Nghị luận về lối sống người Việt khôn khéo hay khôn vặt

Đề bài: Nghị luận về lối sống người Việt khôn khéo hay khôn vặt<br /> <br /> Hướng dẫn<br /> <br /> Lối sống của con người Việt Nam truyền thống như thế nào? Lối sống ấy có những mặt <br /> nào là tích cực, mặt nào là tiêu cực?<br /> <br /> Tổ  tiên, ông cha chúng ta, nhân dân ta đã sống dưới chế độ  phong kiến hàng nghìn năm. <br /> Từ giữa thế kỷ 19 đến ngày thống nhất đất nước (30/4/1975), dân tộc ta chìm đắm dưới <br /> ách thống trị của thực dân Pháp suốt 80 năm, trải qua 30 năm kháng chiến chống Pháp và <br /> chống Mỹ  xâm lược. Nhắc lại vài nét lịch sử  như  vậy, để  thấy dân tộc ta đã trải qua <br /> muôn vàn khó khăn; lịch sử  và nền văn hóa đã tác động sâu sắc đến lối sống của con  <br /> người Việt Nam như thế nào?<br /> <br /> Nước ta ở về Đông Nam châu Á, thuộc về vùng nhiệt đới, nắng lắm, mưa nhiều, thiên tai <br /> (lũ lụt, bão tố…) xảy ra triền miên. Thủy, hỏa, đạo, tặc – bốn loại giặc lớn mà nhân dân <br /> luôn luôn phải đối mặt.<br /> <br /> Dân ta có nghề  trồng lúa nước lâu đời; lối canh tác thủ  công “con trâu đi trước, cái cày <br /> theo sau”.  Mãi đến đầu  thế  kỷ  21,  nền  nông  nghiệp  nước  ta  mới  được  cơ  giới  hóa <br /> (khoảng 80%). Cho đến nay (2013), nước ta mỗi năm xuất khẩu trên 7 triệu tấn gạo,  <br /> đứng thứ nhất, nhì trên thế giới, nhưng còn phải nhập giống lúa, phân bón, thuốc trừ sáu.<br /> <br /> Tuy đất nước đã có nhiều đổi mới; công nghiệp hóa, hiện đại hóa đang trên đà phát triển.  <br /> Báo chí cho biết nước ta hiện nay có mấy chục vạn tiến sĩ, giáo sư, vào hạng nhất, nhì <br /> khối ASEAN, nhưng nền công nghiệp nước ta còn ở tình trạng “lắp ráp”, nhiều phụ kiện,  <br /> máy móc của ô tô còn nhập khẩu; thậm chí đến chiếc ốc vít ô tô chưa sản xuất được!<br /> <br /> Nói đến trí tuệ trong xã hội ngày nay là nói đến sáng chế, phát minh, nói đến giải Nobel,<br /> … Nước ta chưa có. Đúng là  ở  ta “chưa ca tụng trí tuệ”. Hay vì thiếu nhân tài? Hay vì  <br /> nhân tài chưa được trọng dụng?<br /> <br /> Con người Việt Nam thông minh và sắc bén lắm! Có thua kém dân tộc nào? Các cuộc thi  <br /> quốc tế  về  Toán, Lý, Hóa, Sinh,… học sinh Việt Nam, năm nào cũng giành được nhiều <br /> huy chương (huy chương vàng, huy chương bạc).<br /> <br /> Trần Đình Hượu lại nhận xét “khôn khéo” là lối sống của người Việt Nam. Khôn khéo là  <br /> khôn ngoan và khéo léo; là cách  ứng xử, từ  lời nói đến cử  chỉ, việc làm đều tinh tế, sắc  <br /> bén. Do hoàn cảnh lịch sử mà phải khôn khéo trong làm ăn, trong cuộc sống. Không khôn <br /> khéo thì bị  ăn đòn! Biết “Miệng quan, trôn trẻ”, nên phải khôn khéo xa lánh cửa quan! <br /> Khôn khéo trong học tập: học thầy, học bạn, học trong sách, học trong thực tế, biết “đi <br /> một ngày đàng, học một sàng khôn”. Biết “tháng tám đói qua, tháng ba đói chết” nên phải <br /> sống cần kiệm. “Ăn đi trước, lội nước theo sau" là khôn vặt của loại người ích kỷ! Tuổi  <br /> trẻ chúng ta không nghĩ đến, không nên sống như thế!.<br /> <br /> Nhờ  khôn khéo mà biết “thủ  thế, giữ  mình, gỡ  được tình thế  khó khăn”. Không được  <br /> nóng vội, hấp tấp vì sẽ  làm hỏng việc. Biết lắng nghe và suy nghĩ chín chắn: “Ăn nhai,  <br /> nói nghĩ' là khôn khéo. Sống khiêm tốn, thật thà là khôn khéo, là người đức độ. Gần gũi <br /> người tốt, xa lánh kẻ xấu là khôn khéo.<br /> <br /> Ngày nay, đến ga tàu, bến xe, cổng bệnh viện, nơi bán vé,… ai cũng phải khôn khéo, thủ <br /> thế. Muốn được bình yên, vô sự thì phải khôn khéo. Không a dua, không đua đòi, tránh xa <br /> các tệ nạn,… là sống khôn khéo.<br /> <br /> Có biết ứng xử như thế mới là người khôn.<br /> <br /> Theo ý tôi, tuổi trẻ  chúng ta phải học tập tốt, tu dưỡng tốt để  trở  nên người khôn khéo. <br /> Chúng ta cần học tốt ngoại ngữ, học tốt khoa học kỹ thuật để nâng cao tầm trí tuệ, đặng <br /> phục vụ Tổ quốc và nhân dân.<br /> <br /> BÀI LÀM 2<br /> <br /> Bước vào thời hội nhập, xây dựng nền văn hóa Việt Nam đậm đà bản sắc dân tộc là một  <br /> yêu cầu vô cùng quan trọng của toàn Đảng, toàn dân ta. Trong hoàn cảnh đó, có người đặt  <br /> câu hỏi: “Lối sống của người Việt Nam truyền thống là thế nào”.<br /> Nhà nghiên cứu văn hóa Trần Đình Hượu cho rằng: "Không ca tụng trí tuệ mà ca tụng sự <br /> khôn khéo. Khôn khéo là ăn đi trước, lội nước theo sau, biết thủ thế, giữ mình, gỡ  được <br /> tình thế khó khăn".<br /> <br /> Có thể nói đó là một ý kiến sắc sảo và xác đáng. Trí tuệ  và khôn khéo là hai phẩm chất  <br /> cần có của con người văn hóa. Trí tuệ là khả năng nhận thức, suy xét bằng bộ  óc. Có trí  <br /> tuệ mới có thông minh. Có trí tuệ mới có tưởng tượng, ghi nhớ, thu nhận kiến thức. Khôn  <br /> khéo là khôn ngoan, khéo léo, nhanh nhạy, linh hoạt trong ứng xử. Biết cách ăn nói, cư xử,  <br /> hành động hợp với tình thế  và lòng người là khôn khéo. Trái với khôn khéo là vụng về,  <br /> đần độn, ngờ nghệch!<br /> <br /> Ý kiến của Trần Đình Hượu vừa nêu lên mặt hạn chế (không ca tụng trí tuệ), vừa nêu lên <br /> mặt tích cực (ca tụng sự khôn khéo), đồng thời chỉ rõ những biểu hiện và tác dụng của lối <br /> sống khôn khéo như là “ăn đi trước, lội nước theo sau”, “biết thủ thế, giữ mình, gỡ được <br /> tình thế khó khăn”.<br /> <br /> Tại sao lối sống của người Việt Nam truyền thống lại “không ca tụng trí tuệ mà ca tụng  <br /> sự khôn khéo”?<br /> <br /> Nền văn hóa Việt Nam, nền văn minh sông Hồng là nền văn hóa, nền văn minh phát triển <br /> qua hàng nghìn năm của cư dân trồng lúa nước, bị khép kín trong lũy tre, không có nhu cầu  <br /> lưu chuyển, trao đổi, không có sự kích thích của đô thị. Trong 4 giai tầng xã hội: sĩ, nông, <br /> công, thương, ta thấy công, thương nằm  ở  dưới đáy bị  coi nhẹ. Vì thế  qua hàng nghìn  <br /> năm dựng nước, dân tộc Việt Nam ta không có một ngành khoa học, kĩ thuật nào phát  <br /> triển đến thành tựu, có truyền thống. Việc học cử  tử  cũng chỉ  xoay quanh tứ  thư, ngũ  <br /> kinh. Chuyện quan trạng cân voi, xâu sợi chỉ qua trôn con ốc xoắn, sứ giả dùng lọng, tàn <br /> nhảy từ lầu cao xuống mặt đất an toàn, v.v… cũng chỉ ca tụng sự khôn khéo. Con trâu đi <br /> trước, cái cày theo sau là hình ảnh cố hữu trên đồng quê. Năm I960 nông dân ta mới có cái  <br /> cày 51 cải tiến! Cho đến nay, ta chỉ  mới có cóng nghệ  “lắp ráp” mà chưa có thành tựu  <br /> phát minh nào! Do bị  ngoại bang thống trị, do chiến tranh kéo dài, do chế  độ  bao cấp, <br /> v.v… mà lối sống dân ta “không ca tụng trí tuệ”.<br /> Tục ngữ có câu: “Ăn cỗ  đi trước, lội nước theo sau”, theo tôi đó là sự  khôn vặt thể hiện  <br /> lối sống, lối ứng xử của tâm lý tiểu nông, ích kỉ.<br /> <br /> Sống trong xã hội mà thiên tai, địch họa triền miên, bị áp bức bóc lột nặng nề, phải gồng  <br /> mình lên vì tôi tức, vì suu cao thuế  nặng. Cho nên con người Việt Nam phải biết sống <br /> khôn khéo. Có khôn khéo mới biết thủ  thế, giữ  mình, gỡ  được tình thế  khó khăn. Nhân  <br /> dân ta, nhất là bà con dân cày chỉ ước mong được mùa, no cơm ấm áo, sống yên phận thủ <br /> thường giữa thời thái bình. Phải sống thật khôn khéo mới an cư lạc nghiệp.<br /> <br /> Lối sống khôn khéo đã được đúc kết qua nhiều câu tục ngữ. Nhận rõ “Miệng quan, trôn <br /> trẻ”, “Quan thấy kiện như kiến thấy mỡ”, “Được vạ  má sưng”, nên phải khôn khéo xa <br /> lánh cửa quan! Phải thủ thế! Vào cửa quan thời nào cũng khó, “Vào cửa quan không có lối <br /> nói bằng nước dãi” (Bước đường cùng – Nguyễn Công Hoan), “Chui qua cái cửa tò vò / <br /> Phải cúi mà bò, kẻo vỡ mặt ral” (Tục ngữ)… Vốn biết thế, nên người dân đen phải khôn  <br /> khéo để giữ mình!<br /> <br /> Biết “Tháng tám đói qua, tháng ba đói chết” nên phải tiết kiệm, phải “tích cốc phòng cơ”.  <br /> Biết rằng: “Tậu trâu, lấy vợ, làm nhà I Cả  ba việc  ấy đểu là khó thay!” nên phải hành <br /> động thận trọng khôn khéo. Có khôn khéo mới biết sống tế nhị, văn minh, lịch thiệp. Có <br /> khôn khéo mới được sống yên vui, thanh nhàn.<br /> <br /> Trong phong trào xây dựng nếp sống mới con người văn hóa, phong trào “5 không, 3 sạch” <br /> hiện nay, theo tôi, ai cũng cần biết sống khôn khéo.<br /> <br /> Bố mẹ tôi chỉ  học hết lớp 7, lao động thủ  công; chị  em tôi may mắn được học hành chu  <br /> đáo. Chị tôi học Đại học Y khoa; tôi và các bạn tôi đang dự thi Đại học – Cao đẳng. Tuổi <br /> trẻ chúng tôi đang hăm hở học tập, luyện tập, lúc nào cũng tự  nhắc nhở mình, động viên  <br /> nhau nỗ  lực vươn lên trên con đường khoa học kỹ  thuật, đồng thời biết sống đẹp, sống <br /> có văn hóa.<br /> <br /> Lúc này, ngồi trong phòng thi Đại học, đọc và suy ngẫm về  ý kiến của nhà nghiên cứu <br /> Trần Đình Hượu, tôi càng thấm thía về lối sống của ông cha ta, tổ tiên ta.<br />  <br />