Làm sao để trẻ dưới 3 tuổi phát
triển vốn từ vựng?
Việc phát triển, tích lũy vốn từ vựng cho trẻ trong giai đoạn đầu từ 1 – 3
tuổi có vai trò rất quan trọng, Điều đó không những có thể giúp bé tập tư
duy, làm chủ ngôn ngữ của mình mà còn làm tiền đề cho sự phát triển
năng lực cá nhân trong tương lai. Vì vậy, để giúp bé phát triển khả năng
nói tốt, cha mẹ cần nắm rõ các giai đoạn phát triển ngôn ngữ của trẻ để
có những hướng đi phù hợp.
1. Hoàn thiện khả năng nghe và hiểu của bé:
Trong những năm tháng đầu đời, trẻ thường mới chỉ hiểu về một tình
huống nào đó khi đặt nó trong một thời điểm, hoàn cảnh cụ thể. Chẳng
hạn như trẻ hiểu lời nói “đánh trống” khi nhìn thấy một người đang đánh
trống hoặc tự bé đang cầm dùi đánh vào trống. Theo đó, lời nói “đánh
trống” biểu đạt cho toàn bộ tình huống này. Trẻ sẽ không thể hiểu được
nếu tách khỏi tình huống cụ thể.
Sự lặp lại những tình huống cụ thể với việc kết hợp ngôn ngữ, sẽ giúp bé
dần hiểu được lời nói mà không phụ thuộc vào tình huống cụ thể. Vì
vậy, trong quá trình dạy trẻ, người lớn nên dùng lời nói chỉ dẫn hành
động cho trẻ, từ đó bé sẽ quen dần với việc giao tiếp cũng như hoàn
thiện hơn khả năng thông hiểu lời nói. Đồng thời giúp bé sử dụng ngôn
ngữ như là phương tiện cơ bản để nhận thức thế giới xung quanh.
Nắm được các giai đoạn phát triển ngôn ngữ của trẻ sẽ giúp bé phát triển
vốn từ vựng tốt hơn
2. Xây dựng ngôn ngữ tích cực
Sau 2 tuổi là giai đoạn phát triển ngôn ngữ của trẻ, cho tới cuối năm 2,
bé có thể nói được 300 đến 400 từ. Trẻ lên 2 thường nói ngọng và ngôn
ngữ thường khá khắc so với người lớn như “ăn” thành “măm”, “thịt”
thành “xit”,… Người ta gọi đó là ngôn ngữ tự trị. Và đó là điều hết sức
bình thường bởi khi tiếp xúc với người lớn, trẻ thường nghe không
chuẩn nên phát âm bị méo tiếng hay đơn giản do vốn từ còn nghèo nàn
nên bé phải tự nghĩ ra một số từ để giao tiếp với người lớn,…
Cho tới cuối năm 3 tuổi, trẻ có thể nói được 1000 từ… Và việc xây dựng
ngôn ngữ tích cực cho trẻ sẽ tạo điểu kiện cho bé hình thành được hệ
thống ngôn ngữ rất hiệu quả.
3. Nắm ngữ pháp của tiếng mẹ đẻ
Việc giúp trẻ nắm được ngữ pháp của tiếng mẹ đẻ sẽ tạo khả năng diễn
đạt nguyện vọng với người lớn dễ hiểu hơn. Cha mẹ cũng nên biết rằng
việc diễn đạt lúc ban đầu có thể chưa rõ ràng, thường chỉ dùng câu một
tiếng, ví dụ “măm măm” tức là “mẹ cho con ăn”. Sau đó trẻ dùng hai
câu tiếng theo mô hình chủ – vị, nhưng đôi khi cấu trúc này cũng có thể
bị đảo ngược, chẳng hạn như “mẹ bế” thành “bế mẹ”.
Sau 3 tuổi, ngôn ngữ của bé phát triển mạnh mẽ, bé thích nói và nói
không ngừng và thời điểm này bé đã nói được những câu dài và việc
diễn đạt ý của bé đã rõ hơn.
Tuy nhiên khi dạy trẻ nói cần lưu ý:
- Cần dạy trẻ nói đúng và sửa khi bé nói sai thì ngôn ngữ tự trị của
bé sẽ mất đi nhanh chóng
- Gia đình hãy nói chuyện với bé nhiều hơn, tập cho trẻ nói và tạo
cơ hổi cho bé tiếp xúc với nhiều hoàn cảnh để tăng vốn từ cho bé
- Nên đọc sách báo để giúp bé hình thành thói quen thích đọc sách
- Không nên để trẻ bị stress, hãy để tâm trạng bé thật vui vẻ, phấn
khởi, khuyến khích bé nói lên cảm xúc của mình. Và dần dần khả năng
diễn đạt của bé sẽ trở nên lưu loát hơn.