Một số kiến thức nhiếp ảnh căn
bản(Phần 1)
Exposure (sự phơi sáng)
Bản chất của chụp ảnh là sự phơi sáng. Máy ảnh là một hộp tối. Khi bấm nút
chụp ảnh, một cánh cửa được mở ra cho ánh sáng bên ngoài đi vào qua ống
kính. Ánh sáng tác dụng vào film (hay sensor đối với máy digital _ từ sau
đây tôi chỉ nói đến film) để tạo ra hình ảnh. Một bức ảnh ta có thể tạm chia
làm hai phần : độ sáng và sự cân đối ánh sáng.
Ta hãy hình dung film là một vật thu sáng. Và độ sáng của bức ảnh quyết
định bởi lượng ánh sáng mà film thu được. Khi lượng ánh sáng vào quá
nhiều thì ảnh sẽ trắng xóa còn không đủ thì ảnh sẽ bị tối. Một bức ảnh có độ
sáng đúng với đối tượng được chụp gọi là đúng sáng.Ngoài yếu tố độ sáng
ra, sự cân đối ánh sáng khác nhau sẽ tạo ra những bức ảnh hoàn toàn khác
nhau với cùng một độ sáng.
Lượng ánh sáng film thu được gọi là Ev ( Expoure value) . Chúng ta sẽ quay
lại phần Ev này sau.
Trước hết bạn sẽ tìm hiểu những yếu tố ảnh hưởng đến độ sáng của
ảnh.
Apeture (Độ mở ống kính)
Độ mở ống kính là phần điều chỉnh cường độ ánh sáng đi qua ống kính.
Chúng ta có thể hiểu phần này như là khả năng cho ánh sáng đi qua của ống
kính. Cấu tạo bộ phận này bao gồm những lá mỏng ghép lại tạo ra khe hở
dạng hình tròn có thể điều chỉnh được. Tương ứng với các độ mở ống kính
ta có dãy trị số tiêu chuẩn 1 , 1.4 , 2 , 2.8 , 4 , 5.6 , 8 , 11 , 16 , 32 … các trị
số này gọi là F-stop hay Khẩu độ. Tại mỗi F-stop ta có đường kính lỗ mở d
tương đương f/1, f/1.4 , f/2 f/2.8 … và f chính là độ dài tiêu cự ống kính.
Như vậy ta có thể thấy Khẩu độ càng lớn thì đường kính d càng nhỏ và ánh
sáng đi qua ống kính càng ít. Và thêm một điều nữa là cùng một đường kính
lỗ mở d nếu độ dài tiêu cự ống kính càng dài thì khẩu độ càng lớn.
* Các bạn thường hay thắc mắc tại sao dãy trị số F-stop không phải là 1 ,2
,3… mà là dãy bội số của căn bậc hai của 2. Trong kỹ thuật chụp ảnh, người
ta chọn tiêu chuẩn điều chỉnh độ sáng với một khoảng cách là gấp đôi. Bạn
có thể hiểu là khi bạn mở ống kính thêm một khẩu độ có nghĩa là lượng ánh
sáng thu được sẽ tăng gấp hai lần. Muốn như thế diện tích lỗ mở phải tăng
gấp đôi tương đương với đường kính tăng lên 1.4 lần. Đó là lý do tại sao ta
có dãy trị số trên.
Shutter Speed (Thời chụp hay tốc độ)
Ngoài việc điều chỉnh cường độ ánh sáng đi qua ống kính ta còn có thể điều
chỉnh thời gian cho ánh sáng đi vào để thay đổi độ sáng của ảnh chụp. Yếu
tố này gọi là thời chụp hay tốc độ chụp. Đơn vị tính là giây.
Thời gian này chính là thời gian màn trập trong máy mở ra để cho ánh sáng
đi vào. Thời gian này càng lâu (tốc độ chậm) thì lượng ánh sáng đi vào càng
nhiều và ngược lại, thời gian này càng ngắn (tốc độ nhanh) thì lượng sáng đi
vào sẽ ít đi.
Cũng như phần độ mở ống kính, theo tiêu chuẩn thì khi tăng một nấc thời
gian chụp thì lượng ánh sáng đi vào gấp đôi. Tốc độ chụp nhanh hơn 1s có
1/2 , 1/4 , ….1/125, 1/250….Còn lâu hơn 1s là 2, 4, 8 , 16s….
Ngoài ra còn có ký hiệu B : màn chập mở cho đến khi buông tay bấm nút
chụp.
Ký hiệu T : màn chập mở cho đến khi bấm nút chụp lần nữa.
Film speed (độ nhạy sáng của film)
Yếu tố này thể hiện khả năng hấp thụ ánh sáng của film.Có nhiều loại film
khác nhau. Tuy nhiên hiện thông dụng nhất vẫn là film màu âm bản .loại
film này dễ chụp hơn so với các loại khác nên thích hợp cho các bạn mới bắt
đầu. Trên mỗi cuộn Film bạn sẽ thấy ghi độ nhạy sáng là 50 , 100 hay 200
ASA… Film 100ASA tốc độ thu sáng gấp đôi so với 50ASA và bằng một
nửa so với 200ASA. Film có độ nhạy sáng càng cao thì hình ảnh càng độ
mịn hạt càng kém.
Qua phần trên các bạn đã hiểu sơ lược về ba yếu tố liên quan đến độ sáng
của ảnh chụp.
Exposure Value (Ev)
Trong nhiếp ảnh, sự kết hợp của độ mở ống kính và tốc độ chụp cho ta một
đại lượng đặc trưng gọi là Exposure value (Ev). Ev 0 là khi ta đặt khẩu độ là
1 ở tốc độ chụp là 1 giây. Ev được tính bằng kết hợp hai hàm logarit của giá
trị độ mở ống kính (Apeture value) và giá trị của thời chụp (Time Value).
EV = Av + Tv
Gọi N là trị số khẩu độ ( f-number) ta có Apeture value :
Nếu t là thời chụp tính bằng giây ta có Time Value:
Các công thức trên chỉ để tham khảo. Trong thực tế thì bạn chỉ cần hiểu là
với khi bạn mở ống kính thêm một khẩu độ thì thời gian chụp phải giảm đi
một nửa (hay ngược lại) thì Ev không thay đổi. Các bạn cần lưu ý một điểm
mà các bạn mới chụp hay nhầm lẫn là mở ống kính thêm một khẩu nghĩa là
giảm f-number một stop. Ví dụ như từ f/8 về f/5.6 .
Ánh sáng tác động vào film còn phụ thuộc vào độ nhạy sáng của film. Độ
nhạy sáng của film thì đơn giản như khẩu độ hay tốc độ chụp là tăng gấp đôi
thì lượng sáng vào sẽ tăng gấp đôi. Film 100asa thì gấp đôi 50asa, 200asa thì
gấp đôi film 100asa… Tùy thuộc vào điều kiện chụp khác nhau sẽ có những
chọn lựa khác nhau .Tuy nhiên để đơn giản thì các bạn mới chụp nên căn cứ
vào mức chuẩn 100asa.
Quay lại độ sáng của hình chụp, đó là kết quả của việc dựa vào ánh sáng của
chủ đề, độ nhạy sáng của film, khẩu độ và tốc độ chụp. Độ nhạy sáng của
film thì tất nhiên là càng thấp thì hình ảnh càng mịn. Nhưng không phải điều
kiện nào cũng có thể chọn lựa film có độ nhạy thấp được. Chúng ta sẽ quay
trở lại vấn đề này trong bài nói về film. Còn bây giờ để đơn giản thì hãy
chọn film 100asa và quan tâm đến khẩu độ và tốc độ