Đ bài: Ngh lu n xã h i v m t thói quen x u trong xã h i: s n nh bề ị ậ ộ ề ộ ấ ộ ự ị ợ
Bài làm
Xu n nh t c khen ng i quá đáng hay hoang t ng n y sinh t quy n l i riêng t , có thị ứ ợ ưở ả ừ ề ợ ư ể
đc đnh nghĩa: “Đó là c chi đáng khinh b . Đó là quà t ng x u xa và ch là bài h c c aượ ị ử ỉ ặ ấ ỉ ọ ủ
nh ng k h m hĩnh”. K n nh hót th ng là nh ng tên ích k nguy hi m. Nó c nhét vàoữ ẻ ợ ẻ ị ườ ữ ỉ ể ố
trí óc con ng i nh ng đi u h o hòm ki m chát ân hu hay đi l i s giúp đ th t lòng.ườ ữ ề ư ả ế ệ ổ ạ ự ỡ ậ
Đó là k x u xa nh t trong s nh ng k thù. Nó v a là t i ph m, v a là nhân ch ng: “Kẻ ấ ấ ố ữ ẻ ừ ộ ạ ừ ứ ẻ
này l a d i ng i phán x , k kia l a d i chúng ta”. M t tri t gia nói r ng: “Trong sừ ố ườ ử ẻ ừ ố ộ ế ằ ố
nh ng con thú hoang dã thì con thú gièm pha là đáng s nh t, còn trong s nh ng ng iữ ợ ấ ố ữ ườ
trong nhà thì đáng s nh t là k xu n nh”. K n nh hót ch tìm ki m cái l i ích riêng t vàợ ấ ẻ ị ẻ ị ỉ ế ợ ư
nó s ng nh vào nh ng k đã l ng nghe nó.ố ờ ữ ẻ ắ
Nh ng k chân chính th ng ít b l a g t b i s n nh hót, b i tâm đa c a k tìm ki m cáiữ ẻ ườ ị ừ ạ ở ự ị ở ị ủ ẻ ế
l i ích riêng t và s ng nh vào nh ng k đã l ng nghe nó. Trong m t s b c th v i l iợ ư ố ờ ữ ẻ ắ ộ ố ứ ư ớ ờ
l d u dàng, Louis Veuillot k r ng hàng ngày ông nh n đc nh ng l i tán d ng c aẽ ị ể ằ ậ ượ ữ ờ ươ ủ
bi t bao b n bè thân, s . R i cũng hàng ngày, đng tr c t m g ng đ c o m t, ông tế ạ ơ ồ ứ ướ ấ ươ ể ạ ặ ự
h i: “Ta s c o nh n bao nhiêu ng i?”.ỏ ẽ ạ ẵ ườ
M t ng i có ch c v , không mu n b k thu c quy n kh ng ch , ph i đng đu ch ngộ ườ ứ ị ố ị ẻ ộ ề ố ế ả ươ ầ ố
l i b n xu ph , n nh hót. Chúng c n m ch y u c a anh ta, làm cho anh ta tin ph c, vàạ ọ ụ ị ố ắ ỗ ế ủ ụ
coi nh ng ng i khác đu là k thù ngh ch.ữ ườ ề ẻ ị
M t hôm, vua Henry V đi ngang qua Amiens nghe th y m t v quan tòa đang di n thuy t.ộ ấ ộ ị ễ ế
Ông ta ráng c trình bày nh ng tiêu đ nh : “R t l n, r t m nh, r t t t, r t nhân t , r tổ ữ ề ư ấ ớ ấ ạ ấ ố ấ ừ ấ
cao th ng”. Nhà vua bèn nói: “Hãy thêm là r t m t!”. Nhà vua làm ông quan tòa s ng s t.ượ ấ ệ ử ố
Ng i t tr ng không bao gi n nh hót. S ca ng i, còn g i là “tâng b c” là l i nói bùi tai,ườ ự ọ ờ ị ự ợ ọ ố ờ
cách g i c m ng t ngào c t đ cho ng i nghe th y d ch u và nh n m nh v s thànhợ ả ọ ố ể ườ ấ ễ ị ấ ạ ề ự
công c a anh ta.ủ
Công t c De Mornay n i ti ng v ngh thu t t l i khen t ng. Vào năm 1862, t iướ ổ ế ề ệ ậ ỏ ờ ặ ạ
Clermont Ferrand, ông k t thúc bài di n văn b ng lòng khen ng i hoàng h u “là ng i đãế ễ ằ ợ ậ ườ
đa nhi u ân hu lên ngai vàng, và hàng ngày ban b xu ng th n dân bi t bao nhiêu lòngư ề ệ ố ố ầ ế
nhân ái”.
L i khen ng i ph i chân th c, thích h p, xúc đng. Nó m ra nh ng l i tán d ng màờ ợ ả ự ợ ộ ở ữ ờ ươ
ng i la ch a di n đt h t và cũng tìm th y đó đy s khoan dung. Nh ng n u khenườ ư ễ ạ ế ấ ở ầ ự ư ế
t ng l li u thì có khi làm t n th ng t i tính khiêm t n. N u nói thái quá thì tr thành kìặ ộ ễ ổ ươ ớ ố ế ở
c c, đôi khi còn b ng i nghe ph n đi. S khen t ng ph i đc cân nh c cho h p lí vàụ ị ườ ả ố ự ặ ả ượ ắ ợ
công b ng, nh t là khi h th p giá tr c a ng i này đ khen t ng ng i kia. Ch ng h nằ ấ ạ ấ ị ủ ườ ể ặ ườ ẳ ạ
có k nói “Anh cũng r ng rãi nh A, còn B thì hà ti n”. Ph i trân tr ng l i khuyên và c nẻ ộ ư ệ ả ọ ờ ầ
lánh xa nó. Ng i ta l ng nghe và c ch khiêm t n ngay khi đc khen, không nên t vườ ắ ử ỉ ố ượ ỏ ẻ
vui m ng trên nét m t và ch t v c m n b ng cách nói: tôi ch làm h t b n ph n. Có lừ ặ ỉ ỏ ẻ ả ơ ằ ỉ ế ổ ậ ẽ
khôn ngoan h n là đng nói gì c …ơ ừ ả
Bài s 2ố
Trong cu c s ng c a chúng ta, nh ng l i khen là vô cùng c n thi t đ khích l , đng viênộ ố ủ ữ ờ ầ ế ể ệ ộ
hay khen ng i ai đó. L i khen giúp h c m th y t hào v nh ng vi c mình đã làm đcợ ờ ọ ả ấ ự ề ữ ệ ượ
và c g ng làm t t h n n a. Tuy nhiên, nh ng l i khen mang tính ch t n nh b thì khôngố ắ ố ơ ữ ữ ờ ấ ị ợ
t t chút nào. Tuân T đã t ng nói: “ Ng i chê ta mà chê ph i là th y ta, ng i khen ta màố ử ừ ườ ả ầ ườ
khen ph i là b n ta, nh ng k vu t ve, n nh b ta chính là k thù c a ta v y.” Trong câuả ạ ữ ẻ ố ị ợ ẻ ủ ậ
nói bao g m ba đi t ng: “Ng i chê ta”, “ng i khen ta”, “k vu t ve, n nh b ta” vàồ ố ượ ườ ườ ẻ ố ị ợ
vai trò c a h đi v i cu c s ng m i con ng i.ủ ọ ố ớ ộ ố ỗ ườ
“Ng i chê ta mà chê ph i là th y ta”. Chê, nh ng là chê ph i. Đó là nh ng ng i th y taườ ả ầ ư ả ữ ườ ấ
sai và dám ch ra cái sai c a ta, đ t đó ta rút ra đc bài h c và s a ch a sai l m. Bìnhỉ ủ ể ừ ượ ọ ử ữ ầ
th ng, chúng ta th ng không thích nh ng ng i chê mình. Tuy nhiên, ng i khôn ngoanườ ườ ữ ườ ườ
ph i là ng i bi t phân bi t đâu là nh ng l i chê có thi n chí. Trong cu c s ng, t t nhiênả ườ ế ệ ữ ờ ệ ộ ố ấ
không thi u nh ng k ganh ghét, luôn chê bai ng i khác m t cách ác ý. Chúng ta nên bi tế ữ ẻ ườ ộ ế
phân bi t đâu là nh ng l i chê ác ý đ b qua, và đâu là nh ng l i chê mang tính góp ý đệ ữ ờ ể ỏ ữ ờ ể
chúng ta ti n b . M t ng i ch khi bi t ti p thu ý ki n c a ng i khác thì m i có thế ộ ộ ườ ỉ ế ế ế ủ ườ ớ ể
thành công đc. Còn n u c khăng khăng làm theo ý mình, s m mu n gì ng i đó cũngượ ế ứ ớ ộ ườ
s th t b i mà thôi. Chính vì th , vai trò c a nh ng l i “chê ph i”, nh ng ng i dám nóiẽ ấ ạ ế ủ ữ ờ ả ữ ườ
lên nh ng l i chê y là vô cùng quan tr ng trong cu c s ng c a chúng ta. Nh ng ng iữ ờ ấ ọ ộ ố ủ ữ ườ
y ch ng khác gì th y ta, giúp ta hi u ra, h c đc nhi u đi u trong cu c s ng.ấ ẳ ầ ể ọ ượ ề ề ộ ố
Đi t ng th hai, là nh ng ng i khen ta, nh ng t t nhiên, là “khen ph i”. V y th nàoố ượ ứ ữ ườ ư ấ ả ậ ế
là khen ph i? Đó là nh ng l i khen chân thành, không nh m v l i cho b n thân mà tângả ữ ờ ằ ụ ợ ả
b c đi t ng m t cách quá đáng. M c đích c a l i khen y ch là xu t phát t vi c bàyố ố ượ ộ ụ ủ ờ ấ ỉ ấ ừ ệ
t s ng ng m , hay khích l ng i đc khen. Con ng i ta luôn có xu h ng mu nỏ ự ưỡ ộ ệ ườ ượ ườ ướ ố
đc khen, vì nh ng l i khen th ng “d nghe” h n nh ng l i chê. L i khen là quanượ ữ ờ ườ ễ ơ ữ ờ ờ
tr ng, có tác d ng giúp con ng i ta th y t hào vì nh ng th đc khen, tuy nhiên, chúngọ ụ ườ ấ ự ữ ứ ượ
ta c n bi t đc đâu là nh ng l i khen th t, đâu là nh ng l i tâng b c, xu n nh. Khôngầ ế ượ ữ ờ ậ ữ ờ ố ị
nên vì đc khen quá nhi u mà d n đn suy nghĩ mình đã hoàn h o, t đó s d n đn tượ ề ẫ ế ả ừ ẽ ẫ ế ự
kiêu, không c g ng, t t s có ngày g p th t b i. Nh ng ng i có th hi u, có th khenố ắ ấ ẽ ặ ấ ạ ữ ườ ể ể ể
th t ta, đó chính là nh ng ng i b n c a ta.ậ ữ ườ ạ ủ
Còn đi t ng cu i cùng, cũng liên quan đn nh ng l i khen, nh ng đó l i là “nh ng kố ượ ố ế ữ ờ ư ạ ữ ẻ
vu t ve, n nh b ”ta, nh Tuân T nói, đó cũng chính là “k thù c a ta”. Nh ng k y chố ị ợ ư ử ẻ ủ ữ ẻ ấ ỉ
nói nh ng l i khen nh m v l i cho b n thân, ch không xu t phát t s chân thành hayữ ờ ằ ụ ợ ả ứ ấ ừ ự
s ng ng m đi v i ng i đc khen. Nh ng l i khen y khi n cho ng i đc khenự ưỡ ộ ố ớ ườ ượ ữ ờ ấ ế ườ ượ
c m th y mình th t t t đp, th t quan tr ng, th t vĩ đi, t đó s không c g ng và d nả ấ ậ ố ẹ ậ ọ ậ ạ ừ ẽ ố ắ ầ
d n s b thua kém so v i nh ng ng i xung quanh. Đi u y th t nguy hi m. Và nh ngầ ẽ ị ớ ữ ườ ề ấ ậ ể ữ
k xu n nh ta nh v y, gi ng nh k thù c a ta v y. H “gi t” ta b ng nh ng l i n nh b ,ẻ ị ư ậ ố ư ẻ ủ ậ ọ ế ằ ữ ờ ị ợ
d i trá. Đi u chúng ta c n làm là tránh xa, h n ch giao l u v i nh ng đi t ng y trongố ề ầ ạ ế ư ớ ữ ố ượ ấ
cu c s ng hàng ngày cũng nh trong môi tr ng h c t p, làm vi c.ộ ố ư ườ ọ ậ ệ
Câu nói c a Tuân T , t x a đn nay, v n luôn là bài h c sâu s c và đáng ghi nh cho t tủ ử ừ ư ế ẫ ọ ắ ớ ấ
c m i ng i trong cu c s ng. Hãy luôn t nh táo, đ phân bi t đc đâu là b n, đâu làả ọ ườ ộ ố ỉ ể ệ ượ ạ
thù, đ có th có đc nh ng l i góp ý, l i khen chân thành nh t t đó có th hoàn thi nể ể ượ ữ ờ ờ ấ ừ ể ệ
b n thân mình.ả
Bài s 3ố
Trung Hoa là m t trong nh ng cái nôi c a văn hoá nhân lo i. T th i c đi, ng i dânộ ữ ủ ạ ừ ờ ổ ạ ườ
Trung Qu c có quy n t hào v nh ng b c h c gi , v nh ng ng i th y l i l c, uyênố ề ự ề ữ ậ ọ ả ề ữ ườ ầ ỗ ạ
bác, t ng đúc k t nên nhi u tri t lý nhân sinh tr thành chân lý cho m i th i đi. Tuân Từ ế ề ế ở ọ ờ ạ ử
là m t trong s nh ng b c vĩ đi y. Và câu nói c a ông: “Ng i chê ta mà chê ph i làộ ố ữ ậ ạ ấ ủ ườ ả
th y ta, ng i khen ta mà khen ph i là b n ta, nh ng k vu t ve, n nh b là k thù c a taầ ườ ả ạ ữ ẻ ố ị ợ ẻ ủ
v y”, cũng đ cho h u th ph i suy nghĩ.ậ ủ ậ ế ả
Xã h i loài ng i ngày càng phát tri n v kinh t , v t t ng, nh n th c và cũng songộ ườ ể ề ế ề ư ưở ậ ứ
hành v i s ph c t p trong m i quan h đi s ng. “Mi ng l i th gian” là đi u khôngớ ự ứ ạ ọ ệ ờ ố ệ ưỡ ế ề
th tránh kh i. M i con ng i s ng chung trong đng lo i c n ph i bi t ch p nh n l iể ỏ ỗ ườ ố ồ ạ ầ ả ế ấ ậ ờ
chê ti ng khen c a m i ng i. Nhung đ nh n bi t s “th t” – “gi ” trong m i l i khenế ủ ọ ườ ể ậ ế ự ậ ả ỗ ờ
ti ng chê, đ có ng x thích h p, qu không đn gi n. Câu nói c a Tuân T đã giúpế ể ứ ử ợ ả ơ ả ủ ử
chúng ta cái “kính chi u yêu” đ nh n bi t đâu là “th y”, đâu là “b n”, đâu là “thù” trongế ể ậ ế ầ ạ
cu c đi đy ph c t p đó.ộ ờ ầ ứ ạ
Là m t con ng i, k c b c vua chúa, vĩ nhân, trong cu c s ng, th t khó tránh kh iộ ườ ể ả ậ ộ ố ậ ỏ
nh ng sai l m. Nh ng lúc nh th , h n chúng ta nh n đc nh ng l i nh n xét c a m iữ ầ ữ ư ế ẳ ậ ượ ữ ờ ậ ủ ọ
ng i. T t y u, m i ng i khác nhau, s có nh ng nh n xét, thái đ khác nhau v ta.ườ ấ ế ỗ ườ ẽ ữ ậ ộ ề
Đi u quan tr ng là chính b n thân ta: bi t nh n ra cái đúng, cái sai c a mình; quan tr ngề ọ ở ả ế ậ ủ ọ
h n, trong vô s nh ng l i “khen”, “chê” đó, ta nh n ra ai là “th y ta”, ai là “b n ta” ai làơ ố ữ ờ ậ ầ ạ
“k thù” c a ta v y! ẻ ủ ậ
L i d y c a Tuân T th t chí lý: “Ng i chê ta mà chê đúng là th y ta, ng i khen ta màờ ạ ủ ử ậ ườ ầ ườ
khen đúng là b n ta”. M i ng i, khi ph m đi u sai, t mình không d gì nh n ra. Ng iạ ỗ ườ ạ ề ự ễ ậ ườ
nh n ra cái sai c a ta, l i “chê”- t c kh ng đnh cái sai c a ta và ch cho ta bi t – h n ph iậ ủ ạ ứ ẳ ị ủ ỉ ế ẳ ả
là ng i có t m tri th c, hi u bi t h n ta. Ng i đó x ng đáng là b c “th y” c a ta v tríườ ầ ứ ể ế ơ ườ ứ ậ ầ ủ ề
tu . H n th , ng i th y và dám ch cho ta nh n ra cái sai c a mình, đ mình có h ngệ ơ ế ườ ấ ỉ ậ ủ ể ướ
kh c ph c, s a ch a, h n đó ph i là ng i có cái tâm th t cao quý: nh ng mu n choắ ụ ử ữ ẳ ả ườ ậ ư ố
chúng ta nhanh chóng ti n b . Chúng ta, v thái đ, tình c m không th không tôn vinhế ộ ề ộ ả ể
ng i đó là b c “th y” v nhân cách đ ta h c t p.ườ ậ ầ ề ể ọ ậ
Ng i “khen ta mà khen ph i” – nghĩa là ng i đó không nh ng không đ k , hi m khíchườ ả ườ ữ ố ỵ ề
tr c nh ng cái t t, cái m nh c a ta, mà còn “khen”, cùng chung vui, chia ng t s bùi…ướ ữ ố ạ ủ ọ ẻ
Đó h n là ng i b n t t, ng i b n tri âm, tri k c a ta v y. Cu c đi m i chúng ta, n uẳ ườ ạ ố ườ ạ ỷ ủ ậ ộ ờ ỗ ế
có đc nhi u ng i “th y”, ng i “b n” nh th thì h nh phúc bi t bao nhiêu.ượ ề ườ ầ ườ ạ ư ế ạ ế
Tuy nhiên, trong cu c s ng, không ph i ai khen hay chê ta đu là “th y”, là “b n” c a ta.ộ ố ả ề ầ ạ ủ
Tuân T đã m t l n n a ch cho ta bi t cách nh n ra “ b m t th t” c a nh ng “k ” hi mử ộ ầ ữ ỉ ế ậ ộ ặ ậ ủ ữ ẻ ể
đc đó. Đó là “k vu t ve, n nh b ta”, Tuân T t thái đ rõ r t, d t khoát khi g i nh ngộ ẻ ố ị ợ ử ỏ ộ ệ ứ ọ ữ
lo i ng i đó “là k thù c a ta v y”. Nh ng đ nh n ra đâu là b n “khen ta mà khenạ ườ ẻ ủ ậ ư ể ậ ạ
đúng” v i “nh ng k vu t ve, n nh b ” th t không d . Tr c h t, k vu t ve, n nh b , hớ ữ ẻ ố ị ợ ậ ễ ướ ế ẻ ố ị ợ ọ
khen ta là xu t phát m c đích m u c u l i ích riêng c a chính h . B i v y, thành tích c aấ ụ ư ầ ợ ủ ọ ở ậ ủ
ta ch có m t, chúng th i ph ng lên ba, b n ho c nhi u h n th . Th m chí, có khi chúngỉ ộ ổ ồ ố ặ ề ơ ế ậ
còn ng y bi n, “phù phép” nh ng khuy t đi m, sai l m c a ta thành “thành tích”. Nh ngụ ệ ữ ế ể ầ ủ ữ
k đó, luôn l y vi c “n nh b ” đ ti n thân, khi n cho ng i đc khen ngày càng tẻ ấ ệ ị ợ ể ế ế ườ ượ ự
đánh m t mình, xa r i l ph i…Th t đáng ti c là nh ng k đó không th i đi nào khôngấ ờ ẽ ả ậ ế ữ ẻ ờ ạ
có. S sách đã ghi l i không bi t bao nhiêu b c vua chúa đã b nh ng k n nh th n làm choử ạ ế ậ ị ữ ẻ ị ầ
u mê, d n đn hãm h i trung th n, tri u chính đ nát, xã t c suy vong… L i d y c aẫ ế ạ ầ ề ổ ắ ờ ạ ủ
Tuân T l i m t l n nh c nh m i chúng ta c n sáng su t đ nh n ra đâu là “b n la”ử ạ ộ ầ ắ ở ỗ ầ ố ể ậ ạ
khen ta th t lòng, đâu là “k vu t ve, n nh b ” ta. ậ ẻ ố ị ợ
Không ch đúng v i xã h i x a, mà ngày nay và v i t t c m i ng i, trên m i lĩnh v c,ỉ ớ ộ ư ớ ấ ả ọ ườ ở ọ ự
l i d y c a Tuân T nh m t chi c “kính chi u yêu” giúp chúng ta nh n ra ng i t t, kờ ạ ủ ử ư ộ ế ế ậ ườ ố ẻ
x u trong cu c s ng, trong h c t p. Khi kinh t th tr ng m c a, nh ng k ch y theoấ ộ ố ọ ậ ế ị ườ ở ử ữ ẻ ạ
l i nhu n, vì danh, vì l i ngày càng nhi u. Nhân viên n nh b th tr ng, c p d i luônợ ậ ợ ề ị ợ ủ ưở ấ ướ
luôn vu t ve, chi u theo ý c p trên; các b n l i h c thì xun xoe các b n h c gi i đ c uố ề ấ ạ ườ ọ ạ ọ ỏ ể ầ
“phao c u tr ” trong thi c , ki m tra… Hành đng c a nh ng k đó có th khác nhau,ứ ợ ử ể ộ ủ ữ ẻ ể
nh ng đu chung m t b n ch t: m u c u l i ích riêng t . Nh ng b n cũng đng vì nh ngư ề ộ ả ấ ư ầ ợ ư ư ạ ừ ữ
hi n t ng đó mà đánh m t ni m tin vào cu c đi. B i ng i t t, nh ng ng i x ngệ ượ ấ ề ộ ờ ở ườ ố ữ ườ ứ
đáng là “th y ta”, “b n ta” luôn luôn bên ta.ầ ạ ở