http://Onbai.org Ti min phí ð thi, eBook, Tài liu hc t!p
1
1 Kh¸i niÖm:
Qu¸ tr×nh kÕt hîp nh÷ng thao t¸c lËp luËn ®Ó lm râ nh÷ng vÊn ®Ò t− t−ëng, ®¹o lÝ trong cuéc
®êi.
 T− t−ëng, ®¹o lÝ trong cuéc ®êi bao gåm:
+ LÝ t−ëng (lÏ sèng)
+ C¸ch sèng
+ Ho¹t ®éng sèng
+ Mèi quan hÖ trong cuéc ®êi gi÷a con ng−êi víi con ng−êi (cha con, vî chång, anh em v- nh÷ng
ng−êi th©n thuéc kh¸c). ë ngo-i x2 héi cã c¸c quan hÖ trªn, d−íi, ®¬n vÞ, t×nh l-ng nghÜa xãm, thÇy
trß, b¹n bÌ...
2Yªu cÇu
a . HiÓu ®−îc vÊn ®Ò cÇn nghÞ luËn l- g×.
b. Tõ vÊn ®Ò nghÞ luËn ®2 x¸c ®Þnh, ng−êi viÕt tiÕp tôc ph©n tÝch, chøng minh nh÷ng biÓu hiÖn cô thÓ
cña vÊn ®Ò, thËm chÝ so s¸nh, b-n b¹c, b¸c bá... nghÜa l- biÕt ¸p dông nhiÒu thao t¸c lËp luËn.
c. Ph¶i biÕt rót ra ý nghÜa vÊn ®Ò
3' C¸ch lm
Tr−íc khi t×m hiÓu ®Ò ph¶i thùc hiÖn ba thao t¸c
+ §äc kÜ ®Ò b-i
+ G¹ch ch©n c¸c tõ quan träng
+ Ng¨n vÕ (nÕu cã)
 T×m hiÓu ®Ò
a1. T×m hiÓu vÒ néi dung (®Ò cã nh÷ng ý n-o)
a2. Thao t¸c chÝnh (Thao t¸c l-m v¨n)
a3. Ph¹m vi x¸c ®Þnh dÉn chøng cña ®Ò b-i
 LËp d%n ý
+ Më b-i → Giíi thiÖu ®−îc hiÖn t−îng ®êi sèng cÇn nghÞ luËn.
+ Th©n b-i → KÕt hîp c¸c thao t¸c lËp luËn ®Ó l-m râ c¸c luËn ®iÓm v- b-n b¹c hoÆc phª ph¸n, b¸c
bá.
 Gi¶i thÝch kh¸i niÖm cña ®Ò b-i
 Gi¶i thÝch v- chøng minh vÊn ®Ò ®Æt ra
Suy nghÜ (c¸ch ®Æt vÊn ®Ò Êy cã ®óng? hay sai). Më réng b-n b¹c b»ng c¸ch ®i s©u v-o vÊn ®Ò n-o
®ã  mét khÝa c¹nh. PhÇn n-y ph¶i cô thÓ, s©u s¾c tr¸nh chung chung.
+ KÕt b-i → Nªu ra ph−¬ng h−íng, mét suy nghÜ míi tr−íc hiÖn t−îng ®êi sèng.
http://Onbai.org Ti min phí ð thi, eBook, Tài liu hc t!p
2
ð" S$ 1:“ Duy ch có gia ñình, ngưi ta mi tìm ñưc chn nương thân ñ chng li tai ương
ca s ph n ” (Euripides)
Anh (ch) nghĩ th nào v câu nói trên?
1/ Gi$i thích khái ni(m ca ñ) bài (câu nói)
GT câu nói: “Ti sao ch có nơi gia ñình, ngưi ta mi tìm ñưc chn nương thân ñ chng li
tai ương s phn ?” Vì gia ñình có giá tr bn v%ng và vô cùng to l)n không b+t c, th, gì trên cõi
ñ.i này sánh ñư2c, cũng như không có b+t c, v5t ch+t cũng như tinh th6n nào thay th n7i. Chính gia
ñình là cái nôi nuôi dư<ng, ch= che cho ta khôn l)n?”
 Suy ra v+n ñ c6n bàn bAc = ñây là: Vai trò, giá tr cCa gia ñình ñDi v)i con ngư.i.
2/ Gi$i thích, ch/ng minh v1n ñ): Có th trin khai các ý:
+ MGi con ngư.i sinh ra và l)n lên, trư=ng thành ñu có sH Inh hư=ng, giáo dJc to l)n tK truyn
thDng gia ñình (dLn ch,ng: văn hNc, cuOc sDng).
+ Gia ñình là cái nôi hAnh phúc cCa con ngư.i tK bao th hR: ñùm bNc, ch= che, giúp con ngư.i vư2t
qua ñư2c nh%ng khó khăn, tr= ngAi trong cuOc sDng.
3/ Kh8ng ñinh, bàn bc m9 r:ng v1n ñ):
+ KhVng ñnh câu nói ñúng. B=i ñã nhìn nh5n th+y ñư2c vai trò, giá tr to l)n cCa gia ñình ñDi v)i sH
hình thành và phát triYn nhân cách cCa con ngư.i, là nn tIng ñY con ngư.i vươn lên trong cuOc
sDng. Tuy nhiên, câu nói chưa hoàn toàn chính xác. B=i trong thHc t cuOc sDng, có r+t nhiu ngư.i
ngay tK khi sinh ra ñã không ñư2c sH ch= che, ñùm bNc, giáp dJc, nâng ñ< cCa gia ñình nhưng vLn
thành ñAt, tr= thành con ngư.i h%u ích cCa XH.
+ Câu nói trên ñã ñ^t ra v+n ñ cho mGi con ngư.i, XH: BIo vR, xây dHng gia ñình +m no, bình
ñVng, hAnh phúc. MuDn làm ñư2c ñiu ñó c6n: trong GD mNi ngư.i phIi bit thương yêu, ñùm bNc
ch= che nhau; phê phán nh%ng hành vi bAo lHc gia ñình, thói gia trư=ng….
ð" S$ 2: Anh / ch nghĩ như th nào v câu nói: “ði ph"i tr"i qua giông t nhưng không ñưc cúi
ñ)u trưc giông t” ( Trích Nht ký ð,ng Thuỳ Trâm)
1/ Gi$i thích khái ni(m ca ñ) bài (câu nói)
+ Giông tD = ñây dùng ñY chc cInh gian nan ñ6y thd thách ho^c viRc xIy ra d% dOi .
+ Câu nói khVng ñnh: cu.c ñi có th tr"i qua nhi/u gian nan nhưng ch cúi ñ)u trưc khó khăn,
ch ñ)u hàng th2 thách, gian nan. ( ðây là v+n ñ ngh lu5n)
2/ Gi$i thích, ch/ng minh v1n ñ): Có th trin khai các ý:
+ CuOc sDng nhiu gian nan, thd thách nhưng con ngư.i không khu+t phJc.
+ Gian nan, thd thách chính là môi trư.ng tôi luyRn con ngư.i.
3/ Kh8ng ñinh, bàn bc m9 r:ng v1n ñ):
+ Câu nói trên là ting nói cCa mOt l)p trf sinh ra và l)n lên trong th.i ñAi ñ6y bão táp, sDng th5t ñgp
và hào hùng.
+ Câu nói thY hiRn mOt quan niRm nhân sinh tích cHc : sDng không s2 gian nan , thd thách , phIi có
ngh lHc và bIn lĩnh.
+ Câu nói g2i cho bIn thân nhiu suy nghĩ: trong hNc t5p, cuOc sDng bIn thân phIi luôn có ý th,c
ph+n ñ+u vươn lên. B=i cuOc ñ.i không phIi con ñư.ng bing phVng mà ñ6y chông gai, mGi l6n v+p
http://Onbai.org Ti min phí ð thi, eBook, Tài liu hc t!p
3
ngã không ñư2c chán nIn bi quan mà phIi bit ñ,ng d5y vươn lên. ðY có ñư2c ñiu này thì c6n phIi
làm gì?
ð" S$ 3:
“LÝ t−ëng l% ngän ®Ìn chØ ®−êng . kh«ng cã lÝ t−ëng th× kh«ng cã ph−¬ng h−íng kiªn
®Þnh, m% kh«ng cã ph−¬ng h−íng th× kh«ng cã cuéc sèng » (LÐpT«ixt«i ) . Anh (chÞ )hiÓu c©u
nãi Êy thÕ n-o v- cã suy nghÜ g× trong qu¸ tr×nh phÊn ®Êu tu d−ìng lÝ t−ëng cña m×nh.
Sau khi v-o ®Ò b-i viÕt cÇn ®¹t ®−îc c¸c ý
1/ Gii thích:
 Gi¶i thÝch lÝ t−ëng l- g× ( §iÒu cao c¶ nhÊt, ®Ñp ®Ï nhÊt, trë th-nh lÏ sèng
m- ng−êi ta mong −íc v- phÊn ®Êu thùc hiÖn).
 T¹i sao kh«ng cã lÝ t−ëng th× kh«ng cã ph−¬ng h−íng
+ Kh«ng cã môc tiªu phÊn ®¸u cô thÓ
+ ThiÕu ý chÝ v−¬n lªn ®Ó gi-nh ®iÒu cao c¶
+ Kh«ng cã lÏ sèng m- ng−êi ta m¬ −íc
 T¹i sao kh«ng cã ph−¬ng h−íng th× kh«ng cã cuéc sèng
+ Kh«ng cã ph−¬ng h−íng phÊn ®Êu th× cuéc sèng con ng−êi sÏ tÎ nh¹t, sèng v« vÞ, kh«ng cã ý
nghÜa , sèng thõa
+ Kh«ng cã ph−¬ng h−íng trong CS gièng ng−êi lÇn b−íc trong ®ªm tèi kh«ng nh×n thÊy ®−êng.
+ Kh«ng cã ph−¬ng h−íng, con ng−êi cã thÓ h-nh ®éng mï qu¸ng nhiÒu khi sa v-o vßng téi lçi (
chøng minh )
 Suy nghÜ nh− thÕ n-o ?
+ VÊn ®Ì cÇn b×nh luËn : con ng−êi ph¶i sèng cã lÝ t−ëng. Kh«ng cã lÝ t−ëng, con ng−êi thùc sù
sèng kh«ng cã ý nghÜa.
+ VÊn ®Ò ®Æt ra ho-n to-n ®óng.
+ Më réng :
* Phª ph¸n nh÷ng ng−êi sèng kh«ng cã lÝ t−ëng
* LÝ t−ëng cña thanh niªnta ng-y nay l- g× ( PhÊn ®Êu ®Î cã néi lùc m¹nh mÏ, giái giang ®¹t ®Ønh
cao trÝ tuÖ v- lu«n kÕt hîp víi ®¹o lÝ)
* L-m thÕ n-o ®Ó sèng cã lÝ t−ëng
+ Nªu ý nghÜa cña c©u nãi.
ð" S$ 4:
Gèt nhËn ®Þnh : Mét con ng−êi l%m sao cã thÓ nhËn thøc ®−îc chÝnh m×nh . §ã kh«ng ph¶i l%
viÖc cña t− duy m% l% cña thùc tiÔn . HBy ra søc thùc hiÖn bæn phËn cña m×nh, lóc ®ã b¹n lËp tøc
hiÓu ®−îc gi¸ trÞ cña chÝnh m×nh
Anh (chÞ ) hiÓu v- suy nghÜ g× .
Sau khi v-o ®Ò b-i viÕt cÇn ®¹t ®−îc c¸c ý
 HiÓu c©u nãi Êy nh− thÕ n-o ?
+ ThÕ n-o l- nhËn thøc ( thuéc ph¹m trï cña t− duy tr−íc cuéc sèng. NhËn thøc vÒ lÏ sèng ë ®êi, vÒ
h-nh ®éng cña ng−êi kh¸c, vÒ t×nh c¶m cña con ng−êi).
+ T¹i sao con ng−êi l¹i kh«ng thÓ nhËn thøc ®−îc chÝnh m×nh l¹i ph¶i qua thùc tiÔn .
* Thùc tiÔn l- kÕt qu¶ ®Î ®¸nh gi¸, xem xÐt mét con ng−êi .
* Thùc tiÔn còng l- c¨n cø ®Ó thö th¸ch con ng−êi .
* Nãi nh− Gít : “Mäi lÝ thuyÕt chØ l% m%u x¸m, chØ cã c©y ®êi mBi mBi xanh t−¬i.
 Suy nghÜ
+ VÊn ®Ò b×nh luËn l- : Vai trß thùc tiÔn trong nhËn thøc cña con ng−êi.
http://Onbai.org Ti min phí ð thi, eBook, Tài liu hc t!p
4
+ Kh¼ng ®Þnh vÊn ®Ò : ®óng
+ Më réng : B-n thªm vÒ vai trß thùc tiÔn trong nhËn thøc cña con ng−êi.
* Trong häc tËp, chon nghÒ nghiÖp.
* Trong th-nh c«ng còng nh− thÊt b¹i, con ng−oiõ biÕt rót ra nhËn thøc cho m×nh ph¸t huy chç
m¹nh. HiÓu chÝnh m×nh con ng−êi míi cã c¬ may thn-h ®¹t.
+ Nªu ý nghÜa lêi nhËn ®Þnh cña Gít
ð" S$ 5:
B¸c Hå d¹y :Chóng ta ph¶i thùc hiÖn ®øc tÝnh trong s¹ch, chÊt ph¸c, h¨ng h¸i, cÇn kiÖm, xãa
bá hÕt nh÷ng vÕt tÝch n« lÖ trong t− t−ëng v% h%nh ®éng. Anh (chÞ ) hiÓu v- suy nghÜ g× ?
Sau khi v-o ®Ò b-i viÕt cÇn ®¹t ®−îc c¸c ý
 HiÓu c©u nãi Êy nh− thÕ n-o ?
+ Gi¶i thÝch c¸c kh¸i niÖm.
* ThÕ n-o l- ®øc tÝnh trong s¹ch ( gi÷ g×n b¶n chÊt tèt ®Ñp, kh«ng l-m viÖc xÊu ¶nh h−ëng®Õn ®¹o
®øc con ng−êi.)
* ThÕ n-o l- chÊt ph¸c ( ch©n thËt, gi¶n dÞ hßa víi ®êi th−êng, kh«ng l-m viÖc xÊu ¶nh h−ëng tíi
®¹o ®øc con ng−êi)
* ThÕ n-o l- ®øc tÝnh cÇn kiÖm ( siªng n¨ng, t»n tiÖn)
+ T¹i sao con ng−êi ph¶i cã ®øc tÝnh trong s¹ch, chÊt ph¸c h¨ng h¸i cÇn kiÖm?
* §©y l- ba ®øc tÝnh quan träng cña con ng−êi : cÇn kiÖm, liªm chÝnh, ch©n thËt.
* Ba ®øc tÝnh Êy gióp con ng−êi h-nh tr×nh trong cuéc sèng.
* Ba ®øc tÝnh Êy l-m nªn ng−êi cã Ých.
 Suy nghÜ
+ VÊn ®Ì cÇn b×nh luËn l- g× ? B¸c nªu phÈm chÊt quan träng, cho ®ã l- môc tiªu ®Ó mäi ng−êi
phÊn ®Êu rÌn luyÖn. §ång thêi Ng−êi yªu cÇu xãa bá nh÷ng biÓu hiÖn cña t− t−ëng, h-nh ®éng n« lÖ,
cam chÞu trong mçi chóng ta.
+ Kh¼ng ®Þnh vÊn ®Ò : ®óng
+ Më réng :
* L-m thÕ n-o ®Ó rÌn luyÖn 3 ®øc tÝnh B¸c nªu v- xãa bá t− t−ëng, h-nh ®éng n« lÖ.
* Phª ph¸n nh÷ng biÓu hiÖn sai tr¸i
* Nªu ý nghÜa vÊn ®Ò.
ð" S$ 6: “M:t quyn sách tt là m:t ngưi bn hi)n”
Hãy gii thích và ch5ng minh ý ki7n trên
G>I Ý
I/ M; bài:
Sách là mOt phwong tiRn quan trNng giúp ta r+t nhiu trong quá trình hNc t5p và rèn luyRn, giúp
ta giIi ñáp thnc mnc, giIi trí…Do ñó, có nh5n ñnh” MOt quyYn sách tDt là ngư.i bAn hin
II/ Thân bài
1/ Gi"i thích Th nào là sách tDt và tAi sao ví sách tDt là ngư.i bAn hin
+ Sách tDt là loAi sách m= ra co ta chân tr.i m)i, giúp ta m= mang kin th,c v nhiu m^t: cuOc
sDng, con ngư.i, trong nư)c, thgi)i, ñ.i xưa, ñ.i nay, th5m chí cI nh%ng dH ñnh tương lai, khoa
hNc vion tư=ng.
+ BAn hin ñó là ngư.i bAn có thY giúp ta chia sf nh%ng nGi nim trong cuOc sDng, giúp ta vươn
lên trong hNc t5p, cuOc sDng. Do tác dJng tDt ñgp như nhau mà có nh5n ñnh ví von “MOt quyYn sách
tDt là mOt ngư.i bAn hin”.
http://Onbai.org Ti min phí ð thi, eBook, Tài liu hc t!p
5
2/ Phân tích, ch:ng minh v<n ñ/
+ Sách tDt là ngư.i bAn hiYn kY cho ta bao ñiu thương, bao kip ngư.i ñiêu linh ñói kh7 mà
vLn gi% trNn vgn nghĩa tình:
Ví dJ ñY hiYu ñư2c sD ph5n ngư.i nông dân trư)c cách mAng không gì bing ñNc tác phqm tnt
ñèn cCa Ngô T+t TD, Lão HAc cCa Nam Cao.
Sách cho ta hiYu và cIm thông v)i bao kip ngư.i, v)i nh%ng mInh ñ.i = nh%ng nơi xa xôi,
giúp ta vươn t)i chân tr.i cCa ư)c mơ, ư)c mơ mOt xã hOi tDt ñgp.
+ Sách giúp ta chia sf, an Ci nh%ng lúc butn chán: TruyRn c7 tích, th6n thoAi,…
3/ Bàn bc, m@ r.ng v<n ñ/
+ Trong xã hOi có sách tDt và sách x+u, bAn tDt và bAn x+u.
+ Liên hR v)i thHc t, bIn thân:
ð" S$ 7:
Có ngưi yêu thích văn chương, có ngưi say mê khoa hDc. Hãy tìm n:i dung tranh lu n cho
hai ngưi 1y.
G>I Ý
I/ M@ bài: Gi)i thiRu vai trò, tác dJng cCa văn chương và khoa hNc. Nêu nOi dung yêu c6u ñ
II/ Thân bài:
1/ Tìm l p lu n cho ngưi yêu khoa hDc
+ Khoa hNc ñAt ñư2c nh%ng thành tHu rHc r< v)i nh%ng phát minh có tính quyt ñnh ñưa loài
ngư.i phát triYn.
Hàng trăm phát minh khoa hNc: máy móc, hAt nhân,…T+t cI ñã ñqy mAnh mNi lĩnh vHc sIn
xu+t công nghiRp, nông nghiRp, văn hóa, giáo dJc,…
 Ví dJ: Sách v= nh. kĩ thu5t in +n, con ngư.i m)i ghi chép ñư2c
+ Nh. khoa hNc mà con ngư.i m)i khám phá ra ñư2c nh%ng ñiu bí qn trong vũ trJ, v con
ngư.i. ð.i sDng con ngư.i m)i phát triYn nâng cao.
+ Trái v)i l2i ích cCa khoa hNc, văn chương không mang lAi ñiu gì cho xã hOi: lLn lOn thHc hư,
mơ mOng viYn vông; chc ñY tiêu khiYn, ñôi khi lAi có hAi…
2/ L p lu n ca ngưi yêu thích văn chương
+ Văn chương hình thành và phát triYn ñAo ñ,c con ngư.i, hư)ng con ngư.i ñn nh%ng ñiu:
chân, thiRn, mv.
+ Văn chương hun ñúc ngh lHc, rèn luyRn ý chí, bIn lĩnh cho ta
+ Văn chương còn là vũ khí snc bén ñY ñ+u tranh cho ñOc l5p dân tOc.
+ Trái v)i mNi giá trv tư tư=ng, tình cIm mà văn chương hình thành cho con ngư.i. KHKT
chc mang lAi mOt sD tin nghi v5t ch+t cho con ngư.i, mà không chú ý ñn ñ.i sDng tình cIm, làm
con ngư.i sDng bàng quang, th. ơ, lAnh lùng. Hơn n%a KHKT có tin bO như th nào mà không
ñư2c soi rNi dư)i ánh sáng cCa lương tri con ngư.i sw ñqy nhân loAi t)i chG b tnc.
III/ KEt lun: KhVng ñnh vai trò cI hai (V5t ch+t và tinh th6n)
ð" S$ 8:
“ði)u gì ph$i thì clàm cho kì ñưc dù là ñi)u ph$i nhM. ði)u gì trái thì hNt s/c tránh, dù là
m:t ñi)u trái nhM”
Suy nghĩ v l@i dAy cBa Bác HD.