Nghệ thuật múa Việt Nam

Ngh thut múa Vit Nam theo

dòng chy thi gian

Trên mnh t Vit Nam, 54 dân tc anh em cùng sinh sng nh 54 loi

ch sc màu rc r dt nên tm th cm hình ch S. Trong ó, s a dng, phong

phú, nhng c trng, c im tiêu biu ca tng dân tc th hin qua các iu

múa chính là mt phn to nên bn sc dân tc trong vn hoá Vit Nam.

T ngh thut múa dân gian truyn thng…

Ngh thut múa Vit Nam t khi hình thành ã mang du n ca c dân

nông nghip gn bó vi thiên nhiên, muông thú vi các v iu t cnh sn xut,

sn bn. Nhng hình nh i thng i vào múa c cách iu hay úng hơn là

ngh thut hoá bng tài nng ca ngi ngh s. Cho nên ngh thut múa gi v

trí quan tr ng và là mt thành t trong vn hoá Vit Nam. !i sng cng "ng,

cng cm c th hin rõ nét qua múa, vì nó không phi là s di#n tu ca mt

ngi mà là hot ng ca mt nhóm ngi s$ d%ng ngh thut  ph%c v% qun

chúng.

Thc t& rt khó nh mc c thi gian ra i ca ngh thut múa Vit

Nam. Nhìn chung, các nghiên c'u ch ra rng ngh thut múa ã ra i t kho

tàng di#n xng dân gian (g"m c ph%c v% tín ngng và nhu cu th(ng th'c

ca con ngi). N&u nh trc th& k) X múa thng c dùng trong tín

ngng, thì t khi có nhà nc c lp, ngh thut múa ã phát trin rng hơn

trong dân gian và c nâng cao v ngh thut b(i triu ình phong ki&n. Hu

nh phi &n dp hi làng, t& l# nơi tôn mi&u, ngi nông dân làng xã mi có dp

th(ng th'c ngh thut múa, nhng nó ã n sâu vào tim th'c ca h , và chính

h li tác ng tr( li, phát trin múa dân gian.

Múa dân gian và múa cung ình phát trin trong nhng iu kin không

ging nhau và có cách ti&p cn riêng ca tng loi. !iu ó ch y&u ph% thuc vào

nhng ngi t ch'c, di#n viên và khán gi ti&p nhn. ! cp ti múa dân gian có

th cho thy s phát trin ca loi hình này và vai trò ca nó trong lch s$. Múa

dân gian là loi hình ngh thut múa c biu di#n trong qun chúng do nhng

ngi di#n viên không chuyên biu di#n. Bình thng h là nhng ngi nông

dân, khi hi làng, hi t& cn h tham gia tp luyn và biu di#n.

Triu ình phong ki&n th hin s quan tâm và có nh ch& rõ ràng  nhân

dân thc hin. Nm 1025, Lý Thái T t ch'c qun giáp cho nhng ngi múa

hát ph%c v% ( làng xã, khi m( hi vào ám t& xuân. Thi k* này ã xut hin các

phng múa do nhân dân t t ch'c. Nhà Trn phát trin múa hát dân gian làm

tng tinh thn và hoà khí nhân dân, góp phân oàn k&t dân tc. Nhng vào thi

hu Lê, múa hát dân gian b hn ch&, c bit múa hát ca các dân tc thiu s b

coi thng.

!&n thi Nguy#n, múa dân gian và cung ình ã tách ri nhau. Múa cung

ình tp trung vào ch'c nng l# th'c hoc biu tng vơng quyn, còn múa dân

gian c bo lu bng nhng phong t%c, l# nghi.

Trong múa dân gian, nhóm c nht c quy vào nhng iu múa phn

ánh l# nghi nông nghip nh: múa Chy Cày, Tùng rí, múa Mo. Chúng là nhng

iu múa không có hát mà di#n theo nhp trng chiêng vi âm hình, ti&t tu khá

ơn gin. Nhóm mun hơn c sáng tác trong thi phong ki&n dân tc, gn vi

t%c th Thành Hoàng, anh hùng gii phóng dân tc nh iu múa Dm ( Th Lý

Thng Kit), múa Dô ( Th Tn Viên và b tng ca ông), múa Xuân Ph

(Pha trn y&u t cung ình và dân gian)…

Ni dung múa dân gian có 3 iu chính: Cu thn linh hoc chào h+i, Sn

xut hoc chi&n u chng thiên tai, ngoi xâm; Tình yêu lao ng.

Ngôn ng ca múa dân gian ch y&u là các ng tác phn ánh quá trình

lao ng ca ngi dân làng xã: i cy, ánh cá, sn thú,…Song nó không quá

d# dãi mun th hin sao cng c. Ngi Vit có nhng iu múa trng, èn,

qut và c bit là nhng ng tác múa tay không vi tính cht ni bt là s

mm mi, uyn chuyn, tr tình, khoan thai. Ngi ngh s, a vào ng tác

múa tính hài hoà ng i ca v- .p; ng tác th hin c gii tính ca nhân

vt: n múa mm mi, uyn chuyn, khoan thai, múa tay là chính vi nhng

ng tròn trnh, un ln, không gãy góc, cơ th không vn ng mnh, chân

thng khép kín và dùng gi; múa nam phóng khoáng vi ng tác tay chân m(

rng, kho- nhng trong c'ng có mm. !"ng thi tình cm và tính cách nhân vt

cng c th hin ( ng tác múa. Nhng ng nét ln sóng c th hin

qua nhiu ng tác múa, tuy&n múa, i hình múa làm tôn nên sc thái vn hoá

lúa nc và nhng v- duyên dáng, tinh t&, kín áo ca ngi Vit. Nhng iu

múa ô, múa khèn ca ngi Mông, nhng iu múa khiên, múa giáo ca các dân

tc Tây Nguyên, xét v mt lut ng, to hình và tuy&n múa nó có nhiu im

phong phú và khác bit. Chính vì l/ ó, nên trong m0i tác phm múa òi h+i

ngi biên o múa phi nm bt c mt cách chính xác nhng y&u t ngôn

ng, i hình, cu trúc múa và nhng y&u t môi trng, xã hi, phong t%c, tp

quán, phn “h"n”, phn “sc” riêng bit ca m0i dân tc.

Ví d% nh: ng tác vai n chính (Tiu Kính) khác vi ng tác vai n lch

(Th Màu). Tiu Kính gun i ngón tay mt cách chân phơng, tun t, còn Th

Màu gun i ngón tay mt cách ngot ngoéo và chuyn ng tác t ngt: khi thì

chm rãi, khi thì nhanh và dng ( th& ngón tay d( dang.

Tính cht c l có trong múa dân gian nhng không quá siêu thc, huyn

bí, không " s, lng l1y mà bình d, trong sáng, hài hoà cân i, phn nh quan

nim thm m, ca dân tc. Sinh hot vn hoá thông qua biu di#n múa c

ngi dân th(ng th'c c trên phơng din cm th% và hiu bi&t.

S phát trin ca múa dân gian trong cng "ng a &n s phong

phú v làn iu và tích di#n. Ngi ngh s dân gian xut phát t làng quê, gn

bó vi cuc sng nông thôn nên h hiu và di#n gn vi i sng ca ngi dân

làng xã hơn. M0i min có nhng iu múa c trng và cng có khi s c trng

y c lan to ra nhiu cng "ng ngi ( khu vc khác. S di chuyn t

không gian vn hoá này ti không gian vn hoá khác, t thân ngh thut múa

không làm c, mà chính giá tr ca nó ã a &n nhiu vùng khác nhau. Khi

phân loi các iu múa dân gian, iu áng chú ý là s xut hin ph bi&n ca

iu múa chèo thuyn ( m i min t nc, i vào sinh hot vn hoá tinh thn

ca các cng "ng ( nhiu khu vc khác nhau.

Nh có s giao lu vn hoá gia nhiu tc ngi ã to ra nét phong phú

cho iu múa chèo thuyn.

Múa Dô ( 2 n Khánh Xuân) hay còn g i là Xuân ca cung ti làng Lip

Tuy&t, xã Lip H, huyn Quc Oai, tnh Hà Tây. !ây là iu múa th thn Tn

Viên và các b tng ca ông. Trong các phn nh hát th, hát chúc, hát dâng

hơng, dâng ru có múa tay ( Tay cm qut tng trng cho mái chèo). Các tay

chèo (g i là “con”) 'ng thành hai hàng d c, hng th3ng vào bàn th và hát va

xô làm ng tác chèo thuyn. Tay chèo thuyn (bng qut), chân trái hơi chùng

gi, chân phi hơi nhún khi ti&n khi lùi, ngi hơi  v phía trc (không gian là

hai vuông chi&u vi).

2 Hà Tây có hi hát chèo Tu khá ni ti&ng. !ây là hình th'c di#n xng

dân gian tng hp, va hát va múa có các trò chơi. Các bài hát có dân ca nghi l#

(hát th) và dân ca tr tình (hát b+ b). Hi hát chèo tu bt u t ngày rm &n

h&t ngày 23 tháng Giêng, di#n ra ( Tng Gi (Ph Hoài !'c), nay là xã Tân Hi,

Huyn !an Phng, Tnh Hà Tây. ! chun b cho bui hát, ngi ta làm thuyn

r"ng bng g0 dài 4-5m, rng 2m,  ch0 cho 13 cái tu và con tu (ngi) i li ca

hát, ( gia có lu nh+ trên cm c hi và 13 cái l ng cho 13 ngi. Ngoài thuyn

ra ngi ta còn làm nhng con voi có cm c. C voi và thuyn c gn bánh xe

g0 cho d# di chuyn. Hát chèo tàu có 3 hình th'c: khn, xô và ca khúc. Trong khi

hát ngi hát phi k&t hp vi ng tác múa nh ang chèo thuyn.

Hi Hát B Tro khá ph bi&n ( vùng "ng bng duyên hi min Trung.

Nó gn lin vi t%c th cá ông ca ng dân vùng ven bin. Tham gia hát B Tro

là nhng ng dân trong làng chài, c la ch n k, và mc trang ph%c truyn

thng khi hát. !i B Tro g"m: tng mi, tng lái và khong 10 thuyn viên.

Tt c u tay cm dm chèo c sơn ph&t  các màu. !i hát c sp x&p

theo i hình nh mt chi&c thuyn: phía trc là Tng mi, sau là Tng lái và

hai bên là các thuyn viên. H va i va làm ng tác chèo thuyn và hát,

Ngoài nhng hi hát có s$ d%ng ng tác múa chèo thuyn ( trên, hu

h&t các a phơng ca Vit Nam u có nhng l# hi truyn thng có s$ d%ng

iu múa này. S phát trin ca iu múa chèo thuyn t c% th &n cách iu (

cm qut thay cho cm mái chèo), nhng không vì th& mà ý ngha ca nó thay

i. S( d có s chuyn bi&n là do không gian biu di#n khác nhau. Ngoài m%c

ích tín ngng, iu múa này ã th hin tình yêu lao ng và s'c sáng to vn

hoá ca ngi Vit Nam. T hình nh c% th ca i sng, con ngi ã nhân

cách hoá thành hình tng ngh thut.

Qua hàng trm nm, ngh thut múa ca ngi Vit Nam ã phát trin

không ngng, t iu th'c ơn gin &n ph'c tp, t quy mô mt vùng m( rng

ra nhiu khu vc và phát trin vi nhiu hình th'c khác nhau, tr( thành bn sc

vn hoá Vit Nam.

Nghệ thuật múa Việt Nam

Chủ đề:

Tài liệu liên quan

Tài liêu mới

AI tóm tắt

Giới thiệu tài liệu

Đối tượng sử dụng

Từ khoá chính

Nội dung tóm tắt

Hỗ trợ

Phương thức thanh toán

Theo dõi chúng tôi