Nguyên phân
Quá trình phân chia nhiễm sắc thể của nguyên
phân trong tế bào.
Nguyên phân là quá trình phân chia của tế bào
nhân thực trong đó nhiễm sắc thể nằm trong
nhân tế bào được chia ra làm hai phần giống
nhau và giống về số lượng và thành phần của
nhiễm sắc thể trong tế bào mẹ. Xảy ra cùng với
nguyên phân là sự phân chia tế bào chất, các
bào quan và màng nhân thành ra hai tế bào với
thành phần bằng nhau. Nguyên phân và phân
bào chia bào chất cùng được gọi là kì nguyên
phân của chu kỳ tế bào - sự phân chia của tế
bào mẹ thành hai tế bào giống hệt nhau và giống
cả tế bào mẹ. Kì này chỉ chiếm 10% trong chu
trình tế bào.
Nguyên phân xảy ra hầu hết ở các tế bào nhân
thực nhưng khác cơ chế ở một số loài. Ví dụ,
những động vật phân chia theo lối nguyên phân
mở, màng nhân sẽ tiêu biến sau đó nhiễm sắc
thể tách đôi ra, trong khi ở nấm, men thì lại
phân chia theo lối nguyên phân kín, nơi mà
nhiễm sắc thể phân chia trong nhân tế bào. Ở
động vật nhân sơ, tế bào không có nhân hay
nhân không hoàn chỉnh thì quá trình phân chia
diễn ra theo lối trực phân.
Quá trình nguyên phân xảy ra vô cùng phức tạp.
Những bước của quá trình được chia thành các
kỳ, mỗi kỳ bắt đầu và kết thúc nối tiếp nhau.
Các kỳ bao gồm: kỳ đầu, kỳ trước,kỳ giữa, kỳ
sau và kỳ cuối. Trong suốt giai đoạn nguyên
phân các cặp nhiễm sắc thể co xoắn và bám vào
thoi vô sắc nơi mà các nhiễm sắc thể kép đối
diện nhau được kéo gần lại. Tế bào sau đó được
chia ra bởi giai đoạn phân bào để tạo ra hai tế
bào riêng biệt giống nhau. Tuy nhiên có vài
trường hợp giai đoạn nguyên phân và phân bào
xảy ra độc lập với nhau.
Mục lục
1 Tổng quan
2 Các kỳ của nguyên phân
o 2.1 Kỳ trung gian (gian kỳ)
o 2.2 Kỳ đầu
o 2.3 Kỳ trước
o 2.4 Kỳ giữa
o 2.5 Kỳ sau
o 2.6 Kỳ cuối
o 2.7 Phân bào
Tổng quan
Điều căn bản đầu tiên của nguyên phân chính là
sự phân chia của bộ gen của tế bào mẹ sang cho
hai tế bào mới. Bộ gen bao gồm bộ nhiễm sắc
thể chứa một số lượng lớn các chuỗi xoắn kép
ADN nơi lưu trữ toàn bộ thông tin di truyền, rất
quan trọng trong các chức năng của tế bào. Bởi
vậy, kết quả của nguyên phân là tế bào con cần
phải có bộ mã gen giống với tế bào mẹ, và tất
nhiên là tế bào mẹ phải có sự sao chép mỗi
nhiễm sắc thể trước khi nguyên phân. Điều này
xảy ra trong suốt pha S, một pha nhỏ trong chu
kỳ tế bào đóng góp việc chuẩn bị của nguyên
phân.
Mỗi nhiễm sắc thể kép chứa đựng hai bản sao
giống hệt nhau gọi là nhiễm sắc thể đơnbám với
nhau tại tâm động, trung tâm hoạt động của tế
bào.
Ở hầu hết các tế bào nhân thực, màng nhân chia
cách ADN và tế bào chất. Các sợi siêu vi quan
trọng trải rộng hai đầu của tế bào sau đó co ngắn
lại kéo những nhiễm sắc thể kép đến trung tâm
trên mặt phẳng xích đạo. Mỗi tế bào lấy ra 1
nhiễm sắc thể đơn tách ra từ những nhiễm sắc
thể kép do đó mỗi tế bào có một bộ nhiễm sắc
thể giống nhau và giống y hệt tế bào mẹ
Các kỳ của nguyên phân
Kỳ đầu: Trung tử
nhân đôi tiến về
hai cực tế bào.
Nhân và màng
nhân bắt đầu mờ
dần. S
ợi nhiễm sắc
co ngắn và hiện r
õ