Copyright@Ministry Of Health
3. CHÈN §O¸N
3.1. Theo y häc hiÖn ®¹i
3.1.1. X¬ gan do rưîu
ư BÖnh gan mì thưêng kh«ng cã triÖu chøng va khã nhËn biÕt.
ư Viªm gan do rưîu thưêng ch¸n ¨n, buån n«n, mÖt mái, sôt c©n,
c¶m gi¸c
khã chÞu ë trong bông va vang da; sèt 390C gÆp trong 1/2 trưêng
hîp; gan
to, ®au; l¸ch to gÆp trong 1/3 trưêng hîp, cã dÊu sao m¹ch. NÆng
h¬n cã
thÓ la cæ trưíng, phï, xuÊt huyÕt va bÖnh c¶nh n·o gan.
ư X¬ gan: triÖu chøng l©m sang cã thÓ ©m Ø, kÝn ®¸o trong 40%
trưêng hîp,
th«ng thưêng bÖnh nh©n ch¸n ¨n va suy dinh dưìng ®ưa ®Õn sót
c©n, teo
c¬, vang da ngay mét t¨ng dÇn, xuÊt huyÕt tiªu ho¸, cæ trưíng va
bÖnh
c¶nh n·o gan.
ư Kh¸m gan cã thÓ cã triÖu chøng gan to hoÆc b×nh thưêng hoÆc
nhá, ngoai
ra cßn cã nh÷ng dÊu hiÖu vang da, lßng ban tay son, mãng tay mÆt
kÝnh
®ång hå (clbbing finger), l¸ch to, thiÕu m¸u, cæ trưíng va hoÆc phï
toan
th©n. §an «ng cã triÖu chøng vó to, teo tinh hoan, rông l«ng. Phô
n÷ bÞ
rèi lo¹n kinh nguyÖt.
ư XÐt nghiÖm cËn l©m sang cho thÊy:
+ SGOT t¨ng nhÑ trong giai ®o¹n gan mì, ®«i khi cã t¨ng
phosphatase
alkalin va bilirubin.
+ Trong giai ®o¹n nÆng h¬n SGOT t¨ng 300 UI.
SGOT
SGPT
ư Cã dÊu hiÖu thiÕu m¸u, t¨ng n¨ng l¸ch va thiÕu m¸u huyÕt t¸n.
ư Thêi gian prothrombin kÐo dai.
ư ALB m¸u gi¶m, globulin m¸u t¨ng (do sù kÝch thÝch hÖ vâng néi
m«), ®«i
khi cã t¨ng amoniac m¸u.
ư BÊt dung n¹p glucose.
ư Gi¶m natri va kali m¸u do hiÖn tưîng cưêng aldosteron.
§Ó ®¸nh gi¸ tiªn lưîng mét ngưêi x¬ gan do rưîu, ngưêi ta
thưêng dïng
chØ sè:
4,6 x [ (prothrombin – control) tim + total Bil am/l ]
Disriminant fraction =
17
> 2
> 32
NÕu tû sè cang cao tiªn lưîng cang xÊu va tû lÖ sèng sãt sau 5 n¨m
kh«ng
qu¸ 50%.
196
Copyright@Ministry Of Health
3.1.2. X¬ gan sau nhiÔm virus
Víi dÊu hiÖu l©m sang cña t¨ng ¸p cöa râ rang như cæ trưíng, l¸ch
to,
t¨ng n¨ng l¸ch, xuÊt huyÕt do vì, gi·n tÜnh m¹ch thùc qu¶n va bÖnh
c¶nh n·o
gan. 75% trưêng hîp bÖnh nh©n chÕt trong kho¶ng 1 - 5 n¨m do
xuÊt huyÕt,
bÖnh c¶nh n·o gan hoÆc ung thư gan.
XÐt nghiÖm cËn l©m sang cho thÊy:
SGOT
SGPT
< 1
globulin t¨ng.
Trong giai ®o¹n nÆng h¬n, cã thÓ gÆp albumin m¸u gi¶m va
prothrombin
time kÐo dai.
ChÈn ®o¸n nguyªn nh©n dùa vao test huyÕt thanh (xem bai viªm
gan m¹n).
3.1.3. X¬ gan do mËt nguyªn ph¸t
ë nh÷ng trưêng hîp ph¸t bÖnh cã triÖu chøng, 90% trưêng hîp gÆp
ë phô
n÷ tuæi 35 - 60.
§Çu tiªn ngøa lßng ban tay, ban ch©n, mÖt mái.
Sau nhiÒu th¸ng, n¨m vang da xuÊt hiÖn, da trë nªn sËm mau ë
nh÷ng
vïng ph¬i ra ¸nh s¸ng.
ư T×nh tr¹ng tiªu ph©n mì va rèi lo¹n hÊp thu ®ưa ®Õn:
+ ThiÕu vitamin D víi triÖu chøng ®au xư¬ng do nhuyÔn xư¬ng
hoÆc
lo·ng xư¬ng.
+ ThiÕu vitamin A víi triÖu chøng qu¸ng ga.
+ ThiÕu vitamin E víi triÖu chøng viªm da.