
CÔNG NGHỆ https://jst-haui.vn
Tạp chí Khoa học và Công nghệ Trường Đại học Công nghiệp Hà Nội Tập 60 - Số 11 (11/2024)
240
KHOA H
ỌC
P
-
ISSN 1859
-
3585
E
-
ISSN 2615
-
961
9
NGHIÊN CỨU ĐIỀU KIỆN TRÍCH LY SIÊU ÂM DẦU
TỪ HẠT CÂY SACHA INCHI (Plukenetia volubilis)
RESEARCH ON EXTRACTION CONDITIONS FOR ULTRASONIC-ASSISTED OIL
FROM SEEDS OF SACHA INCHI (Plukenetia volubilis)
Nguyễn Thành Nguyên1, Phạm Đình Nhật Trung1,
Trần Phan Tuấn Anh1, Mai Văn Khánh1, Thái Thị Toán1,
Nguyễn Tân Thành1, Nguyễn Thị Huyền1,*
DOI: http://doi.org/10.57001/huih5804.2024.394
TÓM TẮT
Nghiên cứu này được thực hiện nhằm mục đích tố
i ưu hóa quá trình trích
ly và phân tích một số tính chất hóa lý dầu từ hạt Sachi (Sacha inchi). Thiết k
ế
thí nghiệm theo Box - Behnken trong phương pháp đáp ứng bề mặ
t (Response
Surface Methodology) đã xây dựng được mô hình tố
i ưu cho quy trình trích ly
với công suất siêu âm 338W, thời gian 52 phút và tỉ lệ nguyên liệ
u/dung môi
1/10 thì hiệu suất thu hồi đạt 83,09%. Phân tích hàm lượng một số chỉ
tiêu
hóa lý của dầu như: chỉ số axit đạt 1,81mg/g, chỉ số iodine đạ
t 94,57g/100g,
chỉ số peroxit đạt 8,63meqO2/kg và chỉ số xà phòng hóa đạt 182,72mg/g.
Từ khóa: Dầu, đáp ứng bề mặt, trích ly, siêu âm, sacha inchi.
ABSTRACT
This study was conducted to optimize the extraction process and analyze
some physicochemical properties of oil from Sacha inchi seeds. The
experimental design according to Box -
Behnken in Response surface
methodology has built an optimal model for the extraction process with an
ultrasonic power of 338W, time of 52 minutes and a raw material/solvent ratio
of 1/10, the recovery efficiency reached 83.09%. Analysis of the content of
some physical and chemical i
ndicators of the oil such as acid index is
1.81mg/g, iodine index is 94.57g/100g, peroxide index is 8.63meqO2
/kg,
saponication index is 182.72mg/g.
Keywords: Oil, Response surface methodology, extraction, ultrasonic
,
sacha inchi.
1Viện Công nghệ Hóa Sinh - Môi trường, Trường Đại học Vinh
*Email: nguyenhuyendhv@gmail.com
Ngày nhận bài: 06/8/2024
Ngày nhận bài sửa sau phản biện: 21/10/2024
Ngày chấp nhận đăng: 28/11/2024
1. GIỚI THIỆU
Plukenetia volubilis L., còn gọi với tên phổ thông là
Sacha Inchi hay Sachi, là một loài thực vật có dạng cây leo,
sống lâu năm, giàu dầu, thuộc họ Đậu khấu
(Euphorbiaceae), phân bố tự nhiên trong các khu vực
rừng nhiệt đới của châu Mỹ ở độ cao từ 200 - 1500m [1].
Hạt Sacha inchi đã trở thành một phần trong nguồn thực
phẩm truyền thống của các nhóm bộ lạc bản địa châu Mỹ
kể từ thời kỳ tiền Inca [2]. Năm 2013 Cây Sacha inchi được
thử nghiệm canh tác ở Việt Nam tại một số địa phương
như: Nghệ An, Thái Bình, Hà Nội, Hòa Bình, Sơn La, Đắk
Lắk… Từ năm 2019, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông
thôn đã liệt kê cây Sacha Inchi vào danh mục hệ thống
cây dược liệu được trồng ở Việt Nam.
Hàm lượng dầu trong hạt Sacha inchi khá cao (35 -
60%), axit α-linolenic (ALA) (ω-3) và Axit linoleic (LA) (ω-6)
đạt khoảng lần lượt là 45% và 35% tổng lượng axit béo,
trong khi các axit béo khác như oleic, palmitic và stearic,
cũng có mặt với tỷ lệ nhỏ, ngoài ra còn có polyphenol,
khoáng chất cùng với các hợp chất khác [3-7]. Ngoài ra,
dầu hạt Sacha inchi còn chứa phytosterol như stirysterol
(346 - 456μg/g), sitosterol (435 - 563μg/g) và campesterol
(10,47% ± 4,36%). Tocopherol chính của nó là gamma-
tocopherol (120,41 - 125,69mg/100g) [8].
Theo các báo cáo của Học viện nông nghiệp Việt Nam,
hạt Sacha inchi trồng thử nghiệm tại Vĩnh Phúc có hàm
lượng dầu đạt 47,7%. Axit linoleic (LA) (ω-6) và axit α-
linolenic (ALA) (ω-3) là các axit béo thiết yếu do chúng
không thể được tổng hợp trong cơ thể con người và các
loài động vật có vú, vậy nên các axit béo này cần được cung
cấp từ nguồn thức ăn bên ngoài [9]. Chúng được biết đến
với các tác dụng nổi bật như hoạt tính chống oxi hóa,
chống các bệnh tim mạch và các bệnh mãn tính khác [10].
Ngoài ra tỉ lệ protein của hạt Sachi chiếm đến 25 - 30%
trọng lượng hạt. Nhờ sở hữu thành phần dinh dưỡng
phong phú, đặc biệt là hàm lượng protein dồi dào, bột hạt