Vai trß cña viªm phÕ qu¶n ®· ®ưîc nhiÒu t¸c gi¶ chøng minh (tháa
ưíc
quèc tÕ Mariland 1992). Tho¶ ưíc nay cho r»ng ®ã còng la mét
nguyªn nh©n
91
Copyright@Ministry Of Health
g©y t¾c nghÏn ®ưêng thë ngoai yÕu tè co th¾t. C¸c tÕ bao viªm
gåm mastocyt,
c¸c b¹ch cÇu, c¸c ®¹i thùc bao, b¹ch cÇu ®¬n nh©n, c¸c lympho
bao, tiÓu cÇu va
biÓu m«… hîp thanh chÊt dÞch nhÇy, tr¹ng th¸i nay ®ưîc chøng
minh qua kü
thuËt röa phÕ qu¶n - phÕ nang va sinh thiÕt phÕ qu¶n. Ph¶n øng
viªm cã thÓ
phôc håi nhưng còng cã thÓ g©y tæn thư¬ng vÜnh viÔn, do ®ã ®iÒu
trÞ viªm la
mét hưíng quan träng ch÷a hen phÕ qu¶n.
2.2.2. C¸c yÕu tè kh¸c ngoai t¨ng mÉn c¶m
a. YÕu tè di truyÒn
NhiÒu t¸c gi¶ nghiªn cøu thÊy bÖnh nh©n hen thưêng cã ngưêi
trong gia
®×nh cïng m¾c hen hoÆc c¸c biÓu hiÖn dÞ øng kh¸c. Theo Williams,
kho¶ng 50
% bÖnh nh©n hen cã tiÒn sö dÞ øng gia ®×nh so víi 12% ngưêi
kh«ng hen.
b. Kinh nguyÖt va sinh në
Theo Rees (1967) cã phô n÷ m¾c hen ë tuæi dËy th×, sau nay hang
th¸ng
l¹i thÊy c¬n hen 7-10 ngay trưíc khi hanh kinh va khi cã mang th×
bÖnh ®ì
h¼n; tuy nhiªn ë bÖnh nh©n hen kh«ng cã c¨n nguyªn dÞ øng th×
kh«ng thÊy râ
¶nh hưëng cña sinh ®Î.
c. C¬ chÕ thÇn kinh
C¬ chÕ thÇn kinh trong hen ®· ®ưîc ®Ò cËp qua nhËn xÐt bÖnh nh©n
hen
cã thÓ ph¶n øng kh«ng ®Æc hiÖu víi nhiÒu nguyªn nh©n kh«ng ph¶i
la miÔn
dÞch (vÝ dô: nhiÔm khuÈn hoÆc khi hÝt ph¶i c¸c chÊt kÝch thÝch).
Ngoai ra c¸c
stress t©m lý còng cã thÓ lam ph¸t sinh c¬n hen.
d. C¸c yÕu tè kÝch thÝch g©y c¬n hen
Víi c¬ chÕ nªu trªn, cã rÊt nhiÒu kÝch thÝch cã thÓ khiÕn c¬n hen
xuÊt
hiÖn:
ư C¸c dÞ nguyªn: cã rÊt nhiÒu dÞ chÊt ®ưîc nªu la c¨n nguyªn g©y
hen, phæ
biÕn nhÊt la: bôi nha, phÊn hoa, bao tö nÊm, l«ng sóc vËt nu«i trong
nha
như (chã, mÌo, thá, chuét lang, chuét b¹ch,...). Ngoai ra thøc ¨n
như
trøng, c¸, s÷a va thuèc nhÊt la aspirin va c¸c lo¹i kh¸ng viªm non -
steroid còng kÝch thÝch g©y hen.
ư NhiÔm khuÈn: nhiÔm virus tõ nhá la yÕu tè thuËn lîi h×nh thanh
hen va
tÝnh dÔ bÞ kÝch thÝch phÕ qu¶n khi trưëng thanh.
2.3. BiÓu hiÖn l©m sang theo y häc hiÖn ®¹i
2.3.1. TriÖu chøng c¬n hen ®iÓn h×nh ë ngưêi lín
C¬n hen thưêng x¶y ra vÒ ®ªm, nhiÒu khi ®ưîc b¸o trưíc b»ng
nh÷ng
triÖu chøng: ngøa m¾t, ch¶y nưíc m¾t, ngøa mòi, h¾t h¬i, ho khan
hoÆc nÆng
bông, tøc ngùc như cã vËt g× chÑn vao lam ngưêi bÖnh ph¶i ngåi
dËy va …c¬n
khã thë b¾t ®Çu. NhÞp thë chËm, khã thë tréi ë th× thë ra g©y nªn
nh÷ng
92
Copyright@Ministry Of Health
tiÕng rÝt, khß khÌ, cß cưa ma chÝnh ngưêi bÖnh va nh÷ng ngưêi
®øng gÇn
còng nghe thÊy.
Khã thë như vËy lam ngưêi bÖnh ph¶i h¸ miÖng ®Ó thë, tú tay vao
thanh
giưêng thanh ghÕ. C¶m gi¸c thiÕu kh«ng khÝ lam ngưêi bÖnh ®ßi
më cöa ®Ó hÝt
kh«ng khÝ.
Trong c¬n ngưêi bÖnh rÊt mÖt nhäc, da xanh nhît, to¸t må h«i,
tiÕng nãi
ng¾t ®o¹n.
2.3.2. YÕu tè lam xuÊt hiÖn c¬n hen
ư Thay ®æi thêi tiÕt nhÊt la thay ®æi nhiÖt ®é m«i trưêng tõ nãng
Êm sang
l¹nh.
ư HÝt ph¶i mét dÞ nguyªn, mét chÊt kÝch thÝch (khãi bôi, h¬i ho¸
chÊt), mét
mïi nÆng.
2.3.3. TriÖu chøng thùc thÓ
ư Kh¸m l©m sang: gâ ngùc vÉn trong, rung thanh b×nh thưêng, r×
rao phÕ