i
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ QUỐC PHÒNG
VIỆN NGHIÊN CỨU KHOA HỌC Y DƯỢC LÂM SÀNG 108
---------------------------------------------------
NGUYỄN TIẾN ĐÔNG
NGHIÊN CỨU KẾT QUẢ PHẪU THUẬT
THAY VAN ĐỘNG MẠCH CHỦ QUA ĐƯỜNG
MỞ NGỰC NHỎ KHOANG LIÊN SƯỜN II TRƯỚC PHẢI
Chuyên ngành: Ngoại khoa
Mã số: 9720104
LUẬN ÁN TIẾN SĨ Y HỌC
NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC:
1. PGS.TS Nguyễn Sinh Hiền
2. TS Ngô Vi Hải
HÀ NỘI – Năm 2025
ii
LỜI CAM ĐOAN
Tôi là Nguyễn Tiến Đông, nghiên cứu sinh khóa 4, bộ môn Phẫu thuật Lồng
ngực, Viện Nghiên cứu Khoa học Y Dược Lâm sàng 108, xin cam đoan:
1. Đây là luận án nghiên cứu do bản thân tôi trực tiếp thực hiện dưới sự
hướng dẫn của PGS.TS Nguyễn Sinh Hiền và TS Ngô Vi Hải.
2. Công trình nghiên cứu này không trùng lặp với bất kỳ nghiên cứu nào
khác đã được công bố tại Việt Nam.
3. Các số liệu nghiên cứu và thông tin trong nghiên cứu là hoàn toàn chính
xác, trung thực và khách quan, đã được xác nhận và chấp nhận của cơ sở
nơi nghiên cứu cho phép lấy số liệu.
Tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm trước pháp luật về những cam kết này.
Hà Nội, Ngày 18 tháng 04 năm 2025
Người viết cam đoan
Nguyễn Tiến Đông
iii
MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN .............................................................................................................. ii
MỤC LỤC ......................................................................................................................... iii
DANH MỤC CÁC CHỮ VÀ KÝ HIỆU VIẾT TẮT ..................................................... vi
DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT VÀ ĐỐI CHIẾU TIẾNG ANH ................................. vii
DANH MỤC CÁC BẢNG .............................................................................................. viii
DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ ........................................................................................... x
DANH MỤC CÁC HÌNH ................................................................................................ xi
ĐẶT VẤN ĐỀ..................................................................................................................... 1
Chương 1: TỔNG QUAN TÀI LIỆU .............................................................................. 3
1.1. Giải phẫu ứng dụng thành ngực và động mạch chủ ...................................... 3
1.1.1. Giải phẫu ứng dụng thành ngực trước.............................................................. 3
1.1.2. Giải phẫu ứng dụng gốc động mạch chủ và động mạch chủ lên ..................... 7
1.2. Triệu chứng và chẩn đoán bệnh van động mạch chủ................................... 10
1.2.1. Triệu chứng lâm sàng ..................................................................................... 10
1.2.2. Triệu chứng cận lâm sàng .............................................................................. 12
1.2.3. Chẩn đoán xác định ........................................................................................ 15
1.3. Điều trị bệnh van động mạch chủ .................................................................. 16
1.3.1. Điều trị nội khoa ............................................................................................. 16
1.3.2. Điều trị can thiệp và phẫu thuật ..................................................................... 17
1.4. Phẫu thuật thay van động mạch chủ ít xâm lấn qua đường ngực trước
phải 21
1.4.1. Tổng quan về phẫu thuật thay van động mạch chủ ít xâm lấn ....................... 21
1.4.2. Kỹ thuật thay van động mạch chủ qua đường ngực trước phải ..................... 24
1.4.3. Kết quả phẫu thuật thay van động mạch chủ qua đường ngực trước phải ..... 35
1.4.4. Tình hình nghiên cứu trên thế giới ................................................................. 38
1.4.5. Tình hình nghiên cứu trong nước ................................................................... 40
Chương 2: ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ............................... 42
2.1. Đối tượng nghiên cứu ...................................................................................... 42
2.1.1. Tiêu chuẩn lựa chọn ....................................................................................... 42
2.1.2. Tiêu chuẩn loại trừ ......................................................................................... 42
iv
2.2. Phương pháp nghiên cứu ................................................................................ 42
2.2.1. Thiết kế nghiên cứu ........................................................................................ 42
2.2.2. Địa điểm và thời gian tiến hành nghiên cứu .................................................. 43
2.2.3. Phương pháp tính cỡ mẫu .............................................................................. 43
2.2.4. Các bước tiến hành nghiên cứu ...................................................................... 43
2.3. Phương tiện, dụng cụ sử dụng trong phẫu thuật .......................................... 45
2.3.1. Dụng cụ phẫu thuật ........................................................................................ 45
2.3.2. Van tim nhân tạo ............................................................................................ 46
2.4. Chuẩn bị trước mổ .......................................................................................... 47
2.4.1. Chuẩn bị bệnh nhân ........................................................................................ 47
2.4.2. Lựa chọn van tim nhân tạo ............................................................................. 48
2.6. Chuẩn bị trước phẫu thuật ............................................................................. 49
2.6.1. Chuẩn bị tư thế người bệnh ............................................................................ 49
2.6.2. Các bước phẫu thuật ....................................................................................... 50
2.7. Các chỉ tiêu nghiên cứu ................................................................................... 56
2.7.1. Chỉ tiêu chung của đối tượng nghiên cứu ...................................................... 56
2.7.2. Chỉ tiêu lâm sàng, cận lâm sàng trước mổ và một số yếu tố liên quan đến kỹ
thuật thay van động mạch chủ qua khoang liên sườn II trước phải ............................. 56
2.7.3. Chỉ tiêu đánh giá kết quả phẫu thuật thay van động mạch chủ qua khoang
liên sườn II trước phải ................................................................................................. 57
2.8. Định nghĩa biến số và một số tiêu chuẩn sử dụng trong nghiên cứu .......... 58
2.8.1. Biến số chung mô tả đối tượng nghiên cứu ................................................... 58
2.8.2. Biến số lâm sàng, cận lâm sàng trước mổ và một số yếu tố liên quan đến kỹ
thuật thay van động mạch chủ qua khoang liên sườn II trước phải ............................. 60
2.8.3. Biến số đánh giá kết quả phẫu thuật thay van động mạch chủ qua khoang liên
sườn II trước phải ........................................................................................................ 65
2.9. Phương pháp xử lý số liệu ............................................................................... 70
2.10. Đạo đức nghiên cứu ......................................................................................... 72
2.11. Sơ đồ nghiên cứu .............................................................................................. 73
Chương 3: KẾT QUẢ...................................................................................................... 74
3.1. Đặc điểm chung đối tượng nghiên cứu .......................................................... 74
v
3.2. Đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng và một số yếu tố liên quan đến kỹ thuật
thay van động mạch chủ qua khoang liên sườn II trước phải .................................. 76
3.2.1. Đặc điểm lâm sàng ......................................................................................... 76
3.2.2. Đặc điểm cận lâm sàng .................................................................................. 77
3.2.3. Đặc điểm trong mổ ......................................................................................... 81
3.2.4. Một số đặc điểm cận lâm sàng liên quan đến kỹ thuật thay van động mạch
chủ qua khoang liên sườn II trước phải ....................................................................... 84
3.3. Kết quả phẫu thuật thay van động mạch chủ qua khoang liên sườn II
trước phải ....................................................................................................................... 87
3.3.1. Kết quả sớm ................................................................................................... 87
3.3.2. Kết quả ngắn và trung hạn ............................................................................. 94
Chương 4: BÀN LUẬN ................................................................................................... 97
4.1. Đặc điểm chung đối tượng nghiên cứu .......................................................... 97
4.2. Đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng và một số yếu tố liên quan đến kỹ thuật
thay van động mạch chủ qua khoang liên sườn II trước phải ................................ 100
4.2.1. Đặc điểm lâm sàng ....................................................................................... 100
4.2.2. Đặc điểm cận lâm sàng trước mổ ................................................................. 101
4.2.3. Đặc điểm trong mổ ....................................................................................... 106
4.2.4. Một số đặc điểm cận lâm sàng liên quan đến kỹ thuật thay van động mạch
chủ qua khoang liên sườn II trước phải ..................................................................... 113
4.3. Kết quả phẫu thuật thay van động mạch chủ qua khoang liên sườn II
trước phải ..................................................................................................................... 121
4.3.1. Kết quả sớm ................................................................................................. 121
4.3.2. Kết quả ngắn và trung hạn ........................................................................... 132
KẾT LUẬN .................................................................................................................... 136
HẠN CHẾ CỦA NGHIÊN CỨU .................................................................................. 138
KIẾN NGHỊ ................................................................................................................... 139
DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU ĐÃ CÔNG BỐ ............................ 1
TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................................................................. 2
PHỤ LỤC 1: BỆNH ÁN NGHIÊN CỨU....................................................................... 16
PHỤ LỤC 2: DANH SÁCH BỆNH NHÂN NGHIÊN CỨU ........................................ 23