Quá trình hình thành nghệ thuật sân khấu cải lương : Từ ca ra bộ đến hình thành (Phần 1)

Quá trình hình thành ngh thut

sân khu ci lng : T ca ra b n

hình thành (Phn 1)

Ci lng là mt hình thc ca kch dân tc. Nói n ca kch trc ht phi

 cp n vn  âm nhc, vì âm nhc là xng sng, là linh hn ca kch chng.

Trc khi tìm hiu v toàn b lch s ngh thut sân khu ci lng, cn tìm hiu

gc ca nó, linh hn ca nó, tc là âm nhc.

NHC C

Theo các tài liu xa, dàn nhc c Vit Nam ã có t rt lâu i. i Vit

s ký toàn th chép: “Trc ây (1437), Lơng ng và Nguyn Trãi vâng mnh

nh nhã nhc. Nhc tu trên nhà có tám thanh nh trng treo ln, khánh, chuông,

àn cn, àn st, kèn, sáo qun, thc, chúc, ng, huân, trì … Nhc tu di nhà

thì có phơng hng treo, không hu, trng qun c, kèn qun dch”. Còn trong

V trung tùy bút ca Phm ình H chép: “Khong nm Hng c nhà Lê (1470

– 1497) … t ra hai b ng vn và Nhã nhc. B ng vn thì chuyên ghép âm

lut  hòa nhc, b Nhã nhc thì chuyên chú v gi ng ngi, tr ng v ti!ng hát,

c hai u thuc quyn quan thái thng coi xét. !n nh âm nhc dân gian thì có

t ty giáo phng coi gi “ … “T i Quang Hng (1578 – 1599) v sau, hai b

ng vn Nhã nhc có dùng mt loi trng ln Ng"ng thiên và mt cái kèn ln

b#ng trúc nm vàng, cùng là cái long sinh long phách và các loi àn ba dây, bn

dây hoc mi lm dây, cái ng sáo, cái trng cnh mt mt, cái trng tang m$ng

sơn son thi!p vàng, cái phách xâu tin”.

T lúc còn  min Bc, Trung, dàn nhc c ca dân tc ta c%ng ã phát

trin khá cao, có nhiu th nhc c&, bài bn có ghi chép ch không phi  mc làn

iu truyn ming.

M ng vào khai phá min Nam, bên cnh gơm, giáo, búa, rìu (d&ng c&

chi!n u và sn xut), t tiên chúng ta còn mang theo mt nn vn hóa, trong ó

có mt vn nhc phong phú bao gm:

1)Nhc l (t&ng ình)

2)Nhc ng bóng

3)Nhc nhà chùa

4)Nhc tung (hát b)

Cha k vn nhc dân gian (dân ca) s'n có trong nhân dân. M(i loi nhc

có mt nhim v& nht nh.

NHC L)

T thi chúa Nguyn,  àng Trong ã có nhng i quân ca nhà chúa.

Trong s nhng ngi lên ng vào min Nam khai hoang lp p có nhng nhc

công xut thân t nhng i quân nhc, c cho nh c  sn xut ti các khu

dinh in. Vn coi nhc là ngh, cho nên không còn c ph&c v& bên cnh chúa,

h li quay sang ph&c v& nhân dân trong các ngày t! l, ma chay. Nhc l t ch(

ch* dùng trong cung ình, c phát trin rng rãi ra ngoài nhân dân, song song

vi nhc hát bi dùng trong vic cúng ình (l xây chu, i bi) và trong các ám

ma chay (trong chay ngoài bi).

T chc dàn nhc l gm: b kéo, b gõ, b thi

Xa triu ình, gn vi qun chúng nhân dân trong sinh hot mi, t mi

i tng mi, dòng nhc l dn dn thay i cht và có iu kin phát trin.

Trong các ám cúng t!, nht là ma chay, nhân dân cn mt th sinh hot âm nhc

khác ngoài nhc l. Nht là ma chay: gia ch và ngi trong nhà cn thc. Trong

êm cúng t!, nhân dân mun gi cho không khí m cúng, v khuya, gia ch t

tin cho dàn nhc l ti!p t&c hòa tu nhng bài bn nh+ nhàng. Trong bui hòa tu

này, dàn nhc l tc bt nhng nhc c& nh: trng, kèn, nhc c& gõ, còn li ch*

có “àn cây”. Ngh,a là c%ng tu nhng bài nhc l, nhng không dùng b gõ và b

thi, ch* dùng b kéo và thêm b khy.

Sinh hot âm nhc “chơi àn cây" c ph bi!n và c nhiu ngi a

thích. Ngi ta thi nhau h c nhc c&, làn iu bài bn. Các tng lp u nô nc

h c: nông dân, trí thc, nhà nho, tiu t sn …

Khi sinh hot này ph bi!n rng rãi thì i tng ca nhc l thay i: t

i tng trc kia là thn linh, chuyn sang i tng ngày nay là qun chúng

lao ng, ln ln t- nó phi thay i cht. T tính cht t! l, trang nghiêm chung

chung, nhc l chuyn sang cht mi cho phù hp vi i tng mi.

S- thay i cht ca dòng nhc l là mt s- chuyn bi!n rt hp quy lut:

vn ngh phi ph&c v& cho nhu cu th.m m/ ca ông o qun chúng lao ng.

Danh t nhc tài t0 ra i.

NHC TÀI T1

G i là nhc tài t0  phân bit vi nhc l, nhc hát b. Tài t0 tc là không

phi nhc công chuyên nghip, nh ch amateur ca Pháp. Xa nhng nhà nho am

tng các môn cm, k2, thi, h a c g i là nhng ngi tài t0.

S- chuyn bi!n thay i v cht t nhc l sang nhc tài t0 c th hin

rt rõ  ba im:

a) T chc dàn nhc:

Mun i sâu phn ánh tâm t tình cm ca nhân dân thì phi b$ bt nhng

nhc c& n ào, gi nhng không khí thn linh nh trng phách (b gõ), kèn sáo

(b thi); ngoài b kéo (h nh), b sung thêm b khy (àn kìm, tranh, s!n, tam

… )  din t ti!ng lòng ca con ngi !n tng phím tơ mt, dàn nhc tách ra,

qui mô nh$, ít tn kém, phù hp vi iu kin kinh t! phân tán. Sinh hot này mt

h3n tính cht l bái mà i vào cuc sng trn t&c (biu din trong nhng dp ci

g, tic tùng, h p mt  nhà hàng, chơi bi trong nhng êm trng sau ngày lao

ng).

Do “chơi àn cây” hòa tu tng nhóm nh$ hay c tu, nên k/ thut din

tu ngày càng c trau chut và phát trin b#ng nhng ngón, nhng k/ xo tinh

t!.

Nhiu nhc c& c c ci cách, ng thi nhiu nhc c& mi c s0 d&ng

 chơi nhc tài t0, khi!n cho dàn nhc tài t0 ngày càng phong phú và a dng.

b) V bài bn, làn iu:

Nhc l vi nhng bài nh Long ngâm, Long ng, Tiu Khúc, Vn Giá …

mang tính cht trang nghiêm không phù hp vi vic din t tâm t tình cm ca

qun chúng, vì vy ngi ta thy cn sáng tác nhng bài bn mi trên cơ s ti!p

thu nhng tinh hoa ca dân ca, trên cơ s âm iu dân tc.

Dòng nhc tài t0 – ngoài vic s0 d&ng mt s bài nhc l – ã phát trin

nh ba ngun ch y!u:

1/ S0 d&ng, phi nhc và nâng cao các bài dân ca Hu! và Nam B nh: Lý

con sáo, Lý nga ô, Lý cây chanh, Lý bánh bò, Lý chun chun, Lý giao duyên, Lý

vng phu …

2/ S0 d&ng và ci biên mt s bài nhc c Trung B nh: Kim tin Hu,

Hành vân Hu, Nam xuân, Nam ai, Xuân tình, Lu thy, Phú lc, Xuân phong,

Long h, Tu mã …

3/ Sáng tác mi trên cơ s âm iu dân tc nh: Giang nam, Phng hoàng,

T i, Phng cu, Vn Thiên Tng, Bình sa lc nhn, ng thái tôn, Chiêu

quân, Ái t kê, Bát man tn cng, Tng t, Duyên k ng, Qu ph hàm oan…

Theo s- phân tích ca các nhc s, am tng nhc mi thì các bn nhc tài

t0:

a)V mt lut sáng tác: c sáng tác theo mt cu trúc tơng i hoàn

ch*nh, v giai iu và khúc thc.

b)V ký âm và hòa thanh: có bn nhc riêng cho tng nhc c& (tuy s- ghi

chép không khoa h c lm), nên khi hòa tu ã hình thành mt s- hòa tu t- nhiên.

c)V mt ni dung tình cm: d th hin c nhiu sc thái tình cm,

ngoài nhng bn nhc trong nhc l c phát trin cách din tu, các nhc s, còn

sp x!p các bài bn theo tng loi iu thc:

- iu thc Bc: mang tính cht trong sáng, vui v4, kho4.

- iu thc Nam: mang tính cht man mác, nh+ nhàng (ng thi c

phân chia thành Nam Xuân, Nam Ai, Nam o).

- iu thc Oán: mang tính cht bi ai, bun thm, là iu thc c sáng

to sau này, hoàn toàn thoát ly nhng hình thc cu to theo kiu nhc l, nó có

kh nng th hin tâm t tình cm ca con ngi ơng thi mt cách tinh vi, sâu

sc.

Quá trình hình thành nghệ thuật sân khấu cải lương : Từ ca ra bộ đến hình thành (Phần 1)

Chủ đề:

Tài liệu liên quan

Tài liêu mới

AI tóm tắt

Giới thiệu tài liệu

Đối tượng sử dụng

Từ khoá chính

Nội dung tóm tắt

Hỗ trợ

Phương thức thanh toán

Theo dõi chúng tôi