HỘI NGHỊ KHOA HỌC HỘI PHẪU THUẬT THẦN KINH VIỆT NAM
354
PHẪU THUẬT U TỦY SỐNG TẠI BỆNH VIỆN NGUYỄN ĐÌNH CHIỂU:
BÁO CÁO 6 TRƯỜNG HỢP VÀ ÔN LẠI Y VĂN
Nguyễn Hữu Hữu1, Hà Hữu Hiền1, Nguyễn Văn Nhân1,
Trình Minh Hiệp1, Lê Văn Nghĩa1
TÓM TẮT57
Mục tiêu nghiên cứu: Mô tả các đặc điểm
lâm sàng, hình ảnh học và đánh giá kết quả điều
trị phẫu thuật 6 bệnh nhân u tủy sống tại Bệnh
viện Nguyễn Đình Chiểu năm 2023. Đối tượng
và phương pháp nghiên cứu: 6 trường hợp
được chẩn đoán xác định, tiến hành phẫu thuật và
có kết quả giải phẫu bệnh là u tủy trong thời gian
từ tháng 01/2023-12/2023 tại Bệnh viện Nguyễn
Đình Chiểu. Kết quả: Tuổi trung bình của 6
bệnh nhân này là 64 (độ tuổi 49-69). Các triệu
chứng hay gặp là đau cột sống (6/6 bệnh nhân),
rối loạn cảm giác (6/6 bệnh nhân), rối loạn vận
động (6/6 bệnh nhân). Vị trí u thường gặp ở vùng
ngực - lưng. Tất cả các bệnh nhân được phẫu
thuật mở màng cứng lấy hết u. Loại u gồm 4/6
bệnh nhân màng cứng tủy và 2/6 bệnh nhân u rễ
thần kinh , trong ống sống. Không có biến chứng
trong quá trình mổ. Kết quả hồi phục sau mổ tốt.
6/6 bệnh nhân hồi phục hoàn toàn vận động và
cảm giác. Kết luận: Tiên lượng và kết quả phẫu
thuật u tủy có kết quả giải phẫu bệnh thường lành
tính và là rất tốt. Hiện nay, phẫu thuật cắt bỏ u
tủy sống là một phương pháp tối ưu, giúp cải
thiện chức năng thần kinh sau mổ.
Từ khóa: U tủy sống
1Khoa Ngoại thần kinh, Bệnh viện Nguyễn Đình
Chiểu
Chịu trách nhiệm chính: Hà Hữu Hiền
ĐT: 0366185105
Email: hahuuhien97@gmail.com
Ngày nhận bài: 20.8.2024
Ngày phản biện khoa học: 29.9.2024
Ngày duyệt bài: 12.10.2024
SUMMARY
THE REPORT ON RESULTS OF 6
SURGICAL TREATMENT FOR
SPINAL TUMOR AT NGUYEN DINH
CHIEU GENERAL HOSPITAL
Objectives: The article described the clinical
features, imaging findings and evaluated the
surgical treatment results of 6 cases (4 females
and 2 males) for spinal cord tumor at Nguyen
Dinh Chieu General Hospital in 2023. Materials
and Methods: Prospective, follow up 6 patients
operated spinal cord tumor at Nguyen Dinh
Chieu General Hospital between 1/ 2023 to
12/2023. Results: The average age of these 6
patients was 64 years (range 49- 69 years). The
common symptoms were spinal pain (6/6
patients), sensory disorders (6/6 patients),
movement disorders (6/6 patients) with the most
typical tumor’s location in the thoracic- lumbar.
All patients underwent spinal decompression
surgery. The tumor types included 4/6 cases of
intramedullary meningioma and 2/6 cases of
intramedullary neurinoma. There were no
complications in the surgical process. The
postoperative recovery results were good. 6/6
cases completely recovered the movement and
the sensory. Conclusions: The prognosis and the
outcome of the surgery for the benign spinal
tumor were generally good. Until now, the
surgical removal of the spinal cord tumor is the
main method to improve the nerve functions after
surgery treatment.
Keywords: Spinal cord tumor, neurinoma,
meningioma
TẠP CHÍ Y HỌC VIỆT NAM TẬP 545 - THÁNG 12 - SỐ CHUYÊN ĐỀ - 2024
355
I. ĐẶT VẤN ĐỀ
U tủy thường ít gặp, chiếm tỷ lệ 2,06%
các khối u trong cơ thể nói chung và chiếm
15% các u thuộc hệ thống thần kinh trung
ương. U tủy là những tổn thương tăng sinh
trong ống tủy, có nguồn gốc từ tế bào thần
kinh hoặc từ nơi khác đến (ung thư di căn),
khi tăng sinh chèn ép cấu trúc xung quanh
như rễ thần kinh hoặc tủy sẽ gây ra các triệu
chứng rối loạn vận động, cảm giác1,6.
Biểu hiện lâm sàng của u tủy thường biểu
hiện chung chèn ép rễ giai đoạn đầu và chèn
ép tủy ở giai đoạn tiếp theo. Triệu chứng
thường không điển hình chủ yếu dựa vào
biểu hiện lâm sàng để chẩn đoán định khu và
cộng hưởng từ là tiêu chuẩn vàng để xác định
u tủy sống.
Trong các khối u tủy thì u dưới màng tủy,
ngoài tủy là những khối u trong ống sống và
ngoài tủy có tỉ lệ lành tính cao, tiên lượng
thường tốt nếu được chẩn đoán sớm và điều
trị kịp thời. Về điều trị: phẫu thuật vẫn là
phương pháp chủ yếu nhằm lấy bỏ hết khối
u, giải ép rễ và tủy sống nhằm mục đích tạo
điều kiện cho tủy sống phục hồi. Hóa chất
hoặc xạ trị thường bổ trợ sau mổ, đặc biệt đối
với nhóm u di căn cột sống hoạc u ác tính tại
tủy… Tại Bệnh viện Nguyễn Đình Chiểu từ
đầu năm 2019, được trang bị kính vi phẫu
chúng tôi đã tiến hành nhiều phẫu thuật bệnh
lý như u não, thoát vi đĩa đệm cổ và lưng.
Trong năm qua, chúng tôi đã khám điều trị
và tiến hành phẫu thuật một số trường hợp u
tủy. Vì thế chúng tôi báo cáo sơ bộ kết quả
phẫu thuật của 6 trường hợp u tủy sống tại
Bệnh viện Nguyễn Đình Chiểu. Nghiên cứu
này giúp bước đầu mô tả đặc điểm lâm sàng
và kết quả phẫu thuật u tủy sống tại Bệnh
viện Nguyễn Đình Chiểu.
II. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
Tất cả 6 trường hợp được chẩn đoán xác
định, tiến hành phẫu thuật và có kết quả giải
phẫu bệnh là u tủy trong thời gian từ tháng
01/2023-12/2023 tại Bệnh viện Nguyễn Đình
Chiểu.
Phương pháp nghiên cứu được thực hiện
như sau:
+ Mô tả tiến cứu một loạt ca bệnh.
+ Các thông tin nghiên cứu cần thu thập:
• Thông tin chung của người bệnh: tuổi,
giới.
• Biểu hiện lâm sàng của người bệnh.
• Vị trí khối u, kích thước khối u.
• Kết quả mô bệnh học.
• Kết quả phẫu thuật và các biến chứng.
• Đánh giá kết quả phẫu thuật: chúng tôi
dựa vào sự tiến triển phục hồi của các triệu
chứng lâm sàng (vận động, cảm giác, cơ
tròn…) sau phẫu thuật khi BN ra viện.
+ Phân loại kết quả sau mổ:
• Tốt: tự đi lại, hoạt động tương đối bình
thường.
• Trung bình: cần có sự hỗ trợ một phần
trong đi lại, hoạt động hàng ngày.
• Xấu: liệt hoàn toàn, tử vong.
III. KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN
Trong 1 năm chúng tôi tiến hành phẫu
thuật được 6 BN với các bệnh cảnh lâm sàng
khác nhau thu được kết quả như bảng 1.
Bảng 1. Tuổi và giới tính các BN
Bệnh nhân
BN 1
BN 2
BN 3
BN5
BN 4
BN6
Tuổi
66
69
49
65
69
63
Giới tính
Nữ
Nam
Nữ
Nữ
Nữ
Nam
HỘI NGHỊ KHOA HỌC HỘI PHẪU THUẬT THẦN KINH VIỆT NAM
356
Trong nghiên cứu này, chúng tôi thấy tuổi trung bình của BN là 64, BN cao tuổi nhất là
69, BN nhỏ tuổi nhất là 49. Tỷ lệ nữ gặp nhiều hơn nam (4/2). Các nghiên cứu khác của
Nguyễn Vũ và cs (2014) 4; Võ Bá Tường và cs (2012) 3 cũng cho các kết quả tương tự.
Bảng 2. Thời gian bị bệnh và biểu hiện lâm sàng
Triệu chứng
BN 1
BN 3
BN5
BN 4
BN6
Thời gian mắc bệnh (tháng)
5
3
3
6
11
Đau cột sống
+
+
+
+
+
Chèn ép tủy
+
+
+
+
+
Rối loạn vận động
+
+
+
+
+
Rối loạn cảm giác
+
+
+
+
+
Rối loạn phản xạ
+
+
+
+
+
Rối loạn cơ tròn
+
-
+
+
-
Nhận xét: Trong các BN, có 1 BN tới
viện sau 1 năm bị bệnh và 5 BN tới viện
trước 1 năm. Trong 6 BN được phẫu thuật,
có 3 BN trước đó được y tế tuyến khác chẩn
đoán là thoát vị đĩa đệm vùng cột sống thắt
lưng, điều trị nội khoa không đỡ (bảng 2). Về
các triệu chứng lâm sàng, tất cả các BN này
đều có tình trạng đau cột sống, đau thường
xuyên và không liên quan đến vận động. Tất
cả trường hợp có rối loạn vận động, trong đó
có 2 BN, yếu tứ chi, 2 BN yếu 2 chi dưới độ
3/5, 1 BN cảm thấy yếu đùi 1 bên khi đi lại
nhiều. Có 6/6 BN có rối loạn cảm giác, chủ
yếu là cảm giác nông, và có triệu chứng tê bì.
Theo kết quả nghiên cứu của Lương Viết
Hòa và cs (2014) 2, rối loạn vận động là
88,4%, rối loạn cảm giác là 55%; của
Nguyễn Vũ và cs 4 rối loạn vận động gặp
66,7%, rối loạn cảm giác gặp 77,8%.
Bảng 3. Vị trí và kích thước của khối u
BN
Vị trí
Kích thước
Vị trí so với màng tủy
Kết quả GPB
BN 1
T8-T9
3cm
Trong
U màng tủy
BN 2
T10-T11
3.5cm
Trong
Neurinoma
BN3
T12-L1
4cm
Trong
U màng tủy
BN 4
C5-C6
4cm
Trong
U màng tủy
BN5
T9-T10
2cm;1,5cm; 3cm
Trong
U màng tủy
BN6
T2-T3
4cm
Trong
Neurinoma
Nhận xét: 4 BN trong nghiên cứu này có
vị trí u vùng ngực thấp và lưng, kích thước
khối u sau phẫu thuật tương đối lớn (3-4 cm).
Có 1 BN có khối u ở vị trí cổ. Tất cả bệnh
nhân có u nằm ngoài tủy trong màng cứng
tủy, với 4 bệnh có kết quả giải phẫu bệnh u
màng tủy; 2 BN có u với kết quả giải phẫu
bệnh là Neurinoma. Kết quả nghiên cứu của
Võ Bá Tường và cs 3 cho thấy, u rễ thần kinh
gặp 59%, vị trí vùng ngực - thắt lưng gặp
74,2%, u trong màng tủy gặp 81,81%.
Nghiên cứu của Engelhard và cs (2010)5 cho
thấy, bệnh màng não tủy có tỷ lệ gặp 24,4%,
u tế bào màng lót ống nội tủy 23,7% và
schwannoma là 21,2%.
TẠP CHÍ Y HỌC VIỆT NAM TẬP 545 - THÁNG 12 - SỐ CHUYÊN ĐỀ - 2024
357
Bảng 4. Mức độ lấy u
Mức độ lấy u
BN1
BN2
BN3
BN4
BN5
BN6
Lấy hết u
+
+
+
+
+
+
Lấy gần hết u. để lại 1 phần
-
-
-
-
-
-
Lấy 1 phần u sinh thiết
-
-
-
-
-
-
Nhận xét: Tất cả các bệnh đều được lấy
hết u chiếm tỷ lệ 100%. So với kết quả của
Dương Đại Hà và cộng sự thì kết quả này có
sự khác biệt: phẫu thuật lấy hết u chiếm tỷ lệ
55,1%. Sự khác biệt này do số lượng nghiên
cứu của chúng tôi còn quá ít.
Về kết quả sau mổ: Tất cả các trường hợp
trong nghiên cứu của chúng tôi không gi
nhận biết chứng sau mổ. So với các tác giả
khác như Dương Đại Hà thì tỷ lệ này có kết
quả tương đồng chiếm 93,9%, rò dịch não
tủy chiếm 1.5%.
Võ Bá Trường có kết quả tương đồng
99,8%. kết quả kiểm tra cộng hưởng từ sau
mổ chúng tôi không gi nhận sót u sau mổ
chiếm tỷ lệ 100%.
IV. KẾT LUẬN
Qua 6 trường hợp phẫu thuật u tủy tại
Bệnh viện Nguyễn Đình Chiểu Bến Tre,
chúng tôi nhận thấy, u tủy thường gặp ở BN
40-60 tuổi, nữ nhiều hơn nam (4/2). Vị trí u
thường gặp ở vùng ngực thấp - lưng. Loại u
hay gặp nhất là u màng tủy (4/6 BN).
Các triệu chứng hay gặp là đau cột sống
(6/6 BN). Tất cả các bệnh nhân đều có biểu
hiện rối loạn cảm giác và vận động. Kết quả
hồi phục sau mổ rất tốt, 6/6 BN hồi phục vận
động và cảm giác. Hiện nay, phẫu thuật cắt
bỏ u tủy sống là một phương pháp tối ưu,
giúp cải thiện chức năng thần kinh sau mổ.
Chẩn đoán sớm và điều trị sớm sẽ mang lại
kết quả tốt cho người bệnh và ít di chứng.
HỘI NGHỊ KHOA HỌC HỘI PHẪU THUẬT THẦN KINH VIỆT NAM
358
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Dương Đại Hà và cs (2022), “Đặc điểm lâm
sàng, chẩn đoán hình ảnh và kết quả điều trị
phẫu thuật u tủy tại bệnh viện Việt Đức từ
2019 – 2022” , Tạp chí Y học Việt Nam, 18,
tr.362-371.
2. Lương Viết Hòa và cs (2014), “Kết quả điều
trị phẫu thuật u dưới màng cứng ngoài tủy tại
Bệnh viện Chợ Rẫy”, Tạp chí Y học TP Hồ
Chí Minh, 18, tr.59-62.
3. Võ Bá Tường và cs (2012), “Đánh giá kết
quả điều trị phẫu thuật u tủy tại Bệnh viện
Trung ương Huế”, Tạp chí Y học TP Hồ Chí
Minh, 16, tr.444-448.
4. Nguyễn Vũ và cs (2014), “Đặc điểm lâm
sàng và kết quả điều trị phẫu thuật u tủy tại
Bệnh viện Đại học Y Hà Nội”, Tạp chí Y học
TP Hồ Chí Minh, 18, tr.86-90.
5. H.H. Engelhard, et al. (2010), “Clinical
presentation, histology, and treatment in 430
patients with primary tumors of the spinal
cord, spinal meninges, or cauda equina”, J.
Neurosurg. Spine, 13(1), pp.67-77.
6. Greenberg. M.S (2019), “Spinal tumors”, In
Handbook of Neurosurgery. 9th Edition.
Thieme New York, pp 813-830.