Đ bài: Ngh lu n xã h i v bi n đi khí h u ề ị ậ ộ ề ế ổ ậ
Bài làm
Có m t câu nói đc khá ph bi n th này: Con ng i đi x v i thiên nhiên nh th nàoộ ượ ổ ế ế ườ ố ử ớ ư ế
thì thiên nhiên s đi x v i con ng i nh th y. V i t c đ tăng tr ng chóng m tẽ ố ử ớ ườ ư ế ấ ớ ố ộ ưở ặ
c a các n n kinh t , s xu t hi n tràn lan c a các khu công nghi p và s l ng ngày càngủ ề ế ự ấ ệ ủ ệ ố ượ
tăng lên c a ph ng ti n giao thông, m t trái c a s phát tri n đang ngày càng đt raủ ươ ệ ặ ủ ự ể ặ
nh ng thách th c khó gi i quy t v môi tr ng đi v i t t c loài ng i trên đa c u.ữ ứ ả ế ề ườ ố ớ ấ ả ườ ị ầ
M t trong nh ng v n đ nh c nh i nh t chính là bi n đi khí h u.ộ ữ ấ ề ứ ố ấ ế ổ ậ
Th c v y, nhân lo i đang đng tr c nguy c b di t vong do tác đng c a n n ô nhi mự ậ ạ ứ ướ ơ ị ệ ộ ủ ạ ễ
môi tr ng d n đn s bi n đi khí h u và nh ng thiên tai g n đây nh đng đt, sóngườ ẫ ế ự ế ổ ậ ữ ầ ư ộ ấ
th n, núi l a… đang gây nên nh ng hi m h a khôn l ng cho nhân lo i. Các nhà khoaầ ử ữ ể ọ ườ ạ
h c g i chung ngu n g c c a nh ng v n đ y là Bi n đi khí h u. V y th c ch t bi nọ ọ ồ ố ủ ữ ấ ề ấ ế ổ ậ ậ ự ấ ế
đi khí h u là gì? Theo đnh nghĩa c a Công c Khung Liên Hi p Qu c, bi n đi khíổ ậ ị ủ ướ ệ ố ế ổ
h u là s thay đi c a khí h u, đc quy đnh tr c ti p hay gián ti p là do ho t đng c aậ ự ổ ủ ậ ượ ị ự ế ế ạ ộ ủ
con ng i làm thay đi thành ph n khí quy n, và đóng góp thêm vào s bi n đng khí h uườ ổ ầ ể ự ế ộ ậ
t nhiên quan sát đc trong kho ng th i gian so sánh đc.ự ượ ả ờ ượ
Có r t nhi u bi u hi n c a vi c khí h u b bi n đi. Đc tr ng nh t là s nóng lên toànấ ề ể ệ ủ ệ ậ ị ế ổ ặ ư ấ ự
c u. S nóng lên toàn c u đc th hi n r t rõ ràng v i vi c nhi t đ trái đt ngày càngầ ự ầ ượ ể ệ ấ ớ ệ ệ ộ ấ
nóng lên gây hi n t ng El-nino, s tan băng trên di n r ng và m c n c bi n dâng caoệ ượ ự ệ ộ ự ướ ể
b t bình th ng. Đi u này gây nên nh ng h u qu không th l ng tr c đc đnấ ườ ề ữ ậ ả ể ườ ướ ượ ế
chính đi s ng con ng i trên m i qu c gia hay vùng lãnh th .ờ ố ườ ọ ố ổ
Nguyên nhân tr c ti p gây nên nh ng đi u đó là hi u ng nhà kính. Theo các nghiên c u,ự ế ữ ề ệ ứ ứ
hi u ng nhà kính t nhiên giúp duy trì và phát tri n s s ng trái đt. Nh ng d i tácệ ứ ự ể ự ố ở ấ ư ướ
đng c a khí th i x ra môi tr ng trong ho t đng s n xu t, phát tri n công nghi p,ộ ủ ả ả ườ ạ ộ ả ấ ể ệ
hi u ng nhà kính có di n bi n ph c t p và bi n đi theo h ng tiêu c c. V y nh ng đóệ ứ ễ ế ứ ạ ế ổ ướ ự ậ ư
ch là nguyên nhân trên b m t. Nguyên nhân sâu xa, là ngu n c n c a m i chuy n l iỉ ề ặ ồ ơ ủ ọ ệ ạ
chính là do con ng i. S tác đng c a con ng i t i thiên nhiên nh : ch t phá r ng m tườ ự ộ ủ ườ ớ ư ặ ừ ấ
cân b ng sinh thái, s d ng hóa ch t nh thu c sâu, thu c c thi u khoa h c, r i khói vàằ ử ụ ấ ư ố ố ỏ ế ọ ồ
ch t th i công nghi p, ch t th i đô th x tr c ti p ra môi tr ng bên ngoài mà không quaấ ả ệ ấ ả ị ả ự ế ườ
x lý đã làm th ng t ng ozon gây nên hi u ng nhà kính và tình tr ng nóng d n lên c aử ủ ầ ệ ứ ạ ầ ủ
trái đt. Con ng i không ng ng xây d ng, đc khoét trái đt, xây h m, khai thác m làmấ ườ ừ ự ụ ấ ầ ỏ
bi n d ng l p v trái đt. Con ng i v i nh ng h n thù, tham v ng bá ch th gi i,ế ạ ớ ỏ ấ ườ ớ ữ ậ ọ ủ ế ớ
không ng ng ch y đua vũ trang, s n xu t vũ khí hóa h c, bom đn, gây chi n tranh liênừ ạ ả ấ ọ ạ ế
miên…
T t c vi c làm c a con ng i s d n đn s gi n d c a thiên nhiên và báo hi u sấ ả ệ ủ ườ ẽ ẫ ế ự ậ ữ ủ ệ ự
di t vong c a trái đt. R i đn m t ngày nào đó, nhân lo i s b di t vong do chính nh ngệ ủ ấ ồ ế ộ ạ ẽ ị ệ ữ
vi c làm mà mình gây ra. Và đi u đó đang x y ra ngay trong chính cu c s ng c a chúngệ ề ả ộ ố ủ
ta, di n ra hàng ngày, hàng gi . Tr c tiên, bi n đi khí h u và l ng cacbon dioxit ngàyễ ờ ướ ế ổ ậ ượ
càng tăng cao đang th thách các h sinh thái c a chúng ta. H u qu là thi u h t ngu nử ệ ủ ậ ả ế ụ ồ
n c ng t, không khí b ô nhi m n ng, năng l ng và nhiên li u khan hi m. Và kéo theoướ ọ ị ễ ặ ượ ệ ế
là hàng lo t các v n đ y t , xã h i liên quan khác không ch nh h ng đn đi s ng c aạ ấ ề ế ộ ỉ ả ưở ế ờ ố ủ
chúng ta mà còn là v n đ sinh t n. Không ch v y, nhi t đ Trái Đt tăng cao b t th ngấ ề ồ ỉ ậ ệ ộ ấ ấ ườ
đang làm cho các loài sinh v t bi n m t ho c có nguy c tuy t ch ng. Kho ng 50% cácậ ế ấ ặ ơ ệ ủ ả
loài đng th c v t s đi m t v i nguy c tuy t ch ng vào năm 2050 n u nhi t đ tráiộ ự ậ ẽ ố ặ ớ ơ ệ ủ ế ệ ộ
đt tăng thêm t 1,1 đn 6,4 đ C n a. S m t mát này là do m t môi tr ng s ng vì đtấ ừ ế ộ ữ ự ấ ấ ườ ố ấ
b hoang hóa, do n n phá r ng và do n c bi n m lên. Các nhà sinh v t h c nh n th yị ạ ừ ướ ể ấ ậ ọ ậ ấ
đã có m t s loài đng v t di c đn vùng c c đ tìm môi tr ng s ng có nhi t đ phùộ ố ộ ậ ư ế ự ể ườ ố ệ ộ
h p. Ví d nh là loài cáo đ, tr c đây chúng th ng s ng B c M thì nay đã chuy nợ ụ ư ỏ ướ ườ ố ở ắ ỹ ể
lên vùng B c c c.ắ ự
V kinh t : Các thi t h i v kinh t do bi n đi khí h u gây ra cũng ngày càng tăng theoề ế ệ ạ ề ế ế ổ ậ
nhi t đ trái đt. Các c n bão l n làm mùa màng th t bát, tiêu phí nhi u t đô la; ngoài ra,ệ ộ ấ ơ ớ ấ ề ỉ
đ kh ng ch d ch b nh phát tán sau m i c n bão lũ cũng c n m t s ti n kh ng l . Khíể ố ế ị ệ ỗ ơ ầ ộ ố ề ổ ồ
h u càng kh c nghi t càng làm thâm h t các n n kinh t .Các t n th t v kinh t nhậ ắ ệ ụ ề ế ổ ấ ề ế ả
h ng đn m i m t c a đi s ng. Ng i dân ph i ch u c nh giá c th c ph m và nhiênưở ế ọ ặ ủ ờ ố ườ ả ị ả ả ự ẩ
li u leo thang; các chính ph ph i đi m t v i vi c l i nhu n t các ngành du l ch và côngệ ủ ả ố ặ ớ ệ ợ ậ ừ ị
nghi p gi m sút đáng k , nhu c u th c ph m và n c s ch c a ng i dân sau m i đtệ ả ể ầ ự ẩ ướ ạ ủ ườ ỗ ợ
bão lũ r t c p thi t, chi phí kh ng l đ d n d p đng đ nát sau bão lũ, và các căngấ ấ ế ổ ồ ể ọ ẹ ố ổ
th ng v đng biên gi i.ẳ ề ườ ớ
Ch a bao gi gi i y h c l i b t l c tr c các ch ng lo i virus, vi khu n nh hi n nay.ư ờ ớ ọ ạ ấ ự ướ ủ ạ ẩ ư ệ
Nhi t đ tăng cùng v i lũ l t và h n hán đã t o đi u ki n thu n l i cho các con v tệ ộ ớ ụ ạ ạ ề ệ ậ ợ ậ
truy n nhi m nh mu i, ve, chu t,… sinh sôi n y n , truy n nhi m b nh gây nguy h iề ễ ư ỗ ộ ả ở ề ễ ệ ạ
đn s c kh e c a nhi u b ph n dân s trên th gi i. T ch c WHO đa ra báo cáo r ngế ứ ỏ ủ ề ộ ậ ố ế ớ ổ ứ ư ằ
các d ch b nh nguy hi m đang lan tràn nhi u n i trên th gi i h n bao gi h t. Nh ngị ệ ể ở ề ơ ế ớ ơ ờ ế ữ
vùng tr c kia có khí h u l nh gi đây cũng xu t hi n các lo i b nh nhi t đi.Hàng nămướ ậ ạ ờ ấ ệ ạ ệ ệ ớ
có kho ng h n 150 ngàn ng i ch t do các b nh có liên quan đn bi n đi khí h u, tả ơ ườ ế ệ ế ế ổ ậ ừ
b nh tim do nhi t đ tăng quá cao, đn các v n đ hô h p và tiêu ch y nh h ng đnệ ệ ộ ế ấ ề ấ ả ả ưở ế
m t b ph n không nh dân s th gi i. Th m chí m t s qu c gia đã có s xu t hi nộ ộ ậ ỏ ố ế ớ ậ ở ộ ố ố ự ấ ệ
c a vi khu n kháng kháng sinh gây r i lo n cho vi c nghiên c u v c-xin phòng b nh.ủ ẩ ố ạ ệ ứ ắ ệ
Ngay c Vi t Nam, chúng ta cũng đang cùng chung m t s ph n nh v y.ả ở ệ ộ ố ậ ư ậ
Trong khi đang ch đi nh ng quy t sách các cu c h p bàn c a các nhà khoa h c, cácờ ợ ữ ế ở ộ ọ ủ ọ
nguyên th qu c gia, m i ng i trong chúng ta hãy t c u l y mình b ng cách chung tayủ ố ỗ ườ ự ứ ấ ằ
b o v môi tr ng thông qua nh ng hành đng thi t th c: Không đt phá r ng, khai thácả ệ ườ ữ ộ ế ự ố ừ
khoáng s n m t cách b a bãi, gây hu ho i môi tr ng, làm m t cân b ng sinh thái.ả ộ ừ ỷ ạ ườ ấ ằ
Không th i d u, m , hóa ch t đc h i, ch t phóng x quá gi i h n cho phép, các ch tả ầ ỡ ấ ộ ạ ấ ạ ớ ạ ấ
th i, xác đng v t, th c v t, vi khu n, siêu vi khu n đc h i và gây d ch b nh vào ngu nả ộ ậ ự ậ ẩ ẩ ộ ạ ị ệ ồ
n c; không chôn vùi, th i vào đt các ch t đc h i quá gi i h n cho phép; các qu c giaướ ả ấ ấ ộ ạ ớ ạ ố
cam k t không s d ng và s n xu t vũ khí hóa h c, không gây chi n tranh; n u dùng đi nế ử ụ ả ấ ọ ế ế ệ
h t nhân ph i có quy trình ch t ch đ b o qu n tránh s c kh ng khi p có th x y đnạ ả ặ ẽ ể ả ả ự ố ủ ế ể ả ế
b t c lúc nào.Nhà n c ph i x lý nghiêm nh ng tr ng h p vi ph m…Đc bi t c nấ ứ ướ ả ử ữ ườ ợ ạ ặ ệ ầ
nâng cao ý th c cũng nh ki n th c b o v môi tr ng cho h c sinh, sinh viên – l a tu iứ ư ế ứ ả ệ ườ ọ ứ ổ
gánh vác trên mình tr ng trách c a đt n c trong t ng lai không xa.ọ ủ ấ ướ ươ
Đ có m t t ng lai t i sáng, vi c kh c ph c và c i t o thiên nhiên c n đt lên hàngể ộ ươ ươ ệ ắ ụ ả ạ ầ ặ
đu. Con ng i nên nh ch m t hành đng r t nh c a mình cũng có th đy trái đt điầ ườ ớ ỉ ộ ộ ấ ỏ ủ ể ẩ ấ
đn ngày t n th . Đng th i c nhân lo i ph i cùng chung tay gi i quy t bi n đi khíế ậ ế ồ ờ ả ạ ả ả ế ế ổ
h u – m t v n đ toàn c u ch không ph i v n đ c a riêng qu c gia hay cá nhân nàoậ ộ ấ ề ầ ứ ả ấ ề ủ ố
khác.
Bài s 2ố
Nhân lo i đang đng tr c nguy c b di t vong do tác đng c a n n ô nhi m môi tr ngạ ứ ướ ơ ị ệ ộ ủ ạ ễ ườ
d n đn "s bi n đi khí h u và nh ng thiên tai g n đây nh đng đt, sóng th n, núiẫ ế ự ế ổ ậ ữ ầ ư ộ ấ ầ
l a… đang gây nên nh ng hi m h a khôn l ng cho nhân lo i".ử ữ ể ọ ườ ạ
T vài năm tr l i đây nhân lo i ph i đng tr c nh ng đe d a c a thiên nhiên, thiên taiừ ở ạ ạ ả ứ ướ ữ ọ ủ
và d ch b nh gây nguy h i cho đi s ng con ng i. Còn nh năm 2005, sóng th n đã cu nị ệ ạ ờ ố ườ ớ ầ ố
trôi hàng ch c ngàn ng i Thái Lan và Indonesia. Năm 2008, đng đt làm tan hoang Tụ ườ ở ộ ấ ứ
Xuyên (Trung Qu c). Và m i đây nh t, tháng 3/2011, đng đt và sóng th n đã làm choố ớ ấ ộ ấ ầ
Nh t B n tr thành vùng đt ch t. H n hai m i ngàn ng i ch t, c s v t ch t kinh tậ ả ở ấ ế ơ ươ ườ ế ơ ở ậ ấ ế
b tàn phá n ng n . Ngoài nh ng bi n c v đng đt, sóng th n, ta còn g p nh ng hi nị ặ ề ữ ế ố ề ộ ấ ầ ặ ữ ệ
t ng th i ti t l nh : El Nino đã gây h n hán Australia và l t l i Nam M (2006-ượ ờ ế ạ ư ạ ở ụ ộ ở ỹ
2007). Hi n t ng băng tan B c c c, l t l i Thái Lan. Vi t Nam (2010). Ngày càngệ ượ ở ắ ự ụ ộ ở ệ
nhi u làng "Ung th " xu t hi n Vi t Nam và th gi i… đây là nh ng con s đáng báoề ư ấ ệ ở ệ ế ớ ữ ố
đng, cho th y s n i gi n c a thiên nhiên tr c nh ng sai l m c a con ng i.ộ ấ ự ổ ậ ủ ướ ữ ầ ủ ườ
Nguyên nhân d n đn nh ng h u qu trên là do: S tác đng c a con ng i t i thiênẫ ế ữ ậ ả ự ộ ủ ườ ớ
nhiên nh : ch t phá r ng m t cân b ng sinh thái, s d ng hóa ch t nh thu c sâu, thu cư ặ ừ ấ ằ ử ụ ấ ư ố ố
c thi u khoa h c. R i khói th i công nghi p, khói th i đô th làm th ng t ng OZon gâyỏ ế ọ ồ ả ệ ả ị ủ ầ
nên hi u ng nhà kính và tình tr ng nóng d n lên c a trái đt. Con ng i không ng ngệ ứ ạ ầ ủ ấ ườ ừ
xây d ng, đc khoét trái đt, xây h m, khai thác m làm bi n d ng l p v trái đt. Conự ụ ấ ầ ỏ ế ạ ớ ỏ ấ
ng i v i nh ng h n thù, tham v ng bá ch th gi i, không ng ng ch y đua vũ trang, s nườ ớ ữ ậ ọ ủ ế ớ ừ ạ ả
xu t vũ khí hóa h c, bom đn, gây chi n tranh liên miên… T t c s d n đn s gi n dấ ọ ạ ế ấ ả ẽ ẫ ế ự ậ ữ
c a thiên nhiên và báo hi u s di t vong c a trái đt. Theo l ch c a ng i Maya năm 2012ủ ệ ự ệ ủ ấ ị ủ ườ
là năm t n th , nhà tiên tri Vanga d đoán: sau năm 2010 s là đng đt, núi l a và sóngậ ế ự ẽ ộ ấ ử
th n… nay đang tr thành s th t.ầ ở ự ậ
Nhân lo i ph i hành đng nh th nào?ạ ả ộ ư ế
Hãy chung tay b o v môi tr ng b ng nh ng hành đng thi t th c: Không đc: đt pháả ệ ườ ằ ữ ộ ế ự ượ ố
r ng, khai thác khoáng s n m t cách b a bãi, gây hu ho i môi tr ng, làm m t cân b ngừ ả ộ ừ ỷ ạ ườ ấ ằ
sinh thái. Không th i d u, m , hóa ch t đc h i, ch t phóng x quá gi i h n cho phép,ả ầ ỡ ấ ộ ạ ấ ạ ớ ạ
các ch t th i, xác đng v t, th c v t, vi khu n, siêu vi khu n đc h i và gây d ch b nhấ ả ộ ậ ự ậ ẩ ẩ ộ ạ ị ệ
vào ngu n n c; không chôn vùi, th i vào đt các ch t đc h i quá gi i h n cho phép; cácồ ướ ả ấ ấ ộ ạ ớ ạ
qu c gia cam k t không s d ng và s n xu t vũ khí hóa h c, không gây chi n tranh; n uố ế ử ụ ả ấ ọ ế ế
dùng đi n h t nhân ph i có quy trình ch t ch đ b o qu n tránh s c kh ng khi p nhệ ạ ả ặ ẽ ể ả ả ự ố ủ ế ư
v n lò ph n ng h t nhân Nh t (2011), v n lò h t nhân Checnobun Nga (1986)ụ ổ ả ứ ạ ở ậ ụ ổ ạ ở
gây bao đau th ng cho con ng i.ươ ườ
Vì t ng lai c a trái đt, c a nhân lo i, b n và tôi hãy chung tay b o v môi tr ng!ươ ủ ấ ủ ạ ạ ả ệ ườ
Bài s 3ố
B nh d ch, chi n tranh,…đu là nh ng n i lo l n c a toàn xã h i. Và bi n đi khí h uệ ị ế ề ữ ỗ ớ ủ ộ ế ổ ậ
luôn là v n đ nóng h i đc đa ra đ tranh lu n. Nó không là v n đ c a riêng m tấ ề ổ ượ ư ể ậ ấ ề ủ ộ
qu c gia nào mà là v n đ chung c a toàn xã h i.ố ấ ề ủ ộ
Bi n đi khí h u là s thay đi c a khí h u di n ra trong m t kho ng th i gian dài, tácế ổ ậ ự ổ ủ ậ ễ ộ ả ờ
đng đn môi tr ng s ng c a nhi u sinh v t trên Trái Đt. Nó có th là s nóng lên c aộ ế ườ ố ủ ề ậ ấ ể ự ủ
trái đt, s dâng cao m c n c bi n do tan băng, s thay đi c ng đ ho t đng c a quáấ ự ự ướ ể ự ổ ườ ộ ạ ộ ủ
trình hoàn l u khí quy n, chu trình tu n hoàn n c trong t nhiên.ư ể ầ ướ ự
Nguyên nhân d n t i vi c bi n đi khí h u vô cùng đa d ng. Nó có th là do s thay điẫ ớ ệ ế ổ ậ ạ ể ự ổ
c a môi tr ng thiên nhiên, hi u ng nhà kính tăng lên trong khí quy n m c đ cao…ủ ườ ệ ứ ể ở ứ ộ
Tuy nhiên nguyên nhân có tác đng l n nh t chính là do con ng i. Vì m t đ dân s giaộ ớ ấ ườ ậ ộ ố
tăng nhanh chóng, nhu c u nhà , l ng th c tăng cao, các nhà máy xí nghi p đc xâyầ ở ươ ự ệ ượ
d ng nhi u…Trong khi đó, r ng b khai thác và phá h y, nhi u loài đng v t hoang dãự ề ừ ị ủ ề ộ ậ
g n nh r i vào tuy t ch ng…S m t cân b ng trong h sinh thái đã d n đn nh ng thayầ ư ơ ệ ủ ự ấ ằ ệ ẫ ế ữ