BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM HÀ NỘI
--------
NGÔ THỊ PHƢƠNG THẢO
ẢNH HƢỞNG CỦA TÍN NGƢỠNG THỜ MẪU
ĐỐI VỚI ĐỜI SỐNG TINH THẦN CỦA CƢ DÂN
ĐỒNG BẰNG BẮC BỘ HIỆN NAY
LUẬN ÁN TIẾN SĨ
CHUYÊN NGÀNH TRIẾT HỌC
Hà Nội - 2025
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM HÀ NỘI
--------
NGÔ THỊ PHƢƠNG THẢO
ẢNH HƢỞNG CỦA TÍN NGƢỠNG THỜ MẪU
ĐỐI VỚI ĐỜI SỐNG TINH THẦN CỦA CƢ DÂN
ĐỒNG BẰNG BẮC BỘ HIỆN NAY
LUẬN ÁN TIẾN SĨ
Chuyên ngành: Triết học
Mã số: 922 9001
Ngƣời hƣớng dẫn khoa học:
1. PGS.TS. Trần Đăng Sinh
2. TS. Nguyễn Thị Vân
Hà Nội - 2025
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan:
- Luận án này là kết quả nghiên cứu của riêng tôi dƣới sự hƣớng dẫn
tận tình của PGS.TS. Trần Đăng Sinh và TS. Nguyễn Thị Vân.
- Luận án đƣợc tiến hành nghiên cứu một cách nghiêm túc, cầu thị.
- Các số liệu, kết quả nêu trong luận án hoàn toàn trung thực, có nguồn
gốc rõ ràng.
- Tài liệu, minh chứng sử dụng trong luận án đƣợc trích dẫn đầy đủ
theo quy định.
Tác giả
Ngô Thị Phƣơng Thảo
MỤC LỤC
Trang
MỞ ĐẦU ................................................................................................................. 1
1. Tính cấp thiết của đề tài .................................................................................... 1
2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu của luận án ................................................ 3
3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu ..................................................................... 3
4. Cơ sở lý luận và phƣơng pháp nghiên cứu ....................................................... 4
5. Đóng góp mới của luận án ................................................................................ 7
6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận án ........................................................... 8
7. Kết cấu của luận án ............................................................................................ 8
CHƢƠNG 1: TỔNG QUAN NHỮNG CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU LIÊN
QUAN TỚI ĐỀ TÀI LUẬN ÁN .......................................................... 9
1.1. Những công trình nghiên cứu về tín ngƣỡng và tín ngƣỡng thờ Mẫu
ở Việt Nam ..................................................................................................... 9
1.2. Những công trình nghiên cứu về thực trạng ảnh hƣởng của tín ngƣỡng
thờ Mẫu đối với đời sống tinh thần của cƣ dân ở đồng bằng Bắc Bộ .......... 15
1.3. Những công trình nghiên cứu liên quan đến xu hƣớng và giải pháp
nhằm phát huy ảnh hƣởng tích cực, hạn chế ảnh hƣởng tiêu cực của
tín ngƣỡng thờ Mẫu đối với đời sống tinh thần của cƣ dân đồng bằng
Bắc Bộ hiện nay ............................................................................................ 23
1.4. Đánh giá kết quả nghiên cứu của các công trình liên quan và những
vấn đề đặt ra luận án cần tiếp tục giải quyết ............................................... 28
TIỂU KẾT CHƢƠNG 1 ............................................................................................... 30
CHƢƠNG 2: ẢNH HƢỞNG CỦA TÍN NGƢỠNG THỜ MẪU ĐỐI VỚI ĐỜI
SỐNG TINH THẦN CỦA CƢ DÂN ĐỒNG BẰNG BẮC BỘ -
MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN ........................................................... 31
2.1. Một số khái niệm cơ bản liên quan đến luận án .......................................... 31
2.2. Đặc trƣng của tín ngƣỡng thờ Mẫu Tam phủ, Tứ phủ của cƣ dân
đồng bằng Bắc Bộ ....................................................................................... 43
2.3. Các nhân tố quy định sự ảnh hƣởng của tín ngƣỡng thờ Mẫu đối với
đời sống tinh thần của cƣ dân đồng bằng Bắc Bộ hiện nay ....................... 49
TIỂU KẾT CHƢƠNG 2 ............................................................................................... 71
CHƢƠNG 3: ẢNH HƢỞNG CỦA TÍN NGƢỠNG THỜ MẪU ĐỐI VỚI ĐỜI
SỐNG TINH THẦN CỦA CƯ DÂN ĐỒNG BẰNG BẮC BỘ
HIỆN NAY - THỰC TRẠNG VÀ MỘT SỐ VẤN ĐỀ ĐẶT RA ......... 73
3.1. Thực trạng ảnh hƣởng của tín ngƣỡng thờ Mẫu đối với đời sống tinh
thần của cƣ dân đồng bằng Bắc Bộ ............................................................. 73
3.2. Ảnh hƣởng của tín ngƣỡng thờ Mẫu đối với đời sống tinh thần của
cƣ dân đồng bằng Bắc Bộ - Một số vấn đề đặt ra..................................... 119
TIỂU KẾT CHƢƠNG 3 ......................................................................................... 129
CHƢƠNG 4: ẢNH HƢỞNG CỦA TÍN NGƢỠNG THỜ MẪU ĐỐI VỚI ĐỜI
SỐNG TINH THẦN CỦA CƢ DÂN ĐỒNG BẰNG BẮC BỘ -
XU HƢỚNG VÀ GIẢI PHÁP ......................................................... 131
4.1. Xu hƣớng ảnh hƣởng của tín ngƣỡng thờ Mẫu đối với đời sống tinh
thần của cƣ dân đồng bằng Bắc Bộ ........................................................... 131
4.2. Giải pháp nhằm phát huy ảnh hƣởng tích cực, hạn chế ảnh hƣởng
tiêu cực của tín ngƣỡng thờ Mẫu đối với đời sống tinh thần của cƣ
dân đồng bằng Bắc Bộ hiện nay ............................................................... 148
TIỂU KẾT CHƢƠNG 4 ......................................................................................... 166
KẾT LUẬN .......................................................................................................... 166
DANH MỤC CÔNG TRÌNH ĐÃ CÔNG BỐ CỦA TÁC GIẢ LIÊN QUAN
ĐẾN ĐỀ TÀI LUẬN ÁN ....................................................................................... 170
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................................ 171
PHỤ LỤC ............................................................................................................ 181
