÇn ®Èy pÝt t«ng cã hai
chiÒu dµi kh¸c nhau ®Ó cã thÓ ®iÒu chØnh
khe hë gi÷a di phanh vµ trèng phanh.
Chó ý:
Khi thay d¶i phanh b»ng mét d¶i míi trong
khi ®¹i tu mét hép sè tù ®éng, phi ng©m d¶i
phanh míi kho¶ng 15 phót hoÆc l©u h¬n
vµo trong dÇu hép sè tù ®éng (ATF) trOíc
khi l¾p.
(1/4)
Kü thuËt viªn chÈn ®o¸n – Hép sè tù ®éng Bé truyÒn b¸nh r¨ng hµnh tinh
-4-
3. Ho¹t ®éng cña phanh d¶i (B1)
Khi ¸p suÊt thuû lùc t¸c ®éng lªn pÝt t«ng th×
pÝt t«ng di chuyÓn sang phÝa tr¸i trong xi
lanh vµ nÐn c¸c lß xo. CÇn ®Èy pÝt t«ng
chuyÓn sang bªn tr¸i cïng víi pÝt t«ng vµ
®Èy mét ®Çu cña di phanh. Do ®Çu kia cña
d¶i phanh bÞ cè ®Þnh vµo vá hép sè nªn
®Oêng kÝnh cña d¶i phanh gi¶m xuèng vµ
d¶i phanh xiÕt vµo trèng lµm cho nã kh«ng
chuyÓn ®éng ®Oîc.
T¹i thêi ®iÓm nµy, sinh ra mét lùc ma s¸t lín
gi÷a d¶i phanh vµ trèng phanh lµm cho
trèng phanh hoÆc mét phÇn tö cña bé truyÒn
b¸nh r¨ng hµnh tinh kh«ng thÓ chuyÓn ®éng
®Oîc.
Khi dÇu cã ¸p suÊt ®Oîc dÉn ra khái xi lanh
th× pÝt t«ng vµ cÇn ®Èy pÝt t«ng bÞ ®Èy ngOîc
l¹i do lùc cña lß xo ngoµi vµ trèng ®Oîc d¶i
phanh nh¶ ra. Ngoµi ra, lß xo trong cã hai
chøc n¨ng: ®Ó hÊp thu ph¶n lùc tõ trèng
phanh vµ ®Ó gi¶m va ®Ëp sinh ra khi d¶i
phanh xiÕt trèng phanh.
4. Phanh kiÓu nhiÒu ®Üa `ít (B2 vµ B3)
Phanh B2 ho¹t ®éng th«ng qua khíp mét
chiÒu sè 1 ®Ó ng¨n kh«ng cho c¸c b¸nh
r¨ng mÆt trêi trOíc vµ sau quay ngOîc chiÒu
kim ®ång hå. C¸c ®Üa ma s¸t ®Oîc gµi b»ng
then hoa vµo vßng l¨n ngoµi cña khíp mét
chiÒu sè 1 vµ c¸c ®Üa thÐp ®Oîc cè ®Þnh vµo
vá hép sè. Vßng l¨n trong cña khíp mét
chiÒu sè 1 (c¸c b¸nh r¨ng mÆt trêi trOíc vµ
sau) ®Oîc thiÕt kÕ sao cho khi quay ngOîc
chiÒu kim ®ång hå th× nã sÏ bÞ kho¸, nhOng
khi quay theo chiÒu kim ®ång hå th× nã cã
thÓ xoay tù do. Môc ®Ých cña phanh B3 lµ
ng¨n kh«ng cho cÇn dÉn sau quay. C¸c ®Üa
ma s¸t ¨n khíp víi moay ¬ B3 cña cÇn dÉn
sau. Moay ¬ B3 vµ cÇn dÉn sau ®Oîc bè trÝ
liÒn mét côm vµ quay cïng nhau. C¸c ®Üa
thÐp ®Oîc cè ®Þnh vµo vá hép sè
(3/4)
Kü thuËt viªn chÈn ®o¸n – Hép sè tù ®éng Bé truyÒn b¸nh r¨ng hµnh tinh
-5-
5. Ho¹t ®éng cña phanh kiÓu nhiÒu ®Üa `ít (B2 vµ B3)
Khi ¸p suÊt thuû lùc t¸c ®éng lªn xi lanh pÝt t«ng sÏ dÞch
chuyÓn vµ Ðp c¸c ®Üa thÐp vµ ®Üa ma s¸t tiÕp xóc víi
nhau. Do ®ã t¹o nªn mét lùc ma s¸t lín gi÷a mçi ®Üa thÐp
vµ ®Üa ma s¸t. KÕt qu¶ lµ cÇn dÉn hoÆc b¸nh r¨ng mÆt
trêi bÞ kho¸ vµo vá hép sè.
Khi dÇu cã ¸p suÊt ®Oîc x¶ ra khái xi lanh th× pÝt t«ng bÞ
lß xo ph¶n håi ®Èy vÒ vÞ trÝ ban ®Çu cña nã vµ lµm nh
phanh.
Gîi ý
Sè lOîng c¸c ®Üa ma s¸t vµ ®Üa thÐp kh¸c nhau tuú theo
kiÓu hép sè tù ®éng. ThËm trÝ trong c¸c hép sè tù ®éng
cïng kiÓu sè lOîng ®Üa ma s¸t còng cã thÓ kh¸c nhau tuú
thuéc vµo ®éng c¬ ®Oîc l¾p víi hép sè.
Ghi chó
Khi thay c¸c ®Üa phanh b»ng c¸c ®Üa ma s¸t míi h·y
ng©m c¸c ®Üa ma s¸t míi vµo ATF khong15 phót hoÆc
l©u h¬n trOíc khi l¾p chóng.
(4/4)
Ly hîp (C1 vµ C2) CÊu t¹o
C1 vµ C2 lµ c¸c li hîp nèi vµ ng¾t c«ng suÊt.
Ly hîp C1 ho¹t ®éng ®Ó truyÒn c«ng suÊt tõ bé
biÕn m« tíi b¸nh r¨ng bao trOíc qua trôc s¬
cÊp. C¸c ®Üa ma s¸t vµ ®Üa thÐp ®Oîc bè trÝ xen
kÏ víi nhau. C¸c ®Üa ma s¸t ®Oîc nèi b»ng then
víi b¸nh r¨ng bao trOíc vµ c¸c ®Üa thÐp ®Oîc
khíp nèi b»ng then víi tang trèng cña li hîp sè
tiÕn.
B¸nh r¨ng bao trOíc ®Oîc l¾p b»ng then víi
bÝch b¸nh r¨ng bao, cßn tang trèng cña li hîp
sè tiÕn ®Oîc l¾p b»ng then víi moay ¬ cña li
hîp sè truyÒn th¼ng.
Ly hîp C2 truyÒn c«ng suÊt tõ trôc s¬ cÊp tíi
tang cña li hîp truyÓn th¼ng (b¸nh r¨ng mÆt
trêi).
C¸c ®Üa ma s¸t ®Oîc l¾p b»ng then víi moay ¬
cña li hîp truyÒn th¼ng cßn c¸c ®Üa thÐp ®Oîc
l¾p b»ng then víi tang trèng li hîp truyÒn
th¼ng. Tang trèng li hîp truyÒn th¼ng ¨n khíp
víi tang trèng ®Çu vµo cña b¸nh r¨ng mÆt trêi
vµ tang trèng nµy l¹i ®Oîc ¨n khíp víi c¸c
b¸nh r¨ng mÆt trêi trOíc vµ sau.
KÕt cÊu ®Oîc thiÕt kÕ sao cho ba côm ®Üa ma
s¸t, ®Üa thÐp vµ c¸c tang trèng quay cïng víi
nhau.
(1/1)