Phân tích danh mục thuốc sử dụng tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Bình Dương năm 2015: Luận văn tốt nghiệp Dược sĩ chuyên khoa cấp I

BỘ Y TẾ

TRƯỜNG ĐẠI HỌC DƯỢC HÀ NỘI

HÀN HẢI YẾN

PHÂN TÍCH DANH MỤC THUỐC

SỬ DỤNG TẠI BỆNH VIỆN ĐA KHOA

TỈNH BÌNH DƯƠNG NĂM 2015

LUẬN VĂN DƯỢC SĨ CHUYÊN KHOA CẤP I

HÀ NỘI 2017

BỘ Y TẾ

TRƯỜNG ĐẠI HỌC DƯỢC HÀ NỘI

HÀN HẢI YẾN

PHÂN TÍCH DANH MỤC THUỐC

SỬ DỤNG TẠI BỆNH VIỆN ĐA KHOA

TỈNH BÌNH DƯƠNG NĂM 2015

LUẬN VĂN DƯỢC SỸ CHUYÊN KHOA CẤP I

CHUYÊN NGÀNH : TỔ CHỨC QUẢN LÝ DƯỢC

MÃ SỐ : CK 60 72 04 12

Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS Nguyễn Thị Song Hà

Thời gian thực hiện: Tháng 6/2016 – 02/2017

HÀ NỘI 2017

LỜI CẢM ƠN

Để hoàn thành luận văn này, tôi đã nhận được sự giúp đỡ tận tình

của quý thầy cô, của nhiều cá nhân, tập thể, gia đình và đồng nghiệp.

Đầu tiên, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc nhất đến PGS.TS.

Nguyễn Thị Song Hà đã tận tình hướng dẫn, truyền đạt những kinh

nghiệm nghiên cứu và giúp đỡ tôi trong suốt thời gian thực hiện, hoàn

thành luận văn.

Tôi xin trân trọng cảm ơn Ban Giám hiệu, phòng Sau đại học, các

thầy cô Trường Đại học Dược Hà Nội đã truyền đạt kiến thức và tạo mọi

điều kiện cho tôi được học tập, nghiên cứu tại trường.

Tôi xin chân thành cảm ơn Bệnh viện đa khoa tỉnh Bình Dương, nơi

tôi đang công tác và thực hiện đề tài đã tạo điều kiện, hỗ trợ về thu thập

số liệu trong thời gian tiến hành nghiên cứu đề tài.

Cuối cùng, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới gia đình, đồng

nghiệp và bạn bè đã luôn đồng hành, chia sẽ, tạo động lực để tôi phấn

đấu trong quá trình học tập.

Hà nội, ngày tháng 02 năm 2017

Hàn Hải Yến

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT

VIẾT TẮT NỘI DUNG

STT BHYT 1 BVĐK 2 BYT 3 DMT 4 DMTCY 5 DMTTY 6 GN, HTT 7 Generic 8 9 GT 10 HĐT&ĐT 11 HC 12 ICD 13 KM 14 MHBT SL 15 TL 16 17 Triệu đ 18 WHO Bảo hiểm y tế Bệnh viện đa khoa Bộ Y tế Danh mục thuốc Danh mục thuốc chủ yếu Danh mục thuốc thiết yếu Gây nghiện, hướng tâm thần Tên chung quốc tế Giá trị Hội đồng thuốc và điều trị Hoạt chất Danh mục phân loại quốc tế về bệnh tật Khoản mục Mô hình bệnh tật Số lượng Tỷ lệ Triệu đồng Tổ chức Y tế thế giới

DANH MỤC CÁC BẢNG

STT Tên bảng Trang

Bảng 1.1. 14

Bảng 1.2. 14

Bảng 1.3. 16

Bảng 2.4. 21

Bảng 2.5. 23

Bảng 2.6. Bảng 2.7. Bảng 3.8. Cơ cấu nhân lực của Bệnh viện đa khoa tỉnh Bình Dương Mô hình bệnh tật tại Bệnh viện đa khoa tỉnh Bình Dương năm 2015 Cơ cấu nhân lực của khoa Dược Nhóm biến số mô tả cơ cấu về số lượng và giá trị của danh mục thuốc sử dụng Nhóm biến số phân tích ABC,VEN, ma trận ABC/VEN Công thức tính của các chỉ số nghiên cứu Ma trận ABC/VEN Cơ cấu thuốc sử dụng theo nhóm tác dụng dược lý 25 30 31

Bảng 3.9. Cơ cấu thuốc theo nguồn gốc xuất xứ 34

Bảng 3.10 35 Cơ cấu thuốc đơn, đa thành phần trong danh mục thuốc sử dụng

Bảng 3.11. 37 Cơ cấu thuốc theo tên biệt dược gốc – tên chung quốc tế trong danh mục thuốc sử dụng

Bảng 3.12. 38

Bảng 3.13. Bảng 3.14. Bảng 3.15. Bảng 3.16. Bảng 3.17. Bảng 3.18. Bảng 3.19. Cơ cấu thuốc theo đường dùng trong danh mục thuốc sử dụng Cơ cấu thuốc cần quản lý đặc biệt Cơ cấu thuốc theo phương pháp phân tích ABC Cơ cấu thuốc theo phương pháp phân tích VEN Cơ cấu thuốc theo ma trận ABC/VEN Cơ cấu tiểu nhóm thuốc AE theo tác dụng dược lý Cơ cấu tiểu nhóm thuốc AN theo tác dụng dược lý Các thuốc trong tiểu nhóm AN 38 39 40 41 43 45 45

DANH MỤC CÁC HÌNH

STT Tên hình Trang

Hình 2.1. Sơ đổ tóm tắt nội dung nghiên cứu 20

Hình 3.2. Cơ cấu thuốc theo nguồn gốc xuất xứ 34

Hình 3.3 36 Cơ cấu thuốc đơn, đa thành phần trong danh mục thuốc sử dụng

MỤC LỤC

ĐẶT VẤN ĐỀ............................................................................................. 1

Chương 1. TỔNG QUAN ........................................................................... 3

1.1. Danh mục thuốc trong bệnh viện ........................................................... 3

1.2. Một số phương pháp phân tích sử dụng thuốc ....................................... 4

1.2.1. Phân tích sử dụng thuốc theo nhóm điều trị ................................... 4

1.2.2. Phương pháp phân tích ABC ............................................................ 5

1.2.3. Phương pháp phân tích VEN ............................................................ 6

1.3. Thực trạng sử dụng thuốc tại các bệnh viện ở Việt Nam ....................... 6

1.3.1. Cơ cấu và giá trị tiền thuốc sử dụng ................................................. 6

1.3.2. Phân tích ABC, VEN tại một số bệnh viện ở Việt Nam ................ 11

1.4. Bệnh viện đa khoa tỉnh Bình Dương và một vài nét về sử dụng thuốc tại bệnh viện ...................................................................................................... 12

1.4.1. Chức năng nhiệm vụ ....................................................................... 13

1.4.2. Cơ cấu nhân lực của bệnh viện ....................................................... 13

1.4.3. Mô hình bệnh tật tại Bệnh viện đa khoa tỉnh Bình Dương năm 2015 ................................................................................................................... 14

1.4.4. Vài nét về khoa Dược ..................................................................... 15

1.4.5. Một vài nét về sử dụng thuốc tại Bệnh viện đa khoa tỉnh Bình Dương ....................................................................................................... 17

Chương 2. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ............ 19

2.1. Đối tượng, phạm vi, địa điểm và thời gian nghiên cứu ........................ 19

2.1.1. Đối tượng nghiên cứu ..................................................................... 19

2.1.2. Địa điểm và thời gian nghiên cứu ................................................... 19

2.1.3. Phạm vi nghiên cứu ........................................................................ 19

2.2. Phương pháp nghiên cứu ...................................................................... 19

2.2.1 Thiết kế nghiên cứu ......................................................................... 19

2.2.2. Các biến số nghiên cứu ................................................................... 21

2.3. Phương pháp thu thập số liệu ................................................................ 24

2.3.1. Nguồn thu thập ................................................................................ 24

2.3.2. Phương pháp thu thập ..................................................................... 25

2.4. Phương pháp phân tích và xử lý số liệu ................................................ 25

2.4.1. Phương pháp phân tích ................................................................... 25

2.4.2. Xử lý và trình bày số liệu ................................................................ 30

Chương 3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU ..................................................... 31

3.1. Mô tả cơ cấu về số lượng và giá trị của danh mục thuốc sử dụng tại Bệnh viện đa khoa tỉnh Bình Dương năm 2015 theo một số chỉ tiêu .......... 31

3.1.1. Cơ cấu về số lượng và giá trị sử dụng thuốc theo nhóm tác dụng dược lý ...................................................................................................... 31

3.1.2 Cơ cấu thuốc theo nguồn gốc xuất xứ ............................................ 34

3.1.3 Cơ cấu thuốc đơn, đa thành phần trong danh mục thuốc sử dụng.. 35

3.1.4 Cơ cấu thuốc theo tên biệt dược gốc – tên generic trong danh mục thuốc sử dụng ............................................................................................ 36

3.1.5 Cơ cấu thuốc theo đường dùng trong danh mục thuốc sử dụng ..... 37

3.1.6 Cơ cấu thuốc cần quản lý đặc biệt .................................................. 38

3.2 Phân tích danh mục thuốc sử dụng tại Bệnh viện đa khoa tỉnh Bình Dương năm 2015 theo phương pháp phân tích ABC và VEN .................... 39

3.2.1 Phân tích danh mục thuốc sử dụng theo phương pháp phân tích ABC ................................................................................................................... 39

3.2.2 Phân tích danh mục thuốc sử dụng theo phương pháp phân tích VEN ................................................................................................................... 40

3.2.3 Phân tích danh mục thuốc sử dụng theo ma trận ABC/VEN ......... 41

Chương 4. BÀN LUẬN ............................................................................ 47

4.1. Về cơ cấu số lượng và giá trị của danh mục thuốc sử dụng tại Bệnh viện đa khoa tỉnh Bình Dương năm 2015 theo một số chỉ tiêu ................... 47

4.1.1. Về cơ cấu về số lượng và giá trị sử dụng thuốc theo nhóm tác dụng dược lý ...................................................................................................... 47

4.1.2. Về cơ cấu thuốc theo nguồn gốc xuất xứ ........................................ 49

4.1.3. Về cơ cấu thuốc đơn, đa thành phần trong danh mục thuốc sử dụng ................................................................................................................... 51

4.1.4. Về cơ cấu thuốc theo tên biệt dược gốc – tên generic trong danh mục thuốc sử dụng .................................................................................... 51

4.1.5. Về cơ cấu thuốc theo đường dùng trong danh mục thuốc sử dụng 52

4.1.6. Về cơ cấu thuốc cần quản lý đặc biệt ............................................. 53

4.2. Về phân tích danh mục thuốc sử dụng theo phương pháp phân tích ABC và VEN ............................................................................................... 54

4.2.1. Về phân tích danh mục thuốc sử dụng theo phân tích ABC .......... 54

4.2.2. Về phân tích danh mục thuốc sử dụng theo phương pháp phân tích VEN .......................................................................................................... 55

4.2.3. Về phân tích danh mục thuốc sử dụng theo ma trận ABC/VEN .... 56

KẾT LUẬN VÀ ĐỀ XUẤT ..................................................................... 58

ĐẶT VẤN ĐỀ

Sử dụng thuốc thiếu hiệu quả, bất hợp lý nói chung và trong bệnh viện

nói riêng đã và đang là vấn đề bất cập của nhiều quốc gia. Theo một số nghiên

cứu, chi phí mua thuốc chiếm khoảng 30-40% ngân sách ngành Y tế của

nhiều nước và phần lớn số tiền đó bị lãng phí do sử dụng thuốc không hợp lý

và các hoạt động cung ứng thuốc không hiệu quả [25]. Các nghiên cứu đã cho

thấy tình trạng sử dụng thuốc bất hợp lý xảy ra tại nhiều nước trên thế giới.

Tại các nước đang phát triển, 30%-60% bệnh nhân sử dụng thuốc kháng sinh

gấp 2 lần so với tình trạng cần thiết [24] và hơn một nửa số ca viêm đường hô

hấp trên điều trị kháng sinh không hợp lý.

Ở nước ta, với những chính sách mở cửa của cơ chế thị trường và đa

dạng hóa các loại hình cung ứng thuốc, thị trường thuốc ngày càng phong phú

về số lượng, chủng loại và cả nhà cung cấp. Điều này giúp cho việc cung ứng

thuốc nói chung và cung ứng thuốc trong bệnh viện nói riêng trở nên dễ dàng

và thuận tiện hơn. Tuy nhiên, nó cũng tác động không nhỏ tới hoạt động sử

dụng thuốc trong bệnh viện, dẫn đến sự cạnh tranh không lành mạnh cũng

như tình trạng lạm dụng thuốc. Việc dùng thuốc thiếu hiệu quả và bất hợp lý

trong bệnh viện là nguyên nhân làm tăng đáng kể chi phí cho người bệnh,

tăng khả năng kháng thuốc trong điều trị.

Để hạn chế tình trạng trên, Tổ chức Y tế thế giới đã khuyến cáo các

quốc gia thành lập Hội đồng thuốc và điều trị (HĐT&ĐT) tại các bệnh viện.

HĐT&ĐT là hội đồng được thành lập nhằm đảm bảo tăng cường độ an toàn

và hiệu quả sử dụng thuốc trong các bệnh viện. Thành viên của HĐT& ĐT

bao gồm các chuyên gia nhiều lĩnh vực khác nhau nhằm đảm bảo cho người

bệnh được hưởng chế độ chăm sóc tốt nhất với chi phí phù hợp thông qua

việc xác định xem loại thuốc nào thiết yếu cần cung ứng, giá cả và sử dụng

hợp lý an toàn [25].

Bệnh viện đa khoa tỉnh Bình Dương là Bệnh viện hạng I tuyến tỉnh, với

mô hình 1300 giường bệnh, 1108 nhân viên, chăm sóc sức khỏe nhân dân trên

địa bàn toàn tỉnh và các địa phương lân cận.

Ngày 08 tháng 8 năm 2013, Bộ Y tế đã ban hành thông tư 21/TT-BYT

quy định về tổ chức hoạt động của Hội đồng thuốc và điều trị trong Bệnh

viện[6]. Bệnh viện đa khoa tỉnh Bình Dương đã từng bước triển khai, chấn

chỉnh và thực hiện các biện pháp tăng cường sử dụng thuốc hợp lý, an toàn

trong điều trị và đã đạt được nhiều kết quả nhất định. Tuy vậy, công tác cung

ứng thuốc và quản lý sử dụng thuốc của bệnh viện vẫn còn gặp nhiều khó

khăn.

Chính vì vậy, để góp phần nâng cao hiệu quả trong quá trình lập kế

hoạch cung ứng thuốc và quản lý sử dụng thuốc của bệnh viện, chúng tôi thực

hiện đề tài: “Phân tích danh mục thuốc sử dụng tại Bệnh viện đa khoa

tỉnh Bình Dương, năm 2015” nhằm các mục tiêu:

- Mô tả cơ cấu về số lượng và giá trị của danh mục thuốc sử dụng tại

Bệnh viện đa khoa tỉnh Bình Dương năm 2015 theo một số chỉ tiêu.

- Phân tích danh mục thuốc sử dụng tại Bệnh viện đa khoa tỉnh Bình

Dương năm 2015 theo phương pháp phân tích ABC và VEN.

Từ đó, đưa ra được các ý kiến đề xuất góp phần nâng cao hiệu quả và

chất lượng sử dụng thuốc tại Bệnh viện đa khoa tỉnh Bình Dương ngày một

tốt hơn.

Chương 1. TỔNG QUAN

1.1. Danh mục thuốc trong bệnh viện

Lựa chọn thuốc là công việc quan trọng trong chu trình cung ứng thuốc,

là việc xác định chủng loại thuốc cho bệnh viện. Mỗi bệnh viện sẽ xây dựng

một danh mục thuốc (DMT) đặc thù riêng cho mình, Hội đồng thuốc và điều

trị (HĐT&ĐT) có có chức năng tư vấn cho giám đốc bệnh viện về các vấn đề

liên quan đến thuốc và điều trị bằng thuốc của bệnh viện, thực hiện tốt chính

sách quốc gia về thuốc trong bệnh viện [6]. HĐT&ĐT đóng vai trò chủ đạo

trong việc xây dựng DMT, trước khi xây dựng danh mục thuốc, HĐT&ĐT

phải lấy ý kiến đóng góp của các khoa phòng.

Việc xây dựng một danh mục thuốc phù hợp sẽ mang lại rất nhiều lợi

ích, đảm bảo thuốc có hiệu quả điều trị, với chất lượng tốt và chi phí hợp lý

đồng thời loại bỏ các thuốc không an toàn và hiệu quả không cao, làm giảm

những nguy cơ về sức khỏe và lãng phí trong quá trình sử dụng thuốc.

Sự lựa chọn thuốc thành phẩm để mua sắm, sử dụng cho người bệnh

theo nguyên tắc: ưu tiên lựa chọn thuốc generic, thuốc đơn chất, thuốc sản

xuất trong nước [8].

Căn cứ vào danh mục thuốc thiết yếu, danh mục thuốc chủ yếu và các

quy định về sử dụng DMT do Bộ Y tế ban hành, đồng thời căn cứ vào mô

hình bệnh tật và kinh phí của bệnh viện, HĐT&ĐT có nhiệm vụ giúp Giám

đốc bệnh viện lựa chọn, xây dựng DMT bệnh viện theo nguyên tắc:

- Bảo đảm phù hợp với mô hình bệnh tật và chi phí về thuốc dùng điều

trị trong bệnh viện;

- Phù hợp về phân tuyến chuyên môn kỹ thuật;

- Căn cứ vào các hướng dẫn hoặc phác đồ điều trị đã được xây dựng và

áp dụng tại bệnh viện hoặc cơ sở khám bệnh, chữa bệnh;

- Đáp ứng với các phương pháp mới, kỹ thuật mới trong điều trị;

- Phù hợp với phạm vi chuyên môn của bệnh viện;

- Thống nhất với danh mục thuốc thiết yếu, danh mục thuốc chủ yếu do

Bộ Y tế ban hành;

- Ưu tiên thuốc sản xuất trong nước [6].

Danh mục thuốc sử dụng trong bệnh viện là cơ sở để đảm bảo cung ứng

thuốc chủ động, có kế hoạch nhằm phục vụ cho nhu cầu điều trị hợp lý, an

toàn, hiệu quả. Danh mục thuốc bệnh viện được xây dựng hàng năm và có thể

bổ sung hoặc loại bỏ thuốc trong các kỳ họp của HĐT&ĐT [23].

1.2. Một số phương pháp phân tích sử dụng thuốc

Các thống kê nhiều năm cho thấy tiền thuốc sử dụng trong bệnh viện

thường chiếm khoảng 60% ngân sách của bệnh viện [12]. Để công tác sử

dụng thuốc tránh những bất cập, nhà quản lý cần có những biện pháp cải

thiện. Một số công cụ để đánh giá thực trạng vấn đề sử dụng thuốc trong

bệnh viện hiện nay là phương pháp phân tích sử dụng thuốc theo nhóm điều

trị, phân tích ABC, phân tích VEN. Từ đó HĐT&ĐT xác định các vấn đề,

nguyên nhân liên quan đến sử dụng thuốc và lựa chọn các giải pháp can thiệp

phù hợp [6].

1.2.1. Phân tích sử dụng thuốc theo nhóm điều trị

Phân tích nhóm điều trị kết hợp với việc tính chi phí sử dụng thuốc giúp

xác định những nhóm điều trị có mức sử dụng thuốc cao nhất và chi phí

nhiều nhất. Trên cơ sở thông tin về tình hình bệnh tật, phương pháp này sẽ

gợi ý những vấn đề sử dụng thuốc bất hợp lý.

Ngoài ra phương pháp này sẽ chỉ ra những thuốc đã bị lạm dụng hoặc

những thuốc mà mức tiêu thụ không mang tính đại diện cho những ca bệnh

cụ thể.

Qua đây, HĐT&ĐT lựa chọn những thuốc có chi phí hiệu quả cao nhất

trong các nhóm điều trị và thuốc lựa chọn trong liệu pháp điều trị thay thế.

Từ đó tiến hành phân tích cụ thể hơn cho mỗi nhóm điều trị chi phí cao

để xác định những thuốc đắt tiền và liệu pháp điều trị thay thế có chi phí hiệu

quả cao [6].

1.2.2. Phương pháp phân tích ABC

Phân tích ABC là phương pháp phân tích tương quan giữa lượng thuốc

tiêu thụ hàng năm và chi phí, nhằm phân định ra những thuốc nào chiếm tỷ

lệ lớn trong ngân sách. Đây là phương pháp tiếp cận hiệu quả để quản lý

thuốc dựa trên nguyên lý Pareto “số ít sống còn và số nhiều ít có ý nghĩa”.

Theo lý thuyết Pareto: 10% theo chủng loại của thuốc sử dụng 70% ngân

sách thuốc (nhóm A). Nhóm tiếp theo: 20% theo chủng loại sử dụng 20%

ngân sách (nhóm B), nhóm còn lại (nhóm C): 70% theo chủng loại nhưng chỉ

sử dụng 10% ngân sách. Phân tích ABC có thể ứng dụng các số liệu sử dụng

thuốc cho chu kỳ một năm hoặc ngắn hơn để ứng dụng cho một hoặc nhiều

đợt đấu thầu, từ các kết quả phân tích thu được, các giải pháp can thiệp được

đưa ra nhằm điều chỉnh ngân sách thuốc cho một hoặc nhiều năm tiếp theo

[6].

Phân tích ABC là một công cụ mạnh mẽ trong lựa chọn, mua và cấp

phát và sử dụng thuốc hợp lý để có được bức tranh chính xác và khách quan

về sử dụng ngân sách thuốc.

Phân tích ABC có nhiều lợi ích: trong lựa chọn thuốc, phân tích được

thuốc nhóm A có chi phí cao, các thuốc này có thể được thay thế bởi các

thuốc rẻ hơn; trong mua hàng, dùng để xác định tần suất mua hàng: mua

thuốc nhóm A nên thường xuyên hơn, với số lượng nhỏ hơn, dẫn đến hàng

tồn kho thấp hơn, bất kỳ giảm giá của các loại thuốc nhóm A có thể dẫn

đến tiết kiệm đáng kể ngân sách. Do nhóm A chiếm tỷ trọng ngân sách lớn

nên việc tìm kiếm nguồn chi phí thấp hơn cho nhóm A như tìm ra dạng liều

hoặc nhà cung ứng rẻ hơn là rất quan trọng. Theo dõi đơn hàng nhóm A có

tầm quan trọng đặc biệt, vì sự thiếu hụt thuốc không lường trước có thể dẫn

đến mua khẩn cấp thuốc với giá cao. Phân tích ABC có thể theo dõi mô hình

mua tương tự như quyền ưu tiên trong hệ thống y tế [25].

1.2.3. Phương pháp phân tích VEN

- Phân tích VEN dựa trên mức độ quan trọng của các nhóm thuốc:

+ Nhóm V (Vital) là nhóm thuốc dùng trong các trường hợp cấp cứu

hoặc các thuốc quan trọng, nhất thiết phải có để phục vụ công tác khám

bệnh, chữa bệnh của bệnh viện;

+ Nhóm E (Essential) là thuốc dùng trong các trường hợp bệnh ít

nghiêm trọng hơn nhưng vẫn là các bệnh lý quan trọng trong mô hình bệnh

tật của bệnh viện;

+ Nhóm N (Non-Essential) là thuốc dùng trong các trường hợp bệnh

nhẹ, bệnh có thể tự khỏi, có thể bao gồm các thuốc mà hiệu quả điều trị còn

chưa được khẳng định rõ ràng hoặc giá thành cao không tương xứng với lợi

ích lâm sàng của thuốc.

- Phương pháp phân tích VEN được sử dụng chủ yếu để thiết lập quyền

ưu tiên cho việc lựa chọn, mua và sử dụng trong hệ thống cung ứng, hướng

dẫn hoạt động quản lý tồn trữ và quyết định giá thuốc phù hợp. Phân tích

VEN được sử dụng trong lựa chọn thuốc như sau: thuốc tối cần và thuốc

thiết yếu nên ưu tiên lựa chọn, nhất là khi ngân sách thuốc hạn hẹp [6].

1.3. Thực trạng sử dụng thuốc tại các bệnh viện ở Việt Nam

1.3.1. Cơ cấu và giá trị tiền thuốc sử dụng

1.3.1.1. Giá trị tiền thuốc

Theo các nghiên cứu những năm gần đây, giá trị tiền thuốc sử dụng

chiếm tỷ trọng lớn trong tổng kinh phí bệnh viện. Việc quản lý và sử dụng

thuốc có hiệu quả đối với các thuốc điều trị sẽ góp phần rất lớn vào việc tiết

kiệm tài chính cho đất nước và giảm gánh nặng chi phí cho người bệnh.

Kết quả khảo sát tại tại Bệnh viện đa khoa tỉnh Cao Bằng năm 2012,

kinh phí mua thuốc chiếm 42,98% tổng kinh phí toàn bệnh viện trong năm

[16]. Tại bệnh viện đa khoa huyện Nghi Lộc-Nghệ An năm 2012, tổng tiền

thuốc sử dụng chiếm tỷ lệ 64,3% trong tổng kinh phí bệnh viện [20].

Các báo cáo của Bộ Y tế qua các năm cho thấy tiền mua thuốc của các

bệnh viện tăng cả về số lượng và tỷ trọng so với tổng kinh phí các bệnh viện.

Theo báo cáo kết quả công tác khám, chữa bệnh năm 2009, 2010 của Cục

Quản lý khám chữa bệnh –Bộ Y tế, tổng giá trị tiền thuốc sử dụng trong bệnh

viện chiếm tỷ trọng 47,9% (năm 2009) và 58,7% (năm 2010) tổng giá trị tiền

viện phí hàng năm trong bệnh viện [2], [10].

Tuy nhiên, việc quản lý sử dụng thuốc ở các cơ sở y tế đang gặp rất

nhiều khó khăn, bất cập. Hiện nay, thuốc điều trị luôn gắn chặt với quyền lợi

BHYT và đang có nhiều vấn đề phức tạp trong quản lý, sử dụng. Chi phí về

thuốc ngày càng tăng và luôn chiếm tỷ trọng cao nhất trong tổng chi của quỹ

BHYT. Năm 2010: tổng chi tiền thuốc của quỹ BHYT khoảng 11.564 tỷ

đồng, chiếm 60% tổng chi khám chữa bệnh của quỹ. Năm 2011: khoảng

15.568 tỷ đồng, chiếm 61,3% tổng chi của quỹ; tăng 34,6% so với năm 2010.

Năm 2012: khoảng 19.561 tỷ đồng, chiếm 60,6% tổng chi của quỹ; tăng gần 4

ngàn tỷ so với 2011 [26].

1.3.1.2.Về nguồn gốc xuất xứ

Cùng một dược chất, dạng bào chế, thuốc có nguồn gốc nhập khẩu

thường có giá cao hơn thuốc sản xuất trong nước, vì phải chi phí về bảo

quản, vận chuyển hoặc do chiến lược định giá của các hãng khác nhau. Rõ

ràng, việc sử dụng thuốc trong nước sẽ chủ động được nguồn cung ứng,

mang lại lợi ích về kinh tế và quản lý cho bệnh viện và người bệnh. Thực tế

hiện nay thuốc có nguồn gốc nhập khẩu đang chiếm tỷ lệ cao trong chi phí

mua thuốc tại các bệnh viện.

Năm 2012, theo báo cáo của 1018 bệnh viện thì tiền thuốc tiêu thụ cho

thuốc có nguồn gốc trong nước chỉ chiếm 38,7% trong tổng số 15 nghìn tỷ

đồng chi mua thuốc, còn lại là chi phí cho các thuốc có nguồn gốc nhập

khẩu. Tuy nhiên, tỷ lệ chi phí cho thuốc có nguồn gốc trong nước cũng có sự

khác nhau giữa các tuyến bệnh viện.

- Tại các bệnh viện tuyến trung ương: năm 2010, theo thống kê của 34

bệnh viện thì tỷ lệ tiền mua thuốc sản xuất tại Việt Nam là hơn 387 tỷ đồng

chiếm 11,9% tổng chi phí mua thuốc.

- Tại các bệnh viện tuyến tỉnh thành phố: theo thống kê chi phí mua

thuốc của 307 bệnh viện vào năm 2010 thì tiền mua thuốc có nguồn gốc

trong nước là hơn 2.232 tỷ đồng chiếm 33,9% tổng chi phí mua thuốc.

- Tại các bệnh viện tuyến huyện: chi phí cho thuốc có nguồn gốc trong

nước cao hơn tại các bệnh viện tuyến trung ương và tuyến tỉnh. Năm 2010,

tổng trị giá tiền sử dụng thuốc sản xuất tại Việt Nam của 559 bệnh viện

huyện là 2.900 tỷ đồng, chiếm 61.5% so với tổng số tiền mua thuốc [4].

Năm 2013, theo kết quả đánh giá nhanh của Cục Quản lý Dược tại 7 Sở

Y tế và 8 bệnh viện/viện có giường bệnh trực thuộc Bộ Y tế cho thấy số

lượng và giá trị thuốc sản xuất trong nước tăng gần 2 lần so với năm 2012.

Tại 7 Sở Y tế, số lượng thuốc sản xuất trong nước năm 2013 là 700 triệu đơn

vị so với năm 2012 là 338 triệu đơn vị và về mặt giá trị, giá trị thuốc sản xuất

năm 2013 là 768 tỷ đồng. Tại các Bệnh viện Trung ương, số lượng thuốc sản

xuất trong nước năm 2013 là 73 triệu đơn vị so với năm 2012 là 38 triệu đơn

vị và về mặt giá trị, giá trị thuốc sản xuất năm 2013 là 256 tỷ đồng so với

năm 2012 là 120 tỷ đồng. Năm 2014 tỷ trọng thuốc sản xuất trong nước

trong tổng giá trị tiền thuốc trúng thầu tại các bệnh viện tăng lên mức 1,01%

tại các bệnh viện trung ương và 2,41% tại các bệnh viện tỉnh và huyện. Mức

tăng này đạt mục tiêu đề ra trong Đề án “Người Việt Nam ưu tiên dùng thuốc

Việt Nam” [4], [9].

1.3.1.3. Về thuốc mang tên biệt dược và tên gốc

Thuốc mang tên gốc là một thuốc thành phẩm được sản xuất không có

giấy phép nhượng quyền của công ty có thuốc phát minh và được đưa ra thị

trường nhằm thay thế một thuốc phát minh sau khi bằng sáng chế hoặc các

độc quyền đã hết hạn và được bán với giá rẻ hơn. Biệt dược là thuốc mang

một tên thương mại và thường có giá thành cao hơn thuốc mang tên gốc, vì

nhà sản xuất phải đầu tư chi phí nghiên cứu, thực hiện quá trình xây dựng

thương hiệu và chi phí bảo hộ tên thương mại.

Năm 2009, một nghiên cứu cho thấy thuốc mang tên gốc có số loại và

giá trị sử dụng trong các bệnh viện nghiên cứu đều thấp hơn thuốc mang tên

biệt dược và không có sự khác biệt ở các tuyến. Cụ thể:

- Tại các bệnh viện tuyến trung ương: số khoản mục thuốc mang tên

gốc chiếm từ 32,6% đến 35,1%, tại bệnh viện C Đà Nẵng là 35,1%, tại bệnh

viện E là 32,6%. Giá trị sử dụng nhóm thuốc này chiếm từ 21,1% đến 31,2%,

tại bệnh viện C Đà Nẵng là 31,2%, tại bệnh viện Chợ rẫy là 21,1%.

- Tại các bệnh viện tuyến tỉnh, thuốc mang tên gốc chiếm tỷ lệ từ 22,4%

đến 46%, tại BVĐK Điện Biên chiếm 46%, tại bệnh viện Thanh Nhàn - Hà

Nội chiếm 22,4%. Giá trị sử dụng nhóm thuốc này chiếm tỷ lệ từ 12,1% đến

38,1%, tại BVĐK Điện Biên chiếm 38,1%, tại bệnh viện Việt Tiệp Hải

Phòng chiếm 12,1%.

- Tại các bệnh viện tuyến huyện, số thuốc mang tên gốc chiếm tỷ lệ cao

nhất, nằm trong khoảng 35,5% (Bệnh viện Thủ Đức- Thành phố Hồ Chí

Minh) đến 47,8% ( Bệnh viện huyện Simacai- Lào Cai). Tuy nhiên, giá trị sử

dụng thuốc mang tên gốc của tuyến bệnh viện này chỉ chiếm tỷ lệ từ 17,8%

đến 21,8%, thấp hơn tuyến trung ương và tuyến tỉnh [15].

1.3.1.4. Về cơ cấu nhóm tác dụng

Sử dụng kháng sinh luôn là vấn đề được quan tâm trong sử dụng thuốc

an toàn, hợp lý. Theo kết quả nghiên cứu tại các bệnh viện, kinh phí mua

thuốc kháng sinh luôn chiếm tỷ trọng cao nhất trong tổng giá trị tiền thuốc sử

dụng. Kết quả khảo sát của Bộ Y tế tại một số bệnh viện cho thấy, từ năm

2007 đến 2009, kinh phí mua thuốc kháng sinh chiếm tỷ lệ không đổi, từ

32,3% đến 32,4% trong tổng giá trị tiền thuốc sử dụng [18].

Kết quả phân tích kinh phí sử dụng một số nhóm thuốc tại các bệnh

viện đa khoa tuyến tỉnh, nhóm thuốc kháng sinh có kinh phí sử dụng lớn nhất

trong các nhóm thuốc. Tại Bệnh viện đa khoa tỉnh Bắc Cạn năm 2014, nhóm

thuốc kháng sinh chiếm 59,6% tổng giá trị tiền thuốc sử dụng [13]. Tương

tự, tại Bệnh viện đa khoa Bà Rịa năm 2015 có tỷ lệ số khoản mục nhóm

thuốc điều trị ký sinh trùng, chống nhiễm khuẩn lớn nhất chiếm 22.07% và

giá trị sử dụng cao nhất trong DMT sử dụng với 33,75% [14].

1.3.1.5. Về dạng thuốc sử dụng

Việc sản xuất thuốc tiêm cần có công nghệ cao, dây chuyền sản xuất

hiện đại, trang thiết bị phức tạp hơn so với các thuốc khác. Do đó, giá thành

chi phí cho thuốc tiêm cũng như việc sử dụng loại thuốc này thường cao hơn

các dạng thuốc khác rất nhiều lần. Nhưng thực tế ở các bệnh viện hiện nay,

các dạng thuốc tiêm được sử dụng với tỷ lệ chi phí rất cao trong tổng số chi

phí sử dụng thuốc, đặc biệt là các bệnh viện tuyến trung ương.

Trong một nghiên cứu của Vũ Thị Thu Hương năm 2009 tại một số

bệnh viện đa khoa thì các khoản mục thuốc tiêm truyền và giá trị tiêu thụ của

thuốc tiêm truyền chiếm một tỷ lệ rất cao ở tất cả các tuyến bệnh viện. Cụ

thể:

- Tại các bệnh viện tuyến trung ương, số khoản mục thuốc tiêm chiếm

tỷ lệ từ 62,6% đến 69,7%. Trong đó tại bệnh viện Đa khoa Trung ương Thái

Nguyên có 69,7%, Bệnh viện E (62,6%). Giá trị sử dụng nhóm thuốc tiêm

của Bệnh viện Đa khoa trung ương Thái Nguyên chiếm 74,7%.

- Tại các bệnh viện tuyến tỉnh giá trị sử dụng thuốc tiêm chiếm tỷ lệ từ

46,1% đến 65,3%. Trong đó Bệnh viện Đa khoa Hải Dương có 65,3% giá trị

thuốc sử dụng là thuốc tiêm trong tổng chi phí thuốc của bệnh viện.

- Tại các bệnh viện tuyến huyện: Tỷ lệ giá trị sử dụng của thuốc tiêm

truyền trong tổng chi phí thuốc của bệnh viện có thấp hơn ở các bệnh viện

tuyến trung ương và tuyến tỉnh nhưng vẫn ở mức cao dao động từ 44,1% đến

51,2% [15].

1.3.2. Phân tích ABC, VEN tại một số bệnh viện ở Việt Nam

Trong nghiên cứu sử dụng thuốc, các dữ liệu tổng hợp sử dụng thuốc có

thể được phân tích theo bốn phương pháp chính, bao gồm: Phân tích ABC;

phân tích nhóm điều trị; phân tích sống còn, thiết yếu và không thiết yếu

(VEN) và phương pháp phân tích theo liều xác định trong ngày (DDD). Tất

cả các phương pháp này đều là công cụ hữu ích giúp HĐT&ĐT quản lý danh

mục và phát hiện được các vấn đề trong sử dụng thuốc bất hợp lý.

Trong đó, việc thực hiện phân tích ABC, VEN ở các nước khác đã cung

cấp một mức độ tin cậy về tính khách quan trong việc phân tích các chi tiêu

của Nhà nước về cung cấp thuốc, giúp giảm thiểu chi phí và loại bỏ các vấn

đề đã phát sinh trước đó trong quá trình mua sắm.

Việc phân tích ABC, VEN ở nước ta đã được Bộ Y tế đưa vào Thông tư

số 21/2013/TT-BYT ban hành ngày 08/8/2013, đây là một trong những

phương pháp phân tích để phát hiện vấn đề về sử dụng thuốc và là bước đầu

tiên trong quy trình xây dựng DMT bệnh viện. Vũ Thị Thu Hương sử dụng

phương pháp phân tích ABC là một trong các tiêu chí đánh giá hoạt động của

HĐT&ĐT trong xây dựng và thực hiện DMT tại một số bệnh viện đa khoa

và nhận thấy các bệnh viện đã mua sắm tương đối tập trung vào các thuốc

được sử dụng nhiều nhất trong điều trị (sử dụng 70% tổng kinh phí để mua

sắm 11,2% – 13,1% số khoản mục thuốc). Đây là các thuốc có giá trị và số

lượng sử dụng lớn trong bệnh viện. Chính vì thế cần ưu tiên trong mua sắm

đồng thời quản lý chặt chẽ các thuốc thuộc nhóm A này [15].

Ở Việt Nam hiện đang mở rộng việc áp dụng phân tích ABC/VEN ở

các bệnh viện. Năm 2012, Huỳnh Hiền Trung đã dùng phân tích ABC, VEN

là một tiêu chí để đánh giá sự cải thiện trong can thiệp cải thiện chất lượng

DMT tại bệnh viện 115. Theo số lượng thuốc, nhóm I (gồm: AV, AE, AN,

BV, CV) là nhóm cần đặc biệt quan tâm vì sử dụng nhiều ngân sách hoặc cần

cho điều trị, đã thay đổi từ 14,8% trước can thiệp xuống còn 9,1% sau can

thiệp. Nhóm II (gồm BE, BN, CE) tuy mức độ quan trọng ít hơn nhóm I

nhưng cũng là nhóm thuốc cần giám sát kỹ vì sử dụng ngân sách tương đối

lớn và cần thiết cho điều trị. Từ tỷ lệ 57,3% trước can thiệp giảm xuống còn

41,6%, 71 hoạt chất đã được HĐT&ĐT loại khỏi DMT sau can thiệp. Nhóm

III ít quan trọng nhưng chiếm tỷ lệ 27,9% theo số lượng, sau can thiệp còn

11,5%, có 82 hoạt chất được loại khỏi DMT [22].

Vấn đề sử dụng thuốc trong các cơ sở khám chữa bệnh ở nước ta đang

tồn tại nhiều vấn đề bất cập cần quan tâm và cần sự can thiệp. Để khắc phục

thực trạng này, trước đây Bộ Y tế đã có chỉ thị về việc : “Chấn chỉnh công

tác cung ứng, sử dụng thuốc trong các bệnh viện” [1]. Năm 2011, Bộ Y tế

ban hành Thông tư hướng dẫn sử dụng thuốc tại các cơ sở y tế có giường

bệnh [3]. Đây là cơ sở pháp lý quan trọng để các bệnh viện phân tích thực

trạng sử dụng thuốc, từ đó điều chỉnh để quá trình sử dụng thuốc của bệnh

viện được hợp lý hơn.

1.4. Bệnh viện đa khoa tỉnh Bình Dương và một vài nét về sử dụng

thuốc tại bệnh viện

Bệnh viện đa khoa tỉnh Bình Dương chăm sóc sức khoẻ nhân dân trên

địa bàn trong tỉnh và các tỉnh lân cận. Trong những năm qua cùng với sự

phát triển của ngành Y tế thế giới, cũng như sự tiến bộ vượt bậc của toàn

ngành Y tế Việt Nam nói chung, BVĐK tỉnh Bình Dương ngày càng khẳng

định được vị trí của mình trong ngành Y tế. BVĐK tỉnh Bình Dương trực

thuộc Sở Y tế Bình Dương, trải qua quá trình phát triển, từ đầu năm 2016

bệnh viện đã được công nhận là bệnh viện đa khoa hạng I với quy mô 1300

giường bệnh bao gồm 22 khoa lâm sàng, 01 khoa khám bệnh, 09 khoa cận

lâm sàng và 07 phòng chức năng. Công suất sử dụng giường bệnh luôn vượt

100% với trung bình 1310 bệnh nhân nội trú và 1500 - 1800 bệnh nhân khám

ngoại trú mỗi ngày.

1.4.1. Chức năng nhiệm vụ

Bệnh viện có những nhiệm vụ chính sau:

- Cấp cứu, khám bệnh, chữa bệnh, phục hồi chức năng;

- Đào tạo cán bộ Y tế;

- Nghiên cứu khoa học về Y học;

- Chỉ đạo tuyến dưới về chuyên môn kỹ thuật;

- Phòng bệnh;

- Hợp tác quốc tế;

- Quản lý kinh tế Y tế.

1.4.2. Cơ cấu nhân lực của bệnh viện

Bệnh viện đa khoa tỉnh Bình Dương là một bệnh viện đa khoa hạng I, là

cơ sở khám bệnh, chữa bệnh tuyến cuối của tỉnh, có đội ngũ cán bộ chuyên

khoa cơ bản có trình độ chuyên môn sâu. Đây là điều kiện thuận lợi cho bệnh

viện trong tổ chức thăm khám, điều trị và sử dụng thuốc hợp lý.

Nhân lực của bệnh viện gồm 1109 cán bộ viên chức, được thể hiện ở

bảng sau đây:

Bảng 1.1. Cơ cấu nhân lực của Bệnh viện đa khoa tỉnh Bình Dương

STT Trình độ chuyên môn Số lượng

Bác sĩ 1 210

Cán bộ Dược 2 69

Điều dưỡng, nữ hộ sinh 3 610

Kỹ thuật viên 4 70

Cán bộ khác 5 150

Tổng số 1109

Trong đó, bệnh viện có 192 cán bộ viên chức có trình độ đại học, sau

đại học được đào tạo chuyên sâu ở nhiều chuyên khoa.

1.4.3. Mô hình bệnh tật tại Bệnh viện đa khoa tỉnh Bình Dương năm

2015 Mô hình bệnh tật tại bệnh viện được sắp xếp theo phân lọai Quốc tế bệnh

tật ICD lần thứ 10, đây là cơ sở quan trọng cho HĐT&ĐT xây dựng phác đồ

điều trị, lựa chọn và xây dựng danh mục thuốc bệnh viện.

Bảng 1.2. Mô hình bệnh tật tại Bệnh viện đa khoa tỉnh Bình Dương năm 2015

Nhóm bệnh Tần suất Tỷ lệ % Số TT

1 Bệnh của hệ hô hấp 2 Bệnh của hệ tuần hoàn 53.527 17,4 42.706 13,9

3 Bệnh nhiễm khuẩn và kí sinh vật 29.289 9,5

4 Bệnh nội tiết, dinh dưỡng chuyển hoá 27.534 9,0

5 Bệnh của hệ tiêu hoá 25.000 8,1

6 24.281 7,9 Vết thương, ngộ độc và kết quả của các nguyên nhân bên ngoài

7 Chửa, đẻ và sau đẻ 20.535 6,7

8 Bệnh của hệ tiết niệu sinh dục 16.264 5,3

9 15.376 5,0 Bệnh của hệ thống cơ, xương và mô liên kết

10 Bệnh của mắt và phần phụ 10.848 3,5

11 Khối u 10.129 3,3

12 Các nhóm bệnh khác 31.984 10,4

Tổng cộng 307.473 100

Là một bệnh viện đa khoa, mô hình bệnh tật của Bệnh viện đa khoa tỉnh

Bình Dương khá phong phú. Tuy nhiên, tỷ lệ bệnh nhân phân bố không đều

giữa các nhóm bệnh. Bệnh về hệ hô hấp chiếm tỷ lệ cao nhất (17,4 %), kế đến

là các nhóm bệnh về hệ tuần hoàn, bệnh nhiễm khuẩn và kí sinh vật.

1.4.4. Vài nét về khoa Dược

1.4.4.1. Chức năng, nhiệm vụ của khoa Dược

Chức năng:

Khoa Dược là một khoa cận lâm sàng chịu sự lãnh đạo trực tiếp của Ban

Giám đốc bệnh viện và sự giám sát của phòng Quản lý Dược – Sở Y tế tỉnh

Bình Dương. Khoa Dược có chức năng quản lý và tham mưu cho Giám đốc

bệnh viện về toàn bộ công tác dược trong bệnh viện nhằm đảm bảo cung ứng

đầy đủ, kịp thời thuốc có chất lượng và tư vấn, giám sát việc thực hiện sử

dụng thuốc an toàn, hợp lý.

Nhiệm vụ của khoa Dược:

- Lập kế hoạch, cung ứng thuốc bảo đảm đủ số lượng, chất lượng cho

nhu cầu điều trị;

- Đầu mối tổ chức, triển khai hoạt động của HĐT&ĐT;

- Quản lý, theo dõi việc nhập thuốc, cấp phát thuốc cho nhu cầu điều trị

và các nhu cầu đột xuất khác;

- Bảo quản thuốc theo đúng nguyên tắc “Thực hành tốt quản lý thuốc”;

- Tổ chức pha chế thuốc dùng ngoài sử dụng trong bệnh viện;

- Thực hiện công tác dược lâm sàng, thông tin, tư vấn về sử dụng thuốc,

tham gia công tác cảnh giác dược, theo dõi, báo cáo thông tin liên quan đến

tác dụng không mong muốn của thuốc;

- Quản lý, theo dõi việc thực hiện các quy định chuyên môn về dược tại

các khoa trong bệnh viện;

- Nghiên cứu khoa học và đào tạo, là cơ sở thực hành của các trường Đại

học, Cao đẳng, Trung học về dược;

- Phối hợp với khoa cận lâm sàng, lâm sàng theo dõi, kiểm tra, đánh giá,

giám sát việc sử dụng thuốc an toàn, hợp lý;

- Tham gia chỉ đạo tuyến;

- Tham gia hội chẩn khi có yêu cầu;

- Tham gia theo dõi, quản lý kinh phí sử dụng thuốc.

1.4.4.2. Cơ cấu nhân lực của khoa Dược

Khoa Dược có tổng số 39 cán bộ với cơ cấu trình độ chuyên môn cán bộ

được thể hiện ở bảng sau:

Bảng 1.3. Cơ cấu nhân lực của khoa Dược

STT Trình độ chuyên môn Số lượng Tỷ lệ %

1 Dược sĩ chuyên khoa 1 2 5,1

2 Dược sĩ đại học 8 20,5

3 Dược sĩ trung học 28 71,8

4 Dược tá 1 2,6

Tổng số 39 100

Cơ cấu cán bộ chưa đáp ứng được yêu cầu công việc, khoa Dược vẫn

cần thêm cán bộ có trình độ cao và kinh nghiệm, đặc biệt là trong lĩnh vực

Dược lâm sàng. Khoa tiếp tục cử cán bộ đi học để nâng cao trình độ, tham gia

các lớp tập huấn chuyên môn để cập nhật các kiến thức mới và hoàn thành tốt

nhiệm vụ của mình trong việc tư vấn cho Giám đốc bệnh viện về sử dụng

thuốc an toàn, hợp lý với chi phí phù hợp.

1.4.5. Một vài nét về sử dụng thuốc tại Bệnh viện đa khoa tỉnh Bình

Dương

Trong những năm qua, số loại thuốc và tổng giá trị sử dụng thuốc tại

Bệnh viện đa khoa tỉnh Bình Dương ngày một tăng để đáp ứng nhu cầu khám

và điều trị cho người bệnh.

Đơn vị là cơ sở khám bệnh, chữa bệnh tuyến cuối của tỉnh với mô hình

bệnh tật đa dạng, phần lớn bệnh nhân đến khám và điều trị trong tình trạng

bệnh nặng, cần sử dụng thuốc chuyên khoa đặc trị nên bệnh viện có một danh

mục thuốc sử dụng với nhiều nhóm tác dụng dược lý với số khoản mục lớn và

tổng giá trị sử dụng cao.

Chính vì vậy, công tác lựa chọn, cung ứng thuốc cũng gặp không ít khó

khăn, tuy vậy vẫn đáp ứng kịp thời, đầy đủ và phù hợp, để phục vụ tốt cho

công tác khám chữa bệnh cho bệnh nhân, tiết kiệm chi phí mà vẫn hiệu quả.

Tuy nhiên, thực trạng một danh mục thuốc sử dụng trong bệnh viện như

vậy cần được xem xét, đánh giá lại đã thực sự hợp lý hay chưa, nên cân nhắc

lựa chọn và thay thế những loại thuốc đắt tiền bằng thuốc khác có tác dụng

điều trị tương đương, giá thành rẻ hơn đồng thời nên hạn chế những thuốc có

tác dụng không rõ ràng, không thật sự cần thiết sử dụng để tiết kiệm nguồn

ngân sách.

Từ trước đến nay tại Bệnh viện đa khoa tỉnh Bình Dương chưa có đề tài

nào nghiên cứu về vấn đề này. Vì vậy, để góp phần nâng cao hiệu quả tốt hơn

nữa trong quá trình lựa chọn, lập kế hoạch cung ứng thuốc và quản lý sử dụng

thuốc của Bệnh viện đa khoa tỉnh Bình Dương, chúng tôi tiến hành đề tài:

“Phân tích danh mục thuốc sử dụng tại Bệnh viện đa khoa tỉnh Bình Dương

năm 2015”. Từ đó nhằm giúp việc quản lý, sử dụng thuốc tại bệnh viện hợp

lý hơn, nâng cao hiệu quả điều trị của công tác khám chữa bệnh.

Chương 2. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU

2.1. Đối tượng, phạm vi, địa điểm và thời gian nghiên cứu

2.1.1. Đối tượng nghiên cứu

Báo cáo sử dụng thuốc tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Bình Dương năm

2015.

2.1.2. Địa điểm và thời gian nghiên cứu

Địa điểm : Bệnh viện Đa khoa tỉnh Bình Dương.

Thời gian thực hiện: năm 2015

2.1.3. Phạm vi nghiên cứu

Do giá trị sử dụng thuốc chủ yếu tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Bình Dương

là các sản phẩm tân dược, các thuốc đông dược sử dụng ít và chưa phân loại

VEN. Do vậy trong nghiên cứu này chúng tôi chỉ thực hiện trên danh mục

thuốc tân dược.

2.2. Phương pháp nghiên cứu

2.2.1 Thiết kế nghiên cứu

Sử dụng phương pháp nghiên cứu mô tả cắt ngang, với các nội dung

được trình bày trong hình 2.1. (trang sau)

Phân tích danh mục thuốc sử dụng tại Bệnh viện đa khoa tỉnh Bình Dương năm 2015

Phân tích danh mục thuốc sử dụng tại BVĐK tỉnh Bình Dương năm 2015 theo phân tích

Mô tả cơ cấu về số lượng và giá trị của danh mục thuốc sử dụng tại BVĐK tỉnh Bình Dương năm 2015 theo một số chỉ tiêu

ABC và VEN

Phân tích VEN Phân tích ABC Thuốc theo đường dùng Thuốc cần quản lý đặc biệt Phân tích ma trận ABC/V EN Theo nguồn gốc xuất xứ Theo nhóm tác dụng dược lý Thuốc theo tên biệt dược gốc và tên generic Thuốc đơn thành phần, đa thành phần

Phù hợp, chưa phù hợp Hợp lý, chưa hợp lý

Đề xuất và kiến nghị

Hình 2.1. Sơ đổ tóm tắt nội dung nghiên cứu

2.2.2. Các biến số nghiên cứu

Các biến số nghiên cứu được thể hiện qua các bảng 2.4 và 2.5.

Bảng 2.4. Nhóm biến số mô tả cơ cấu về số lượng và giá trị

của danh mục thuốc sử dụng

Phân Nguồn Tên biến Giải thích loại biến thu thập

- Số khoản mục, số hoạt chất và giá trị

sử dụng của từng nhóm thuốc theo tác Báo cáo 1. Cơ cấu dụng dược lý: kháng sinh, tim mạch … Biến xuất nhập thuốc sử dụng - Các thuốc được phân nhóm tác dụng phân loại tồn năm theo nhóm tác dược lý dựa trên danh mục thuốc tân 2015 dụng dược lý dược thuộc phạm vi thanh toán của quỹ

BHYT được ban hành kèm theo thông

tư số 40/2014/TT-BYT của Bộ Y tế[8].

- Số khoản mục, số hoạt chất và giá trị

sử dụng của từng nhóm thuốc theo

nguồn gốc xuất xứ: thuốc nội, thuốc

ngoại. Báo cáo 2. Cơ cấu

- Thuốc nội: thuốc do các công ty dược Biến xuất nhập thuốc sử dụng

phẩm trong nước và công ty liên doanh phân loại tồn năm theo nguồn

tại Việt Nam sản xuất. 2015 gốc xuất xứ

- Thuốc ngoại: thuốc do các Công ty

dược phẩm nước ngoài sản xuất, được

nhập khẩu qua các công ty dược phẩm

tại Việt Nam.

- Số khoản mục, số hoạt chất và giá trị 3. Cơ cấu sử dụng của từng nhóm thuốc đơn Báo cáo thuốc sử dụng thành phần, đa thành phần Biến xuất nhập theo đơn - Thuốc đơn thành phần là thuốc chỉ phân loại tồn năm thành phần – có một thành phần hoạt chất chính. 2015 đa thành phần - Thuốc đa thành phần là thuốc có từ

hai thành phần có hoạt tính trở lên.

- Số khoản mục, số hoạt chất và giá trị

sử dụng của từng nhóm thuốc biệt dược

gốc và thuốc generic.

- Thuốc biệt dược gốc: là thuốc được

cấp phép lưu hành lần đầu tiên, trên cơ 4. Cơ cấu Báo cáo sở đã có đầy đủ các số liệu về chất thuốc sử dụng Biến xuất nhập lượng, an toàn và hiệu quả [5]. theo biệt dược phân loại tồn năm - Thuốc generic: Là thuốc thành phẩm gốc và thuốc 2015 nhằm thay thế một thuốc phát minh generic

được sản xuất không có giấy phép

nhượng quyền của công ty phát minh

và được đưa ra thị trường sau khi bằng

phát minh và các độc quyền đã hết hạn

[5].

- Số khoản mục, số hoạt chất và giá trị Báo cáo 5. Cơ cấu

sử dụng của từng nhóm thuốc theo Biến xuất nhập thuốc sử dụng

đường dùng: tiêm truyền, đường uống, phân loại tồn năm theo đường

đường dùng khác. 2015 dùng

- Số khoản mục, số hoạt chất và giá trị

sử dụng của từng nhóm thuốc theo

thuốc cần quản lý đặc biệt: Thuốc GN,

HTT và tiền chất; thuốc hạn chế sử

dụng.

- Thuốc GN,HTT và tiền chất: Phân

loại dựa vào danh mục hoạt chất gây

nghiện, hướng tâm thần; bảng giới hạn 6. Thuốc sử hàm lượng hoạt chất gây nghiện, Báo cáo dụng theo hướng tâm thần trong thuốc thành Biến xuất nhập danh mục cần phẩm dạng phối hợp ban hành kèm phân loại tồn năm quản lý đặc theo Thông tư số 19/2014/TT-BYT 2015 biệt ngày 02/6/2014 của Bộ Y tế.

- Thuốc hạn chế sử dụng: Các thuốc có

kí hiệu (*) trong DMT bệnh viện và

DMTCY, là thuốc dự trữ, hạn chế sử

dụng, chỉ sử dụng khi các thuốc khác

trong nhóm điều trị không có hiệu quả

và phải được hội chẩn trước khi sử

dụng.

Bảng 2.5. Nhóm biến số phân tích ABC,VEN, ma trận ABC/VEN

Phân Tên biến Giải thích Nguồn thu thập loại biến

- Số khoản mục, số hoạt chất và Báo cáo xuất 1. Thuốc sử Biến giá trị sử dụng của từng nhóm nhập tồn năm dụng theo phân loại thuốc hạng A, hạng B, hạng C. 2015 phân tích ABC

- DMT có phân

loại VEN được - Số khoản mục, số hoạt chất và ban hành kèm 2. Thuốc sử giá trị sử dụng của từng nhóm Biến theo Quyết định dụng theo thuốc V, nhóm thuốc E, nhóm phân loại 1483/QĐ-BVĐK. phân tích thuốc N. - Báo cáo xuất VEN

nhập tồn năm

2015

- Số khoản mục, số hoạt chất và - DMT có phân

giá trị sử dụng của từng nhóm loại VEN được

thuốc V (E,N) trong hạng A ban hành kèm 3. Thuốc sử

(B,C): tiểu nhóm AV, AE, AN, theo Quyết định dụng theo Biến BV, BE… số 1483/QĐ- phân tích phân loại - Số khoản mục, số hoạt chất và BVĐK. ma trận

giá trị sử dụng của từng nhóm - Báo cáo xuất ABC/VEN

thuốc theo tác dụng dược lý nhập tồn năm

trong nhóm AE và AN. 2015

2.3. Phương pháp thu thập số liệu

2.3.1. Nguồn thu thập

Để phân tích thực trạng tiêu thụ thuốc tại BVĐK tỉnh Bình Dương năm

2015, đề tài đã thu thập số liệu hoạt động của bệnh viện bao gồm các báo cáo

+ Danh mục thuốc sử dụng tại Bệnh viện năm 2015.

+ Danh mục thuốc tân dược thuộc phạm vi thanh toán của quỹ BHYT

ban hành kèm theo Thông tư 40/2014/TT-BYT.

+Danh mục thuốc tối cần, thuốc thiết yếu, không thiết yếu (VEN) tại

BVĐK tỉnh Bình Dương năm 2015 được ban hành kèm Quyết định số

1483/QĐ-BVĐK ngày 13/7/2015 của Giám đốc BVĐK tỉnh Bình Dương.

+ Báo cáo sử dụng thuốc năm 2015 của BVĐK tỉnh Bình Dương.

2.3.2. Phương pháp thu thập

- Thu thập thông tin chi tiết (tên thuốc, tên hoạt chất, nồng độ, hàm

lượng, dạng bào chế, đường dùng, đơn vị tính, đơn giá, số lượng, nhà sản

xuất, nước sản xuất) của toàn bộ các thuốc tân dược được sử dụng trong bệnh

viện năm 2015.

mẫu thu thập trình bày tại phần phụ lục).

- Lấy thông tin từ nguồn thu thập điền vào phiếu thu thập thông tin (Các biểu

2.4. Phương pháp phân tích và xử lý số liệu

2.4.1. Phương pháp phân tích

2.4.1.1. Phương pháp thống kê

Là phương pháp tính giá trị trung bình, tỷ lệ phần trăm giá trị số liệu của

một hoặc một nhóm đối tượng số liệu nghiên cứu. Công thức tính của các chỉ

số nghiên cứu được thể hiện ở bảng sau:

Bảng 2.6. Công thức tính của các chỉ số nghiên cứu

Nội dung Chỉ số Công thức

-TL % SL= Số loại thuốc sử - Số loại thuốc (khoản mục 1. Cơ cấu dụng trong nhóm*100/ tổng số hoặc hoạt chất) sử dụng của DMT sử loại thuốc sử dụng. từng nhóm thuốc. dụng theo -TL % GT= Giá trị nhóm thuốc - Giá trị sử dụng của từng nhóm tác sử dụng*100/ tổng GT thuốc sử nhóm thuốc. dụng dược lý dụng.

- Số loại thuốc (khoản mục -TL%SL= Số loại thuốc

hoặc hoạt chất) sử dụng của nội(ngoại)*100/tổng số loại 2. Cơ cấu

từng nhóm thuốc nội thuốc sử dụng. thuốc theo

(ngoại). -TL%GT=GT mỗi loại thuốc nội nguồn gốc

- Giá trị sử dụng của từng (ngoại)*100/tổng GT thuốc sử xuất xứ

nhóm thuốc nội (ngoại). dụng.

- Số loại thuốc (khoản mục -TL%SL= Số loại thuốc đơn (đa) hoặc hoạt chất) sử dụng của 3. Cơ cấu thành phần *100/tổng số loại từng nhóm thuốc đơn thành thuốc sử thuốc sử dụng. phần (đa thành phần). dụng theo -TL%GT=GT mỗi loại thuốc - Giá trị sử dụng của từng đơn – đa đơn (đa) thành phần*100 / tổng nhóm thuốc đơn thành phần thành phần GT thuốc sử dụng. (đa thành phần).

- Số loại thuốc (khoản mục -TL%SL= Số loại thuốc biệt 4. Cơ cấu hoặc hoạt chất) sử dụng của dược gốc (generic)*100/ tổng số thuốc sử từng nhóm thuốc biệt dược loại thuốc sử dụng. dụng theo tên gốc (generic). -TL%GT=GT mỗi loại thuốc biệt biệt dược gốc - Giá trị sử dụng của từng dược gốc (generic)*100/ tổng và tên nhóm thuốc biệt dược gốc GT thuốc sử dụng. generic (generic).

- Số loại thuốc (khoản mục -TL % SL= Số loại thuốc tiêm hoặc hoạt chất) sử dụng của truyền (uống, khác)*100/ tổng số 5. Cơ cấu từng nhóm thuốc tiêm loại thuốc sử dụng. thuốc sử truyền (uống, khác). -TL % GT= Giá trị thuốc tiêm dụng theo - Giá trị sử dụng của từng truyền (uống, khác)*100/ tổng đường dùng nhóm thuốc tiêm truyền GT thuốc sử dụng. (uống, khác).

- Số loại thuốc (khoản mục -TL % SL= Số loại thuốc cần hoặc hoạt chất) sử dụng của quản lý đặc biệt *100/ tổng số 6. Cơ cấu từng nhóm thuốc cần quản loại thuốc sử dụng. thuốc cần lý đặc biệt. -TL % GT= Giá trị thuốc cần quản lý đặc - Giá trị sử dụng của từng quản lý đặc biệt *100/ tổng GT biệt nhóm thuốc cần quản lý đặc thuốc sử dụng. biệt.

- Số loại thuốc (khoản mục -TL % SL= Số loại thuốc hạng A 7. Cơ cấu hoặc hoạt chất) sử dụng của (B,C)*100/ tổng số loại thuốc sử DMT sử từng nhóm thuốc hạng A dụng. dụng theo (B,C). -TL % GT= Giá trị nhóm thuốc phân tích - Giá trị sử dụng của từng hạng A (B,C)*100/ tổng GT ABC nhóm thuốc hạng A (B,C). thuốc sử dụng.

-TL % SL= Số loại thuốc V - Số loại thuốc (khoản mục 8. Cơ cấu (E,N)*100/ tổng số loại thuốc sử hoặc hoạt chất) sử dụng của DMT sử dụng. từng nhóm thuốc V (E,N). dụng theo -TL % GT= Giá trị nhóm thuốc - Giá trị sử dụng của từng phân tích V (E,N)*100/ tổng GT thuốc sử nhóm thuốc V (E,N). VEN dụng.

-TL % SL= Số loại thuốc V - Số loại thuốc (khoản mục (E,N) trong hạng A (B,C)*100/ hoặc hoạt chất) sử dụng của tổng số loại thuốc sử dụng. 9. Cơ cấu từng nhóm thuốc V (E,N) -TL % GT= Giá trị nhóm thuốc thuốc theo trong hạng A (B,C). V (E,N) trong hạng A ma trận - Giá trị sử dụng của từng (B,C)*100/ tổng GT thuốc sử ABC/VEN nhóm thuốc V (E,N) trong dụng. hạng A (B,C).

- Số loại thuốc (khoản mục -TL % SL= Số loại thuốc sử 10. Cơ cấu

hoặc hoạt chất) sử dụng của dụng trong nhóm*100/ tổng số tiểu nhóm

từng nhóm thuốc trong loại thuốc nhóm AN (AE) sử thuốc AN

nhóm AN (AE). dụng. (AE) theo

- Giá trị sử dụng của từng -TL % GT= Giá trị nhóm thuốc tác dụng

nhóm thuốc trong nhóm AN sử dụng*100/ tổng GT thuốc dược lý

(AE). nhóm AN (AE) sử dụng.

2.4.1.2. Phân tích theo nhóm điều trị

- Sắp xếp nhóm điều trị cho từng thuốc theo danh mục thuốc tân dược

thuộc phạm vi thanh toán của quỹ BHYT (Thông tư 40/2014/TT-BYT).

- Sắp xếp lại danh mục thuốc sử dụng theo nhóm điều trị và tổng hợp giá

trị phần trăm về số lượng thuốc và giá trị sử dụng của mỗi nhóm điều trị.

2.4.1.3. Phân tích theo đường dùng

Sắp xếp lại danh mục thuốc sử dụng theo đường tiêm truyền, đường

uống và đường khác.

2.4.1.4 Phương pháp phân tích ABC

Phân hạng A,B,C các thuốc trong danh mục thuốc sử dụng của bệnh viện

theo các bước:

- Liệt kê các sản phẩm thuốc

- Điền các thông tin sau mỗi sản phẩm thuốc: Đơn giá, số lượng sử dụng.

- Tính số tiền cho mỗi sản phẩm bằng cách nhân đơn giá với số lượng

sản phẩm.

- Tính giá trị phần trăm của mỗi sản phẩm.

- Sắp xếp lại các sản phẩm theo thứ tự phần trăm giá trị giảm dần

- Tính giá trị phần trăm tích lũy của tổng giá trị cho mỗi sản phẩm: bắt

đầu với sản phẩm số 1, sau đó cộng với sản phẩm tiếp theo trong danh sách.

- Phân hạng sản phẩm dựa vào giá trị % tích lũy như sau:

+ Hạng A : gồm những sản phẩm chiếm từ 75% đến 80% tổng giá trị

tiền.

+ Hạng B : gồm những sản phẩm chiếm từ 15% đến 20 % tổng giá trị

tiền.

+ Hạng C : gồm những sản phẩm chiếm từ 5% đến 10% tổng gía trị tiền.

Thông thường, sản phẩm hạng A chiếm 10 – 20% tổng số sản phẩm,

hạng B chiếm 10 – 20% và còn lại là hạng C chiếm 60 -80% [6].

- Tính giá trị phần trăm về số lượng thuốc và giá trị sử dụng của mỗi

nhóm thuốc hạng A, B, C.

2.4.1.5. Phương pháp phân tích VEN

Các bước phân tích VEN:

- Phân nhóm các thuốc V,E,N : dựa vào Danh mục thuốc tối cần, thuốc

thiết yếu, không thiết yếu (VEN) tại BVĐK tỉnh Bình Dương năm 2015 được

ban hành kèm theo Quyết định số 1483/QĐ-BVĐK ngày 13/7/2015 của Giám

đốc BVĐK tỉnh Bình Dương để phân loại V,E,N các thuốc trong DMT sử

dụng năm 2015.

- Tính tổng số và tỷ lệ phần trăm số lượng thuốc và giá trị sử dụng của

các nhóm thuốc V,E,N.

2.4.1.6. Phân tích ma trận ABC/VEN

Từ kết quả phân tích ABC và VEN, kết hợp chéo phân tích ABC và phân

tích VEN.

- Xếp các thuốc V,E,N trong nhóm A thu được các tiểu nhóm AV, AE,

AN. Sau đó tính tổng số và tỷ lệ % số lượng thuốc và giá trị sử dụng thuốc

trong mỗi tiểu nhóm.

- Thực hiện tương tự với nhóm B và nhóm C, thu được ma trận

ABC/VEN được thể hiện qua bảng 2.7 (trang sau).

Bảng 2.7. Ma trận ABC/VEN

V E N

AV AE AN A

BV BE BN B

CV CE CN C

2.4.2. Xử lý và trình bày số liệu

- Xử lý số liệu: số liệu được xử lý trên phần mềm Microsof office excel

2010.

- Trình bày số liệu: các số liệu nghiên cứu được trình bày bằng các bảng

biểu, đồ thị hoặc biểu đồ trên phần mềm Microsof office word 2010 và

Microsof office powerpoint 2010.

Chương 3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU

3.1. Mô tả cơ cấu về số lượng và giá trị của danh mục thuốc sử

dụng tại Bệnh viện đa khoa tỉnh Bình Dương năm 2015 theo một số chỉ tiêu

3.1.1. Cơ cấu về số lượng và giá trị sử dụng thuốc theo nhóm tác

dụng dược lý

Danh mục thuốc sử dụng tại Bệnh viện đa khoa tỉnh Bình Dương năm

2015 gồm 21 nhóm thuốc tác dụng dược lý với 388 hoạt chất và 741 khoản

mục thuốc. Cơ cấu về số lượng và giá trị sử dụng thuốc theo nhóm tác dụng

dược lý được thể hiện qua bảng 3.8.

Bảng 3.8. Cơ cấu thuốc sử dụng theo nhóm tác dụng dược lý

SL TL SL TL Giá trị TL TT Nhóm thuốc KM % HC % (triệu đ) %

Thuốc điều trị ký sinh

1 trùng, chống nhiễm 157 21,2 68 17,5 39.853,1 29,0

khuẩn

2 Thuốc tim mạch 103 13,9 53 13,7 22.494,0 16,4

3 Thuốc đường tiêu hóa 77 10,4 47 12,1 11.199,0 8,2

Thuốc tác dụng đối với 26 3,5 15 3,9 10.160,6 7,4 4 máu

Thuốc tác dụng trên 35 4,7 19 4,9 9.966,2 7,3 5 đường hô hấp

Hocmon và các thuốc tác

6 động vào hệ thống nội 45 6,1 23 5,9 8.794,1 6,4

tiết

Dung dịch điều chỉnh

nước, điện giải, cân bằng 42 5,7 14 3,6 7.146,9 5,2 7 acid-base và các dung

dịch tiêm truyền khác

Thuốc giảm đau, hạ sốt,

chống viêm không 48 6,5 17 4,4 6.439,4 4,7 8 steroid, thuốc điều trị gút

và các bệnh xương khớp

Thuốc giải độc và các

9 thuốc dùng trong trường 14 1,9 9 2,3 4.251,9 3,1

hợp ngộ độc

10 Thuốc gây tê, mê 27 3,6 14 3,6 2.811,0 2,0

Thuốc điều trị bệnh mắt, 11 32 4,3 25 6,4 2.257,4 1,6 tai mũi họng

Dung dịch thẩm phân 12 2 0,3 2 0,5 2.225,5 1,6 phúc mạc

13 Khoáng chất và vitamin 28 3,8 18 4,6 1.979,3 1,4

Thuốc giãn cơ và ức chế 14 13 1,8 9 2,3 1.860,6 1,4 cholinesterase

Thuốc điều trị bệnh 15 6 0,8 4 1,0 1.245,3 0,9 đường tiết niệu

Thuốc có tác dụng thúc

16 đẻ, cầm máu sau đẻ và 5 0,7 5 1,3 888,8 0,6

chống đẻ non

17 Thuốc dùng chẩn đoán 5 0,7 4 1,0 791,6 0,6

Thuốc chống co giật, 18 13 1,8 5 1,3 730,7 0,5 chống động kinh

Huyết thanh và globulin 19 2 0,3 2 0,5 440,4 0,3 miễn dịch

20 Thuốc lợi tiểu 7 0,9 2 0,5 399,3 0,3

21 Nhóm khác 54 7,3 40 10,3 1.456,3 1,1

741 100 388 100 137.391,5 100 Tổng

Nhận xét:

Từ kết quả phân tích trên, có 05 nhóm thuốc có giá trị sử dụng lớn chiếm

68,2% tổng giá trị tiền thuốc và chiếm 52,1% số hoạt chất, 53,7% tổng số

khoản mục thuốc.

- Nhóm thuốc điều trị ký sinh trùng, chống nhiễm khuẩn có số loại

thuốc sử dụng nhiều nhất với 68 hoạt chất và 157 khoản mục, đồng thời cũng

chiếm giá trị sử dụng cao nhất là 39.853,1 triệu đồng, chiếm 29,0% tổng giá

trị sử dụng thuốc.

- Đứng thứ hai về số loại thuốc sử dụng và bao gồm cả giá trị sử dụng là

nhóm thuốc tim mạch với 53 hoạt chất, 103 khoản mục thuốc, và giá trị sử

dụng là 22.494,0 triệu đồng, chiếm 16,4% tổng giá trị sử dụng thuốc.

- Đứng thứ ba về số loại thuốc sử dụng và bao gồm cả giá trị sử dụng là

nhóm thuốc đường tiêu hóa với 47 hoạt chất, 77 khoản mục thuốc, và giá trị

sử dụng là 11.199,0 triệu đồng, chiếm 8,2% tổng giá trị sử dụng thuốc.

- Nhóm thuốc tác dụng đối với máu có số loại thuốc không nhiều với 15

hoạt chất và 26 khoản mục, nhưng có giá trị sử dụng đứng thứ tư là 10.160,6

triệu đồng, chiếm 7,4% tổng giá trị sử dụng thuốc.

- Nhóm thuốc tác dụng trên đường hô hấp có 19 hoạt chất và 35 khoản mục,

có giá trị sử dụng đứng thứ năm là 9.966,2 triệu đồng, chiếm 7,3% tổng giá trị

sử dụng thuốc

3.1.2 Cơ cấu thuốc theo nguồn gốc xuất xứ

Kết quả phân tích cơ cấu thuốc theo nguồn gốc xuất xứ được thể hiện

trong bảng 3.9 và hình 3.2.

Bảng 3.9. Cơ cấu thuốc theo nguồn gốc xuất xứ

SL TL SL TL Giá trị TL TT Nhóm thuốc KM % HC % (triệu đ) %

1 Thuốc ngoại 387 52,2 248 53,2 112.617,2 82,0

2 Thuốc nội 354 47,8 218 46,8 24.774,3 18,0

100%

Tổng 741 100 466 100 137.391,5 100

18.0%

47.8%

80%

Thuốc ngoại

60%

Thuốc nội

82.0%

40%

52.2%

20%

SL khoản mục

Giá trị

Hình 3.2. Cơ cấu thuốc theo nguồn gốc xuất xứ

Nhận xét:

Kết quả phân tích cho thấy thuốc nội được sử dụng gồm 218 hoạt chất

chiếm tỷ lệ 46,8%, với 354 khoản mục chiếm tỷ lệ 47,8%, giá trị sử dụng

chiếm 18% tổng giá trị sử dụng thuốc.

Thuốc ngoại được sử dụng gồm 248 hoạt chất chiếm tỷ lệ 53,2%, với

387 khoản mục chiếm tỷ lệ 52,2%, giá trị sử dụng chiếm 82% tổng giá trị sử

dụng thuốc.

3.1.3 Cơ cấu thuốc đơn, đa thành phần trong danh mục thuốc sử

dụng

Cơ cấu thuốc đơn, đa thành phần trong danh mục thuốc sử dụng được thể

hiện trong bảng 3.10 và hình 3.3.

Bảng 3.10. Cơ cấu thuốc đơn, đa thành phần trong danh mục thuốc sử dụng

SL TL SL TL Giá trị TL TT Nhóm thuốc KM % HC % (triệu đ) %

1 Thuốc đơn thành phần 631 85,2 299 77,0 110.985,7 80,8

2 Thuốc đa thành phần 110 14,8 89 23,0 26.405,8 19,2

Tổng 741 100 388 100 137.391,5 100

100%

14.8%

19.2%

90%

80%

70%

Thuốc đơn thành phần

60%

50%

Thuốc đa thành phần

85.2%

80.8%

40%

30%

20%

10%

SL khoản mục

Giá trị

Hình 3.3. Cơ cấu thuốc đơn, đa thành phần

trong danh mục thuốc sử dụng

Nhận xét:

Kết quả cho thấy trong trong danh mục thuốc sử dụng tại Bệnh viện,

thuốc đơn thành phần chiếm phần lớn về số lượng hoạt chất, khoản mục và cả

giá trị sử dụng. Thuốc đơn thành phần gồm 299 hoạt chất chiếm tỷ lệ 77,0%

tổng số hoạt chất sử dụng, với 631 khoản mục chiếm tỷ lệ 85,2% tổng số

khoản mục thuốc sử dụng, giá trị sử dụng chiếm 80,8% tổng giá trị sử dụng

thuốc.

3.1.4 Cơ cấu thuốc theo tên biệt dược gốc – tên generic trong danh

mục thuốc sử dụng

Cơ cấu thuốc theo tên biệt dược gốc – tên generic trong danh mục thuốc

sử dụng được thể hiện trong bảng 3.11.

Bảng 3.11. Cơ cấu thuốc theo tên biệt dược gốc – tên generic

trong danh mục thuốc sử dụng

SL TL SL Giá trị TL TL TT Nhóm thuốc KM % HC (triệu đ) % %

1 Thuốc theo tên generic 709 95,7 386 92,8 122.158,5 88,9

Thuốc theo tên biệt 2 32 4,3 30 7,2 15.232,9 11,1 dược gốc

Tổng 741 100 416 100 137.391,5 100

Nhận xét:

Qua bảng trên cho thấy số lượng thuốc theo tên genneric chiếm tỷ trọng

lớn hơn cả về số thuốc sử dụng và giá trị sử dụng

Số lượng thuốc theo tên generic được sử dụng gồm 386 hoạt chất chiếm

tỷ lệ 92,8%, với 709 khoản mục chiếm tỷ lệ 95,7% tổng số khoản mục thuốc

sử dụng, cao hơn rất nhiều lần so với số lượng thuốc theo tên biệt dược gốc.

Về giá trị sử dụng, các thuốc mang tên genneric được sử dụng chủ yếu

trong tổng giá trị sử dụng thuốc của bệnh viện với 122.158,5 triệu đồng chiếm

tỷ lệ 88,9%.

3.1.5 Cơ cấu thuốc theo đường dùng trong danh mục thuốc sử dụng

Cơ cấu thuốc theo đường dùng trong danh mục thuốc sử dụng được thể

hiện qua bảng 3.12.

Bảng 3.12. Cơ cấu thuốc theo đường dùng trong danh mục thuốc sử dụng

SL TL SL TL Giá trị TL TT Nhóm thuốc KM % HC % (triệu đ) %

1 Thuốc đường tiêm, truyền 252 34,0 140 31,7 75.826,5 55,2

2 Thuốc đường uống 391 52,8 231 52,4 45.638,4 33,2

3 Thuốc đường dùng khác 98 13,2 70 15,9 15.926,6 11,6

Tổng 741 100 441 100 137.391,5 100

Nhận xét: Nhóm thuốc đường uống có số loại thuốc sử dụng nhiều nhất

với 231 hoạt chất, 391 khoản mục thuốc chiếm tỷ lệ 52,4%, nhưng chiếm giá

trị sử dụng thứ hai trong bảng (sau nhóm thuốc tiêm truyền) là 45.638,4 triệu

đồng, chiếm 33,2% tổng giá trị sử dụng thuốc toàn bệnh viện.

Nhóm thuốc tiêm truyền có số loại thuốc ít hơn nhóm thuốc đường uống,

với 140 hoạt chất, 252 khoản mục thuốc nhưng lại chiếm đến 55,2 % tổng giá

trị sử dụng thuốc.

3.1.6 Cơ cấu thuốc cần quản lý đặc biệt

Kết quả phân tích cơ cấu thuốc cần quản lý đặc biệt được thể hiện qua

bảng 3.13.

Bảng 3.13. Cơ cấu thuốc cần quản lý đặc biệt

SL TL SL TL Giá trị TL Nhóm thuốc TT KM % HC % (triệu đ) %

1 13 1,8 11 2,8 997,9 0,7 Thuốc gây nghiện, hướng tâm thần và tiền chất

2 Thuốc hạn chế sử dụng 45 6,1 27 7,0 21.447,8 15,6

3 Thuốc khác 683 92,2 350 90,2 114.945,8 83,7

Tổng 741 100 388 100 137.391,5 100

Nhận xét:

Kết quả phân tích cho thấy thuốc gây nghiện, hướng tâm thần và tiền

chất gồm 11 hoạt chất chiếm tỷ lệ 2,7% tổng số hoạt chất sử dụng, với 13

khoản mục chiếm tỷ lệ 1,8% tổng số khoản mục, chiếm 0,7% tổng giá trị sử

dụng thuốc.

Thuốc hạn chế sử dụng có 27 hoạt chất chiếm tỷ lệ 7% tổng số hoạt chất

sử dụng, với 45 khoản mục chiếm tỷ lệ 6,1% tổng số khoản mục, chiếm

15,6% tổng giá trị sử dụng thuốc.

3.2 Phân tích danh mục thuốc sử dụng tại Bệnh viện đa khoa tỉnh

Bình Dương năm 2015 theo phương pháp phân tích ABC và VEN

3.2.1 Phân tích danh mục thuốc sử dụng theo phương pháp phân

tích ABC

Kết quả phân tích ABC của toàn bộ các thuốc sử dụng tại Bệnh viện đa

khoa tỉnh Bình Dương năm 2015 được thể hiện qua bảng 3.14.

Bảng 3.14. Cơ cấu thuốc theo phương pháp phân tích ABC

SL TL SL TL Giá trị TL TT Hạng KM % HC % (triệu đ) %

123 16,6 90 17,9 108.296,4 78,8 1 A

147 19,8 113 22,5 20.784,2 15,1 2 B

471 63,6 300 59,6 8.310,9 6,0 3 C

Tổng 741 100 503 100 137.391,5 100

Nhận xét:

Qua kết quả phân hạng ABC trên, hạng A có số loại thuốc ít nhất, chiếm

tổng giá trị sử dụng cao nhất, gồm có 90 hoạt chất với 123 khoản mục chiếm

16,6%; giá trị sử dụng là 108.296,4 triệu đồng chiếm 78,8% tổng giá trị sử

dụng thuốc.

Hạng B gồm có 147 khoản mục chiếm 19,8%; giá trị sử dụng là 20.784,2

triệu đồng chiếm 15,1% tổng giá trị sử dụng thuốc.

Hạng C có số loại thuốc nhiều nhất, chiếm tổng giá trị sử dụng thấp nhất

gồm có 471 khoản mục chiếm 63,6%; giá trị sử dụng là 8.310,9 triệu đồng

chiếm 6,0% tổng giá trị sử dụng thuốc.

3.2.2 Phân tích danh mục thuốc sử dụng theo phương pháp phân

tích VEN

Kết quả phân tích VEN của danh mục thuốc sử dụng tại Bệnh viện đa

khoa tỉnh Bình Dương năm 2015 được thể hiện qua bảng 3.15.

Bảng 3.15. Cơ cấu thuốc theo phương pháp phân tích VEN

SL TL SL TL Giá trị TL TT Nhóm thuốc KM % HC % (triệu đ) %

1 V 218 29,4 96 24,7 55.110,3 40,1

2 E 480 64,8 269 69,3 75.907,4 55,2

3 N 43 5,8 23 6,0 6.373,8 4,6

Tổng 741 100 388 100 137.391,5 100

Nhận xét:

Qua phân tích VEN cho thấy, thuốc nhóm E có số loại thuốc cao nhất

với 269 hoạt chất, 480 khoản mục chiếm 64,8%, có giá trị sử dụng lớn nhất

75.907,4 triệu đồng chiếm 55,2% tổng giá trị sử dụng thuốc.

Nhóm thuốc V đứng thứ hai, có 96 hoạt chất, 218 khoản mục chiếm

29,4%, với giá trị sử dụng 55.110,3 triệu đồng chiếm 40,1% tổng giá trị sử

dụng thuốc.

Nhóm thuốc N là thuốc không cần thiết trong điều trị, số loại thuốc chỉ

có 23 hoạt chất, 43 khoản mục chiếm 5,8%, với giá trị sử dụng nhỏ nhất

6.373,8 triệu đồng chiếm 4,6% tổng giá trị sử dụng thuốc.

3.2.3 Phân tích danh mục thuốc sử dụng theo ma trận ABC/VEN

Cơ cấu thuốc theo ma trận ABC/VEN được thể hiện qua bảng 3.16.

Bảng 3.16. Cơ cấu thuốc theo ma trận ABC/VEN

SL TL SL Giá trị TL TL Nhóm thuốc KM % HC (triệu đ) % %

V 42 5,7 28 5,5 45.437,9 33,1

A E 75 10,1 59 11,6 58.553,8 42,6

N 6 0,8 3 0,6 4.304,6 3,1

V 55 7,4 39 7,7 7.477,9 5,4

E 78 10,5 64 12,6 11.486,5 8,4 B

N 14 1,9 11 2,2 1.819,7 1,3

V 121 16,3 70 13,8 2.194,4 1,6

C E 327 44,1 218 43,0 5.867,0 4,3

N 23 3,1 15 3,0 249,5 0,2

Tổng 741 100 507 100 137.391,5 100

Nhận xét:

Kết quả phân tích ma trận của các tiểu nhóm trong các nhóm như sau:

- Các tiểu nhóm cần thiết trong quá trình điều trị gồm:

+ AV chỉ có 42 thuốc, chiếm 5,7% số khoản thuốc sử dụng nhưng xếp

thứ hai về giá trị sử dụng chiếm 33,1%.

+ BV có 55 thuốc, chiếm 7,4% số khoản thuốc sử dụng, giá trị sử dụng

chỉ chiếm 5,4%.

+ CV đứng thứ hai về số khoản mục thuốc với 121 thuốc, chiếm 16,3%

số khoản thuốc sử dụng nhưng giá trị sử dụng rất thấp chiếm 1,6%.

+ AE có giá trị sử dụng cao nhất chiếm 42,6% với 75 thuốc, chiếm

10,1% số khoản thuốc sử dụng.

+ BE có 78 thuốc, chiếm 10,5% số khoản thuốc sử dụng, giá trị sử dụng

chiếm 8,4%.

+ CE có số khoản thuốc nhiều nhất gồm 327 thuốc, chiếm 44,1%, nhưng

giá trị sử dụng thấp chiếm 4,3%.

- Các tiểu nhóm không cần thiết trong quá trình điều trị gồm:

+ Tiểu nhóm chiếm giá trị cao nhưng không cần thiết trong quá trình

điều trị là AN, AN có số khoản thuốc sử dụng thấp nhất là 6 thuốc, chiếm

0,8% và chiếm 3,1% tổng giá trị sử dụng.

+ BN có 14 thuốc, chiếm 1,9% số khoản thuốc sử dụng, giá trị sử dụng

chiếm 1,3%.

+ CN có 23 thuốc, chiếm 3.1% số khoản thuốc sử dụng, giá trị sử dụng

thấp nhất chiếm 0,2%.

Với mong muốn giảm chi phí ở các thuốc hạng A, đề tài phân tích thêm

các tiểu nhóm AE, AN theo nhóm tác dụng dược lý.

3.2.3.1. Cơ cấu thuốc tiểu nhóm AE theo nhóm tác dụng dược lý

Bảng 3.17. Cơ cấu tiểu nhóm thuốc AE theo tác dụng dược lý

TT Nhóm thuốc Tỷ lệ % Tỷ lệ % Tỷ lệ % SL khoản mục SL hoạt chất Giá trị (triệu đồng)

1 17 22,7 14 23,7 13.224,1 22,6

Thuốc điều trị ký sinh trùng, chống nhiễm khuẩn

2 Thuốc tim mạch 16 21,3 11 18,6 13.145,0 22,4

3 7 9,3 6 10,2 8.467,2 14,5 Thuốc tác dụng trên đường hô hấp

4 7 9,3 7 11,9 4.016,2 6,9 Thuốc đường tiêu hóa

5 4 5,3 1 1,7 3.626,3 6,2 Thuốc tác dụng đối với máu

6 5 6,7 3 5,1 3.102,6 5,3

Dung dịch điều chỉnh nước, điện giải, cân bằng acid- base và các dung dịch tiêm truyền khác

7 2 2,7 1 1,7 3.095,8 5,3

Thuốc giải độc và các thuốc dùng trong trường hợp ngộ độc

8 2 2,7 2 3,4 2.225,5 3,8 Dung dịch thẩm phân phúc mạc

9 3 4,0 3 5,1 1.795,6 3,1

Thuốc giảm đau, hạ sốt, chống viêm không steroid, thuốc điều trị gút và các bệnh xương khớp

10 3 4,0 3 5,1 1.352,7 2,3 Thuốc điều trị bệnh mắt, tai mũi họng

2 2,7 1 1,7 1.340,8 2,3 11 Thuốc giãn cơ và ức chế cholinesterase

2 2,7 2 3,4 997,5 1,7 12 Thuốc điều trị bệnh đường tiết niệu

2 2,7 2 3,4 954,9 1,6 13 Khoáng chất và vitamin

1 1,3 1 1,7 444,9 0,8 14 Thuốc dùng chẩn đoán

1 1,3 1 1,7 392,5 0,7 15

Thuốc có tác dụng thúc đẻ, cầm máu sau đẻ và chống đẻ non

16 Nhóm khác 1 1,3 1 1,7 372,3 0,6

Tổng 75 100 59 100 58.553,8 100

Nhận xét:

Kết quả phân tích tiểu nhóm AE gồm có 16 nhóm thuốc tác dụng dược

lý, nhóm thuốc điều trị ký sinh trùng, chống nhiễm khuẩn chiếm tỷ lệ lớn

hơn cả về số lượng hoạt chất (14 HC chiếm 23,7%) cũng như số khoản mục

(17 KM chiếm 22,7%) và giá trị sử dụng là 13.224,1 triệu đồng chiếm

22,6%. Đứng thứ hai là nhóm thuốc tim mạch với 16 khoản mục chiếm

21,3% và giá trị sử dụng là 13.145 triệu đồng chiếm 22,4%.

Trong đó nhóm khoáng chất và vitamin gồm 2 khoản mục, chiếm tỷ lệ

1,6% giá trị sử dụng.

3.2.3.2. Cơ cấu thuốc tiểu nhóm AN theo nhóm tác dụng dược lý

Tiểu nhóm AN gồm những thuốc không cần thiết trong quá trình điều trị

nhưng thường xuyên được sử dụng nên chúng tôi đi sâu vào phân tích tiểu

nhóm này, thu được kết quả như sau:

Bảng 3.18. Cơ cấu tiểu nhóm thuốc AN theo tác dụng dược lý

SL TL SL TL Giá trị TL TT Nhóm thuốc KM % HC % (triệu đ) %

1 Thuốc tim mạch 1 16,7 1 33,3 1.974,2 45,9

Khoáng chất và 1 16,7 1 33,3 511,2 11,9 2 vitamin

Dung dịch điều

chỉnh nước, điện giải,

3 cân bằng acid-base 4 66,7 1 33,3 1.819,2 42,3

và các dung dịch tiêm

truyền khác

Tổng 6 100 3 100 4.304,6 100

Bảng 3.19. Các thuốc cụ thể trong nhóm AN

Giá trị Nước Tên thuốc- Đơn SL sử TT Tên hoạt chất (triệu sản Hàm lượng vị dụng đ) xuất

Concor Cor 1 Bisoprolol viên 685.738 1.974,2 Đức 2.5mg

Vitamin A; Vitamin D;

Vitamin C, Vitamin B1,

Vitamin B2, Vitamin

B6, Vitamin B12, Việt 2 Obimin Viên 391.159 511,2 Niacinamid, Calci Nam

Pantothenat, Calci lactat,

Acid Folic, Sắt Fumarat;

Đồng sulfate; iodure kali

Alvesin 5E 3 Acid amin 5% Chai 4.556 487,5 Đức 500ml

Acid amin cho người Neoamiyu 4 Túi 4.167 484,4 Nhật suy thận 200ml

Acid amin cho người Nephrosteril 5 Chai 4.729 482,4 Áo suy thận 7%-250ml

Alvesin 10E 6 Acid amin 10% Chai 4.619 364,9 Đức 250ml

Tổng 4.304,6

Nhận xét:

Qua kết quả phân tích, nhóm N trong hạng A gồm có 03 nhóm thuốc tác

dụng dược lý.

Trong đó, có 04 thuốc thuộc nhóm dung dịch điều chỉnh nước, điện

giải, cân bằng acid-base và các dung dịch tiêm truyền khác, chiếm 66,7% số

khoản thuốc và 42,3% tổng giá trị nhóm AN sử dụng. Các thuốc này đều là

các dung dịch Acid amin có xuất xứ nhóm 1 theo quy định nhóm thầu của

BYT (Áo, Đức, Nhật).

Thuốc tim mạch chỉ có 01 thuốc với hoạt chất là Bisoprolol (Concor

Cor 2.5mg), sử dụng số lượng rất lớn, chiếm giá trị sử dụng cao nhất trong

nhóm AN là 45,9%. Thuốc Concor Cor 2.5mg cũng có xuất xứ nhóm 1 theo

quy định nhóm thầu của BYT (Đức)

Còn lại 01 thuốc vitamin tổng hợp được sản xuất trong nước, chiếm

11,9% tổng giá trị nhóm AN sử dụng.

Chương 4. BÀN LUẬN

4.1. Về cơ cấu số lượng và giá trị của danh mục thuốc sử dụng tại

Bệnh viện đa khoa tỉnh Bình Dương năm 2015 theo một số chỉ tiêu

4.1.1. Về cơ cấu về số lượng và giá trị sử dụng thuốc theo nhóm tác

dụng dược lý

Từ kết quả nghiên cứu cho thấy, trong danh mục thuốc sử dụng tại

Bệnh viện đa khoa tỉnh Bình Dương năm 2015 gồm 388 hoạt chất và 741

khoản mục thuốc thuộc 21 nhóm thuốc tác dụng dược lý. Việc sử dụng nhiều

nhóm thuốc có tác dụng dược lý khác nhau phù hợp với quy mô của bệnh

viện là bệnh viện đa khoa tuyến cuối duy nhất trên địa bàn tỉnh Bình Dương

để đảm bảo nhu cầu khám chữa bệnh cho nhân dân.

Tuy nhiên, kinh phí sử dụng thuốc trong năm chủ yếu tập trung ở 5

nhóm thuốc có giá trị sử dụng lớn nhất, chiếm 68,2% tổng giá trị tiền thuốc

đó là: Nhóm thuốc điều trị điều trị ký sinh trùng, chống nhiễm khuẩn, nhóm

thuốc tim mạch, nhóm thuốc đường tiêu hóa, nhóm thuốc tác dụng đối với

máu, nhóm thuốc tác dụng trên đường hô hấp.

Trong đó, nhóm thuốc điều trị ký sinh trùng, chống nhiễm khuẩn có số

loại thuốc sử dụng nhiều nhất với 17,5% hoạt chất và 21,2% khoản mục, đồng

thời cũng chiếm giá trị sử dụng cao nhất là 29,0% tổng giá trị sử dụng thuốc,

thấp hơn mức sử dụng nhóm này của Bệnh viện đa khoa tỉnh Bắc Cạn năm

2014 là 51,4% [13]. Kết quả này khá tương đồng với kết quả nghiên cứu tại

một số bệnh viện như Bệnh viện đa khoa Bà Rịa năm 2015 có tỷ lệ số khoản

mục nhóm thuốc điều trị ký sinh trùng, chống nhiễm khuẩn lớn nhất chiếm

22.07% và giá trị sử dụng cao nhất trong DMT sử dụng với 33,75% [14].

Bệnh viện Trung ương Huế năm 2012 sử dụng kháng sinh với tỷ lệ số khoản

mục nhiều nhất chiếm 24,81% và giá trị sử dụng cao nhất với 34,84% [21].

Theo nghiên cứu của Vũ Thị Thu Hương tại 38 bệnh viện đa khoa đại diện

cho 6 vùng trên cả nước năm 2009 tỷ lệ kháng sinh trung bình từ 32,3% -

32,5% [15]. Các kết quả nghiên cứu trên đều cho thấy nhóm thuốc điều trị ký

sinh trùng, chống nhiễm khuẩn tại các bệnh viện chiếm tỷ lệ lớn nhất về số

lượng thuốc và giá trị sử dụng.

Sử dụng kháng sinh luôn là một vấn đề được quan tâm đặc biệt tại các

bệnh viện. Việc tập trung một tỷ lệ lớn số lượng thuốc cũng như kinh phí sử

dụng cho nhóm thuốc điều trị ký sinh trùng, chống nhiễm khuẩn là do nhu cầu

điều trị một tỷ lệ lớn các bệnh nhiễm trùng trong mô hình bệnh tật của Việt

Nam nói chung, cũng như mô hình bệnh tật của bệnh viện nói riêng. Mặt

khác, còn cần sử dụng nhóm thuốc này trong nhiều chương bệnh khác như

các trường hợp thương tích do tai nạn, dự phòng nhiễm khuẩn trước và sau

khi phẫu thuật. Tại Bệnh viện đa khoa tỉnh Bình Dương, bên cạnh việc điều

trị các bệnh lý nhiễm khuẩn, mỗi năm bệnh viện thực hiện một số lượng lớn

ca phẫu thuật, tiếp nhận nhiều ca bệnh trong tình trạng cấp cứu ở tuyến huyện

chuyển về, do đó phần nào giải thích nhu cầu sử dụng nhiều kháng sinh trong

điều trị tại Bệnh viện. Tuy nhiên, bên cạnh các lý do trên, bệnh viện cần xem

xét, rà soát lại xem liệu nhóm thuốc này có đang bị lạm dụng hay không. Hơn

nữa, trong điều kiện hiện nay, việc sử dụng kháng sinh chủ yếu dựa trên trình

độ, nhu cầu điều trị chủ quan của Bác sỹ, bệnh viện chưa triển khai toàn diện

việc thực hiện kháng sinh đồ và chưa có một hướng dẫn cụ thể, quy định chặt

chẽ cho việc sử dụng nhóm thuốc này. Điều này dễ dẫn đến lạm dụng kháng

sinh trong điều trị, làm gia tăng vi khuẩn kháng thuốc kháng sinh trong bệnh

viện cũng như trong cộng đồng.

Bên cạnh nhóm thuốc điều trị ký sinh trùng, chống nhiễm khuẩn, các

nhóm thuốc tim mạch (gồm 103 khoản mục thuốc và chiếm 16,4% tổng giá trị

sử dụng thuốc), thuốc đường tiêu hóa (gồm 77 khoản mục thuốc và chiếm

8,2% tổng giá trị sử dụng thuốc), thuốc tác dụng đối với máu (với 26 khoản

mục và chiếm 7,4% tổng giá trị sử dụng thuốc) và nhóm thuốc tác dụng trên

đường hô hấp (35 khoản mục và chiếm 7,3% tổng giá trị sử dụng thuốc) là

các nhóm thuốc chiếm tỷ lệ cao về số lượng và giá trị trong danh mục thuốc

sử dụng. Căn cứ vào các số liệu trên có thể cho thấy, BVĐK tỉnh Bình Dương

là BVĐK với nhiều chuyên khoa có cơ cấu bệnh tật tập trung vào các nhóm

bệnh lý: Nhiễm khuẩn, tim mạch, tiêu hóa, bệnh về máu và bệnh về hô hấp.

Kết quả này cũng tương đồng với các bệnh viện tuyến trung ương và tuyến

tỉnh khác, các nghiên cứu này đều chỉ ra sự có mặt của các nhóm thuốc này

trong số 10 nhóm thuốc có giá trị sử dụng nhiều nhất [15]. Điều này cho thấy

gánh nặng từ các bệnh không lây nhiễm như tim mạch, tiểu đường, tiêu hóa,

hô hấp….đang ngày càng gia tăng, đúng như nhận định của Bộ Y tế: “Mô

hình bệnh tật của Việt Nam hiện nay đang ở trong giai đoạn chuyển tiếp dịch

tễ học. Các bệnh lây nhiễm, suy dinh dưỡng vẫn ở mức khá cao trong khi

nhóm bệnh không lây nhiễm và tai nạn thương tích tăng nhanh’’ [7]. Việc sử

dụng nhiều các thuốc trong nhóm bệnh này cũng hợp lý với số lượng lớn bệnh

nhân điều trị ngoại trú đến khám và được BHYT đồng chi trả tiền thuốc hàng

tháng.

4.1.2. Về cơ cấu thuốc theo nguồn gốc xuất xứ

Ưu tiên lựa chọn thuốc sản xuất trong nước là một trong những nguyên

tắc được Bộ Y tế đặt ra trong lựa chọn thuốc thành phẩm sử dụng trong các cơ

sở khám chữa bệnh [6]. Tuy nhiên, với chức năng của một bệnh viện đa khoa

tuyến cuối của tỉnh, phần lớn bệnh nhân đến khám và điều trị trong tình trạng

bệnh nặng, cần sử dụng thuốc chuyên khoa đặc trị mà ngành công nghiệp

dược trong nước chưa đáp ứng được, do đó theo kết quả phân tích số khoản

mục thuốc nội (với 354 khoản mục chiếm tỷ lệ 47,8%) và thuốc ngoại (với

387 khoản mục chiếm tỷ lệ 52,2%) gần tương đương nhau nhưng về kinh phí

sử dụng thuốc ngoại có tỷ lệ lớn chiếm 82% giá trị sử dụng thuốc gấp hơn 4

lần so với giá trị sử dụng thuốc sản xuất trong nước chỉ có 18%.

Các thuốc sản xuất trong nước tập trung chủ yếu vào các nhóm thuốc

thông thường là kháng sinh, tiêu hoá, hạ nhiệt giảm đau chống viêm, các

vitamin và khoáng chất, dung dịch tiêm truyền. Các nhóm thuốc ngoại như

kháng sinh thế hệ mới, thuốc tim mạch, tiểu đường, thuốc điều trị hô hấp,

thuốc tác dụng với máu, thuốc gây tê, mê.

So sánh kết quả nghiên cứu ở Bệnh viện đa khoa Bà Rịa năm 2015,

thuốc ngoại chiếm 54,77% về số lượng và 75,43% về giá trị sử dụng[14].

Bệnh viện đa khoa tỉnh Bắc Cạn năm 2014, tỷ lệ số lượng thuốc ngoại chiếm

49,8% và giá trị sử dụng chiếm 68,8%[13]. Bệnh viện đa khoa trung ương

Huế năm 2012, tỷ lệ số lượng thuốc ngoại chiếm 76,2% và giá trị sử dụng

chiếm 88,0% [21].

Trong điều kiện hiện nay, khi chưa có một bằng chứng rõ ràng chứng

minh rằng các thuốc ngoại đều có hiệu quả điều trị hơn các thuốc sản xuất

trong nước, thì đối với những nhóm thuốc mà công nghiệp dược trong nước

có khả năng đáp ứng, việc sử dụng nhiều các thuốc ngoại nhập vẫn còn là vấn

đề bất cập. Điều này có thể do tâm lý thích dùng hàng ngoại của người Việt

Nam, hoặc do sự tác động của hoạt động Marketing chuyên nghiệp của các

công ty nước ngoài. Đồng thời các doanh nghiệp dược trong nước cũng chưa

đáp ứng được hết nhu cầu điều trị, chưa chú trọng hoạt động marketing, phát

triển chiến lược mẫu mã nên chưa tạo được niềm tin cho bác sĩ kê đơn.

Sử dụng thuốc trong nước sẽ giảm chi phí điều trị, đồng thời thúc đẩy

nền công nghiệp dược trong nước phát triển. Do đó, Bệnh viện đa khoa tỉnh

Bình Dương nên dần thay đổi cơ cấu thuốc nội và thuốc ngoại, cân nhắc sự

thay thế thuốc ngoại bằng thuốc nội có tác dụng tương đương mà chi phí thấp

hơn để tiết kiệm ngân sách và giúp giảm gánh nặng tài chính cho bệnh nhân.

4.1.3. Về cơ cấu thuốc đơn, đa thành phần trong danh mục thuốc sử

dụng

Thuốc sử dụng tại Bệnh viện đa khoa tỉnh Bình Dương năm 2015 chủ

yếu là thuốc đơn thành phần, chiếm tỷ lệ rất lớn về số lượng khoản mục

(85,2%) cũng như về giá trị sử dụng (80,8%). Như vậy, cơ bản bệnh viện đã

thực hiện đúng theo tiêu chí ưu tiên chọn thuốc đơn thành phần để sử dụng

theo đúng qui định của Bộ Y tế [6]. Các thuốc đa thành phần chiếm tỷ lệ thấp

hơn chiếm 19,2% giá trị sử dụng, tập trung chủ yếu là các dạng phối hợp của

thuốc kháng sinh, thuốc tim mạch, thuốc đường tiêu hoá, thuốc đường hô hấp,

các vitamin và khoáng chất. Các dạng phối hợp hoặc các hoạt chất trong dạng

phối hợp đều nằm trong DMT chủ yếu được sử dụng tại các cơ sở khám chữa

bệnh thuộc phạm vi thanh toán của quỹ bảo hiểm y tế nên đảm bảo chi phí

được BHYT thanh toán [8].

4.1.4. Về cơ cấu thuốc theo tên biệt dược gốc – tên generic trong

danh mục thuốc sử dụng

Thông tư 21/2013/TT- BYT của Bộ Y tế quy định ưu tiên lựa chọn thuốc

genergic) hoặc thuốc mang tên chung quốc tế (INN), hạn chế sử dụng tên biệt

dược hoặc nhà sản xuất cụ thể [6]. Thuốc generic có giá thành thấp hơn thuốc

mang tên biệt dược nên được khuyến khích sử dụng để giảm thiểu chi phí

điều trị. Thực tế cho thấy hiện nay các bệnh viện đang ưu tiên sử dụng các

nhóm thuốc generic, chỉ ngoại trừ một số hoạt chất chuyên khoa đặc trị được

nhập từ các nước phát triển.

Theo kết quả phân tích, thuốc sử dụng tại BVĐK tỉnh Bình Dương năm

2015 chủ yếu là các thuốc generic chiếm tỷ lệ 95,7% khoản mục thuốc và

88,9% tổng giá trị sử dụng.

Kết quả này khá tương đồng với kết quả nghiên cứu tại một số bệnh viện

như Bệnh viện đa khoa Bà Rịa năm 2015, thuốc generic chiếm 82,1% về số

lượng và 73,54% về giá trị sử dụng [14]. Bệnh viện đa khoa tỉnh Bắc Cạn

năm 2014, tỷ lệ số lượng thuốc generic chiếm 92,8% và giá trị sử dụng chiếm

95,5% [13].

Việc sử dụng phần lớn thuốc generic là chủ trương đúng đắn vì giảm

chi phí trong quá trình điều trị cho người bệnh và ngân sách của ngành y tế.

4.1.5. Về cơ cấu thuốc theo đường dùng trong danh mục thuốc sử

dụng

Trong danh mục thuốc sử dụng tại Bệnh viện đa khoa tỉnh Bình Dương,

nhóm thuốc tiêm truyền có số loại thuốc ít hơn nhóm thuốc đường uống, với

252 khoản mục thuốc nhưng lại chiếm giá trị sử dụng thuốc lớn nhất lên đến

55,2 %. Nhóm thuốc đường uống có số loại thuốc sử dụng nhiều nhất với

391 khoản mục thuốc nhưng chiếm giá trị sử dụng thứ hai trong bảng chiếm

33,2% tổng giá trị sử dụng thuốc toàn bệnh viện, còn lại một số ít sử dụng

theo đường khác như nhỏ mắt, xịt, bôi ngoài da.

Theo hướng dẫn sử dụng thuốc trong các cơ sở y tế có giường bệnh của

Bộ Y tế, chỉ dùng đường tiêm khi người bệnh không uống được thuốc hoặc

khi sử dụng thuốc theo đường uống không đáp ứng được yêu cầu điều trị

hoặc với thuốc chỉ dùng đường tiêm [3].

Sử dụng đường tiêm có ưu điểm là sinh khả dụng cao, thời gian xuất

hiện tác dụng nhanh, phù hợp với các bệnh nhân không uống được và các

thuốc không hấp thu đường uống. Tuy nhiên đường tiêm cũng có nhược

điểm như giá trị sử dụng cao, độ an toàn thấp dễ gây sốc, gây đau khi tiêm,

dễ nhiễm trùng nơi tiêm và khó sử dụng cho bệnh nhân [17].

Theo nghiên cứu của Vũ Thị Thu Hương năm 2009 tại một số bệnh

viện đa khoa thì các khoản mục thuốc tiêm truyền và giá trị tiêu thụ của

thuốc tiêm truyền chiếm một tỷ lệ rất cao ở tất cả các tuyến bệnh viện. Tại

các bệnh viện tuyến tỉnh giá trị sử dụng thuốc tiêm chiếm tỷ lệ từ 46,1% đến

65,3%. Trong đó Bệnh viện Đa khoa Hải Dương có 65,3% giá trị thuốc sử

dụng là thuốc tiêm trong tổng chi phí thuốc của bệnh viện.

So sánh kết quả nghiên cứu ở Bệnh viện đa khoa Bà Rịa năm 2015,

thuốc tiêm truyền chiếm 46.34% về giá trị sử dụng [14]. Bệnh viện đa khoa

tỉnh Bắc Cạn năm 2014, thuốc tiêm truyền chiếm 92,4% về giá trị sử dụng

[13].

Qua các kết quả nghiên cứu trên, nhóm thuốc tiêm truyền được sử dụng

nhiều trong các bệnh viện. Tại Bệnh viện đa khoa tỉnh Bình Dương, nhóm

thuốc tiêm truyền có số loại thuốc thấp hơn nhóm thuốc đường uống nhưng

vì đơn giá thuốc tiêm truyền cao hơn nên giá trị sử dụng lớn hơn giá trị sử

dụng của thuốc uống. Điều này cho thấy, bệnh viện đã chấp hành thực hiện

quy chế chuyên môn về sử dụng thuốc. Tuy nhiên đây là nhóm thuốc bệnh

viện cần phải quản lý và kiểm soát chặt chẽ, cần cân nhắc giữa yếu tố nguy

cơ và lợi ích, nên ưu tiên đường uống nếu có thể, nhằm tránh việc lạm dụng

thuốc tiêm truyền trong điều trị.

4.1.6. Về cơ cấu thuốc cần quản lý đặc biệt

Các thuốc gây nghiện, hướng tâm thần và tiền chất là nhóm thuốc rất

quan trọng trong hoạt động điều trị chuyên môn của bệnh viện, thường được

sử dụng trong những trường hợp bệnh nặng, cấp cứu, hay trong phẫu thuật.

Tại BVĐK tỉnh Bình Dương, nhóm thuốc này chỉ có 13 khoản mục với giá trị

sử dụng không cao chiếm 0,7% tổng giá trị sử dụng thuốc. Kết quả nghiên

cứu này tại Bệnh viện đa khoa Bà Rịa năm 2015 có 19 khoản mục chiếm

0,45% về giá trị sử dụng[14]. Bệnh viện đa khoa tỉnh Bắc Cạn năm 2014,

thuốc gây nghiện, hướng tâm thần và tiền chất gồm 36 khoản mục, chiếm

0,7% giá trị sử dụng [13]. Đây là điều hợp lý vì BVĐK tỉnh Bình Dương là

bệnh viện đa khoa tuyến tỉnh hạng I, chăm sóc sức khoẻ nhân dân trên địa bàn

trong toàn tỉnh.

Về cơ cấu thuốc hạn chế sử dụng tại BVĐK tỉnh Bình Dương có 27

hoạt chất, 45 khoản mục chiếm 15,6% tổng giá trị sử dụng thuốc. So sánh kết

quả nghiên cứu ở Bệnh viện đa khoa tỉnh Bắc Cạn năm 2014, thuốc hạn chế

sử dụng có 22 khoản mục chiếm 11,5% về giá trị sử dụng [13]. Trong 23

hoạt chất hạn chế sử dụng tại BVĐK tỉnh Bình Dương chủ yếu là các kháng

sinh cần phải hội chẩn như Amikacin, Cefepim, Cefotiam, Ceftriaxon,

Colistin, Ertapenem, Imipenem+Cilastatin, Levofloxacin, Meropenem,

Moxifloxacin, Piperacilin+Tazobactam, Teicoplanin, Vancomycin…

Bệnh viện đa khoa tỉnh Bình Dương là bệnh viện đa khoa tuyến cuối

trong tỉnh, bệnh viện cần sử dụng nhiều kháng sinh về cả chủng loại và cả số

lượng để đáp ứng nhu cầu cấp cứu, điều trị tại bệnh viện. Tuy nhiên, bệnh

viện cần theo dõi và kiểm soát chặt chẽ việc sử dụng kháng sinh hơn nữa,

đảm bảo điều trị bệnh và sử dụng thuốc an toàn, hợp lý, tránh tình trạng

kháng thuốc.

4.2. Về phân tích danh mục thuốc sử dụng theo phương pháp phân

tích ABC và VEN

4.2.1. Về phân tích danh mục thuốc sử dụng theo phân tích ABC

Phương pháp phân tích ABC là phương pháp tiếp cận hiệu quả để quản

lý thuốc, là công cụ hữu ích trong việc lựa chọn, mua và cấp phát, sử dụng

thuốc hợp lý cũng như nhận định những vấn đề tồn tại trong sử dụng thuốc.

Phân tích ABC giúp phân tích được nhóm thuốc có chi phí cao, các

thuốc này có thể được thay thế với lượng lớn mà có chi phí thấp hơn trong

danh mục hoặc có sẵn trên thị trường.

Cơ cấu danh mục thuốc sử dụng theo phân tích ABC của BVĐK tỉnh

Bình Dương gồm hạng A có số loại thuốc ít nhất chiếm 16,6% với tổng giá

trị sử dụng cao nhất chiếm 78,8%. Hạng B chiếm 19,8% khoản mục; giá trị

sử dụng chiếm 15,1% tổng giá trị sử dụng thuốc. Hạng C có số loại thuốc

nhiều nhất chiếm 63,6%, chiếm tổng giá trị sử dụng thấp là 6,0%.

So sánh kết quả nghiên cứu ở Bệnh viện đa khoa tỉnh Bắc Cạn năm

2014, thuốc hạng A chiếm 8,7% về số lượng khoản mục và 81% về giá trị sử

dụng, thuốc hạng B chiếm 15,7% về số lượng khoản mục và 14,1% về giá trị

sử dụng, thuốc hạng C chiếm 75,6% về số lượng khoản mục và 4,9% về giá

trị sử dụng [13].

Như vậy, kết cấu phân bố sử dụng thuốc qua kết quả nghiên cứu tại

BVĐK tỉnh Bình Dương là tương đối phù hợp với khuyến cáo của WHO và

của Bộ Y tế [6].

4.2.2. Về phân tích danh mục thuốc sử dụng theo phương pháp phân

tích VEN

Nếu như phân tích ABC chỉ ra các thuốc, nhóm thuốc sử dụng nhiều

thì phân tích VEN chỉ ra cơ cấu chi phí hữu ích hoặc chưa hữu ích của bệnh

viện trong sử dụng thuốc. Từ kết quả phân tích VEN của BVĐK tỉnh Bình

Dương chúng tôi thấy rằng thuốc nhóm E có số loại thuốc cao nhất chiếm

64,8% khoản mục và có giá trị sử dụng lớn nhất chiếm 55,2% tổng giá trị sử

dụng thuốc. Nhóm thuốc V đứng thứ hai chiếm 29,4% số lượng khoản mục

với giá trị sử dụng chiếm 40,1% tổng giá trị sử dụng thuốc. Nhóm thuốc N ít

nhất chỉ chiếm 5,8% số lượng khoản mục và có giá trị sử dụng nhỏ nhất

chiếm 4,6% tổng giá trị sử dụng thuốc.

Theo nghiên cứu tại Bệnh viện đa khoa tỉnh Bắc Cạn năm 2014, thuốc

nhóm E có số khoản mục chiếm tỷ lệ cao nhất 68,7% và cao nhất về giá trị

sử dụng 74,7% . Nhóm V chiếm tỷ lệ 22,4% số khoản mục và chiếm tỷ lệ về

giá trị sử dụng 17,7% . Nhóm N chiếm tỷ lệ thấp nhất về khoản mục 8,9%

cũng như giá trị sử dụng 7,6% [13].

Là một bệnh viện đa khoa tuyến cuối trên địa bàn tỉnh Bình Dương, có

mô hình bệnh tật khá đa dạng, yêu cầu về đáp ứng mức độ chuyên khoa cao.

Nên với cơ cấu số lượng chủng loại thuốc của BVĐK tỉnh Bình Dương như

vậy là phù hợp với thực tế điều kiện để duy trì công tác khám chữa bệnh và

thu hút người bệnh của bệnh viện. Tuy nhiên cần lưu ý với nhóm N có tỷ lệ

4,6%, đây là điều mà HĐT&ĐT cần lưu ý để những năm sau có tiêu chí lựa

chọn và loại bỏ những thuốc không cần thiết trong điều trị nhưng chiếm giá

trị sử dụng cao hàng năm.

4.2.3. Về phân tích danh mục thuốc sử dụng theo ma trận ABC/VEN

Qua phân tích ma trận ABC/VEN cho thấy bệnh viện đã ưu tiên sử

dụng nhiều loại thuốc V,E và cũng phân bổ ngân sách lớn vào 2 loại thuốc

này ở cả 3 nhóm A-B-C.

Trong đó, nhóm AE là nhóm cần thiết cho điều trị sử dụng nhiều ngân

sách nhất gồm 75 khoản mục chiếm 42,6% tổng giá trị sử dụng thuốc. Phân

tích các thuốc trong nhóm AN là nhóm chi phí cao nhưng không cần thiết

cho điều trị, có 6 thuốc sử dụng chiếm tỷ lệ 3,1% tổng giá trị sử dụng thuốc.

Theo nghiên cứu tại Bệnh viện đa khoa tỉnh Bắc Cạn năm 2014, thuốc nhóm

AE chiếm 65,1% về giá trị sử dụng, thuốc nhóm AN chiếm 1,5% về giá trị

sử dụng [13].

Với mong muốn giảm chi phí ở các thuốc nhóm A, sau khi phân tích

sâu vào các nhóm thuốc AE, AN theo nhóm tác dụng điều trị, cho thấy nhóm

thuốc AE gồm có 16 nhóm thuốc tác dụng dược lý, với 2 nhóm có tỷ lệ lớn

hơn cả và gần bằng nhau về giá trị sử dụng là nhóm thuốc điều trị ký sinh

trùng (chiếm 22,6% giá trị sử dụng), chống nhiễm khuẩn (chiếm 22,6% giá

trị sử dụng), và nhóm thuốc tim mạch (chiếm 22,4% giá trị sử dụng). Như

vậy bệnh viện đã phân bổ ngân sách chủ yếu vào các thuốc nhóm này và phù

hợp với mô hình bệnh tật của bệnh viện. Tuy nhiên, bệnh viện cần xem xét

việc sử dụng thuốc kháng sinh, thuốc tim mạch đã thực sự hợp lý hay chưa

để giảm thiểu chi phí.

Trong tiểu nhóm E, có 2 khoản mục thuốc thuộc nhóm khoáng chất và

vitamin, bệnh viện nên xem xét sắp xếp vào nhóm N trong DMT có phân

loại VEN của bệnh viện.

Về cơ cấu nhóm AN gồm có 03 nhóm thuốc tác dụng dược lý, gồm có

04 thuốc thuộc nhóm dung dịch điều chỉnh nước, điện giải, cân bằng acid-

base và các dung dịch tiêm truyền khác chiếm 42,3% tổng giá trị nhóm AN

sử dụng. Thuốc Bisoprolol (Concor Cor 2.5mg) được sử dụng số lượng rất

lớn, chiếm giá trị sử dụng cao nhất trong nhóm AN là 45,9%.

Concor Cor 2.5mg là thuốc thuộc nhóm thuốc tim mạch, cần thiết trong

điều trị, bệnh viện nên xem xét sắp xếp vào nhóm E trong DMT có phân loại

VEN được ban hành kèm theo Quyết định số 1483/QĐ-BVĐK của BVĐK

tỉnh Bình Dương.

Nhóm AN là nhóm chi phí cao nhưng không cần thiết cho điều trị, bệnh

viện cần có sự quản lý chặt chẽ việc sử dụng các nhóm thuốc này, tránh lựa

chọn cung ứng các thuốc có giá thành cao để đảm bảo hiệu quả sử dụng

thuốc, tránh lãng phí ngân sách, phù hợp với khả năng chi trả của quỹ

BHYT.

4.3. Một số hạn chế của đề tài

Trong quá trình thực hiện, do thời gian có hạn nên đề tài chưa đi sâu

phân tích được những vấn đề sau:

Đề tài chưa phân tích kỹ hơn các nhóm thuốc có giá trị sử dụng lớn là

nhóm thuốc điều trị ký sinh trùng, chống nhiễm khuẩn, nhóm thuốc tim mạch

và nhóm thuốc đường tiêu hóa.

Đề tài chưa đi sâu phân tích nhằm đưa ra được các giải pháp can thiệp rỏ

ràng, cụ thể hơn để giải quyết một số vấn đề còn tồn tại.

KẾT LUẬN VÀ ĐỀ XUẤT

1.1. Kết luận

1.1.1. Cơ cấu về số lượng và giá trị của danh mục thuốc sử dụng tại

Bệnh viện đa khoa tỉnh Bình Dương năm 2015 theo một số chỉ tiêu

DMT sử dụng tại BVĐK tỉnh Bình Dương năm 2015 gồm 21 nhóm

thuốc tác dụng dược lý với 388 hoạt chất và 741 khoản mục thuốc. Trong đó,

nhóm thuốc điều trị ký sinh trùng, chống nhiễm khuẩn chiếm tỷ lệ cao nhất

với 68 hoạt chất và 157 khoản mục, chiếm 29,0% tổng giá trị sử dụng thuốc.

Thuốc ngoại với 387 khoản mục chiếm tỷ lệ 52,2%, có giá trị sử dụng

lớn chiếm 82% cao hơn rất nhiều lần so với giá trị sử dụng thuốc sản xuất

trong nước chỉ có 18%.

Các thuốc được sử dụng chủ yếu là ở dạng đơn thành phần (80,8% giá trị

sử dụng), thuốc đa thành phần chỉ chiếm 19,2% tổng giá trị sử dụng thuốc.

Thuốc biệt dược gốc sử dụng rất ít với 4,3% số khoản mục chiếm

11,1% về giá trị sử dụng.

Nhóm thuốc tiêm truyền có số khoản mục chiếm 34,0%, ít khoản mục

hơn nhóm thuốc đường uống (52,8%) nhưng lại chiếm giá trị sử dụng thuốc

cao nhất là 55,2 %.

Thuốc gây nghiện, hướng tâm thần và tiền chất gồm 13 khoản mục

chiếm tỷ lệ 1,8% tổng số khoản mục, chiếm 0,7% tổng giá trị sử dụng thuốc.

Thuốc hạn chế sử dụng có 27 hoạt chất với 45 khoản mục chiếm tỷ lệ

6,1% tổng số khoản mục, chiếm 15,6% tổng giá trị sử dụng thuốc

1.1.2. Về phân tích danh mục thuốc sử dụng tại Bệnh viện đa khoa

tỉnh Bình Dương năm 2015 theo phương pháp phân tích ABC và VEN

Thuốc hạng A có số loại thuốc ít nhất chiếm 16,6% với tổng giá trị sử

dụng cao nhất chiếm 78,8%. Hạng B chiếm 19,8% khoản mục và 15,1% tổng

giá trị sử dụng thuốc. Hạng C có số loại thuốc nhiều nhất chiếm 63,6%, tổng

giá trị sử dụng thấp nhất chiếm 6,0%.

Thuốc nhóm E có 480 khoản mục chiếm 64,8%, có giá trị sử dụng lớn

nhất chiếm 55,2%. Nhóm thuốc V đứng thứ hai có 218 khoản mục chiếm

29,4%, với giá trị sử dụng chiếm 40,1%. Nhóm thuốc N chỉ có 43 khoản

mục chiếm 5,8%, với giá trị sử dụng nhỏ nhất chiếm 4,6%.

Tiểu nhóm AE là nhóm cần thiết cho điều trị sử dụng nhiều ngân sách

nhất gồm 75 khoản mục chiếm 42,6% giá trị sử dụng thuốc. Trong đó, nhóm

khoáng chất và vitamin gồm 2 khoản mục, chiếm 1,6% giá trị sử dụng.

Tiểu nhóm AV chỉ có 42 thuốc, chiếm 5,7% số khoản thuốc sử dụng

nhưng xếp thứ hai về giá trị sử dụng chiếm 33,1%.

Tiểu nhóm chiếm giá trị cao nhưng không cần thiết trong điều trị là AN

có 6 thuốc, chiếm 0,8% khoản mục sử dụng và chiếm 3,1% giá trị sử dụng.

Thuốc N trong hạng A có giá trị sử dụng lớn nhất là nhóm thuốc tim

mạch với hoạt chất là Bisoprolol (Concor Cor 2.5mg), chiếm 45,9% giá trị sử

dụng trong nhóm AN.

2.2. Đề xuất

Từ kết quả phân tích danh mục thuốc sử dụng như trên, đề tài có một số

đề xuất đối với bệnh viện như sau:

Bệnh viện tăng cường việc thực hiện kháng sinh đồ và quy định chặt chẽ

hơn trong việc sử dụng thuốc kháng sinh để tránh tình trạng lạm dụng kháng

sinh trong điều trị, làm giảm vi khuẩn kháng thuốc kháng sinh trong bệnh

viện.

Ưu tiên sử dụng thuốc nội để tiết kiệm ngân sách và giúp giảm gánh

nặng tài chính cho bệnh nhân. Là một bệnh viện tuyến tỉnh, Bệnh viện nên

tăng tỷ lệ sử dụng thuốc nội lên trên 50%, giảm tỷ lệ sử dụng thuốc ngoại

xuống dưới 50%.

Bệnh viện cần giám sát chặt chẽ việc sử dụng thuốc tiêm truyền nhằm

hạn chế lạm dụng thuốc tiêm truyền trong điều trị, hạn chế tai biến và tiết

kiệm chi phí cho bệnh viện cũng như người bệnh.

Thay thế các thuốc nhóm A bằng thuốc rẻ tiền hơn với tác dụng điều trị

tương đương để giảm chi phí thuốc.

Trong tiểu nhóm E, có 2 khoản mục thuốc thuộc nhóm khoáng chất và

vitamin, bệnh viện nên xem xét sắp xếp vào nhóm N trong DMT có phân

loại VEN được ban hành kèm theo Quyết định 1483/QĐ-BVĐK của BVĐK

tỉnh Bình Dương.

Thuốc tim mạch Concor Cor 2.5mg bệnh viện nên xem xét sắp xếp vào

nhóm E trong DMT có phân loại VEN.

Xem xét giảm thiểu sử dụng nhóm AN khi không cần thiết.

TÀI LIỆU THAM KHẢO

TÀI LIỆU TIẾNG VIỆT

1. Bộ Y tế (2004), Chỉ thị 05/2004/CT-BYT ngày 16/4/2004 về việc chấn chỉnh

công tác cung ứng, sử dụng thuốc trong bệnh viện, Hà Nội.

2. Bộ Y tế (2011), Báo cáo kết quả công tác khám, chữa bệnh năm 2010 và

trọng tâm năm 2011, Hà Nội.

3. Bộ Y tế (2011), Thông tư 23/2011/TT-BYT ngày 10/6/2011 về việc Hướng dẫn

sử dụng thuốc trong các cơ sở y tế có giường bệnh, Hà Nội.

4. Bộ Y tế (2012), Đề án “người Việt Nam ưu tiên dùng thuốc Việt Nam”, Ban hành kèm theo Quyết định số 4824/QĐ-BYT ngày 03/12/2012 của Bộ trưởng Bộ Y tế, Hà Nội.

5. Bộ Y tế - Bộ Tài chính (2012), thông tư liên tịch số 01/2012/TTLT-BYT-BTC ngày 19/01/2012 của liên bộ y tế - bộ tài chính hướng dẫn đấu thầu mua thuốc trong các cơ sở y tế, Hà Nội.

6. Bộ Y tế (2013), Thông tư 21/2013/TT-BYT , ngày 08/8/2013 Quy định về tổ chức và hoạt động của Hội đồng Thuốc và điều trị trong bệnh viện, Hà Nội.

7. Bộ Y tế (2013), Báo cáo chung tổng quan nghành Y tế 2013 hướng tới bao

phủ chăm sóc sức khoẻ toàn dân, Hà Nội.

8. Bộ Y tế (2014), Thông tư số 40/2014/TT-BYT ngày 17/11/2014 của Bộ Y tế về việc Ban hành và hướng dẫn thực hiện danh mục thuốc tân dược thuộc phạm vi thanh toán của quỹ bảo hiểm y tế, Hà Nội.

9. Bộ Y tế (2015), Báo cáo chung tổng quan ngành Y tế năm 2014 Tăng cường dự phòng và kiểm soát bệnh không lây nhiễm, Nhà xuất bản Y học, Hà Nội.

10. Cục Quản lý Dược (2011), Báo cáo kết quả công tác năm 2010 và định

hướng trọng tâm công tác năm 2011, Hà Nội.

11. Hà Quang Đăng (2009), Phân tích cơ cấu thuốc tiêu thụ tại bệnh viện 87 tổng cục hậu cần giai đoạn 2006 - 2008, Luận văn thạc sĩ, Trường Đại học Dược Hà Nội.

12. Tống Thị Quỳnh Giao (2012), Khảo sát hoạt động cung ứng thuốc, hóa chất, vật tư y tế tiêu hao tại Bệnh viện Nhi tỉnh Thái Bình năm 2010, Luận văn DSCK I, Trường Đại học Dược Hà Nội.

13. Phạm Thị Bích Hằng (2015), Phân tích cơ cấu danh mục thuốc sử dụng tại Bệnh viện đa khoa tỉnh Bắc Cạn năm 2014, Luận văn Dược sỹ chuyên khoa I, Trường đại học Dược Hà Nội.

14. Nguyễn Trương Thị Minh Hoàng (2015), Phân tích danh mục thuốc sử dụng của Bệnh viện đa khoa Bà Rịa - tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu năm 2015, Luận văn Dược sỹ chuyên khoa I, Trường đại học Dược Hà Nội.

15. Vũ Thị Thu Hương (2012), Ðánh giá hoạt Ðộng của hội Ðồng thuốc và Ðiều trị trong xây dựng và thực hiện danh mục thuốc tại một số bệnh viện Ða khoa, Luận án tiến sỹ, Trường Đại học Dược Hà Nội.

16. Đàm Quang Hữu (2014), Thực trạng sử dụng thuốc tại bệnh viện đa khoa tỉnh Cao Bằng năm 2012, Luận văn Dược sỹ chuyên khoa I, Trường đại học Dược Hà Nội.

17. Hoàng Kim Huyền(2011), Dược lâm sàng, Nhà xuất bản Y học, Hà Nội.

18. Lương Ngọc Khuê (2010), Báo cáo tổng quan tình hình quản lý và sử dụng thuốc trong các cơ sở khám chữa bệnh, Cục Quản lý khám chữa bệnh Việt Nam.

19. Nguyễn Văn Kính (2010), Phân tích thực trạng sử dụng kháng sinh và kháng

kháng sinh ở Việt Nam-GARP.

20. Đoàn Thanh Lam (2013), Phân tích hoạt động cung ứng thuốc tại bệnh viện đa khoa huyện Nghi Lộc-Nghệ An năm 2012, Luận văn Dược sỹ chuyên khoa I, Trường đại học Dược Hà Nội.

21. Lưu Nguyễn Nguyệt Trâm (2013), Phân tích thực trạng sử dụng thuốc tại Bệnh viện Trung ương Huế năm 2012, Luận văn thạc sĩ dược học, Trường đại học Dược Hà Nội.

22. Huỳnh Hiền Trung (2012), Nghiên cứu một số giải pháp nâng cao chất lượng cung ứng thuốc tại bệnh viện nhân nhân 115, Luận án tiến sỹ, Trường Đại học Dược Hà Nội.

23. Trường Đại học Dược Hà Nội (2007), Quản lý và kinh tế dược, Hà Nội.

TÀI LIỆU TIẾNG ANH

24. Who (2000), Progress in Essentive Drug and Medicine Policy 1998-1999,

Health technologand Pharmaceuticals Cluter, Who..EDM/2000.2,p.12-14.

25. World Health Organization (2004), Drug and th erapeutic commitee: A

practical guiden, world health organization, France.

TÀI LIỆU INTERNET

26. Đặng Huế (2013), Hội thảo Quản lý thuốc trong khám chữa bệnh BHYT, trang web tử Bảo hiểm xã hội Việt Nam, tin điện tại

Trang http://baohiemxahoi.gov.vn/index.aspx?u=nws&su=d&cid=384&id=8302.

PHỤ LỤC

Mẫu số 1

BIỂU MẪU PHÂN TÍCH DANH MỤC THUỐC SỬ DỤNG THEO MỘT SỐ CHỈ TIÊU

STT

Tên thuốc- Hàm lượng

Đơn vị

Đơn giá

SL sử dụng

Thành tiền

Xuất xứ

Đường dùng

Tên hoạt chất

Nước sản xuất

Nhóm tác dụng dược lý

Thuốc đơn, đa thành phần

Thuốc biệt dược gốc và generic

Thuốc cần quản lý đặc biệt

1

2

3

4

5

6

7 8=6*7

9

10

11

12

13

14

Ghi chú :

- Cột (9): Theo DMT tân dược thuộc phạm vi thanh toán của quỹ BHYT được ban hành kèm theo thông tư số 40/2014/TT-BYT của

Bộ Y tế;

- Cột (10): Thuốc nội: 1, thuốc ngoại: 0;

- Cột (11): Thuốc đơn thành phần: 1, đa thành phần: 0;

- Cột (12): Thuốc biệt dược gốc: 1, và generic:0;

- Cột (13): Tiêm, tiêm truyền: T, uống: U, khác: K;

- Cột (14): Thuốc GNHTT và tiền chất: 1, Thuốc cần hội chẩn: 0.

Mẫu số 2

BIỂU MẪU PHÂN TÍCH DANH MỤC THUỐC SỬ DỤNG THEO ABC, VEN, ABC/VEN

STT

ABC

VEN

Tên hoạt chất

Tên thuốc- Hàm lượng

Đơn vị

Thành tiền

GT % tích lũy

Nước sản xuất

Đơn giá

SL sử dụng

Nhóm tác dụng dược lý

TL% Thành tiền

Số TT theo TL % Thành tiền giảm dần

1

2

3

4

5

6

7 8=6*7

9

10

11

12

13

14

Ghi chú :

- Cột (9): Theo DMT tân dược thuộc phạm vi thanh toán của quỹ BHYT được ban hành kèm theo thông tư số 40/2014/TT-BYT của

Bộ Y tế;

- Cột (10): Tỷ lệ % của thành tiền từng thuốc, sắp xếp lại theo thứ tự TL% giảm dần;

- Cột (11): Cộng dồn tỷ lệ % của thành tiền;

- Cột (12): Đánh lại số thứ tự theo thứ tự TL% giảm dần;

- Cột (13): Phân hạng sản phẩm dựa vào giá trị % tích lũy theo thông tư số 21/2013/TT-BYT của Bộ Y tế;

- Cột (14): Phân loại nhóm thuốc V,E,N theo DMT có phân loại VEN được ban hành kèm theo Quyết định 1483/QĐ-BVĐK.

CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM Độc lập - Tự do – Hạnh phúc BÁO CÁO SỬA CHỮA LUẬN VĂN DSCK CẤP I KHÓA 18

Kính gởi: - Hội đồng chấm luận văn tốt nghiệp DSCK cấp I

- Phòng Sau đại học Trường đại học Dược Hà Nội

- Giáo viên hướng dẫn: PGS. TS Nguyễn Thị Song Hà

Họ và tên học viên: Hàn Hải Yến

Tên đề tài: Phân tích danh mục thuốc sử dụng tại Bệnh viện đa

khoa tỉnh Bình Dương năm 2015.

Chuyên ngành: Tổ chức quản lý dược

Mã số: CK 60 72 04 12

Đã bảo vệ luận văn tốt nghiệp DSCK cấp I vào hồi 16 giờ 00 phút ngày

18 tháng 02 năm 2017 tại Trường trung cấp Quân Y II - quận 9, Thành phố

Hồ Chí Minh. Quyết định số 1158/QĐ-DHN ngày 09 tháng 12 năm 2016 của

Hiệu trưởng Trường Đại học Dược Hà Nội.

NỘI DUNG SỬA CHỮA, HOÀN CHỈNH

1. Những nội dung đã được sửa chữa theo yêu cầu của Hội đồng

STT Nội dung Hội đồng yêu cầu sửa chữa Nội dung sau khi được chỉnh sửa

Mục tiêu nghiên cứu: Mục tiêu nghiên cứu:

Mục tiêu thứ nhất: Mô tả cơ Mục tiêu thứ nhất: Phân tích 1

cấu về số lượng và giá trị của cơ cấu về số lượng và giá trị của

danh mục thuốc sử dụng tại danh mục thuốc sử dụng tại Bệnh

viện đa khoa tỉnh Bình Dương Bệnh viện đa khoa tỉnh Bình

năm 2015 theo một số chỉ tiêu. Dương năm 2015 theo một số

chỉ tiêu.

Kết luận và đề xuất: Kết luận và đề xuất:

Đề xuất ưu tiên sử dụng thuốc Đề xuất bệnh viện nên tăng

nội, tuy nhiên cần đề xuất sâu hơn tỷ lệ sử dụng thuốc nội lên trên 2

nữa tỷ lệ thuốc ngoại và thuốc nội 50%, giảm tỷ lệ sử dụng thuốc

nên bao nhiêu là phù hợp. ngoại xuống dưới 50%.

2. Những nội dung xin bảo lưu: Không

Hà Nội, ngày 27 tháng 02 năm 2017

(Ký và ghi rõ họ tên)

Xác nhận của cán bộ hướng dẫn Học viên

Hàn Hải Yến

(Ký và ghi rõ họ tên)

Thư ký Chủ tịch Hội đồng

Luận văn tốt nghiệp Dược sĩ chuyên khoa cấp I: Phân tích danh mục thuốc sử dụng tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Bình Dương năm 2015

Chủ đề:

BỘ Y TẾ

TRƯỜNG ĐẠI HỌC DƯỢC HÀ NỘI

HÀN HẢI YẾN

PHÂN TÍCH DANH MỤC THUỐC

SỬ DỤNG TẠI BỆNH VIỆN ĐA KHOA

TỈNH BÌNH DƯƠNG NĂM 2015

LUẬN VĂN DƯỢC SĨ CHUYÊN KHOA CẤP I

HÀ NỘI 2017

BỘ Y TẾ

TRƯỜNG ĐẠI HỌC DƯỢC HÀ NỘI

HÀN HẢI YẾN

PHÂN TÍCH DANH MỤC THUỐC

SỬ DỤNG TẠI BỆNH VIỆN ĐA KHOA

TỈNH BÌNH DƯƠNG NĂM 2015

LUẬN VĂN DƯỢC SỸ CHUYÊN KHOA CẤP I

CHUYÊN NGÀNH : TỔ CHỨC QUẢN LÝ DƯỢC

MÃ SỐ : CK 60 72 04 12

Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS Nguyễn Thị Song Hà

Thời gian thực hiện: Tháng 6/2016 – 02/2017

HÀ NỘI 2017

LỜI CẢM ƠN

18.0%

47.8%

Thuốc ngoại

Thuốc nội

82.0%

52.2%

SL khoản mục

Giá trị

14.8%

19.2%

Thuốc đơn thành phần

Thuốc đa thành phần

85.2%

80.8%

SL khoản mục

Giá trị

STT

Tên thuốc- Hàm lượng

Đơn vị

Đơn giá

SL sử dụng

Thành tiền

Xuất xứ

Đường dùng

Tên hoạt chất

Nước sản xuất

Nhóm tác dụng dược lý

Thuốc đơn, đa thành phần

Thuốc biệt dược gốc và generic

Thuốc cần quản lý đặc biệt

1

2

3

4

5

6

7

8=6*7

9

10

11

12

13

14

STT

ABC

VEN

Tên hoạt chất

Tên thuốc- Hàm lượng

Đơn vị

Thành tiền

GT % tích lũy

Nước sản xuất

Đơn giá

SL sử dụng

Nhóm tác dụng dược lý

TL% Thành tiền