Loãng Xương là gì?
Loãng xương (LX) là bệnh lý của toàn hệ thống xương làm suy yếu sức mạnh của
toàn khung xương, ảnh hưởng lớn tới chất lượng cuộc sống của số đông người có
tuổi, đặc biệt là phụ nữ. Mức độnặng nề của biến chứng gãy xương trong bệnh. LX
được xếp tương đương với tay biến mạch vành ( nhồi máu cơ tim ) trong bệnh
thiếu máu cơ tim cục bộ và tai biến mạch máu não ( đột qụy ) trong bệnh cao
huyết áp. Hiện nay, LX đang được coi là một "bệnh dịch âm thầm " (Osteoporosis:
The Silent Epidemic Disease ) lan rộng khắp thế giới, ngày càng có xu hướng gia
tăng và trở thành gánh nặng cho y tế cộng đồng."
Dự báo tới năm 2050, toàn thế giới sẽ có tới 6,3 triệu trường hợp gãy cổ xương đùi
do LX, và 51% số này sẽ ở các nước châu Á" nơi mà khẩu phần ăn hàng ngày còn
rất thiếu calci, nơi mà việc chẩn đoán sớm và điều trị tích cực bệnh LX còn gặp rất
nhiều khó khăn.
ĐẠI CƯƠNG
Định nghĩa:
LX là một rối loạn chuyển hóa của bộ xương làm tổn thương sức mạnh của xương
đưa đến tăng nguy cơ gãy xương cho con người. Sức mạnh của xương bao gồm sự
toàn vẹn cả về khối lượng của xương.
Khối lượng xương được thể hiện bằng:
- Mật độ khoáng chất của xương (Bone Mineral Density –BMD)
- Khối lượng xương (Bone Mass Content –BMC)
Chất lượng xương phụ thuộc vào:
- Thể tích xương
- Vi cấu trúc của xương
Thành phần chất nền
- Thành phần chất khoáng của xương
- Chu chuyển xương (Tình hình sửa chửa và tình trạng tổn thương vi cấu trúc của
xương)
Cấu trúc xương hình thái:
- Vỏ xương (xương cứng) chiếm 80% toàn khung xương.
- Bè xương (xương xốp) cấu trúc mạng lưới 3 chiều, giúp xương phát huy chức
năng cơ học tối đa.
Cấu trúc hóa học:
- Protein chiếm 1/3, trong đó 90% là các collagen, cấu trúc dạng mạng lưới, bắt
chéo giúp xương có sức chịu lực.
- Chất khoáng chiếm 2/3, là những tinh thể, cấu trúc dạng đĩagắn vào mạng lưới
collagen.Thành phần chính là Calcium, Phsporus,Magnhe…
Chu chuyển xương
- Quá trình xây dựng (Modeling )
• Xảy ra ở trẻ em
• Tạo xương >> Hủy xương
• Ở vị trí gần đầu xương
• Làm xương thay đổi kích thước và tăng trưởng
- Quá trình tái tạo ( Remodeling), tốc độ 2- 10% xương hàng năm
• Xảy ra ở người lớn
• Tạo xương = Hủy xương, tạoxương << Hủy xương
• Ở vị trí xương bị hủy để lấp đầy các hốc xương bị hủy
• Xương được sửa chữa nhưng không thay đổi kích thước và không tăng trưởng
- Chức năng của xương
• Chức năng giá đỡ của cơ thể
• Chức năng bảo vệ các cơ quan nội tạng của cơ thể: Bộ não, Tim, Phổi, Tủy sống
, Ngũ quan, các cơ quan trong ổ bụng…
• Chức năng vận động
• Chức năng dự trữ Calcium (ngân hàng)
• Chức năng điều hòa Ca +máu
PHÂN LOẠI LX
1. LX người già (LX tiên phát):
Đặc điểm: tăng quá trình hủy xương
Giảm quá trình tạo xương
Nguyên nhân:
- Các tế bào sinh xương (Osteoblast) bị lão hoá.
- Sự hấp thụ calci và vitamin D ở ruột bị hạn chế.
- Sự suy giảm tất yếu các hormonsinh dục (Nữ và Nam)
LX tiên phát thường xuất hiện trễ, diễn biến chậm, tăng từ từ và ít có những biến
chứngnặng nề như gãy xương hay lún xẹp các đốt sống.
2. LX sau mãn kinh
Đặc điểm: Tăng hóa trình hủy xương
Quá trình tạo xương bình thường
3. LX thứ phát khi có một hoặc nhiều yếu tố nguy cơ sau đây:
CÁC YẾU TỐ NGUY CƠ CỦA BỆNH LOÃNG XƯƠNG
Bệnh LX sẽ trở nên nặng nề hơn, sớm hơn, nhiều biến chứng hơn… nếu người
bệnh có thêm một hoặc nhiều yếu tố nguy cơ dưới đây :
1. Kém phát triển thể chất từ khi còn nhỏ, đặc biệt là Còi xương, Suy dinh dưỡng,
chế độ ăn thiếu Protid, thiếu Calci hoặc tỷ lệ Calci /Phospho trong chế độ ăn
không hợp lý, thiếu vitamin D hoặc cơ thể không hấp thu được vitamin D… vì vậy
khối lượng khoáng chất đỉnh của xương ở tuổi trưởng thành thấp, đây được coi là
yếu tố nguy cơ quan trọng nhất của bệnh LX.
2. Ít hoạt động thể lực (hoạt động thể lực thường xuyên sẽ giúp cho cơ thể đạt
được khối lượng xương cao nhất lúc trưởng thành), ít hoạt động ngoài trời (các
tiền vita min D nên ảnh hưởng tói việc hấp thu calci).