LUẬN VĂN:
Phát triển công nghiệp chế biến nông
sản ở tỉnh Tiền Giang hiện nay
Mở đầu
1. Tính cấp thiết của đề tài
Đất nước ta đang trong thời kỳ thực hiện nhiệm vụ công nghiệp hóa, hiện đại
hóa. Là một nước nông nghiệp nên trong quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa ở nước
ta, việc phát triển công nghiệp chế biến nói chung, công nghiệp chế biến nông sản nói
riêng có vai trò rất quan trọng. ý thức được điều đó, khi xác định nội dung, nhiệm vụ
của công nghiệp hóa, hiện đại hóa, Đại hội lần thứ VIII của Đảng chỉ rõ: "Đặc biệt coi
trọng công nghiệp hóa, hiện đại hóa nông nghiệp và nông thôn; phát triển toàn diện
nông, lâm, ngư nghiệp gắn với công nghiệp chế biến nông, lâm, thủy sản" [15, 86]. Hội
nghị BCHTW Đảng lần thứ 4 (khóa VIII) lại nhấn mạnh: "Ưu tiên phát triển công
nghiệp chế biến gắn với phát triển nguồn nguyên liệu nông sản, thủy sản, sản xuất hàng
xuất khẩu và các mặt hàng tiêu dùng..." [12, 55].
Tiền Giang là một trong 12 tỉnh của Đồng bằng sông Cửu Long có tiềm năng
khá phong phú về nông nghiệp. Ngoài cây lúa với sản lượng thóc hàng năm tương đối
lớn - năm 1999 đạt hơn 1,3 triệu tấn - Tiền Giang còn có nhiều loại cây khác là nguồn
nguyên liệu phong phú cho ngành công nghiệp chế biến nông sản của tỉnh như: khóm
(dứa), mía, dừa, cây ăn quả các loại. Riêng cây ăn quả với diện tích hơn 40.000 ha -
diện tích vườn cây ăn quả lớn nhất ở Đồng bằng sông Cửu Long - chuyên canh, thâm
canh các loại cây đặc sản: cam, quýt, bưởi, nhãn, sầu riêng, xoài... hàng năm cho sản
lượng khá lớn, từ 300.000 tấn đến 350.000 tấn.
Xuất phát từ nét đặc thù của tỉnh, Đại hội Tỉnh Đảng bộ nhiệm kỳ VI (1996 - 2000)
đã đề ra chiến lược phát triển công nghiệp - tiểu thủ công nghiệp theo hướng công
nghiệp hóa, hiện đại hóa, trong đó đặc biệt tập trung phát triển công nghiệp chế biến từ
thế mạnh nguyên liệu nông - lâm - ngư nghiệp của Tiền Giang. Thực hiện chiến lược đó,
trong những năm qua, ngành công nghiệp chế biến nông sản tỉnh đã có những bước phát
triển nhất định, đóng góp đáng kể vào giá trị GDP hàng năm, chiếm tỷ trọng lớn trong
kim ngạch xuất khẩu, tạo ra nhiều công ăn, việc làm cho người lao động, thúc đẩy sự
chuyển dịch cơ cấu kinh tế của tỉnh theo hướng công nghiệp hóa, hiện đại hóa.
Tuy nhiên, so với tiềm năng của sản xuất nông nghiệp thì việc phát triển công
nghiệp chế biến nông sản của tỉnh trong những năm qua còn chậm, chưa tương xứng,
tạo ra sự mất cân đối lớn giữa khâu sản xuất nông sản nguyên liệu với khâu chế biến
nguồn nguyên liệu đó. Vì thế, vấn đề " Phát triển công nghiệp chế biến nông sản ở
tỉnh Tiền Giang hiện nay " là vấn đề có ý nghĩa lý luận và thực tiễn quan trọng. Tôi
chọn đề tài này làm luận văn thạc sĩ khoa học kinh tế của mình.
2. Tình hình nghiên cứu của đề tài
Trong những năm gần đây, công nghiệp chế biến nông sản là một trong những
vấn đề kinh tế được nhiều người quan tâm nghiên cứu. Có thể kể một số công trình, bài
viết liên quan đến đề tài này sau đây:
- "Phát triển công nghiệp chế biến, một biện pháp thúc đẩy chuyển đổi cơ cấu
kinh tế" của TS Nguyễn Trung Quế - Võ Minh (năm 1995).
- "Sản xuất - thị trường - lưu thông hàng hóa và những biện pháp phát triển thị
trường nông sản hàng hóa" của TS Nguyễn Tiến Mạnh (1996).
- "Công nghiệp chế biến nông thủy sản ở Đồng bằng sông Cửu Long" của Nguyễn
Thị Lệ Hoa - Lê Hùng (1996).
- "Quan tâm đến công nghiệp chế biến, bảo quản lương thực, thực phẩm" của
GS, PTS Nguyễn Kim Vũ (1997).
- "Phát triển công nghiệp chế biến nông sản ở Tây Ninh trong quá trình công
nghiệp hóa, hiện đại hóa" của Hồ Cương Quyết (1997).
- "Phát triển thị trường tiêu thụ nông sản của Đồng bằng sông Cửu Long" của
Đặng Phong Vũ (1997).
- "Công nghiệp chế biến thực phẩm ở Việt Nam" của GS,TS Ngô Đình Giao chủ
biên (1998).
- "Nhu cầu về nông sản phẩm với việc chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp và
nông thôn hiện nay ở Việt Nam" của Nguyễn Hữu Thảo (1998).
- "Phát triển công nghiệp chế biến ở thành phố Hồ Chí Minh" của Bùi Thị
Quỳnh Hương (1998).
- "Phát triển công nghiệp chế biến nông lâm sản ở Phú Thọ trong quá trình
công nghiệp hóa, hiện đại hóa" của Đặng Đình Vượng (1999).
- "Nâng cao sức cạnh tranh hàng nông sản xuất khẩu ở nước ta" của TS
Nguyễn Đình Long (1999).
- "Đầu ra cho sản phẩm - Những vấn đề cần giải quyết trong lĩnh vực nông nghiệp
và nông thôn hiện nay ở Việt Nam" của Nguyễn Hữu Thảo (1999).
- "Một số giải pháp phát triển thị trường tiêu thụ nông phẩm của Đồng bằng
sông Cửu Long" của Đặng Phong Vũ (1999).
Trong đề tài này, tôi đi sâu phân tích những vấn đề lý luận và thực tiễn đang đặt
ra đối với việc phát triển công nghiệp chế biến nông sản của tỉnh Tiền Giang trong
những năm tới.
3. Mục đích và nhiệm vụ của luận văn
Đề tài nghiên cứu nhằm làm rõ thêm vai trò và sự cần thiết phải phát triển
công nghiệp chế biến nông sản, đánh giá đúng đắn những thành tựu, tồn tại của công
nghiệp chế biến nông sản ở Tiền Giang trong thời gian qua, cùng những vấn đề đặt
ra cần giải quyết trong giai đoạn hiện nay. Từ đó, đưa ra và phân tích có căn cứ
khoa học các phương hướng và giải pháp phát triển công nghiệp chế biến nông sản
của tỉnh trong thời gian tới.
Thực hiện mục đích trên, luận văn có nhiệm vụ:
- Phân tích vai trò của công nghiệp chế biến nông sản và những nhân tố ảnh
hưởng đến sự phát triển của nó ở tỉnh Tiền Giang.
- Đánh giá những thành tựu, yếu kém của việc phát triển công nghiệp chế biến
nông sản của tỉnh từ 1991 đến nay.
- Từ cơ sở lý luận và thực tiễn trên, luận văn đưa ra phương hướng và các giải
pháp cơ bản để phát triển công nghiệp chế biến nông sản của tỉnh Tiền Giang trong thời
gian tới (đến năm 2010).
4. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu
- Đề tài lấy việc phân tích thực trạng, đưa ra và luận giải các phương hướng và
giải pháp cơ bản phát triển công nghiệp chế biến nông sản của tỉnh Tiền Giang làm đối
tượng nghiên cứu.
Những nội dung gắn với mục đích, nhiệm vụ và đối tượng nghiên cứu của luận
văn được trình bày dưới góc độ của chuyên ngành KTCT xã hội chủ nghĩa, mã số
5.02.01. Do vậy, việc phân tích, luận giải chỉ dừng lại ở những vấn đề cơ bản, chủ yếu.
- Về thời gian, luận văn giới hạn việc khảo sát thực trạng phát triển công nghiệp
chế biến nông sản ở Tiền Giang từ năm 1991 đến nay và phương hướng, giải pháp đến
năm 2010.
5. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu của luận văn
Luận văn được hình thành trên cơ sở vận dụng những quan điểm lý luận của chủ
nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh; Những quan điểm của Đảng, Nhà nước từ
Đại Hội VI của Đảng đến nay; Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh Tiền Giang lần V và
VI. Đồng thời, luận văn có tham khảo và tiếp thu có chọn lọc ý kiến của các nhà kinh tế
học, các nhà hoạt động thực tiễn qua các công trình, bài viết của họ có liên quan đến đề
tài. Luận văn đặc biệt chú trọng nghiên cứu, khái quát tình hình hoạt động thực tiễn của
công nghiệp chế biến nông sản của tỉnh trong thời gian vừa qua.
Luận văn sử dụng các phương pháp nghiên cứu kinh tế chính trị Mác - Lênin,
đồng thời cũng sử dụng các phương pháp thống kê, so sánh, phân tích, tổng hợp để giải
quyết những vấn đề đặt ra của luận văn.
6. Những đóng góp về mặt khoa học của luận văn