ĐẠI HC HU
TRƯỜNG ĐẠI HC KHOA HC
-----------------------------------
NGUYN TH NHT LINH
NGHIÊN CU NUÔI CY R TH CP SÂM
NGC LINH (Panax vietnamensis Ha et Grushv.)
KHO SÁT ẢNH HƯỞNG CA MT S
ELICITOR LÊN S TÍCH LŨY SAPONIN
LUN ÁN TIẾN SĨ NGÀNH SINH HC THC VT
HU - Năm 2017
ĐẠI HC HU
TRƯỜNG ĐẠI HC KHOA HC
-----------------------------------
NGUYN TH NHT LINH
NGHIÊN CU NUÔI CY R TH CP SÂM
NGC LINH (Panax vietnamensis Ha et Grushv.) VÀ
KHO SÁT ẢNH HƯỞNG CA MT S
ELICITOR LÊN S TÍCH LŨY SAPONIN
Chuyên ngành: Sinh lý hc thc vt
Mã s: 62.42.01.12
Người hướng dn khoa hc:
1. GS. TS. Dương Tn Nht
2. GS. TS. Nguyn Hoàng Lc
HU - Năm 2017
i
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan lun án: Nghiên cu nuôi cy r th cp sâm Ngc Linh
(Panax vietnamensis Ha et Grushv.) kho sát ảnh hưởng ca mt s elicitor
lên s tích lũy saponin” công trình nghiên cu ca tôi được tr giúp ca các
cng s dưới hướng dn ca GS.TS. Dương Tấn Nht GS.TS. Nguyn Hoàng
Lc. Lun án được h tr kinh phí và điều kin trang thiết b t các đ tài ca phòng
Sinh hc Phân t Chn to ging y trng thuc Vin Nghiên cu Khoa hc
Tây Nguyên, cùng vi s h tr của Trung tâm Sâm và Dược liu Thành ph H
Chí Minh Trưng Đại hc Khoa hc Đại hc Huế. Các s liu trong lun án
này ng mt phn kết qu của các đ tài đã đang thực hin ti Vin Nghiên
cu Khoa hc y Nguyên. Tôi xin cam đoan nhng kết qu s liu trong lun
án này hoàn toàn trung thực chưa đưc công b dưới bt k nh thc nào. Tôi
xin hoàn toàn chu trách nhim trước Nhà trưng v lời cam đoan này.
Đà Lt, ngày 07 tháng 09 năm 2017
Tác gi
Nguyn Th Nht Linh
ii
LI CẢM ƠN
Trong bin kiến thức bao la, tôi đã thc s tìm được con thuyn lớn để theo
đuổi đam mê nghiên cu khoa hc. Với vai trò đầu tàu, Thy, GS.TS. Dương Tấn Nht
đã chèo lái, hướng dẫn giúp đ biết bao nhiêu thế h sinh viên tiến đến với ước
và gt hái thành công trong cuc sống trên con đưng nghiên cu khoa hc phc v
cho s phát trin của nước nhà. Cảm ơn Thầy luôn tận tình hướng dn, truyền đạt nhiu
kinh nghim quý báu, cũng như không ngừng giúp đ để tôi hoàn thành đưc lun án
này.
Để hoàn thành lun án này, tôi xin trân trng gi li cảm ơn sâu sắc đến Thy
GS.TS. Nguyn Hoàng Lộc đã gi ý ch dn những hướng mi cho nghiên cu,
cũng như đã luôn nhắc nh để tôi hoàn thành tốt chương trình hc và lun án.
Tôi xin gi li cảm ơn đến tt c qThy, Khoa Sinh hc phòng Đào
to Sau Đại học, Trường Đại hc Khoa học, Đại hc Huế đã tạo điều kiện giúp đỡ
tôi trong những năm học va qua.
Xin gi li cảm ơn đến Ban lãnh đạo các cô chú, anh ch ti Vin Nghiên
cu Khoa hc Tây Nguyên và Trung tâm Sâm và Dược liu thành ph H Chí Minh đã
cho tôi cơ hội thc hin nghiên cu tại đây. Đặc bit, tôi xin cảm ơn các anh, chị Phòng
Sinh hc Phân t Chn to Ging Cây trồng đã trực tiếp hướng dn tôi trong thi
gian qua. Tôi xin cm ơn anh Nam, anh Lun, anh Huy, ch Hin, ch Phượng, Tùng
Chiến đã tận tình giúp đỡ tôi như những người thân trong gia đình.
Thi gian gp tuy ngn ngủi nhưng các bn sinh viên, hc viên thc tp ti Vin
Nghiên cu khoa hc Tây Nguyên Trường Đại hc Khoa hc Đại hc Huế đã cho
tôi ấn tượng rt sâu sc bi lòng nhit tình vi công vic ca các bạn và đã tạo cho tôi
nhiu nim phn khởi để thc hin tt lun án. Tôi xin cảm ơn sự giúp đ ca các bn
trong thi gian qua.
Để có th hoàn thành tt lun án này, tôi cũng xin gửi li cm ơn đến anh Thc,
anh Hiếu, Kim Cương, Văn Cương Tâm luôn sát cánh bên tôi không ngng h
tr và giúp đỡ tôi mc cho những khó khăn và cách tr.
Dù có khó khăn hay tht bại đôi lúc nản lòng, gia đình cũng luôn đim ta
vng chắc giúp con t qua những khó khăn th thách trong cuộc đời. Con xin
cảm ơn Bố, M, những người Thầy đầu tiên, đã dìu dắt con vào đi, cho khó
nhọc đến đâu nhưng vẫn luôn luôn to cho con những điu kin tt nhất để không thua
kém vi bn cùng trang la. Con xin cảm ơn cả nhà đã luôn luôn ng hộ, động viên
và đỡ đần cho con!
Đà Lạt, ngày 09 tháng 07 năm 2017
Tác gi
Nguyn Th Nht Linh
iii
MC LC
Trang
LỜI CAM ĐOAN ....................................................................................................... i
LỜI CẢM ƠN ............................................................................................................ii
MỤC LỤC ................................................................................................................ iii
DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT ................................................................................ x
DANH MỤC BẢNG ................................................................................................. xi
DANH MỤC HÌNH ẢNH, BIỂU ĐỒ .................................................................. xiii
ĐẶT VẤN ĐỀ ............................................................................................................ 1
CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN TÀI LIỆU .................................................................. 4
1. GII THIU VM NGC LINH ................................................................. 4
1.1. Ngun gc và lch s phát trin ........................................................................... 4
1.2. Đặc điểm hình thái và sinh trưởng ....................................................................... 5
1.3. Đặc đim phân b................................................................................................. 6
1.4. Đặc đim đa dng di truyn ................................................................................. 7
1.5. Tác dụng dược lý .................................................................................................. 7
2. SƠ LƯC V CÁC HP CHT SAPONIN ..................................................... 9
2.1. Cu trúc ca các saponin có trong sâm Ngc Linh .............................................. 9
2.2. Các tính cht hóa lý ca các saponin trong sâm Ngc Linh .............................. 10
2.3. Vai trò ca saponin trong cây ............................................................................ 11
2.4. Con đường tng hp các triterpene saponin ...................................................... 11
3. NUÔI CY IN VITRO SINH KHI R BT ĐNH VÀ R TH CP ..... 13
3.1. Khái nim v r bt đnh .................................................................................... 13
3.2. Khái nim v r th cp ..................................................................................... 13
3.3. Mt s yếu t ảnh hưởng đến nuôi cy r th cp và r bất định ...................... 14
3.3.1. Loi mu cy ................................................................................................... 14
3.3.2. V trí phát sinh ................................................................................................. 15
3.3.3. Vai trò điu hòa ca auxin .............................................................................. 17
3.3.4. Tương tác giữa auxin và cytokinin .................................................................. 19
3.3.5. Nhit đ ........................................................................................................... 20
3.3.6. Ánh ng .......................................................................................................... 20
3.3.7. Giá th nuôi cy .............................................................................................. 20