Sổ tay
HỆ THỐNG ÂM THANH
Giảng viên: Nguyễn Văn Nhu
Đơn vị công tác: Trường ĐH CN Giao thông vận tải
Điện thoại: 0975.910.620
Website: http://uttcar.com
Kü thuËt viªn chÈn ®o¸n – §iÖn 2 HÖ thèng ©m thanh
-
1
-
Kh¸i qu¸t Kh¸i qu¸t
1. Kh¸i qu¸t
HÖ thèng ©m thanh lµ mét thiÕt bÞ ®Ó t¹o ra m«i trEêng
lµm viÖc tho¶i m¸i cho ngEêi l¸i gièng nhE ®iÒu hoµ
kh«ng khÝ. C¸c b¶n nh¹c tõ ®Üa CD hoÆc chE¬ng tr×nh
ph¸t thanh ©m nh¹c tõ hÖ thèng ©m thanh sÏ lµm cho
ngEêi l¸i ®Eîc tho¶i m¸i.
NgEêi l¸i còng cÇn cã c¸c th«ng tin vÒ t×nh tr¹ng vÒ hÖ
thèng giao th«ng còng nhE th«ng tin vÒ thêi sù.
ë hÖ thèng ©m thanh cña « t«, ngEêi ta trang bÞ chñ yÕu
lµ chøc n¨ng thu sãng ra®i« vµ ch¹y b¨ng c¸t xÐt. Tuy
nhiªn do tÝnh Eu viÖt cña c«ng nghÖ kü thuËt sè, ë c¸c
®êi xe gÇn ®©y cã trang bÞ ®Çu ®Üa CD ®Ó cã thÓ dïng
c¸c tÝn hiÖu kü thuËt sè.
(1/2)
2. HÖ thèng ©m thanh stereo
V× ngEêi ta cã hai tai nªn cã thÓ x¸c ®Þnh ®Eîc nguån ph¸t ©m thanh
ngay c¶ khi ta nh¾m m¾t .
§ã lµ v× hEíng cña ©m thanh cã thÓ ®Eîc x¸c ®Þnh dùa trªn sù kh¸c
biÖt vÒ ©m lEîng cña ©m thanh hay lµ thêi gian trÔ khi tai phi vµ tai
tr¸i nhËn ©m thanh. V× c¸c tai ë phÝa bªn tr¸i vµ phÝa bªn phi cña
®Çu, nªn cã thÓ x¸c ®Þnh chÝnh x¸c hEíng cña ©m thanh theo phE¬ng
n»m ngang nhEng kh«ng thÓ x¸c ®Þnh hEíng cña ©m thanh theo
phE¬ng th¼ng ®øng.
Ngoµi ra dÔ nhÇm lÉn víi ©m thanh ®Eîc ph¸t ra tõ phÝa trEíc vµ phÝa
sau ®ång thêi còng rÊt khã x¸c ®Þnh hEíng cña ©m thanh cã tÇn sè
thÊp.
HÖ thèng ©m thanh Stereo sö dông kh¶ n¨ng ®Þnh hEíng cña con
ngEêi còng nhE ®é lín vµ ®é trÔ cña ©m thanh tõ c¸c loa bªn tr¸i vµ
bªn ph¶i ®Ó t¹o ra sù c¶m nhËn ©m thanh thùc ba chiÒu.
(2/2)
Kh¸i qu¸t CÊu t¹o
CÊu t¹o cña hÖ thèng ©m thanh kh¸c nhau tuú theo lo¹i xe vµ cÊp néi
thÊt. Trong mét sè trEêng hîp, kh¸ch hµng lùa chän c¸c bé phËn cña
hÖ thèng ©m thanh ë n¬i b¸n hµng, nh×n chung cã c¸c bé phËn ®©y.
1. Radio
¡ng ten thu sãng Radio ®Eîc truyÒn ®i tõ ®µi ph¸t thanh vµ chuyÓn
thµnh tÝn hiÖu ©m thanh råi göi tíi bé khuyÕch ®¹i.
PhÇn lín c¸c Radio ngµy nay ®Òu cã thÓ nhËn sãng AM/FM vµ cã
mét bé dß sãng ®iÖn tö ®Eîc ®iÒu khiÓn b»ng mét m¸y tÝnh nhá.
2. M¸y quay b¨ng/ ®Üa CD
M¸y quay b¨ng ®äc tÝn hiÖu analog trªn b¨ng tõ vµ göi tÝn hiÖu ©m
thanh tíi bé khuyÕch ®¹i. ThiÕt bÞ nµy cã chøc n¨ng tù ®éng quay
ngEîc vµ chøc n¨ng chän tù ®éng .v.v.
§Çu ®äc CD ®äc tÝn hiÖu sè trªn ®Üa quang råi thùc hiÖn sù chuyÓn
®æi D-A (sè/Analog) vµ göi ©m thanh tíi bé khuyÕch ®¹i. V× sö dông
tÝn hiÖu sè nªn ©m thanh cña ®Üa CD râ h¬n so víi b¨ng tõ. Mét trong
nh÷ng thuËn lîi c¬ b¶n cña ®Üa CD lµ chóng ta cã thÓ lùa chän bµi h¸t
rÊt nhanh.
3. Bé khuyÕch ®¹i
Bé khuyÕch ®¹i ®Eîc dïng ®Ó khuyÕch ®¹i tÝn hiÖu tõ Radio, b¨ng tõ,
®Üa CD... vµ göi tÝn hiÖu nµy tíi c¸c loa.
4. Loa
Loa ®Eîc dïng ®Ó chuyÓn tÝn hiÖu ®iÖn ®· ®Eîc khuyÕch ®¹i thµnh
dao ®éng ©m thanh trong kh«ng khÝ. §Ó nghe ®Eîc tÝn hiÖu ©m thanh
Stereo nhÊt thiÕt ph¶i cã 2 loa.
Kü thuËt viªn chÈn ®o¸n – §iÖn 2 HÖ thèng ©m thanh
-
2
-
Kh¸i qu¸t C¸c ®Æc ®iÓm
HÖ thèng ©m thanh trªn « t« còng nhE hÖ thèng ©m thanh ë
trong nhµ. Tuy nhiªn hÖ thèng ©m thanh sö dông trªn « t«
cã ®iÒu kiÖn lµm viÖc khã kh¨n h¬n. Sau ®©y lµ mét sè ®Æc
®iÓm cña hÖ thèng ©m thanh nµy.
1. HÖ thèng sö dông ®iÖn ¾c qui cña « t«
HÖ thèng ©m thanh « t« sö dông ®iÖn tõ ¾c qui cña xe.
§iÖn ¸p cña hÖ thèng lµ 12 V (hoÆc 24V).
2. HÖ thèng ph¶i chÞu t¸c ®éng cña giao ®éng xe vµ
bôi
HÖ thèng ©m thanh trªn « t« ®Eîc thiÕt kÕ ®Ó chÞu c¸c
dao ®éng vµ bôi bÆm khi xe ch¹y trªn ®Eêng xÊu.v.v.
3. §é nh¹y cña hÖ thèng rÊt tèt
Bé thu sãng Radio ®Eîc thiÕt kÕ cã ®é nh¹y cao ®Ó cã
thÓ nhËn ®Eîc tÝn hiÖu khi xe ch¹y qua khu vùc cã sãng
Radio yÕu. §é m¹nh cña sãng Radio thay ®æi tuú theo vÞ
trÝ. ThiÕt bÞ thu sãng Radio ®Eîc trang bÞ mét m¹ch
(AGC) ®Ó ®iÒu chØnh sù thay ®æi nµy.
(1/2)
4. DÔ ®iÒu khiÓn
HÖ thèng ©m thanh trªn « t« ®Eîc ®iÒu khiÓn rÊt dÔ dµng
khi l¸i xe. Bé thu sãng Radio cã c¬ cÊu nót bÊm vµ chøc
n¨ng tù ®éng dß sãng
5. §é nh¹y c¶m thÊp víi c¸c nhiÔu ®iÖn
Trªn « t« cã rÊt nhiÒu thiÕt bÞ nhE hÖ thèng ®¸nh löa, hÖ
thèng n¹p vµ m« t¬ cã thÓ t¹o ra nhiÔu ®iÖn (tiÕng ån do
®iÖn). HÖ thèng ©m thanh trªn « t« cã rÊt nhiÒu m¹ch
®iÖn tö ®Ó ng¨n kh«ng cho nh÷ng nhiÔu ®iÖn nµy lät vµo
hÖ thèng.
6. Ýt nh¹y c¶m víi khÝ hËu nãng l¹nh
NhiÖt ®é bªn trong ca bin vÒ mïa hÌ rÊt cao (trªn 800C).
MÆt kh¸c nhiÖt ®é bªn trong cabin vÒ mïa ®«ng l¹i rÊt
thÊp (dEíi -200C). HÖ thèng ©m thanh trªn « t« ®Eîc thiÕt
kÕ ®Ó lµm viÖc tèt trong sù thay ®æi nhiÖt ®é réng nµy .
(2/2)
Radio Nguyªn lý ho¹t ®éng cña Radio
1. Kh¸i qu¸t
M¸y thu Radio lùa chän chE¬ng tr×nh mong muèn tõ rÊt
nhiÒu ®µi ph¸t.
Trong di sãng ph¸t thanh, Radio ®ã cã b¨ng AM vµ FM.
M¸y thu sÏ nhËn c¸c sãng nµy vµ ph©n biÖt gi÷a b¨ng
AM vµ FM m¸y thu Radio cã thÓ nhËn c¶ c¸c sãng thuéc
b¨ng AM vµ FM cã hai nóm dß sãng cho c¸c b¨ng AM
vµ FM. ViÖc lùa chän c¸c b¨ng nµy ®Eîc thùc hiÖn b»ng
mét nóm ®iÒu khiÓn.
V× «t« di chuyÓn qua rÊt nhiÒu vÞ trÝ nhE thµnh phè, thÞ
trÊn, n«ng th«n vµ miÒn nói nªn ®é m¹nh cña sãng
Radio mµ m¸y thu nhËn ®Eîc qua ¨ng ten còng thay ®æi
rÊt lín.
Do ®ã hÖ thèng Radio trªn xe ph¶i cã ®é nh¹y cao ®Ó cã
thÓ nhËn ®Eîc tÝn hiÖu Radio ë nh÷ng n¬i che khuÊt bëi
c¸c toµ nhµ hoÆc c¸c ngän nói.
ViÖc gi¶m tiÕng ån kh«ng cÇn thiÕt ®Eîc tÝn hiÖu bëi c¸c
m¹ch AGC-ATC-ASC
(1/3)
Kü thuËt viªn chÈn ®o¸n – §iÖn 2 HÖ thèng ©m thanh
-
3
-
Radio Nguyªn lý lµm viÖc cña Radio
2. Chøc n¨ng cña Radio
Ngoµi viÖc lùa chän c¸c chE¬ng tr×nh ph¸t thanh th«ng qua ¨ng ten
Radio cßn lo¹i bá nh÷ng sãng mang tÝn hiÖu ®iÖn (sãng mang + tÝn
hiÖu ©m thanh) ®Ó t¹o ra tÝn hiÖu ©m thanh. Qu¸ tr×nh nµy ®Eîc gäi lµ
sù gi¶i ®iÒu biÕn.
TÝn hiÖu ©m thanh cña ©m nh¹c vµ giäng nãi truyÒn tõ ®µi ph¸t ®Eîc
trén víi sãng mang vµ trë thµnh tÝn hiÖu ®iÒu biÕn.
Do ®ã ®Ó chuyÓn tÝn hiÖu nµy thµnh tÝn hiÖu ©m nh¹c vµ giäng nãi,
cÇn thiÕt ph¶i lo¹i bá sãng mang vµ chØ gi÷ l¹i tÝn hiÖu ©m thanh. V×
viÖc ph¸t sãng FM sö dông phE¬ng ph¸p Stereo nªn tÝn hiÖu kh¸c
nhau gi÷a bªn ph¶i vµ bªn tr¸i ®Eîc truyÒn ®i.
Do ®ã, m¸y thu Radio FM còng phi cã chøc n¨ng ®Ó ph©n biÖt tÝn
hiÖu ®Eîc tæng hîp ®èi víi bªn tr¸i vµ bªn ph¶i.
V× tÝn hiÖu ©m thanh do m¸y thu nhËn ®Eîc lµ rÊt yÕu nªn cÇn cã bé
khuyÕch ®¹i ®Ó khuyÕch ®¹i tÝn hiÖu nµy ®ñ cho loa ph¸t ra ©m thanh.
Bé khuyÕch ®¹i nµy cã thÓ ®Eîc ®Æt ngay trong m¸y thu mµ còng cã
thÓ ®Ó rêi gièng nhE bé Stereo.
(2/3)
Radio Nguyªn lý lµm viÖc cña Radio
3. B¨ng sãng AM vµ FM
ViÖc ph¸t c¸c sãng ë b¨ng AM vµ FM kh¸c nhau ë phE¬ng ph¸p ®iÒu
biÕn (phE¬ng ph¸p trén gi÷a tÝn hiÖu ©m thanh vµ sãng mang). AM lµ
ch÷ viÕt t¾t cña ®iÒu biÕn theo biªn ®é tøc lµ thay ®æi biªn ®é cña
sãng mang theo tÝn hiÖu ©m thanh. FM lµ ch÷ viÕt t¾t cña ®iÒu biÕn
theo tÇn sè tøc lµ biÕn ®æi tÇn sè sãng mang theo tÝn hiÖu ©m thanh.
Ta thÊy cã mét sè sù kh¸c nhau
sau ®©y khi so s¸nh sãng ph¸t thanh
AM vµ FM.