Nam quyền có nguồn gốc từ
Nam Thiếu Lâm
Nam Quyền là khái niệm chỉ các phái võ ở miền Nam Trung Hoa và có nguồn gốc từ
Nam Thiếu Lâm ở Toàn Châu và tỉnh Phúc Kiến là chủ yếu.
Thật ra các võ phái miền nam Trung Hoa đều có từ ngữ Thiếu Lâm phía trước
như: Thiếu Lâm Hồng gia, Thiếu Lâm Châu gia, Thiếu Lâm Bạch Mi, Thiếu Lâm Vịnh
Xuân, Thiếu Lâm Bạch Hạc phái, … đều là của Nam Thiếu Lâm chứ không phải
của Thiếu Lâm Tung Sơn Hà Nam, được gọi bằng tên chung là Nam quyền. Người Việt
thích dùng từ nam phái, bắc phái như Thiếu Lâm Nam phái hay Thiếu Lâm Bắc phái chứ
Trung Hoa chỉ dùng hai từ Nam quyền thay cho Thiếu Lâm Nam phái và Trường quyền
thay cho Thiếu Lâm Bắc phái là đầy đủ ý nghĩa. Nội hàm khái niệm không có gì thay đổi.
Lịch sử
Lịch sử Nam Quyền có từ lâu đời, bắt đầu có thể truy gốc đến hơn 400 năm trước lưu
hành ở bờ Nam sông Trường Giang (còn gọi là Dương Tử Giang) ở các tỉnh Phúc
Kiến, Quảng Đông, Giang Tây, Chiết Giang, Hà Nam, Hà Bắc, Tứ Xuyên, Giang Tô, với
nội dung vô cùng phong phú. Nam quyền ở các nơi tự thành thể hệ (chỉ sự vật, ý thức …
liên hệ với nhau kết cấu thành một chỉnh thể) có phong cách riêng.
Vào cuối thời nhà Tống, nhà Minh các sư tăng chùa Thiếu Lâm đi vân du khắp miền non
nước nam bắc Trung Hoa đã truyền bá quyền pháp Thiếu Lâm ra bên ngoài làm cho các
môn quyền thuật có dịp bồi bổ và sáng tạo ra nhiều kỹ thuật phong phú, đa dạng sau này.
Trong Nam Quyền Quảng Đông trừ Hồng Gia Quyền, Lưu Gia Quyền, Lý Gia Quyền,
Mạc Gia quyền, Thái Gia Quyền, gọi là “Ngũ Đại lưu phái” ra, còn Thái Lý Phật quyền
(hai hình hổ, hạc), Hiệp Gia quyền, Vịnh Xuân Quyền, Bạch Mi Quyền, Nam Cực
Quyền, Nho Quyền, Phật Gia, Điêu Gia Giáo, Châu Gia Giáo, Nhạc Gia Giáo, Chung Gia
Giáo, Côn Luân Quyền v.v…
Nam quyền Quảng Tây có Chu Gia quyền, Đồ Long Quyền, Hồng Môn Phục Hổ Quyền
và Tiểu Sách Đả v.v…
Nam quyền Phúc Kiến có Ngũ Hình quyền (Long, Xà, Hổ, Báo, Hạc Quyền của Nam
Thiếu Lâm), Ngũ Tổ quyền, La Hán Quyền, Mai Hoa trang, Liên Thành Quyền, Địa
Thuật Quyền Pháp, Vĩnh Gia Pháp, Ngư Pháp, Kê Pháp(gà), Sư Quyền (sư tử), Hầu
Quyền(khỉ), Ngũ Mai Quyền, Nho Pháp, Phỏng Điểu Tích (theo vết chim) v.v… rất
nhiều lưu phái.
Nam quyền Hồ Nam có Vu Gia Quyền, Hồng Gia Quyền, Tiết Gia và Nhạc Gia giáo là
bốn lưu phái lớn.
Nam quyền Hồ Bắc có Hồng Môn Quyền, Khổng Môn Quyền, Nhạc Môn Quyền, Ngư
Môn Quyền, Tôn Môn Quyền là năm phái lớn. Còn Vu Gia Nghệ, Nại Môn, Phật Môn,
Ẩn Tiên Môn, Thủy Hử Môn, Nghiên Môn, Hùng Môn, Chưng Môn v.v…
Nam quyền Tứ xuyên có Tang, Nhạc, Triệu, Đỗ, Hồng, Hóa, Tự, Hội là tám lưu phái lớn.
Nam quyền Giang Tây có 36 lộ Tống Giang Quyền, Hổ Quyền v.v…
Nam quyền Chiết Giang có Hắc Hổ quyền, Kim Cương quyền đến Ôn châu Nam Quyền,
Đài Châu Nam Quyền.
Nam Quyền Giang Tô cũng có sự khác biệt giữa quyền của Tô Châu, Vô Tích, Thượng
Hải, Thường Châu v.v…
Về khí giới chủ yếu có Nam côn, đại cán (gậy), tứ môn đao, mai hoa đao, hợp tử đao (còn
gọi là song hợp đao), song đao, tam tiêm soa (soa ba mũi), đơn giản (giản một chiếc),
song giản, Liễu công quải (gậy ông Liễu), phủ(búa) , mâu, bừa(bà), thuẫn (mộc); lại còn
biển đán (đòn gánh), xừ đầu (cuốc), ghế ngồi … là các dạng binh khí. Các khí giới này
luyện tập đều theo đặc điểm của Nam quyền, đồng thời cũng giống như quyền thuật của
Nam quyền tức là có thể đơn luyện (1 người), cũng có thể đối luyện, như mâu đối thuấn,
mâu đối đại cán (gậy tầy) hoặc đòn gánh đối ghế ngồi v.v…
Đặc trưng kỹ pháp
Đặc điểm chung của Nam quyền là lấy hình làm quyền, lấy ý làm thần, lấy khí thúc lực,
lấy quan phát khí (quan đây là đóng, tức bế khí); động tác giản dị rõ ràng, thế quyền kịch
liệt, giàu vẻ đẹp dương cương; chi trên động tác tương đối nhiều, về thân pháp thì yêu
cầu trầm vai hạ khuỷu, co ngực mở lưng; về thủ pháp chuyên đánh ngắn, cầm nã , điểm
đánh các huyệt vị; về bộ pháp phần lớn yêu cầu lấy tứ bình đại mã (trung bình tấn) làm
cơ sở, trọng tâm hạ tương đối thấp, bộ pháp ổn định vững vàng, đồng thời yêu cầu hạ
chân xuống đất như mọc rễ.
Trừ địa thuật (lăn đất) và hầu quyền v.v.. là các loại quyền cá biệt ra, Nam quyền chính
tông ít có động tác nhảy vọt, lăn, lật, coi trọng xúc kình (co kình lực lại), yêu cầu khí
trầm đan điền, khi phát lực thì kình từ gót chân (túc căn) nổi lên chân, hông, tay quán
xuyến liền một (một hơi thở khi phát kình khí) phần lớn có tiếng hét để trợ lực (quyền
quyết Thiếu Lâm nói: “Thổ kí tất khai thanh”) khí thế ào ạt.
Trừ đặc điểm chung, các chi phái Nam quyền lại có đặc điểm riêng. Như trong Tượng
hình quyền, Long Hình Quyền lấy luyện “thần” làm chính, đặc biệt coi trọng khí trầm
đan điền. Hai cánh tay trầm tĩnh (xuôi lặng), “ngũ tâm tương ấn”(tức hai huyệt Lao cung
ở tay, hai huyệt Dũng tuyền ở bàn chân và huyệt Bách Hội ở đỉnh đầu phải thông nhau).
Khi vận động lên thì hung mãnh mau lẹ, toàn thân hoạt bát như thần long lướt trên không,
co rút nhưng có lực thế mà không nghiêng vẹo. Khi cùng người giao đấu thì thường dùng
“long trảo” (vuốt rồng) ngoài như sắt trong như bông, trong lỏng ngoài chặt, trong mềm
ngoài cứng.
Hổ Hình Quyền thì lấy luyện cốt (xương) là chính, khi luyện thì phải đẩy khí toàn thân,
tay cứng hông thực, sức ở nách phải đầy đủ, một khí liến đủ, từ đầu chí cuối không lơi
lỏng. Thường dùng Hổ chưởng, lấy đốt phát kình, lấy khí tạo lực, thế quyền hung mãnh.
Cổ, họng dùng kình cực kỳ mãnh liệt, phải nghiến răng mím miệng, mắt hổ hau háu thể
hiện cho đầy đủ cái oai của hổ mạnh.
Hạc Hình Quyền lấy luyện tinh làm chủ. Lấy theo hình Hạc thì tinh đủ, thần tĩnh. Khi
luyện phải ngưng tinh đúc thần, lỏng tay động khí, tâm thủ tương ứng. Dùng kê quyền thì
phải coi trọng kỹ xảo, giỏi dùng chỉ trảo, đỉnh (ngón tay thẳng, ngón tay quắp như vuốt,
húc), luyện sao cho hai tay bật vung như “gà vỗ cánh” lại hay dùng trửu pháp (đánh khủy
tay) như “kê dực” (cánh gà).
Ngoài các thứ kể trên còn Báo Hình Quyền, Xà Hình Quyền, Sư (tử) Hình Quyền, v.v…,
đều có đặc điểm riêng cả.
Ngoài Tượng hình quyền, trong các lưu phái Nam Quyền khác cũng đều có đặc điểm
phong cách độc đáo riêng. như Nhạc Gia Quyền lấy công làm chủ lấy thủ làm phục, công
thủ đủ đầy (kiêm bị) cương kình có lực, chú trọng thực dụng, tay trái là hư tay phải là
thực, bộ pháp linh hoạt. Điêu Gia Quyền lấy thủ là chính lấy công là thứ, trong nhu có
cương, trong cương có nhu, mượn sức (lực) của đối phương mà thừa kế phản kích.
Địa Đường Quyền Pháp tất phải có động tác chi trên linh hoạt đa biến, lại phải có tương
đối nhiều động tác ngã xuống đất, ngáng cắt, vặn xoắn, đá gạt v.v… hình thành một
phong cách “chẳng Nam chẳng Bắc”.
Mai Hoa Quyền và Hầu Hình Quyền lại không nói đến “như mọc rễ vào đất”, thế giới
loại quyền Nam phái dựng riêng một ngọn cờ. Các môn phái Hồng, Lưu, Lý, Mạc, Thái,
Hiệp gia, Thái Lý Phật Gia v.v.. ngoài các đặc điểm của Nam Quyền vốn có ra lại có chỗ
độc đáo riêng.
Nam quyền hiện đại
Năm 1949, sau khi thống nhất Trung Hoa đại lục, nhà nước Trung Quốc đã thống nhất
các phái võ khắp miền Nam Bắc Trung Hoa và đặt tất cả dưới sự chỉ đạo của Viện Võ
Thuật Trung Ương Bắc Kinh, Nam Quyền được nghiên cứu lại và hệ thống thành các bài
Nam Quyền 1-2-3 (nhất lộ, nhị lộ, tam lộ) để thích hợp với các chương trình thi đấu thể
thao quốc gia và các nước trong khu vực châu Á.