Nuôi dưỡng gia súc nhai lại - Chương 4

Chia sẻ: Nguyen Vuong | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:5

Thêm vào BST

Báo xấu

97
lượt xem 13
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Nuôi dưỡng gia súc nhai lại - Chương 4. Nhu cầu năng lượng.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Nuôi dưỡng gia súc nhai lại - Chương 4

Ch−¬ng 4 Nhu cÇu n¨ng l−îng Kh«ng dÔ dµng t¸ch riªng c¸c nhu cÇu vÒ n¨ng l−îng vµ protein, ®iÒu nµy sÏ ®−îc gi¶i thÝch tØ mØ h¬n khi vÊn ®Ò nhu cÇu protein ®−îc th¶o luËn. Nhu cÇu duy tr× Gia sóc cÇn n¨ng l−îng ®Ó duy tr× c¸c chøc n¨ng cña c¬ thÓ, ®iÒu hoµ nhiÖt ®é vµ s¶n xuÊt. Kh¸i niÖm nhu cÇu n¨ng l−îng duy tr× th−êng ®−îc dïng ®Ó biÓu thÞ møc dinh d−ìng, vÝ dô, bß s÷a ë ®Ønh cña chu kú s÷a cã thÓ tiªu thô mét l−îng n¨ng l−îng gÊp 3-4 lÇn nhu cÇu duy tr×. NÕu cho gia sóc ¨n thÊp h¬n nhu cÇu duy tr× chóng sÏ sö dông mì cña c¬ thÓ, ®©y lµ qu¸ tr×nh kh«ng kinh tÕ. N¨ng l−îng dù tr÷ còng gièng nh− thøc ¨n dù tr÷ vµ nÕu gia sóc kh«ng cã mì dù tr÷ ®Ó sö dông gia sóc sÏ chÕt nÕu kh«ng ®−îc cho ¨n. §iÒu nµy cã vÎ kh¸ logic, nh−ng t¨ng vµ gi¶m khèi l−îng th−êng gÆp h¬n lµ t¨ng khèi l−îng liªn tôc do tÝnh mïa vô cña trong cung cÊp thøc ¨n ch¨n nu«i ë nhiÒu n−íc. Nh− sÏ ®−îc th¶o luËn sau d−íi ®©y, khi gia sóc ¨n khÈu phÈn kh«ng ®ñ n¨ng l−îng ®Ó ®¸p øng nhu cÇu duy tr× cña chóng th× th−êng protein còng thiÕu, kÕt qu¶ gia sóc bÞ gi¶m khèi l−îng nhanh chãng. Bæ sung protein trong giai ®o¹n møc dinh d−ìng thÊp sÏ cã thÓ cã gi¸ trÞ lín ë mét sè vïng v× sÏ ng¨n ngõa mét phÇn viÖc gia sóc sót c©n qu¸ nhiÒu. Bæ sung protein còng sÏ rÊt hiÖu qu¶ khi chuÈn bÞ b¸n gia sóc ra c¸c thÞ tr−êng bß sèng, ë ®ã gia sóc qu¸ bÐo bÞ ®¸nh xuèng lo¹i chÊt l−îng thÊp h¬n, gi¸ rÎ h¬n. C¸c gia sóc qu¸ bÐo cã thÓ kh«ng b¸n, ®−a trë vÒ tr¹i vµ cho ¨n khÈu phÇn cë së lµ r¬m cïng víi mét l−îng nhá protein kh«ng bÞ ph©n gi¶i ë d¹ cá nh− bét c¸, lµm nh− vËy sÏ tr¸nh ®−îc sù gi¶m khèi l−îng thÞt xÎ vµ thËm chÝ gia sóc cßn t¨ng träng, trong khi ®ã l¹i gi¶m ®−îc l−îng mì ®Ó phï hîp víi yªu cÇu cña kh¸ch hµng. ë mét ph−¬ng diÖn kh¸c, ®iÒu quan träng lµ ph¶i tr¸nh ®Ó gia sóc qu¸ bÐo, khi b¸n ra kh«ng ®−îc thÞ tr−êng chÊp nhËn. Cã thÓ gi¶m bÐo mµ kh«ng lµm gi¶m thÞt tinh th«ng qua viÖc cho ¨n c¸c thøc ¨n n¨ng l−îng thÊp nh− r¬m cïng víi mét l−îng nhá protein kh«ng bÞ vi sinh vËt d¹ cá ph©n gi¶i, vÝ dô bét c¸. Nhu cÇu cho sinh tr−ëng phô thuéc vµo c¸c thµnh phÇn cña m« tÕ bµo. M« thÞt chøa kho¶ng 80% n−íc vµ n−íc th× kh«ng chøa n¨ng l−îng, ®· cã rÊt nhiÒu tµi liÖu xuÊt b¶n kh¸c nhau vÒ nhu cÇu dinh d−ìng cho gia sóc nhai l¹i vµ cã thÓ dÔ dµng t×m thÊy nhu cÇu n¨ng l−îng cho sinh tr−ëng trong c¸c tµi liÖu nµy. Trong thùc tÕ, n¨ng l−îng tiªu tèn ®Ó tÝch luü mì trong m« thÞt cao h¬n rÊt nhiÒu n¨ng l−îng tiªu tèn ®Ó tÝch luü mì trong c¸c m« mì. KÕt qu¶ lµ n¨ng l−îng cÇn cho mét ®¬n vÞ n¨ng l−îng t¨ng lªn trong c¬ thÓ thay ®æi phô thuéc vµo tû lÖ mì vµ protein trong c¬ thÓ. MÆt kh¸c, nhu cÇu n¨ng l−îng cho t¨ng träng t¨ng lªn khi trong t¨ng träng cã nhiÒu mì v× mì chøa rÊt Ýt n−íc vµ nhiÒu n¨ng l−îng h¬n protein. Thùc tÕ mËt ®é n¨ng l−îng trªn mét ®¬n vÞ khèi l−îng c¬ thÓ cã thÓ biÕn ®æi ®Õn 8 lÇn. Trong thùc hµnh, thuËt ng÷ chuyÓn ho¸ thøc ¨n th−êng ®−îc dïng-tiªu tèn thøc ¨n. §©y lµ sè l−îng thøc ¨n hoÆc chÊt kh« cÇn cho mét ®¬n vÞ t¨ng träng ë gia sóc vµ ph¶i ®−îc tÝnh to¸n cÈn thËn. Tiªu tèn thøc ¨n ®¹t thÊp nhÊt ®èi víi gia sóc t¨ng c¸c m« thÞt - cõu non, bª vµ bß ®ùc vµ cao nhÊt ®èi víi gia sóc tÝch mì. Khi møc nu«i d−¬ngc cao, l−îng ngò cèc cÇn cho 1 kg t¨ng träng rÊt biÕn ®éng tõ 2 kg ®èi víi gia sóc non vµ trªn 10 kg ®èi víi gia sóc lín tuæi h¬n ®ang tÝch luü mì trong c¸c 27
m« mì. Tuy nhiªn, nÕu gia sóc chØ duy tr× khèi l−îng th× thuËt ng÷ tiªu tèn thøc ¨n sÏ lµ v« nghÜa. Bëi vËy, tiªu tèn thøc ¨n phô thuéc vµo møc ®é nu«i d−ìng. Nu«i d−ìng ë møc cµng cao th× tû lÖ thøc ¨n sö dông cho duy tr× cµng thÊp vµ tiªu tèn thøc ¨n cµng thÊp. SÏ cã ý nghÜa h¬n nÕu chóng ta so s¸nh hiÖu qu¶ sö dông thøc ¨n cña c¸c lo¹i thøc ¨n kh¸c nhau, vÝ dô ngò cèc, trªn cïng lo¹i gia sóc. VÝ dô, tiªu tèn thøc ¨n ë bª hoÆc cõu khi cho ¨n kiÒu m¹ch, lóa m×, ng«, lóa miÕn gióp chóng ta biÕt ®uîc thøc ¨n nµo th× hiÖu qu¶ cho bª, thøc ¨n nµo th× hiÖu qu¶ cho cõu. TiÕt s÷a L−u ý r»ng nhu cÇu n¨ng l−îng cho tiÕt s÷a ë bß c¸i phøc t¹p h¬n so víi nhu cÇu nµy cho sinh tr−ëng. PhÇn lín bß c¸i kh«ng thay ®æi khi ¨n nhiÒu thøc ¨n vµ cã 3 lo¹i nhu cÇu n¨ng l−îng: duy tr×, s¶n suÊt s÷a vµ t¨ng träng. Sinh tr−ëng cã thÓ d−¬ng (t¨ng träng) hoÆc ©m (gi¶m khèi l−îng). Phøc t¹p h¬n nò¨ lµ bß c¸i ë cuèi thêi kú tiÕt s÷a ph¶i cung cÊp n¨ng l−îng ®Ó nu«i thai. Do ®ã kh«ng ng¹c nhiªn lµ hiÖn cã nhiÒu gi¸ trÞ vÒ nhu cÇu n¨ng l−îng cho gia sóc tiÕt s÷a. C¸c nhu cÇu dinh d−ìng chØ cã thÓ ®−îc x¸c ®Þnh trong buång trao ®æi chÊt, ë ®©y cã thÓ ®o ®−îc tæng l−îng nhiÖt s¶n suÊt ra. Nh− ®· th¶o luËn tr−íc ®©y, trong giai ®o¹n ®Çu kú tiÕt s÷a mì ®−îc huy ®éng tõ c¬ thÓ, ®©y lµ qu¸ tr×nh tù nhiªn vµ kh«ng nªn thÊt väng. Nh−ng ®Ó sö dông mì, cÇn nhiÒu protein tõ thøc ¨n nh− ®· th¶o luËn ë ®©u ®ã. Mét ®iÒu phøc t¹p kh¸c n÷a lµ viÖc gi¶m khèi l−îng ch−a ch¾c lµ dÊu hiÖu mÊt n¨ng l−îng. So s¸nh víi c¸c qu¸ tr×nh kh¸c nh− t¨ng träng, tiÕt s÷a th−êng rÊt hiÖu qu¶. V× thµnh phÇn cña s÷a rÊt biÕn ®éng ®Æc biÖt lµ mì s÷a, nhu cÇu n¨ng l−îng cho tiÕt s÷a th−êng ®−îc tÝnh trªn c¬ së hiÖu chØnh vÒ s÷a cã tû lÖ mì 4%. ViÖc lµm nµy ®¬n gi¶n lµ qui ®æi vÒ s÷a cã tû lÖ mì tiªu chuÈn. NÕu mì s÷a cao h¬n 4% th× s÷a qui ®æi vÒ s÷a cã mì tiªu chuÈn sÏ cao h¬n s÷a thùc tÕ, vµ ng−îc l¹i. Cuèi thêi kú tiÕt s÷a cÇn cho gia sóc ¨n nhiÒu h¬n ®Ó ®¸p øng nhu cÇu nu«i thai vµ th«ng th−êng thøc ¨n ¨n vµo ®−îc gia sóc tÝch luü d−íi d¹ng mì cña c¬ thÓ. Gi¸ trÞ n¨ng l−îng cña thøc ¨n Chóng ta ®· biÕt nh÷ng chøc n¨ng quan träng nhÊt ë gia sóc vµ nhu cÇu n¨ng l−îng cho c¸c chøc ¨ng ®ã, b©y giê chóng ta th¶o luËn c¸c ph−¬ng ph¸p kh¸c nhau vµ møc ®é phøc t¹p trong sö dông c¸c c¸ch thÓ hiÖn gi¸ trÞ n¨ng l−îng cña thøc ¨n. Hµm l−îng vËt chÊt kh« Kh«ng cã sù bÊt ®ång khi nãi vÒ n−íc v× chóng kh«ng cã n¨ng l−îng; thùc tÕ, nhiÒu n−íc trong thøc ¨n cã ¶nh h−ëng tiªu cùc v× gia sóc ph¶i h©m nãng n−íc b»ng nhiÖt tõ c¬ thÓ chóng. ¶nh h−ëng tiªu cùc nµy phô thuéc vµo l−îng nhiÖt thõa s¶n xuÊt ra trong c¬ thÓ gia sóc cã v−ît qóa l−îng nhiÖt cÇn thiÕt ®Ó n©ng nhiÖt ®é cña n−íc lªn b»ng nhiÖt ®é cña c¬ thÓ hay kh«ng. Dï cã hay kh«ng cã tû lÖ nghÞch gi¸ trÞ dinh d−ìng th× gi¸ trÞ nµy phô thuéc vµo viÖc l·ng phÝ nhiÖt gia sóc s¶n xuÊt ra cÇn thiÕt trong c¬ thÓ ®Ó th¶i n−íc khái thøc ¨n. C¸c thøc ¨n nhiÒu n−íc nh− cñ qu¶, cá t−¬i vµ thøc ¨n ñ chua chøa n−íc nhiÒu h¬n chÊt kh«. VÝ dô, c¸c lo¹i cñ chøa tõ 80-90% n−íc. B−íc ®Çu tiªn −íc tÝnh gi¸ trÞ dinh d−ìng cña thøc ¨n lµ x¸c ®Þnh l−îng hµm l−îng chÊt kh« th−êng b»ng c¸ch sÊy kh« thøc ¨n ë 1000C trong 24-48 giê. 28
ChÊt kh« cã thÓ tiªu ho¸ Ng−êi ta nhÊt trÝ r»ng phÇn thøc ¨n gia sóc kh«ng thÓ sö dông hoÆc tiªu ho¸ lµ phÇn kh«ng cã gi¸ trÞ. Thùc tÕ chóng cã gi¸ trÞ ©m. Gia sóc cÇn mét Ýt n¨ng l−îng ®Ó ®Èy phÇn thøc ¨n o ®−îc tiªu ho¸ nµy qua ®−êng tiªu ho¸. V× thÕ chóng ta ph¶i −íc tÝnh tû lÖ tiªu ho¸ chÊt kh« cña thøc ¨n. Ph−¬ng ph¸p chuÈn lµ c©n ®o cÈn thËn l−îng chÊt kh« gia sóc tiªu thô vµ l−îng chÊt kh« trong ph©n gia sóc th¶i ra. Tuy nhiªn, tû lÖ tiªu ho¸ thøc ¨n cßn ®−îc tÝnh tõ c¸c ph−¬ng ph¸p kh¸c hoÆc x¸c ®Þnh b»ng ph−¬ng ph¸p in vitro lµ ph−¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ tiªu ho¸ thøc ¨n trong d¹ cá nh©n t¹o ë phßng thÝ nghiÖm. ChÊt h÷− c¬ cã thÓ tiªu ho¸ Hµm l−îng chÊt kh« cã thÓ tiªu ho¸ cã thÓ dïng ®Ó tÝnh gÇn ®óng gi¸ trÞ n¨ng l−îng cña thøc ¨n, nh−ng ®Ó ®¹t ®−îc kÕt qu¶ chÝnh x¸c h¬n ng−êi ta x¸c ®Þnh kho¸ng tæng sè cña thøc ¨n. Sau ®ã chÊt h÷u c¬ cã thÓ ®−îc tÝnh b»ng c¸ch lÊy tæng chÊt kh« trõ ®i kho¸ng tæng sè. Nh− vËy thøc ¨n chøa nhiÒu kho¸ng cã tû lÖ hµm l−îng chÊt h÷u c¬ thÊp. Kho¸ng kh«ng cã n¨ng l−îng. Mét sè thøc ¨n cã chøa nhiÒu kho¸ng h¬n so víi thøc ¨n kh¸c do b¶n chÊt tù nhiªn, c¸c lo¹i thøc ¨n kh¸c cã nhiÒu kho¸ng cã thÓ do chóng bÞ lÉn ®Êt. Kho¸ng ®−îc x¸c ®Þnh lµ phÇn cßn l¹i sau khi ®èt ch¸y nguyªn liÖu thøc ¨n ë nhiÖt ®é cao (5500C). ChÊt h÷u c¬ tiªu ho¸ cã thÓ x¸c ®Þnh ®−íc nÕu biÕt ®−îc l−îng kho¸ng cã trong thøc ¨n vµ kho¸ng cã ë trong ph©n th¶i ra. N¨ng l−îng tiªu ho¸ Ng−êi ta cã thÓ x¸c ®Þnh ®−îc gi¸ trÞ n¨ng l−îng tiªu ho¸ b»ng c¸ch ®o trùc tiÕp nhiÖt khi ®èt thøc ¨n vµ ph©n. §iÒu nµy ®Æc biÖt h÷u Ých v× c¸c chÊt h÷u c¬ trong c¸c lo¹i thøc ¨n cã gi¸ trÞ n¨ng l−îng kh¸c nhau. Gi¸ trÞ n¨ng l−îng trong mét ®¬n vÞ mì gÊp h¬n hai lÇn gi¸ trÞ n¨ng l−îng trong mét ®¬n vÞ tinh bét hoÆc xenluloza. N¨ng l−îng trao ®æi (ME) Khi thøc ¨n bÞ lªn men trong d¹ cá, cã mét l−îng khÝ metan (CH4) sinh ra trong d¹ dµy vµ khÝ nµy kh«ng cã gi¸ trÞ dinh d−ìng. N¨ng l−îng trao ®æi (ME) lµ phÇn cßn l¹i cña n¨ng l−îng tiªu ho¸ sau khi trõ ®i n¨ng l−îng cña khÝ khÝ metan vµ n¨ng l−îng trong n−íc tiÓu. Trong khi n¨ng l−îng trong n−íc tiÓu cã thÓ x¸c ®Þnh b»ng c¸c dông cô ®¬n gi¶n th× n¨ng l−îng cña khÝ sinh ra chØ cã thÓ x¸c ®Þnh ®−îc b»ng buång trao ®æi chÊt. V× thÕ kh«ng lÊy g× lµm ng¹c nhiªn r»ng phÇn lín c¸c gi¸ trÞ ME ®−îc tÝnh to¸n tõ c¸c sè liÖu thu ®−îc trong c¸c thÝ nghiÖm in vivo, vµ c¸c sè liÖu gi¸ trÞ n¨ng l−îng cña khÝ metan x¸c ®Þnh trªn mét lo¹i thøc ¨n t−¬ng tù. Ph−¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ thøc ¨n nµy ®ang ®−îc nhiÒu n−íc sö dông nh−ng ph¶i lu«n nhí r»ng c¸c gi¸ trÞ ME tÝnh ®−îc chØ chÝnh x¸c víi c¸c thøc ¨n lµm thÝ nghiÖm ë n¬i ®ã mµ th«i. N¨ng l−îng thuÇn N¨ng l−îng thuÇn lµ ®¸nh gi¸ cña gia sóc vÒ ME. N¨ng l−îng thuÇn cña thøc ¨n cho biÕt hiÖu suÊt sö dông n¨ng l−îng trao ®æi cña thøc ¨n cho c¸c môc ®Ých kh¸c nhau, vÝ dô, hiÖu suÊt sö dông n¨ng l−îng trao ®æi cña thøc ¨n cho s¶n xuÊt thÞt, s÷a hoÆc duy tr×. V× vËy nã lµ s¶n phÈm cña c¶ tiªu ho¸ vµ hÊp thu. Khã cã thÓ x¸c ®Þnh n¨ng l−îng thuÇn v× n¨ng l−îng thuÇn chØ cã thÓ ®−îc x¸c ®Þnh b»ng buång trao ®æi chÊt gièng nh− x¸c ®Þnh l−îng khÝ s¶n xuÊt hoÆc b»ng ph©n tÝch 29
th©n thÞt. Nh− vËy, kh«ng thÓ x¸c ®Þnh n¨ng l−îng thuÇn cña nhiÒu lo¹i thøc ¨n v× gi¸ thµnh rÊt ®¾t. HÖ thèng ®−¬ng l−îng tinh bét ®−îc sö dông trong nhiÒu n¨m trªn c¬ së tÝnh n¨ng l−îng thuÇn, hiÖn nhiÒu hÖ thèng kh¸c còng ®ang sö dông n¨ng l−îng thuÇn. §iÓm yÕu ë ®©y lµ gia sóc sö dông ME kh¸c nhau cho c¸c lo¹i h×nh s¶n xuÊt kh¸c nhau v× vËy gi¸ trÞ n¨ng l−îng thuÇn cña mét lo¹i thøc ¨n thay ®æi theo loaÞ h×nh s¶n xuÊt: thÞt hay s÷a ... ë B¾c ¢u (Scandinavia) hÇu hÕt c¸c lo¹i thøc ¨n ®Òu cã ®¬n vÞ thøc ¨n cña m×nh, ®©y lµ ph−¬ng ph¸p rÊt h÷u hiÖu gióp ng−êi ch¨n nu«i so s¸nh c¸c lo¹i thøc ¨n kh¸c nhau. Mét ®¬n vÞ thøc ¨n lµ l−îng thøc ¨n cã hµm l−îng n¨ng l−îng thuÇn b»ng hµm l−îng n¨ng l−îng thuÇn cña 1 kg lóa m¹ch. Nh− ®· ®Ò cËp tr−íc ®©y, nguyªn nh©n chÝnh v× sao n¨ng l−îng thuÇn kh«ng ®−îc dïng ë n¬i nµo kh¸c v× chóng cã gi¸ trÞ kh¸c nhau cho c¸c lo¹i h×nh s¶n xuÊt kh¸c nhau. Nh−ng ngay c¶ nh− vËy, cã ®−îc gi¸ trÞ tiªu chuÈn cho mét lo¹i ngò cèc phæ biÕn còng rÊt cã Ých. §¸p øng nhu cÇu vÒ n¨ng l−îng ë bÊt cø ph−¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ thøc ¨n nµo, nhu cÇu dinh d−ìng cña gia sóc vµ g¸i trÞ dinh d−ìng cña thøc ¨n còng ph¶i ®−îc thÓ hiÖn ë cïng mét ®¬n vÞ, nÕu kh«ng lËp khÈu phÇn sÏ rÊt phøc t¹p. BÒ ngoµi cã vÎ nh− ®©y lµ mét c«ng viÖc rÊt dÔ dµng ng−êi ch¨n nu«i t×m ra nhu cÇu dinh d−ìng vµ phèi hîp c¸c khÈu phÇn cã gi¸ thµnh rÎ nhÊt ®Ó nu«i gia sóc, song hÇu hÕt ng−êi ch¨n nu«i biÕt r»ng lµm ®−îc viÖc nµy kh«ng ph¶i ®¬n gi¶n. Trong khi c¸c nhµ khoa häc bËn rén trong viÖc c¶i tiÕn ®é chÝnh x¸c cña ph−¬ng ph¸p tÝnh nhu cÇu, cßn rÊt nhiÒu chç ch−a chÝnh x¸c vµ mét trong nh÷ng vÊn ®Ò kh«ng chÝnh x¸c sÏ ®−îc th¶o luËn tãm t¾t. Nh− ®· th¶o luËn tr−íc ®©y, vÊn ®Ò lín nhÊt trong ®¸nh gi¸ thøc ¨n lµ kh«ng cã kh¶ n¨ng dù ®o¸n ®−îc l−îng ¨n vµo cña c¸c c¸c thøc ¨n nµy. Gi¸ trÞ gÇn ®óng vÒ l−îng thøc ¨n ¨n vµo dù ®o¸n cña tõng lo¹i thøc ¨n vµ thøc ¨n hçn hîp ®−îc gäi lµ tiÒm n¨ng cña thøc ¨n, gi¸ trÞ nµy ®ang lµ niÒm hy väng míi ®Ó c¶i tiÕn c¸c hÖ thèng ®¸nh gi¸ thøc ¨n. §é chÝnh x¸c kh«ng cao Nh− ®· ®Ò cËp, khi quan t©m ®Õn nhu cÇu cho sinh tr−ëng th× thµnh phÇn cña t¨ng träng lµ cùc kú quan träng. Kh«ng dÔ tÝnh nhu cÇu cho sinh tr−ëng, thËm chÝ tõ c¸c b¶ng cã sè liÖu vÒ thµnh phÇn t¨ng träng cña c¸c gièng ë c¸c møc khèi l−îng kh¸c nhau bëi v× møc dinh d−ìng trø¬c ®è lµ yÕu tè cã ¶nh h−ëng lín. Ng−êi ch¨n nu«i biÕt r»ng bß ¨n khÈu phÇn nghÌo dinh d−ìng trong mïa ®«ng sÏ sinh tr−ëng bï khi ®−îc ch¨n th¶ trªn ®ång cá, trong khi ®ã bß ®−îc ¨n khÈu phÇn giÇu dinh d−ìng trong mïa ®«ng cã thÓ gi¶m khèi l−îng khi quay trë l¹i ch¨n th¶ trªn ®ång cá. Nguyªn nh©n cho c¸c hiÖn t−îng nµy lµ: ë tr−êng hîp thø nhÊt thµnh phÇn cña thÞt xÎ chñ yÕu lµ protein vµ n−íc v× thÕ rÊt rÎ trªn quan ®iÓm n¨ng l−îng. Ng−îc l¹i, thµnh phÇn cña t¨ng träng ë bß nu«i d−âng tèt mïa ®«ng gåm chñ yÕu lµ mì. V× vËy, nÕu trong mïa ®«ng bß vµ cõu ®−îc nu«i d−ìng tèt, hoÆc ®−îc bæ sung nhiÒu protein kh«ng bÞ ph©n gi¶i d¹ cá, nh− bét c¸, sÏ chØ cã rÊt Ýt t¨ng tr−ëng bï khi chóng ®−îc chuyÓn sang ch¨n th¶ trªn ®ång cá. Nh÷ng vÝ dô nµy lµ mét minh ho¹ cho thÊy ®é chÝnh x¸c trong −íc tÝnh nhu cÇu cho sinh tr−ëng, ®Æc biÖt nÕu kh«ng biÕt t×nh h×nh nu«i d−ìng tr−íc ®ã, lµ kh«ng cao. Khi quan t©m ®Õn tiÕt s÷a, chóng ta còng kh«ng biÕt nhiÒu h¬n, ngo¹i trõ lµ t−ng ®èi dÔ c©n khèi l−îng vµ x¸c ®Þnh thµnh phÇn cña s÷a. Së dÜ cã sù kh«ng chÝnh x¸c lµ v× 30
trong thùc tÕ bß ®ang tiÕt s÷a hÇu hÕt ph¶i tiÕn hµnh nhiÒu ho¹t ®éng ë giai ®o¹n ®Çu kú tiÕt s÷a gia sóc tiªu hao mì, gi÷a kú tiÕt s÷a gia sóc t¨ng tÝch luü mì vµ giai ®o¹n cuèi kú tiÕt s÷a gia sóc th−êng t¨ng tÝch luü mì vµ nu«i thai. §©y lµ nguån bÕn ®éng lµm cho ®é chÝnh x¸c kh«ng cao. Bëi v× gi¸ trÞ ME cña thøc ¨n th−êng ®−îc −íc tÝnh trong phßng thÝ nghiÖm, nªn cã nhiÒu sai sè so víi gi¸ trÞ thùc khi nu«i d−ìng gia sóc, ®Æc biÖt lµ gi¸ trÞ ME cña c¸c lo¹i thøc ¨n th«. C¸c lo¹i thøc ¨n Ýt biÕn ®éng nhÊt cã lÏ lµ c¸c lo¹i ngò cèc, cñ qu¶ vµ thøc ¨n tinh hçn hîp. Lo¹i thøc ¨n cã gi¸ trÞ ME biÕn ®éng nhÊt lµ c¸c lo¹i thøc ¨n th«, ®Æc biÖt lµ thøc ¨n ñ chua vµ cá kh«, ë ®©y giai ®o¹n sinh tr−ëng cña c©y vµ b¶o qu¶n lµ c¸c yÕu tè chñ yÕu g©y biÕn ®éng. H¬n n÷a, v× t¨ng l−îng thøc ¨n cho ¨n th−êng lµm gi¶m tû lÖ tiªu ho¸ thøc ¨n. Gi¶m tû lÖ tiªu ho¸ bao nhiªu phÇn tr¨m cã thÓ ®−îc tÝnh to¸n tõ b¶ng gi¸ trÞ dinh d−ìng nh−ng kh«ng may lµ gi¶m tû lÖ tiªu ho¸ bao nhiªu phÇn ö¨m khi t¨ng møc thøc ¨n cho ¨n l¹i phô thuéc vµo lo¹i thøc ¨n vµ l−îng thøc ¨n cho ¨n, bëi vËy c¸i gäi lµ hiÖu chØnh theo møc nu«i d−ìng lµ rÊt kh«ng chÝnh x¸c. Sù kh«ng chÝnh x¸c trong −íc tÝnh gi¸ trÞ n¨ng l−îng cña thøc ¨n vµ nhu cÇu n¨ng l−îng t¨ng lªn khi hçn hîp c¸c lo¹i thøc ¨n víi nhau. §iÒu nµy ®· ®−îc th¶o luËn ë Ch−¬ng 2, tû lÖ tiªu ho¸ chÊt x¬ trong thøc ¨n th−êng sÏ gi¶m khi cho gia sóc ¨n khÈu phÇn nhiÒu thøc ¨n tinh. Phèi hîp c¸c lo¹i thøc ¨n sÏ chØ cho kÕt qu¶ b»ng mét nöa tiÒm n¨ng cña thøc ¨n ®ã nÕu cá kh«, thøc ¨n ñ chua hoÆc r¬m ®−îc sö dông. V× thÕ, kh«ng cã g× ng¹c nhiªn lµ bß s÷a th−êng sö dông thøc ¨n rÊt kÐm. Mét khèi l−îng lín thøc ¨n ¨n vµo ë bß s÷a cã thÓ ®· kh«ng ®−îc tiªu ho¸. C¸c ph−¬ng ph¸p ®Ó tr¸nh sö dông thøc ¨n rÊt kÐm ë bß s÷a ®· ®−îc th¶o luËn ë Ch−¬ng 2. Do sÏ kh«ng thËt chÝnh x¸c ®Ó −íc tÝnh nhu cÇu n¨ng l−îng vµ gi¸ trÞ dinh d−ìng cña thøc ¨n, tèt h¬n c¶ lµ ng−êi ch¨n nu«i th−êng theo dâi n¨ng suÊt cña gia sóc cña m×nh. NÕu n¨ng suÊt cña chóng thÊp rÊt nhiÒu so víi n¨ng suÊt dù kiÕn, cã thÓ lµ ®· cã c¸c vÊn ®Ò vÒ tiªu ho¸ nh− ®· ®−îc m« t¶ tr−íc ®©y. 31