Bài Luận
Đề Tài
Những vấn đề quản lý phát sinh sau khi
hợp nhất 03 Ngân hàng SCB, TNB,
FCB
PHỤ LỤC
Lời mở đầu ................................................................................................................. Page 3
CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ THUYẾT CHO VIỆC NGHIÊN CỨU ............................ Page 4
1.1.Những vấn đề cơ bản về hợp nhất ....................................................................... Page 4
1.1.1.Khái niệm .......................................................................................................... Page 4
1.1.2.Các phương thức thực hiện hợp nhất ................................................................ Page 5
1.1.3.Xu hướng hợp nhất trên thế giới ....................................................................... Page 8
1.1.4.Chủ trương - Đề án tái cơ cấu hệ thống ngân hàng Việt Nam ......................... Page 9
CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG HỢP NHẤT BA NGÂN HÀNG ĐẦU TIÊN TẠI VIỆT
NAM ........................................................................................................................ Page 13
2.1. Giới thiệu 3 NH hợp nhất ................................................................................. Page 13
2.1.1.Ngân hàng TMCP Sài Gòn (SCB) .................................................................. Page 13
2.1.2.Ngân hàng TMCP Việt Nam Tín Nghĩa ......................................................... Page 14
2.1.3.Ngân hàng TMCP Đệ nhất (Ficombank) ........................................................ Page 15
2.1.4.Một số chỉ tiêu tài sản/ nguồn vốn của 3 Ngân hàng hợp nhất ....................... Page 16
2.2.Nguyên nhân hợp nhất ....................................................................................... Page 17
2.3.Giới thiệu Ngân hàng hợp nhất: Ngân hàng TMCP Sài Gòn (SCB) ................. Page 18
CHƯƠNG 3: NHỮNG VẤN ĐỀ QUẢN LÝ PHÁT SINH SAU KHI HỢP NHẤT
NGÂN HÀNG ......................................................................................................... Page 21
3.1. Văn hóa doanh nghiệp, thương hiệu và thị trường ........................................... Page 21
3.2. Vấn đề Người sở hữu và Người đại diện quản lý ............................................. Page 21
3.3. Hệ thống quản lý rủi ro ..................................................................................... Page 23
3.3.1Quản lý rủi ro tín dụng ..................................................................................... Page 24
3.3.2Quản lý rủi ro vận hành ................................................................................... Page 25
3.4.Hệ thống công nghệ thông tin ............................................................................ Page 29
3.5.Nhân lực ............................................................................................................. Page 29
CHƯƠNG 4: KIẾN NGHỊ GIẢI PHÁP GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ QUẢN LÝ SAU
HỢP NHẤT ............................................................................................................. Page 32
4.1.Giải pháp vĩ mô .................................................................................................. Page 32
4.2.Giải pháp vi mô .................................................................................................. Page 32
4.2.1.Giải pháp xử lý nợ tồn đọng ........................................................................... Page 33
4.2.2. Phát triển các nguồn lực cho ngân hàng (nhân lực, công nghệ - thông tin, mạng
lưới phân phối) ......................................................................................................... Page 34
4.2.3.Giảm thiểu khả năng đổ vỡ của hệ thống bằng cách tăng cường năng lực quản lý
điều hành tập trung, thống nhất toàn hệ thống ......................................................... Page 35
LỜI MỞ ĐẦU
Trong bối cảnh nền kinh tế thế giới đang có nhiều bất ổn đặc biệt đang xảy ra tại
khu vực đồng tiền chung Châu Âu, nền kinh tế Việt Nam cũng không tránh khỏi việc
bị ảnh hưởng ít nhiều. Năm 2011 đã đánh dấu như một kết quả tất yếu của một thời
gian dài hệ thống Tài chính Ngân hàng Việt Nam tăng trưởng nóng. Với mức tăng
trưởng tín dụng bình quân khoảng 20%/năm của hệ thống Ngân hàng, sự gia tăng số
lượng nhanh chóng của các Ngân hàng trong và ngoài nước, các phòng giao dịch của
các ngân hàng giống như sự bùng nổ đến chóng mặt, tiếp theo đó là lãi suất tăng
nhanh, lạm phát duy trì ở hai con số, tất cả những điều đó đã đưa đến một hệ quả tất
yếu là việc hoạt động không hiệu quả của một số Ngân hàng mà dấu hiệu cho thấy đó
là sự thiếu hụt khả năng thanh khoản của một số Ngân hàng nhỏ. Đây là những nguy
cơ tiềm ẩn ảnh hưởng đến cả một hệ thống tài chính của Việt Nam.
Đứng trước nguy cơ đó, Đảng và Chính phủ ta đã có những hành động đầu tiên là
đã đưa vào nội dung cần thực hiện trong năm 2012 và những năm tiếp theo đó là tái
cấu trúc nền kinh tế mà cụ thể là tái cấu trúc lại hệ thống Ngân hàng Thương Mại ở
Việt Nam.
Trên cơ sở nắm bắt được tình hình thực tế cũng như thực hiện chủ trương lãnh đạo
của Đảng và Chính Phủ, dưới sự dẫn dắt của Ngân hàng Đầu tư và Phát triển Việt Nam
(BIDV), ba Ngân hàng gồm có: Ngân hàng TMCP Đệ Nhất; Ngân hàng Việt Nam Tín
Nghĩa; Ngân hàng TMCP Sài Gòn (SCB) đã tiến hành hợp nhất để vận dụng những thế
mạnh sẵn có cùng nhau vượt qua thời điểm được coi là khó khăn như hiện nay đối với
hệ thống Ngân hàng.
Việc hợp nhất của 03 Ngân hàng này là bước mở màn và sẽ rất có ý nghĩa đối với
việc tái cấu trúc toàn bộ hệ thống Ngân hàng Việt Nam trong tương lai.
CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ THUYẾT CHO VIỆC NGHIÊN CỨU
1.1. Những vấn đề cơ bản về hợp nhất
1.1.1. Khái niệm
Trong quản trị công ty có hai điểm mấu chốt nhất là quyền sở hữu và người quản
lý thì quyền sở hữu vẫn mang ý nghĩa trọng tâm hơn cả. Mặc dù xu hướng quản trị
hiện đại tách biệt quyền sở hữu và quản lý, nhưng thực chất quyền sở hữu có ý nghĩa
quyết định trong việc bầu Hội đồng quản trị và qua đó lựa chọn người quản lý, đồng
thời quyết định chiến lược phát triển, phương án phân chia lợi nhuận và xử lý tài sản
của công ty. Các khái niệm hợp nhất (merger hoặc consolidation) hay sáp nhập
(acquisition) đều xoay quanh mối tương quan này.
Hợp nhất công ty là hai hoặc một số công ty cùng thỏa thuận chia sẻ tài sản, thị
phần, thương hiệu với nhau để hình thành một công ty hoàn toàn mới, với tên gọi mới
(có thể gộp tên của hai công ty cũ) trong khi đó chấm dứt sự tồn tại của các công ty cũ.
Ngày 11/02/2011 NHNN đã ban hành Thông tư số 04/2010/TT-NHNN quy định việc
sáp nhập, hợp nhất và mua lại tổ chức tín dụng như sau: “Hợp nhất tổ chức tín
dụng là hình thức hai hoặc một số tổ chức tín dụng (sau đây gọi là tổ chức tín dụng bị
hợp nhất) hợp nhất thành một tổ chức tín dụng mới (sau đây gọi là tổ chức tín dụng
hợp nhất) bằng cách chuyển toàn bộ tài sản, quyền, nghĩa vụ và lợi ích hợp pháp sang
tổ chức tín dụng hợp nhất, đồng thời chấm dứt sự tồn tại của các tổ chức tín dụng bị
hợp nhất”.
Cần phân biệt hợp nhất khác với sáp nhập: Sáp nhập là một công ty tìm cách nắm
giữ quyền kiểm soát đối với một công ty khác thông qua thâu tóm toàn bộ hoặc một tỷ
lệ số lượng cổ phần hoặc tài sản của công ty mục tiêu đủ để có thể khống chế toàn bộ
các quyết định của công ty đó. Tỷ lệ này có thể khác nhau theo quy định cụ thể trong
Luật Công ty của từng nước. Ví dụ ở Việt Nam tỷ lệ này là 75%, trong trường hợp
Điều lệ công ty mục tiêu quy định mức thấp hơn (tối thiểu là 65%) thì áp dụng mức đó.
Sau khi kết thúc chuyển nhượng, công ty mục tiêu sẽ chấm dứt hoạt động (bị sáp nhập)
hoặc trở thành một công ty con của công ty thâu tóm. Thương hiệu của công ty mục
tiêu nếu được đánh giá là vẫn còn giá trị để duy trì thị phần sản phẩm thì có thể được
giữ lại như một thương hiệu độc lập (trường hợp BP mua Castrol), hoặc được gộp lại
thành một thương hiệu chung, như trường hợp Daimler-Chrysler, hoặc Exxon-Mobil.
Về mặt bản chất, khái niệm và hệ quả pháp lý, hợp nhất và sáp nhập là khác biệt tuy
nhiên nếu xét về tác động thực tế đối với quản trị công ty thì ranh giới phân biệt giữa
chúng nhiều khi lại rất mong manh.
Dù sáp nhập hay hợp nhất công ty, ban quản trị nào cũng phải đối mặt với câu hỏi
mấu chốt là: liệu thực thể mới sau sáp nhập hoặc hợp nhất có mạnh hơn hai thực thể cũ
đứng riêng rẽ hay không? Nếu công ty thực hiện sáp nhập (thâu tóm) bao giờ cũng chủ
động và nắm chắc được câu trả lời cho câu hỏi ở trên hơn là công ty thực hiện hợp nhất
(chỉ đảm bảo được 50%), do đó vấn đề quản lý sau hợp nhất đòi hỏi phức tạp hơn là
sáp nhập.
1.1.2. Các phương thức thực hiện hợp nhất
Việc xử lý các vấn đề xác định giá trị chuyển nhượng, phương thức thanh toán,
chia nhập cổ phiếu, tài sản, thương hiệu, cơ cấu tổ chức của công ty là các mục tiêu
hậu hợp nhất và cũng là nội dung hoàn toàn nằm trong phạm vi thỏa thuận giữa các
bên liên quan, được thể hiện trên bản hợp đồng hợp nhất công ty đó. Các thỏa thuận
này mang tính chất chuyên biệt hóa đậm nét và sẽ là căn cứ cao nhất để xử lý tất cả các
vấn đề liên quan hậu chuyển đổi, với điều kiện chỉ cần không vi phạm các quy định
pháp luật về công ty, cạnh tranh và thuế của nước được chọn áp dụng luật.
Do đó, cách thức thực hiện hợp nhất công ty cũng rất đa dạng tùy thuộc vào mục
tiêu, đặc điểm quản trị, cấu trúc sở hữu và ưu thế so sánh của các công ty liên quan
trong từng trường hợp cụ thể. Có thể tổng hợp một số cách thức phổ biến thường được
sử dụng sau: (i) chào thầu; (ii) lôi kéo cổ đông bất mãn; (iii) thương lượng tự nguyện
với Hội đồng quản trị và ban điều hành; (iv) thu gom cổ phiếu trên thị trường chứng
khoán; (v) mua tài sản công ty...
Động cơ nào thúc đẩy các công ty tham gia M&A? Lợi ích họ thu được rất phong
phú, cũng như sự đa dạng trong loại hình và cách thức thực hiện M&A đã được đề cập
ở trên. Có thể liệt kê một số nhóm lợi ích chủ yếu sau đây. Tuy nhiên, trước hết phải
kể đến một động cơ mang tính chất trung tính, đó là nhu cầu M&A để tồn tại trong môi
trường cạnh tranh khốc liệt. Trong cuộc phỏng vấn của Tạp chí Entrepreneur, Tiến sỹ
Jacalyn Sherrinton, nhà tư vấn hàng đầu về quản lý công ty, đã nói: “Dưới sức ép cạnh
tranh của môi trường kinh doanh toàn cầu hôm nay, các công ty buộc phải phát triển để
tồn tại, và một trong những cách tốt nhất để tồn tại là hợp nhất hoặc thâu tóm các công
ty khác”. Cạnh tranh thúc đẩy M&A, và M&A càng khiến cuộc cạnh tranh gay gắt
hơn. Để công ty của mình không bị đối thủ cạnh tranh thâu tóm sáp nhập và địa vị của
bản thân không bị đe dọa, ban quản trị và điều hành các công ty luôn phải chủ động
tìm cơ hội thực hiện M&A để giành lợi thế cạnh tranh trước thị trường. Các nhóm lợi
ích phổ biến:
(i) Hợp lực thay cạnh tranh: Chắc chắn số lượng “người chơi” sẽ giảm đi khi có
một vụ sáp nhập hoặc hợp nhất giữa các công ty vốn là đối thủ của nhau trên thương
trường; cũng có nghĩa là sức nóng cạnh tranh không những giữa các bên liên quan mà
cả thị trường nói chung sẽ được hạ nhiệt. Hơn nữa, tư duy cùng thắng (win - win) đang
ngày càng chiếm ưu thế đối với tư duy cũ thắng - thua (win - lose). Các công ty hiện
đại không còn theo mô hình công ty của một chủ sở hữu - gia đình sáng lập, mang tính
chất “đóng” như trước, mà các cổ đông bên ngoài ngày càng có vị thế lớn hơn do công
ty luôn thiếu vốn (quá trình đi lên của Yahoo, Amazon.com là những ví dụ điển hình).
Chủ sở hữu chiến lược của các công ty đều có thể dễ dàng thay đổi, và việc nắm sở
hữu chéo của nhau đã trở nên phổ biến. Thực chất, đứng đằng sau các tập đoàn hùng
mạnh về sản xuất công nghiệp hay dịch vụ đều là các tổ chức tài chính khổng lồ. Do
đó, xét về bản chất các công ty đều có chung một chủ sở hữu. Họ đã tạo nên một mạng
lưới công ty, mà trong đó không có xung lực cạnh tranh nào đối lập hẳn với nhau, mà
ngược lại tất cả chỉ cùng chung một mục tiêu phục vụ tốt hơn khách hàng và giảm chi
phí để tạo lợi nhuận cao và bền vững hơn.
(ii) Nâng cao hiệu quả: Thông qua M&A các công ty có thể tăng cường hiệu quả
kinh tế nhờ quy mô khi nhân đôi thị phần, giảm chi phí cố định (trụ sở, nhà xưởng), chi
phí nhân công, hậu cần, phân phối. Các công ty còn có thể bổ sung cho nhau về nguồn
lực (đầu vào) và các thế mạnh khác của nhau như thương hiệu, thông tin, bí quyết, dây
chuyền công nghệ, cơ sở khách hàng, hay tận dụng những tài sản mà mỗi công ty chưa
sử dụng hết giá trị (chẳng hạn một công ty chứng khoán sáp nhập với một ngân hàng,
công ty điện thoại và công ty cung cấp Internet...). Ngoài ra, còn có trường hợp công ty
thực hiện M&A với một công ty đang thua lỗ nhằm mục đích trốn thuế cho phần lợi
nhuận của bản thân. Có trường hợp các công ty thực hiện M&A để đạt được thị phần
khống chế nhằm áp đặt giá cho thị trường.
(iii) Tham vọng bành trướng tổ chức và tập trung quyền lực thị trường: Các công
ty đã thành công thường nuôi tham vọng rất lớn trong việc phát triển tổ chức của mình
ngày một lớn mạnh và thống trị không những trong phân khúc và dòng sản phẩm hiện
tại mà còn lan sang cảnhững lĩnh vực khác. Những tập đoàn như GE của Mỹ, Chungho
Holdings của tỷ phủ Li Ka Shing của Hongkong, hay trường hợp Công ty FPT, Công
ty Trung Nguyên của Việt Nam là những ví dụ điển hình. Từ một công ty thành danh
trong lĩnh vực công nghệ tin học, FPT hiện đã mở rộng sang các lĩnh vực mạng điện
thoại cố định, di động, truyền hình trực tuyến, đào tạo đại học, chứng khoán và sắp tới
cả bất động sản, giáo dục phổ thông... Ngoài ý đồ muốn xây dựng “đế chế” của riêng
ban lãnh đạo, cũng phải xét đến yếu tố động cơ xuất phát từ nội tại. Đó là sức ép thăng
tiến từ các quan chức trong nội bộ công ty. Những lý do này gộp lại nhiều khi khiến
một tổ chức cứ phình to mãi bất chấp tính hiệu quả. Sự sụp đổ của tập đoàn Deawoo
cũng có phần bắt nguồn từ một quá trình tương tự.
(iv) Giảm chi phí gia nhập thị trường: ở những thị trường có sự điều tiết mạnh
của chính phủ, việc gia nhập thị trường đòi hỏi doanh nghiệp phải đáp ứng nhiều điều
kiện khắt khe, hoặc chỉ thuận lợi trong một giai đoạn nhất định, thì những công ty đến
sau chỉ có thể gia nhập thị trường đó thông qua thâu tóm những công ty đã hoạt động
trên thị trường. Điều này rất phổbiến đối với ĐTNN ở Việt Nam, đặc biệt là ngành
ngân hàng, tài chính, bảo hiểm. Theo cam kết của Việt Nam với WTO, nước ngoài chỉ
được lập ngân hàng con 100% từ tháng 4/2007, lập chi nhánh nhưng không được lập
chi nhánh phụ, không được huy động tiền gửi bằng đồng Việt Nam từ người Việt Nam
trong 5 năm. Công ty chứng khoán 100% nước ngoài chỉđược thành lập sau 5 năm
(2012). Như vậy, rõ ràng nếu các ngân hàng, công ty chứng khoán nước ngoài không
muốn chậm chân trong việc cung cấp đầy đủ các dịch vụ và giành thị phần trong giai
đoạn phát triển rất mạnh của thị trường ngân hàng tài chính Việt Nam, thì họ buộc phải
mua lại cổ phần của các doanh nghiệp trong nước (tuy cũng bị hạn chế 30%).
Hơn nữa, không những tránh được các rào cản về thủ tục để đăng ký thành lập
(vốn pháp định, giấy phép), bên mua lại còn giảm được cho mình chi phí và rủi ro
trong quá trình xây dựng cơ sở vật chất và cơ sở khách hàng ban đầu. Nếu sáp nhập
một công ty đang ở thế yếu trên thị trường, những lợi ích này còn lớn hơn giá trị vụ
chuyển nhượng, và chứng minh quyết định gia nhập thị trường the o cách này của
người “đến sau” là một quyết định đúng đắn. Trong một số trường hợp, mục đích
chính của người thực hiện M&A không chỉ là gia nhập thị trường mà còn nhằm mua
lại một ý tưởng kinh doanh có nhiều triển vọng (như Phở 24, comhop.com14).
(v) Thực hiện chiến lược đa dạng hóa và dịch chuyển trong chuỗi giá trị: Nhiều
công ty chủ động thực hiện M&A để hiện thực hóa chiến lược đa dạng hóa sản phẩm
hoặc mở rộng thị trường của mình. Khi thực hiện chiến lược này, công ty sẽ xây dựng
được cho mình một danh mục đầu tư cân bằng hơn nhằm tránh rủi ro phi hệ thống.
Ngoài ra, một số công ty còn thực hiện chiến lược tiến hay lùi trong chuỗi giá trị
(forward/backward integration) thông qua M&A. Lợi ích từ những vụ sáp nhập này đã
được nêu ở phần trên, trong hai loại hình sáp nhập dọc và sáp nhập tổ hợp
1.1.3. Xu hướng hợp nhất trên thế giới
Trên thế giới, các hoạt động M&A đã trải qua nhiều thăng trầm. Hơn 100 năm
qua, Hoa Kỳ đã chứng kiến 5 chu kỳ đỉnh cao của hoạt động sáp nhập công ty: đó là
các năm 1895-1905, 1925-1929, 1965-1970, 1980-1985 và 1998-2000. Làn sóng
M&A diễn ra mạnh mẽ và song hành với những giai đoạn kinh tế tăng trưởng nóng.
Đó là thời điểm ban quản trị của các công ty liên tục hoạt động dưới sức ép cạnh tranh
rất lớn từ thị trường. Khái niệm tăng trưởng lợi nhuận và mở rộng hoạt động thông qua
M&A đồng nghĩa với sự tồn tại của công ty nói chung, cũng như địa vị của chính họ ở
các công ty này nói riêng.
Bước vào thế kỷ XXI, nền kinh tế thế giới tiếp tục chứng kiến một làn sóng M&A
mới, dưới những hình thức đa dạng và quy mô lớn chưa từng có. Đợt sóng này không
chỉ bó hẹp trong phạm vi các nền kinh tế phát triển mà còn lan tỏa sáng các nền kinh tế
mới nổi và đang phát triển như Hàn Quốc, Singapore, Nga, Ấn Độ, Trung Quốc, Trung
Đông... Năm 2006, tổng giá trị M&A toàn cầu đạt mức cao kỷ lục, 3460 tỷ đô la Mỹ
(USD). Còn trong 5 tháng đầu năm nay, thị trường mua bán sáp nhập công ty trên thế
giới đã đạt trị giá 2000 tỷ USD (trung bình 93 tỷ/tuần), tăng 60% so với cùng kỳ năm
ngoái. Có một số thương vụ sáp nhập lớn nhất trong ngành tài chính ngân hàng như:
Vụ sáp nhập lớn chưa từng thấy trong lịch sử ngành ngân hàng châu Âu nói riêng và
trong ngành công nghiệp tài chính toàn cầu nói chung của hai ngân hàng ABN AMRO
của Hà Lan và Barclays PLC của Anh, hình thành nên tập đoàn ngân hàng hàng đầu
thế giới tính theo số vốn thị trường; vụ sáp nhập của Bank of America với Merrill
Lynch, giúp Bank of America đạt tham vọng đứng đầu ngành ngân hàng nội địa của
Mỹ xét theo tiêu chí tiền gửi và lượng vốn hóa thị trường; vụ sáp nhập của Wells Fargo
với Wachovia giúp Wells Fargo nâng tầm, đứng ngang hàng với các đối thủ tên tuổi
khác tại Mỹ như JP Morgan Chase và Bank of America; vụ sáp nhập của UFJ Holding
với Mitsubishi Tokyo Financial Group để hình thành Mitsubishi UFJ Financial Gropup
hùng mạnh nhất thế giới, vượt qua Citigroup về giá trị tài sản. (Nguồn: NHNN)
Như vậy, sáp nhập, hợp nhất ngân hàng hàng là xu hướng tất yếu khách quan hiện
nay để nâng cao khả năng cạnh tranh. Sáp nhập, hợp nhất ngân hàng đem lại giá trị gia
tăng lớn hơn so với khi các ngân hàng đứng riêng rẽ nhờ đạt được lợi ích kinh tế theo
quy mô lớn hơn, tăng uy tín, thương hiệu, giảm chi phí, khai thác tối đa lợi thế kinh
doanh của các bên tham gia, phát triển cơ sở khách hàng, màng lưới phân phối. Do đó,
xu hướng sáp nhập, hợp nhất ngân hàng có thể xảy giữa các ngân hàng lớn với nhau,
giữa ngân hàng lớn và ngân hàng nhỏ, giữa các ngân hàng nhỏ với nhau.
1.1.4. Chủ trương - Đề án tái cơ cấu hệ thống ngân hàng Việt Nam.
Trong bối cảnh nền kinh tế Việt Nam hội nhập ngày càng sâu rộng với khu vực
và thế giới. Xu hướng này diễn ra trong hầu hết các lĩnh vực của đời sống kinh tế xã
hội trong đó có lĩnh vực tài chính - ngân hàng. Tính chất 2 mặt của quá trình hội nhập
nền kinh tế, bên cạnh những thành công và tác động tích cực đối với hoạt động của nền
kinh tế, sự phát triển mạnh mẽ của dịch vụ tài chính trong bối cảnh hội nhập cũng đặt
ra những thách thức không nhỏ trong việc đảm bảo sự phát triển lành mạnh và ổn định
của hệ thống ngân hàng nói riêng và nền kinh tế nói chung. Điều này đòi hỏi phải hoàn
thiện, đổi mới và xây dựng hệ thống ngân hàng đủ mạnh, tương xứng với sự phát triển
của thế giới cũng như để có thể nâng cao khả năng cạnh tranh trên trường quốc tế.
Trước những biến động phức tạp thời gian gần đây của nền kinh tế thế giới, để ổn
định và phát triển nền kinh tế hiệu quả và bền vững, Đảng và Nhà nước ta đã ra Nghị
quyết tái cấu trúc nền kinh tế, trong đó tái cấu trúc ngân hàng, tái cấu trúc đầu tư công
và tái cấu trúc doanh nghiệp Nhà nước là 3 trụ cột trong tiến trình tái cấu trúc nền kinh
tế ở Việt Nam.
Nằm trong chương trình tái cấu trúc nền kinh tế, Chính phủ Việt Nam đã chỉ đạo
việc xây dựng đề án cơ cấu lại hệ thống các tổ chức tín dụng giai đoạn 2011-2015.
Mục tiêu của tái cơ cấu hệ thống ngân hàng là hiệu quả, lành mạnh, đáp ứng yêu cầu
của nền kinh tế, yêu cầu phát triển của đất nước. Tái cơ cấu để có một hệ thống hợp lý,
phù hợp, đáp ứng cho cả doanh nghiệp vừa và nhỏ, hộ sản xuất kinh doanh, có nhiều
dịch vụ tiện ích để không còn tình trạng tiềm ẩn nguy cơ rủi ro và đổ vỡ hệ thống.
Trong đề án tái cấu trúc ngân hàng trình lên Chính Phủ, Ngân hàng Nhà Nước
Việt Nam đã xây dựng lộ trình cơ bản trong khoảng thời gian 5 năm, với các phương
án tái cơ cấu đối với từng nhóm ngân hàng. Phương châm của quá trình tái cơ cấu là
không để ngân hàng nào đổ vỡ, đảm bảo quyền lợi của người gửi tiền và khách hàng
của ngân hàng. Đây cũng là nguyên tắc được Chính phủ đảm bảo trong quá trình tái cơ
cấu các ngân hàng.
Dự kiến sau 5 năm tái cấu trúc, hệ thống ngân hàng Việt Nam sẽ có khoảng 2
ngân hàng có đủ sức cạnh tranh với các ngân hàng trong khu vực, có khoảng 10-15
ngân hàng đủ lớn làm trụ cột cho các ngân hàng trong nước, khoảng 8 ngân hàng nhỏ
hoạt động lành mạnh với quy mô phù hợp. Để tái cấu trúc, NHNN sẽ phân loại các
ngân hàng thành 3 nhóm:
(cid:153) Nhóm thứ 1, gồm các ngân hàng có tình hình tài chính lành mạnh có năng
lực và quy mô đủ lớn để tiếp tục phát triển thành những ngân hàng trụ cột, đủ sức cạnh
tranh với khu vực và quốc tế. Dự kiến sẽ có khoảng 15 ngân hàng loại này chiếm
khoảng 80% thị phần hoạt động của cả hệ thống ngân hàng.
(cid:153) Nhóm thứ 2, là nhóm các ngân hàng có tình hình tài chính lành mạnh nhưng
có quy mô nhỏ, không có nhu cầu hoặc không có điều kiện phát triển quy mô cao hơn
nữa. Sẽ có quy định đảm bảo giám sát chặt chẽ cũng như phân khúc thị trường để đảm
bảo cho các ngân hàng này hoạt động hiệu quả.
(cid:153) Nhóm thứ 3, là nhóm ngân hàng đang có tình hình tài chính khó khăn cần
phải cầu trúc lại. NHNN sẽ tham gia giám sát chặt chẽ, yêu cầu các ngân hàng lớn sẽ
tham gia mua cổ phần, tham gia vào quản trị điều hành và cơ cấu lại các khoản mục
đầu tư; mua lại hoặc hợp nhất, sáp nhập nếu cần.
Cụ thể, trong năm 2012, sẽ dứt điểm việc xử lý tất cả ngân hàng yếu kém, nhưng
theo phương châm chung là không để bất kể tổ chức tín dụng nào đổ vỡ và đảm bảo
quyền lợi của người dân. Ngân hàng Nhà nước cũng khoanh vùng, giải quyết các vấn
đề thanh khoản đảm bảo an toàn hệ thống và đảm bảo sẽ có chuyển biến lớn trong năm
2012.
Sang năm 2013 sẽ tiếp tục quá trình hợp nhất, sáp nhập các ngân hàng trên cơ sở
các ngân hàng tự nguyện sáp nhập lại với nhau để tăng quy mô và tăng khả năng cạnh
tranh. Đến khoảng năm 2015, mục tiêu đặt ra sẽ hình thành ít nhất 1-2 ngân hàng tầm
cỡ khu vực.
Việc tái cơ cấu gắn với tăng cường quản trị ngân hàng sẽ phải nâng cao chất
lượng tín dụng. Chính doanh nghiệp cũng phải tự nâng cao trình độ, hiệu quả quản trị
doanh nghiệp, có phương án thật sự khả thi mới vay được vốn. Từ những phân tích
trên, có thể thấy rằng, tái cơ cấu chỉ một lĩnh vực tài chính, nhưng thực chất thay đổi
cả động lực cho nền kinh tế, buộc doanh nghiệp dù là loại hình nào cũng phải thực
hiện tái cấu trúc. Nhà nước tạo điều kiện về cơ chế còn mỗi ngân hàng phải tự tái cơ
cấu về mô hình, quản trị, vốn...
Cuối tháng 10/2011, Ngân hàng Nhà nước phát đi thông điệp khuyến khích các tổ
chức tín dụng tự nguyện tìm hiểu lẫn nhau để mua lại, sáp nhập, hợp nhất. Trước đó,
Thông tư 04/2010/TT-NHNN ngày 11/02/2010 quy định việc sáp nhập, hợp nhất, mua
lại tổ chức tín dụng được Ngân hàng Nhà nước ban hành. Khởi đầu cho quá trình tái
cấu trúc lại hệ thống ngân hàng, Ngân hàng Nhà nước đã làm mạnh tay với việc sát
nhập ba ngân hàng nhỏ ở TP HCM, với sự trợ lực của ngân hàng BIDV. Bên cạnh đó,
nhằm hoàn thiện và đưa vào thực hiện các tiêu chuẩn quản trị mới theo hướng tiếp cận
nhanh thông lệ quốc tế; tăng cường vai trò giám sát của ngân hàng nhà nước trong việc
thực hiện các tiêu chuẩn về công khai và minh bạch thông tin trong quá trình tái cấu
trúc ngân hàng, ngày 11/11/2011, Ngân hàng Nhà nước đã ban hành Thông tư số
35/2011/TT-NHNN quy định cụ thể việc công bố và cung cấp thông tin.
Một định hướng lớn khác trong quá trình tái cơ cấu hệ thống ngân hàng là thực
hiện cổ phần hoá ngân hàng thương mại nhà nước. Cụ thể, Thủ tướng Chính phủ Việt
Nam đã phê duyệt phương án cổ phần hóa BIDV. Theo đó, Chính phủ sẽ giảm tỷ lệ sở
hữu tại BIDV từ 100% xuống còn 78% và sẽ tiếp tục giảm xuống mức 65% đến năm
2015. BIDV sẽ bán 15% cổ phần cho nhà đầu tư chiến lược nước ngoài trong năm
2012. Mức nắm giữ tối đa của các cổ đông chiến lược nước ngoài là 20%.
Như vậy, xuất phát từ nhu cầu nội tại của nền kinh tế, những động thái tái cơ cấu
ngân hàng thời gian qua đã được tiến hành khá bài bản và đồng bộ, góp phần nâng cao
uy tín của hệ thống ngân hàng Việt Nam và củng cố niềm tin của nhà đầu tư nước
ngoài.
CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG HỢP NHẤT BA NGÂN HÀNG ĐẦU TIÊN TẠI
VIỆT NAM
Từ những cơ sở lý thuyết đã trình bày trong Chương 1, Chương 2 tập trung
nghiên cứu về thực trạng hợp nhất ba ngân hàng đầu tiên tại Việt Nam, mà chủ yếu là
nghiên cứu thông qua nguyên nhân hợp nhất và diễn biến đã xảy ra trong khoảng thời
gian là những tháng cuối năm 2011 và đầu năm 2012. Tiếp theo nhóm nghiên cứu
dành cho việc giới thiệu về ngân hàng hợp nhất từ đó tìm ra các vấn đề quản lý phát
sinh sau hợp nhất và những kiến nghị cũng như giải pháp để giải quyết những vấn đề
đó.
2.1. Giới thiệu 3 NH hợp nhất
2.1.1. Ngân hàng TMCP Sài Gòn (SCB)
Tên TCTD Ngân hàng Thương Mại Cổ Phần Sài Gòn
Giấy phép thành lập 308/GP-UB do UBND TP. HCM cấp ngày 26/06/1992
Tên viết tắt SCB
Cống Quỳnh, Phường Phạm Ngũ Lão, Quận 1, TP.
Trụ sở chính HCM
Vốn điều lệ 4.184 tỷ đồng
Mạng lưới kinh doanh 118
Đội ngũ nhân sự 2.096
Giá trị sổ sách (30/9/11) 10.962 đồng/cp
Tổng tài sản 77.581 tỷ VND
Tiền thân là Ngân hàng TMCP Quế Đô được thành lập năm 1992 và đến ngày
08/04/2003, chính thức đổi tên thành Ngân hàng TMCP Sài Gòn (SCB).
Với các chính sách linh hoạt và các sản phẩm dịch vụ toàn diện, đáp ứng được
yêu cầu đa dạng của khách hàng là cơ sở vững chắc để SCB đạt được kết quả và hiệu
quả kinh doanh ngày càng cao và luôn là người bạn đồng hành đáng tin cậy của các
khách hàng, theo đúng phương châm “Hoàn thiện vì khách hàng”
Tầm nhìn SCB: Trở thành một trong năm ngân hàng thương mại cổ phần hàng
đầu Việt Nam.
Sứ mạng hoạt động: Hài hòa lợi ích Xã hội - Khách hàng - Người lao động,
đảm bảo giá trị Cổ đông.
Mọi hoạt động của SCB đều hướng đến việc phát triển một cách hài hoà giữa bền
vững, thịnh vượng chung của cộng đồng và nâng cao giá trị cho cổ đông, khách hàng,
cũng như mọi cán bộ nhân viên của SCB đều được tạo điều kiện để họ phát huy tối đa
năng lực, sáng tạo hơn để từ đó đạt được năng suất cao hơn từ các nguồn lực sẵn có.
Slogan: “Hoàn thiện vì khách hàng”
2.1.2. Ngân hàng TMCP Việt Nam Tín Nghĩa:
Ngân hàng Thương Mại Cổ Phần Việt Nam Tín
Tên TCTD Nghĩa
Số 577/GP-UB do UBND TP. HCM cấp ngày
Giấy phép thành lập 09/10/1992
Tên viết tắt TNB
50-52 Phạm Hồng Thái, P. Bến Thành, Q.1,
Trụ sở chính TP.HCM
Vốn điều lệ 3.399 tỷ đồng
Mạng lưới kinh doanh 82
Đội ngũ nhân sự 1.146
Giá trị sổ sách (30/9/1 11.827 đồng/cp
Tổng tài sản 58.939 tỷ VND
Tiền thân là Ngân hàng TMCP Tân Việt. Ngày 18/01/2006, Ngân hàng TMCP
Tân Việt được đổi tên thành Ngân hàng TMCP Thái Bình Dương theo Quyết định số
75/QĐ-NHNN. Sau cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu từ năm 2008, một lần nữa
vào tháng 01/2009 Ngân hàng TMCP Thái Bình Dương đã được đổi tên thành Ngân
hàng TMCP Việt Nam Tín Nghĩa (TNB) theo Quyết định số 162/QĐ-NHNN nhằm cơ
cấu lại tổ chức và phát triển theo kịp xu thế mới. Trong suốt quá trình hình thành và
phát triển, TNB đã gặp không ít những khó khăn. Tuy nhiên với sự quan tâm giúp đỡ
của các cấp lãnh đạo, của các ngân hàng thương mại, Hội đồng Quản trị, Ban Kiểm
soát, Ban Điều hành đã nỗ lực không ngừng và cùng toàn thể cán bộ nhân viên chung
sức đoàn kết khắc phục những khó khăn và từng bước đưa Ngân hàng phát triển một
cách mạnh mẽ về lượng và chất trong những năm gần đây.
Tầm nhìn: TNB phấn đấu trở thành một trong những ngân hàng hiện đại có năng
lực tài chính mạnh và tốc độ phát triển bền vững, an toàn, hiệu quả.
Sứ mạng hoạt động: TNB không ngừng nâng cao chất lượng phục vụ khách hàng
thông qua việc tìm hiểu nhu cầu, kỳ vọng của mỗi đối tượng khách hàng để đưa ra các
giải pháp chăm sóc hữu hiệu, thỏa mãn cao nhất các nhu cầu hợp lý của khách hàng.
TNB luôn nỗ lực xây dựng và phát triển các nguồn lực về con người, tài chính, công
nghệ,… nhằm gia tăng giá trị cho cổ đông, mang lại sự thịnh vượng cho người lao
động và đóng góp vào sự phát triển chung của xã hội.
Slogan: Niềm tin của mọi nhà.
2.1.3. Ngân hàng TMCP Đệ nhất (Ficombank)
Tên TCTD Ngân hàng Thương Mại Cổ Phần Đệ Nhất
Số 534/GP-UB do UBND TP. HCM cấp ngày
Giấy phép thành lập 13/05/1993
Tên viết tắt FCB
927 Trần Hưng Đạo, Phường 1, Quận 5, TP.HCM Trụ sở chính
Vốn điều lệ 3.000 tỷ đồng
Mạng lưới kinh doanh 27
Đội ngũ nhân sự 519
Giá trị sổ sách (30/9/11) 10.648 đồng/cp
Tổng tài sản 17.105 tỷ VND
Ngân hàng TMCP Đệ Nhất với tên thương mại là Ficombank thành lập ngày
13/05/1993 với số vốn điều lệ ban đầu 20 tỷ đồng, đến năm 2011 Ficombank đã đạt
được vốn điều lệ 3.000 tỷ đồng.
Trong hoạt động kinh doanh, tôn chỉ hoạt động của Ficombank là sẽ trở thành
một Ngân hàng bán lẻ đa năng phát triển bền vững, với việc mở rộng hoạt động một
cách an toàn, minh bạch, vững chắc về tài chính, áp dụng công nghệ thông tin hiện đại,
cung cấp các dịch vụ và tiện ích thuận lợi, đa dạng nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh
và thích ứng nhanh chóng với quá trình hội nhập kinh tế quốc tế.
Tầm nhìn: là ngân hàng bán lẻ đa năng, đứng trong top 10 ngân hàng TMCP hàng
đầu tại Việt Nam; phấn đấu đến năm 2015 sẽ trở thành một tập đoàn tài chính để cung
cấp sản phẩm dịch vụ đa dạng các thị trường có chọn lựa, ngân hàng hoạt động vững
mạnh và an toàn, phát triển bền vững đáp ứng các yêu cầu hội nhập kinh tế quốc tế.
Sứ mạng hoạt động:
- Đối với khách hàng: Cung cấp các giải pháp tài chính trọn gói sáng tạo nhằm thỏa
mãn tối đa nhu cầu phát triển kinh tế, xã hội và người dân.
- Đối với cổ đông: Đảm bảo và luôn gia tăng các giá trị doanh nghiệp hấp dẫn và
bền vững.
- Đối với nhân viên: Xây dựng môi trường làm việc tích cực, năng động, sáng tạo;
tạo cơ hội phát triển công bằng cho tất cả nhân viên.
- Đối với cộng đồng: Đóng góp tích cực vào các hoạt động hướng về cộng đồng,
thể hiện tinh thần tương thân tương ái và trách nhiệm công dân đối với đất nước.
Slogan: Vì bạn phục vụ
2.1.4. Một số chỉ tiêu tài sản/ nguồn vốn của 3 Ngân hàng hợp nhất
Chỉ tiêu SCB TNB FCB
Tiền mặt, vàng bạc, đá quý 1,115,471 3,502,415 288,988
Tiền gửi tại NHNN 447,916 650,020 343,683
Tiền, vàng gửi tại và cho vay các TCTD khác 5,188,061 3,270,815 2,192,332
Chứng khoán Kinh doanh & Đầu tư 7,905,750 2,621,398 1,322,935
Các công cụ tài chính phái sinh và cácTSTC
khác 386,676 - 47,522
Cho vay khách hàng 42,171,285 24,676,970 3,256,043
Dự phòng rủi ro 1,504,536 323,345 26,464
Góp vốn, đầu tư dài hạn 519,463 25,210 3,434
Tài sản cố định 1,427,276 298,187 331,978
Tài sản có khác 19,924,244 24,217,775 9,344,416
Tổng cộng tài sản 77,581,606 58,939,446 17,104,867
Các khoản nợ Chính phủ và NHNN 2,156,809 - 39,495
Tiền gửi và vay các TCTD khác 17,734,742 10,151,743 4,858,974
Tiền gửi của khách hàng 40,901,201 35,029,541 8,550,683
Vốn tài trợ, ủy thác đầu tư 10,203 - -
Phát hành giấy tờ có giá 10,372,002 8,145,782 248,393
Tài sản nợ khác 1,819,259 1,592,275 213,042
Vốn chủ sở hữu 4,587,390 4,020,106 3,194,280
Vốn điều lệ 4,184,795 3,399,006 3,000,000
Tổng cộng nguồn vốn 77,581,606 58,939,446 17,104,867
(Số liệu ngày 30.09.2011)
2.2. Nguyên nhân hợp nhất
Đây là 3 NHTMCP trong thời gian hoạt động vừa qua đã lâm vào tình trạng mất
thanh khoản tạm thời. Nguyên nhân chủ yếu là đã sử dụng phần lớn nguồn vốn ngắn
hạn cho vay trung, dài hạn. Khi thị trường có biến động, đặc biệt nguồn vốn không còn
dồi dào như trước nữa khiến 3 ngân hàng này lâm vào tình trạng mất thanh khoản tạm
thời. Sự tự nguyện hợp nhất với sự hỗ trợ thanh khoản của BIDV đã khiến điều lo ngại
nhất không xảy ra, đó là khách hàng hoang mang, rút tiền hàng loạt gây bất ổn không
chỉ với chính các ngân hàng đó, mà còn có thể 'lây lan' cho toàn hệ thống ngân hàng.
Từ đó đã tạo niềm tin cho dân chúng vào hệ thống ngân hàng nói chung và 3 ngân
hàng này nói riêng.
Xảy ra tình trạng trên có thể thấy được nguyên nhân là do sự yếu kém trong hoạt
động quản lý, huy động và sử dụng nguồn vốn. Trước tình hình này hội đồng quản trị
của 3 ngân hàng này đã họp và thống nhất với nhau là tự nguyện hợp nhất với tỷ lệ
chuyển đổi cổ phiếu là 1: 1 để phát huy thế mạnh của nhau, hỗ trợ cho nhau, đồng thời
tiết giảm chi phí hoạt động nhằm tạo ra một ngân hàng mới vững mạnh hơn về năng
lực quản trị, tài chính và mạng lưới hoạt động rộng hơn. Quá trình hợp nhất này diễn ra
nhanh chóng là vì các nhóm cổ đông lớn của SCB, TNB và FCB đều có mối quan hệ
với nhau. Đánh giá của NHNN về việc tự nguyện hợp nhất 3 ngân hàng này là rất tích
cực.
Mạng lưới giao dịch của cả 3 ngân hàng chưa phủ khắp hay nói khác là còn rải
rác, chưa tiếp cận với người dân nhiều nên việc hợp nhất sẽ giúp mạng lưới phát triển
mạnh hơn, người dân sẽ biết đến ngân hàng sau khi hợp nhất nhiều hơn.
Hợp nhất ngân hàng đem lại giá trị gia tăng lớn hơn so với khi các ngân hàng
đứng riêng rẽ nhờ đạt được lợi ích kinh tế theo quy mô lớn hơn, tăng uy tín, thương
hiệu, giảm chi phí, khai thác tối đa lợi thế kinh doanh của các bên tham gia, phát triển
cơ sở khách hàng, màng lưới phân phối…
Có thể nói việc hợp nhất 3 ngân hàng này là hoàn toàn đúng đắn vì nằm trong chủ
trương tái cơ cấu toàn diện hệ thống ngân hàng. Bước đầu đáng mừng của việc hợp
nhất là cổ phiếu 3 ngân hàng hợp nhất “nhúc nhích” tăng giá , trên sàn OTC sáng nay
7/12, giá cổ phiếu của Ngân hàng TMCP Sài Gòn (SCB) được giao dịch với giá
4.930 đồng/cổ phiếu. Điểm đáng nói là cổ phiếu ngân hàng này từ ngày 6/12 trở về
trước (khoảng thời gian 1/9/2011) không có giao dịch. Cổ phiếu FCB giá giao dịch
trên OTC ngày 7/12 là 9.300 đồng/cổ phiếu. Trong tuần từ ngày 01 – 06/12, cổ phiếu
của Ngân hàng Đệ Nhất dao động quanh giá từ 9.000 đồng/cổ phiếu. Đây là một tín
hiệu tốt để những ngân hàng này khởi sắc hơn trong thời gian tới. Việc hợp nhất này
không làm mất đi quyền lợi của khách hàng mà còn tăng giá trị cho khách hàng khi
đến giao dịch cũng như đem lại sự an tâm và niềm tin cho những nhân viên đang làm
việc tại 3 ngân hàng trên
2.3. Giới thiệu Ngân hàng hợp nhất: Ngân hàng TMCP Sài Gòn (SCB)
Tên sau hợp nhất Ngân hàng TMCP Sài Gòn
Tên bằng tiếng Anh Sai Gon Joint Stock Commercial Bank
Tên giao dịch tiếng Việt Ngân hàng Sài Gòn
Tên giao dịch tiếng Anh Sai Gon Commercial Bank
Tên viết tắt SCB
Trụ sở chính 927 Trần Hưng Đạo, Phường 1, Quận 5, Tp. Hồ Chí Minh
Vốn điều lệ 10.583.801.040.000đ
Tổng số cổ phần lưu hành 1.058.380.104 cổ phần
Mạng lưới kinh doanh 227 (trong đó có 1 công ty con)
Tổng tài sản 153,626 tỷ đồng (tính đến ngày 30.09.2011)
Đội ngũ nhân sự 3.983
Kế thừa và thực hiện tất cả những hoạt động kinh doanh hiện
tại của SCB, TNB và FCB - những hoạt động mà một NHTM Lĩnh vực kinh doanh được phép thực hiện theo các quy định của Luật các TCTD
hiện hành
Dự kiến Ngân hàng sẽ khai trương hoạt động vào ngày 01/01/2012.
Theo kết quả của Đại hội diễn ra vào ngày 23/12/2011, Hội đồng quản trị
(HĐQT) của ngân hàng hợp nhất (đã chính thức lấy theo tên cũ của Ngân hàng TMCP
Sài Gòn - SCB) nhiệm kỳ 2011 - 2017 gồm 8 thành viên và 1 thành viên HĐQT độc
lập: Bà Nguyễn Thị Thu Sương (Chủ tịch Ficombank), ông Đinh Văn Thành (Phó Chủ
tịch Ficombank), ông Trần Thuận Hòa (thành viên HĐQT Ficombank), ông Uông Văn
Ngọc Ẩn (Phó Chủ tịch Ficombank), ông Võ Thành Hùng (Chủ tịch HĐQT của CTCP
An Phú), ông Vũ Văn Thành (Chủ tịch TinNghiaBank), ông Trầm Thích Tồn (thành
viên HĐQT SCB), ông Phan Vĩ Dân (thành viên HĐQT SCB). Trong đó, Bà Nguyễn
Thị Thu Sương được bầu làm Chủ tịch HĐQT, ông Uông Văn Ngọc Ẩn được bổ
nhiệm làm Tổng Giám đốc của SCB "mới".
Để đảm bảo yêu cầu thanh khoản, khi có nhu cầu SCB "mới" có thể đề nghị Ngân
hàng Nhà nước và BIDV cho vay khoản vay đặc biệt theo quy định của pháp luật.
Về hoạt động, sau khi hợp nhất, theo đề án, ngân hàng mới sẽ áp dụng hệ thống
kiểm tra, kiểm soát và kiểm toán nội bộ của SCB cho SCB “mới”; hợp nhất hệ thống
thông tin quản lý và hệ thống truyền dữ liệu SmartBank tiến tới sang hệ thống
Corebanking T24 hoặc Flexcube tùy tình hình thực tế. Ngay sau thời điểm việc hợp
nhất có hiệu lực, toàn bộ các lao động có ký hợp đồng lao động với ba ngân hàng trước
đó sẽ trở thành lao động của SCB “mới”.
Về kế hoạch kinh doanh, SCB “mới” dự kiến lợi nhuận sau thuế trong năm 2012
là 667 tỷ đồng (đến 30/9/2011 là 723 tỷ đồng), năm 2013 là 1.185 tỷ đồng và năm
2014 là 1.865 tỷ đồng. Đáng chú ý là mục tiêu của SCB “mới” là đến 2014 sẽ có vốn
điều lệ xấp xỉ 16.000 tỷ đồng, nằm trong Top 5 ngân hàng thương mại cổ phần có vốn
điều lệ lớn nhất Việt Nam.
CHƯƠNG 3: NHỮNG VẤN ĐỀ QUẢN LÝ PHÁT SINH SAU KHI HỢP NHẤT
NGÂN HÀNG
Các vấn đề quản lý như xử lý nợ, lợi ích cổ đông thiểu số, người lao động, cơ cấu
tổ chức, ban điều hành, văn hóa doanh nghiệp, thương hiệu và thị trường là những vấn
đề quan trọng cần được quan tâm giải quyết sau khi hợp nhất ba ngân hàng lại với
nhau.
3.1. Văn hóa doanh nghiệp, thương hiệu và thị trường
Một điểm đáng chú ý là hầu hết các vụ hợp nhất đều thất bại trong việc hòa nhập
văn hóa của các bên tham gia hợp nhất. Văn hóa doanh nghiệp là một thực thể trừu
tượng và vô hình, gắn chặt với lịch sử phát triển, tài sản nhân lực và chính sách của
từng doanh nghiệp, và đúng ra phải được tính vào tài sản chung của doanh nghiệp đó.
Do đó, chúng không dễ tìm được tiếng nói chung và thỏa hiệp, ngay kể cả khi ban lãnh
đạo của hai doanh nghiệp đồng lòng thực hiện hợp nhất. Nhìn chung, văn hóa doanh
nghiệp là một trong những nguyên nhân hàng đầu khiến nhiều vụ hợp nhất không vận
hành và đạt được kết quả như mong muốn ban đầu. Lãnh đạo các công ty thường mắc
sai lầm cố hữu khi cho rằng hợp nhất chỉ đơn thuần liên quan đến hoạt động tài chính
và đánh giá thấp những xung đột văn hóa thường xảy đến trong tương lai. Thông
thường, các nhân viên từ cấp thấp - trung có khuynh hướng đối phó với vụ hợp nhất,
vốn được quyết định ở những tầng nấc quản lý cao hơn. Chính vì vậy, để có thể tránh
được những xung đột văn hóa tiềm tàng, ban điều hành của ngân hàng mới cần thực
hiện những hoạt động tuyên truyền định hướng về các chính sách, chế độ liên quan
một cách sâu rộng cho các nhân viên ở mọi cấp của các ngân hàng tham gia hợp nhất,
đồng thời xây dựng cho ngân hàng mới một chiến lược hòa nhập văn hóa doanh nghiệp
với tầm nhìn mới để có thể lôi cuốn toàn bộ nguồn nhân lực ngân hàng vào những sứ
mệnh lớn lao hơn những lợi ích và văn hóa cục bộ trước đây của mình.
Về thị trường và thương hiệu, hiện nay SCB cũ đang sở hữu mạng lưới phân phối
lớn nhất nên việc giữ nguyên thương hiệu SCB không những không mất thị phần mà
còn tận dụng hiệu quả hệ thống phân phối rộng khắp này, giảm chi phí tuyên truyền
quảng cáo sau hợp nhất có thể cạnh tranh với các đối thủ khác.
3.2. Vấn đề Người sở hữu và Người đại diện quản lý
Vấn đề mấu chốt như đã đề cập ở chương 1 là quyền sở hữu và người quản lý thì
quyền sở hữu vẫn mang ý nghĩa trọng tâm hơn cả. Do đó giải quyết được vấn đề này
coi như việc hợp nhất thành công.
(cid:153) Sự tham gia của Ngân hàng Nhà nước vào quá trình hợp nhất:
Theo chỉ đạo của Ngân hàng Nhà nước, trước và sau khi 3 ngân hàng hợp nhất,
BIDV đã có hỗ trợ về vốn. Tổng số vốn hỗ trợ liên ngân hàng cho 3 ngân hàng hiện đã
lên 2.400 tỷ đồng (trên tổng số tài sản được 3 ngân hàng đem ra đảm bảo là 30.000 tỷ
đồng). Sau khi hợp nhất, BIDV sẽ tiếp tục hỗ trợ toàn diện cả về vốn, quản trị...
Bên cạnh việc tự nguyện của 3 ngân hàng thì để đảm bảo cho hợp nhất có thể tạo
ra một ngân hàng lớn mạnh hơn, đòi hỏi phải có một tiềm lực lớn mạnh khác hỗ trợ,
củng cố để phát triển. Theo đó, Thủ tướng, Ngân hàng Nhà nước đã chỉ định BIDV
tham gia ngay từ đầu về việc quản trị điều hành, quản lý kinh doanh, kể cả việc hỗ trợ
về nguồn vốn trong điều kiện 3 ngân hàng này thiếu thanh khoản tạm thời.
Tuy nhiên, Thống đốc Ngân hàng Nhà nước cũng tuyên bố trong quá trình cơ cấu
lại các tổ chức tín dụng (TCTD), Chính phủ và NHNN không bao cấp cho bất kỳ tổ
chức nào. Chủ sở hữu TCTD phải chịu trách nhiệm đầu tiên và cuối cùng về những tổn
thất xảy ra.
Để bảo đảm an toàn, ổn định của hệ thống, một số TCTD có mức độ rủi ro, nguy
cơ mất an toàn cao sẽ được áp dụng các biện pháp xử lý đặc biệt theo quy định của
pháp luật.
Các TCTD yếu kém, tiềm ẩn nguy cơ gây mất an toàn hệ thống, được ưu tiên tái
cơ cấu để trở lại thị trường hoạt động theo các chuẩn mực, quy định của pháp luật. Nếu
không thể phục hồi được, thì kiên quyết đưa ra khỏi thị trường một cách có trật tự.
TCTD tạm thời thiếu thanh khoản sẽ được NHNN hỗ trợ để phục hồi, đồng thời phải
chấn chỉnh, củng cố để hoạt động lành mạnh, an toàn hơn.
Trong quá trình cơ cấu lại hệ thống các TCTD, đặc biệt là xử lý những TCTD yếu
kém, các ngân hàng thương mại nhà nước và các ngân hàng thương mại cổ phần lành
mạnh sẽ là lực lượng chủ lực tham gia tích cực với sự hỗ trợ thích hợp của Chính phủ
và NHNN về cơ chế, chính sách và nguồn lực để thực hiện. Tuy nhiên, điều đó không
đồng nghĩa Chính phủ và NHNN bao cấp toàn bộ cho việc cơ cấu lại TCTD. Tổn thất
và chi phí trong quá trình xử lý yếu kém của hệ thống các TCTD cần phải được chia sẻ
hợp lý giữa các bên có liên quan theo quy định của pháp luật (Nhà nước, chủ sở hữu,
nhà đầu tư và người gửi tiền). Trong đó, chủ sở hữu TCTD phải chịu trách nhiệm đầu
tiên và cuối cùng về những tổn thất xảy ra.
Các hoạt động kinh doanh chính của TCTD sẽ được củng cố và phát triển, đồng
thời giảm các lĩnh vực kinh doanh nhiều rủi ro, kém hiệu quả. Tập trung tín dụng vào
phục vụ phát triển nông nghiệp, nông thôn, xuất khẩu, công nghiệp phụ trợ, sản xuất –
chế biến, doanh nghiệp nhỏ và vừa. Từng bước chuyển dịch mô hình kinh doanh của
các NHTM theo hướng giảm bớt sự phụ thuộc vào hoạt động tín dụng và tăng nguồn
thu nhập từ hoạt động dịch vụ phi tín dụng. Đa dạng hóa và nâng cao chất lượng dịch
vụ ngân hàng.
Song, cùng với sự phát triển nhanh về quy mô, các TCTD hiện nay đang tiềm ẩn
những yếu kém, rủi ro. Hệ thống các TCTD tiềm ẩn rủi ro tín dụng và rủi ro thanh
khoản khá cao, tính ổn định, hiệu quả hoạt động và khả năng cạnh tranh chưa cao.
Nguyên nhân của những yếu kém này xuất phát từ những yếu tố khách quan (kinh tế vĩ
mô trong nước, ngoài nước kém ổn định, hệ thống doanh nghiệp nhiều yếu kém, khuôn
khổ thể chế còn bất cập,…) và yếu tố chủ quan (năng lực quản trị, điều hành, tài chính,
trình độ cán bộ và công nghệ nhiều hạn chế,…).
Như vậy, với sự tham gia toàn diện trên mọi hoạt động ngân hàng hợp nhất của
BIDV dưới sự chỉ đạo của Ngân hàng Nhà nước, SCB* đứng trước cơ hội có một
nguồn lực mạnh mẽ với bề dày kinh nghiệm trong lĩnh vực tài chính – ngân hàng hỗ
trợ Ngân hàng hoạt động hiệu quả hơn. Tuy nhiên, cũng với sự kiểm soát chặt chẽ của
Ngân hàng Nhà nước, thách thức đặt ra ở đây là Ban Lãnh đạo SCB* phải điều hành
hoạt động ngân hàng theo mục tiêu hài hòa lợi ích giữa các bên: thực hiện mục tiêu tái
cơ cấu, an toàn hệ thống ngân hàng của Ngân hàng Nhà nước; đảm bảo lợi ích của
người gửi tiền; hỗ trợ hiệu quả cho các doanh nghiệp sản xuất kinh doanh phát triển
kinh tế; đảm bảo quyền lợi của CBNV và lợi ích của các cổ đông. Có như vậy mới
đảm bảo Ngân hàng hợp nhất có thể phát triển lâu dài và bền vững trong tương lai.
3.3. Hệ thống quản lý rủi ro: rủi ro chính yếu của SCB* sau khi hợp nhất là rủi ro tín
dụng và rủi ro vận hành.
3.3.1. Quản lý rủi ro tín dụng:
Rủi ro tín dụng là các tổn thất phát sinh từ việc khách hàng không trả được đầy
đủ, đúng hạn các khoản nợ hoặc khách hàng không thực hiện đầy đủ, đúng hạn các
nghĩa vụ mà ngân hàng đã bảo lãnh và ngân hàng phải thực hiện thay các nghĩa vụ này.
(Đvt: tỷ đồng)
Ngân hàng SCB* EIB STB ACB
70.104 69.524 80.998 100.334 Cho vay khách hàng
1.854 622 879 1.007 Dự phòng rủi ro
0,89% 1,09% 1,00% Tỷ lệ DPRR/CVKH 2,64%
Theo Báo cáo tài chính sau hợp nhất của SCB* đến ngày 30/09/2011, chỉ tiêu cho
vay khách hàng là 70.104 tỷ đồng, dự phòng rủi ro là 1.854 tỷ đồng, tỷ lệ
DPRR/CVKH là 2,64%. So với các Ngân hàng TMCP khác có quy mô tương đương
như EIB, STB, ACB thì chi phí trích lập DPRRTD và tỷ lệ DPRR/CVKH của SCB* là
cao nhất. Điều này chứng tỏ SCB* tiếp tục phải đối mặt với rủi ro tín dụng cao và vấn
đề xử lý nợ xấu sẽ là trọng tâm hàng đầu trong năm hoạt động đầu tiên 2012 của Ngân
hàng hợp nhất.
Rủi ro tín dụng có mối quan hệ mật thiết với rủi ro thanh khoản của Ngân hàng.
Một trong những nguyên nhân chính của việc hợp nhất SCB, TNB, Ficombank là các
ngân hàng này đang phải đối mặt với rủi ro thanh khoản. Sở dĩ 3 ngân hàng này thiếu
hụt thanh khoản tạm thời là do mất cân đối kỳ hạn giữa nguồn vốn huy động và cho
vay. Với dư nợ cho vay vào lĩnh vực bất động sản cao, các dự án của 3 ngân hàng này
nhìn chung có hiệu quả, nhưng nguồn vốn cho vay chủ yếu trung và dài hạn, trong khi
nguồn vốn huy động lại chủ yếu ngắn hạn.
Vì vậy, quản lý rủi ro tín dụng đối với Ngân hàng hợp nhất là phải cơ cấu lại danh
mục cho vay theo hướng:
- Giảm cả về số tuyệt đối và tỷ lệ cấp tín dụng trung dài hạn, tăng cường cho vay
ngắn hạn.
- Đa dạng hóa ngành nghề cho vay trên cơ sở nghiên cứu chính sách kinh tế của
nhà nước đối với các ngành nghề kinh doanh, xu hướng phát triển của ngành nghề,
mức độ rủi ro của các ngành nghề, lĩnh vực mà doanh nghiệp hoạt động... để giảm
thiểu rủi ro tín dụng do việc cho vay tập trung vào một số ngành nghề kinh tế nhất
định. Tăng cường kiểm soát tiến độ thực hiện các dự án đã giải ngân, quản lý nguồn
thu của khách hàng để đảm bảo thu hồi nợ, hạn chế cho vay vào lĩnh vực bất động
sản, chỉ cho vay mới các dự án có tính khả thi cao, nằm trong quy hoạch của Nhà
nước.
- Đa dạng hóa loại hình tổ chức và cá nhân cho vay: hạn chế cho vay tập trung
vào các nhóm khách hàng với dư nợ lớn, mở rộng hơn nữa mảng bán lẻ với khách
hàng mục tiêu là doanh nghiệp vừa và nhỏ và khách hàng cá nhân. Điều này sẽ giúp
đảm bảo các tỷ lệ an toàn trong hoạt động kinh doanh của Ngân hàng đồng thời thúc
đẩy việc mở rộng mạng lưới kênh phân phối hiện đại, nâng cao chất lượng dịch vụ.
- Đa dạng hóa sản phẩm tín dụng: căn cứ vào tình hình kinh tế thị trường, chiến
lược kinh doanh, SCB* cần phải xây dựng danh mục tín dụng theo hướng đa dạng hóa
các sản phẩm tín dụng như: tiêu dùng, mua nhà ở xây nhà ở, hỗ trợ học tập, du lịch,
khám chữa bệnh..., kinh doanh chứng khoán, chiết khấu, bao thanh toán... Điều này sẽ
giúp Ngân hàng phân tán rủi ro, nâng cao năng lực cạnh tranh và mở rộng thị phần.
Để thực hiện cơ cấu danh mục tín dụng, SCB* cần phải xây dựng một chính sách
tín dụng nhất quán nhằm làm định hướng cho hoạt động tín dụng trong toàn hàng. Trên
cơ sở chính sách tín dụng đã ban hành, SCB* xây dựng kế hoạch hoạt động tín dụng
cho toàn hàng và cho từng đơn vị (Sở Giao dịch, các Chi nhánh, Phòng Giao dịch...).
Cơ chế thanh tra, kiểm soát nội bộ của các Phòng/ban chức năng của Hội sở càng phải
được chú trọng để đảm bảo các đơn vị thực hiện theo đúng kế hoạch tín dụng đã đề ra.
3.3.2. Quản lý rủi ro vận hành:
Rủi ro vận hành là những rủi ro phát sinh do yếu tố con người (cẩu thả, gian
lận...) hoặc do sự không hoàn chỉnh trong các quy trình vận hành, sự yếu kém trong hệ
thống thông tin, hệ thống kiểm soát nội bộ; hoặc do những thay đổi của các yếu tố
khách quan (cơ chế, chính sách của nhà nước, sự thay đổi của môi trường tự nhiên:
thiên tai, địch họa...).
Các loại rủi ro vận hành mà Ngân hàng có thể gặp phải:
- Rủi ro do CBNV và quá trình xử lý công việc của CBNV: thực hiện các
nghiệp vụ, nhiệm vụ không được ủy quyền hoặc vượt quá thẩm quyền cho phép
và/hoặc không đúng chức năng nhiệm vụ; không tuân thủ đúng quy định, quy trình
nghiệp vụ của SCB, các quy định của NHNN và các văn bản pháp luật hiện hành; vi
phạm nội quy cơ quan, hợp đồng lao động hoặc vi phạm các quy định pháp luật đối với
đối với người lao động tại nơi làm việc gây thiệt hại cho SCB*; năng lực, trình độ
nghiệp vụ không đáp ứng được yêu cầu công việc; phong cách giao tiếp, ứng xử với
khách hàng thiếu văn minh, lịch sự; phối hợp công tác với các Phòng/ban khác chưa
tốt; vi phạm đạo đức nghề nghiệp, có hành vi lừa đảo, gian lận, biển thủ trục lợi cá
nhân và/hoặc hành động phạm tội gây thiệt hại cho SCB*.
Với tổng số nhân sự của Ngân hàng hợp nhất dự kiến là 3.983 CBNV, cơ hội của
SCB* là có một đội ngũ nhân sự dồi dào với trình độ chuyên môn cao. Tuy nhiên
thách thức đối với Ban Lãnh đạo của SCB* là trong một môi trường lớn hơn nhiều về
quy mô nhân sự, tiềm ẩn rủi ro vận hành do CBNV sẽ gây ra những thiệt hại đáng kể
cho Ngân hàng về cả mặt tài chính và uy tín. Đáng lưu ý nhất là các thiệt hại do CBNV
vi phạm đạo đức nghề nghiệp, tư lợi cá nhân...
- Rủi ro do quy định, quy trình nghiệp vụ: văn bản quy chế, quy định, quy trình,
hướng dẫn tác nghiệp của SCB* có điểm bất cập, chưa hoàn chỉnh, có kẽ hở tạo điều
kiện cho việc lợi dụng, gây thiệt hại cho SCB*. Văn bản chưa phù hợp thực tế gây khó
khăn cho cán bộ trong quá trình tác nghiệp; hoặc chưa rõ ràng, khó hiểu, dễ gây nhầm
lẫn trong quá trình tác nghiệp.
Rủi ro từ hệ thống công nghệ thông tin và các hệ thống hỗ trợ khác: phương án
hợp nhất hoạt động về công nghệ thông tin là hợp nhất hệ thống thông tin quản lý và
hệ thống truyền dữ liệu Smartbank tiến tới sang hệ thống Corebanking T24 hoặc
Plexcube tùy tình hình thực tế. Đầu tiên, SCB* phải tiến hành tích hợp dữ liệu công
nghệ thông tin hiện tại tại 3 ngân hàng SCB, TNB, Ficombank thành một hệ thống.
Điều này có ý nghĩa rất quan trọng trong việc quản trị ngân hàng hợp nhất. Hiện nay,
hệ thống công nghệ thông tin tại SCB* vẫn lạc hậu, đi sau các ngân hàng khác. Vì vậy,
hiện đại hóa công nghệ thông tin đối với ngân hàng hợp nhất là vấn đề sống còn, đòi
hỏi quyết tâm cao của Ban Lãnh đạo để đảm bảo ngân hàng có thể phát triển bền vững
trong tương lai.
Để hạn chế các rủi ro vận hành, Ngân hàng có thể sử dụng các biện pháp sau:
- Xây dựng quy trình, quy chế, quy định... chặt chẽ, đầy đủ, tuân thủ Pháp luật.
Hiện nay, tại các Ngân hàng, các Phòng/ban Hội sở đảm nhiệm chức năng xây dựng
các văn bản liên quan đến hoạt động ngân hàng. Vì vậy, nhiệm vụ của Ban Điều hành
là củng cố bộ máy các Phòng/ban Hội sở, tuyển dụng nhân sự Hội sở phải có kinh
nghiệm, chuyên môn phù hợp. Có thể xem việc xây dựng mỗi một quy trình, quy định,
huớng dẫn... là một sản phẩm của Ngân hàng và có chế độ ưu đãi lương/thưởng đối với
các cán bộ trực tiếp xây dựng các văn bản này.
Công tác quản lý rủi ro vận hành tại ngân hàng cần phải được triển khai thực hiện
qua các cấp như sau:
(cid:57) Hội đồng Quản trị: phê duyệt chính sách, chiến lược về quản lý rủi ro vận
hành và giám sát hoạt động này của hệ thống SCB*.
(cid:57) Ban Điều hành: đề xuất chính sách, chiến lược về quản lý rủi ro vận hành
trình Hội đồng Quản trị xem xét và chịu trách nhiệm trước Hội đồng Quản trị về đảm
bảo an toàn, ngăn ngừa, giảm thiểu rủi ro trong quá trình vận hành của SCB; triển khai
thực hiện trong toàn hệ thống SCB* chính sách quản lý rủi ro vận hành; giám sát việc
triển khai thực hiện quản lý rủi ro vận hành trong toàn hệ thống và báo cáo Hội đồng
Quản trị.
(cid:57) Ban Kiểm soát: giám sát và đánh giá việc thực hiện các chiến lược, chính
sách, quy định, quy trình quản lý rủi ro vận hành tuân thủ theo các quy định của pháp
luật và của SCB*, hiệu quả của hệ thống quản lý rủi ro vận hành, đảm bảo phù hợp
chiến lược kinh doanh của SCB*.
(cid:57) Phòng Quản lý rủi ro vận hành – Hội sở: xây dựng và triển khai chính
sách, quy trình hoạt động quản lý rủi ro vận hành; đôn đốc các Phòng/ban Hội sở thực
hiện công tác rà soát để bổ sung, tu chỉnh các quy định nội bộ bất cập, chồng chéo,
vướng mắc trong tác nghiệp và hoạt động; phối hợp chặt chẽ với các Phòng/ban liên
quan để kịp thời phát hiện ra các rủi ro có thể có trong quá trình vận hành; đề xuất và
hỗ trợ Ban Điều hành phân bổ nhân sự, quản lý hoạt động của các bộ phận Quản lý rủi
ro khu vực.
- Chú trọng việc đào tạo, triển khai, cập nhật các sản phẩm, quy trình, quy định...
đến từng CBCNV. Bên cạnh đó, việc đào tạo các kĩ năng mềm (kĩ năng lãnh đạo, làm
việc nhóm, quản lý thời gian, giao tiếp...) cho CBCNV cũng cần phải ngày càng được
quan tâm. Hiện nay, SCB* đã có Trung tâm đào tạo, vì vậy vấn đề đặt ra lúc này đối
với Ban Lãnh đạo ngân hàng là đầu tư hơn nữa về cả vật chất lẫn nhân sự cho Trung
tâm.
- Hiện đại hóa công nghệ thông tin: khẩn trương lựa chọn một giải pháp chung
thích hợp phục vụ hoạt động; trước mắt tìm kiếm, đề nghị ngân hàng trong nước có
kinh nghiệm trong hoạt động công nghệ hỗ trợ giúp như tư vấn kĩ thuật, chia sẻ tài
nguyên... trên nguyên tắc các bên cùng có lợi; về trung hạn, tập trung xây dựng đề án
hiện đại hóa công nghệ triển khai ngay từ 2013-2014. Việc ký Hợp đồng hợp tác toàn
diện với BIDV cũng tạo ra cơ hội để SCB* phát triển hệ thống công nghệ thông tin.
(cid:153) Cơ cấu lại mô hình tổ chức: việc cơ cấu lại mô hình tổ chức sẽ được triển khai
dựa trên nguyên tắc phân định rõ các khối kinh doanh, quản lý rủi ro và hỗ trợ từ Hội
sở xuống đến các đơn vị (Sở Giao dịch, các Chi nhánh, Phòng Giao dịch...) về chức
năng nhiệm vụ và thể hiện đầy đủ trong các quy trình, quy chế nghiệp vụ.
- Có thể thấy khi hợp nhất 3 ngân hàng với nhau tất yếu sẽ tinh giản các hoạt
động phòng, ban hay sự trùng lắp về tổ chức giữa các ngân hàng, trong đó tất yếu có
sự cân nhắc bỏ ai, giữ ai trong bộ khung Hội đồng Quản trị, Ban Điều hành… Vấn đề
đặt ra là liệu trong quá trình hợp nhất có xuất hiện sự xung đột lợi ích, quyền lợi lẫn
nhau?
- Nhiều ý kiến cho rằng việc hợp nhất trên tinh thần tự nguyện và thực tế có một
cổ đông lớn đang nắm cổ phần chi phối cả 3 ngân hàng hợp nhất trên nên sẽ không xảy
ra xung đột lợi ích. Tuy nhiên, theo một chuyên gia ngân hàng, hoạt động ngân hàng
khá phức tạp, có nhiều quyền lợi đan xen trong nội bộ, chưa kể cách điều hành, văn
hóa của mỗi ngân hàng khác nhau.
- Do vậy, để việc hợp nhất thành công đòi hỏi phải có lộ trình, thời gian thực hiện
để tạo tiếng nói chung.
3.4. Hệ thống công nghệ thông tin
Hợp nhất hệ thống thông tin quản lý và hệ thống truyền dữ liệu Smartbank tiến
tới sang hệ thống Corebanking T24 hoặc Flexcube tùy tình hình thực tế. Khẩn trương
lựa chọn 1 giải pháp chung thích hợp phục vụ hoạt động, trong khi đó, tạm thời trước
mắt sẽ hạch toán thông qua thu chi hộ giữa 3 Ngân hàng thông qua Trung tâm thanh
toán của Hội sở. Tuy nhiên biện pháp này sẽ phát sinh những vấn đề sau:
+ Việc thu, chi các sổ tiết kiệm giữa 3 Ngân hàng trong khi hệ thống chưa liên kết
được 3 hệ thống sẽ dẫn đến nhiều rủi ro (vd: việc nhận diện sổ tiết kiệm, khách hàng,
cách tính sản phẩm, hạch toán kế toán trong ngày,..).
+ Tâm lý ngại và không muốn làm của lao động mỗi Ngân hàng vì qui trình thu
chi hộ nhiều rủi ro và mất thời gian chờ làm giấy xác nhận, fax chứng từ, gọi điện hỏi
thông tin, cuối ngày làm cân đối, chuyển điện,…
+ Các giao dịch liên quan đến tiền gửi thanh toán của khách hàng như tra cứu số
dư, rút tiền, nộp tiền không có hệ thống chung phải qua thu chi hộ sẽ khó đáp ứng
được yêu cầu giao dịch nhanh chóng của Khách hàng.
SCB* trước mắt tìm kiếm, đề nghị NH trong nước có kinh nghiệm trong hoạt
động công nghệ hỗ trợ giúp như tư vấn kỹ thuật, chia sẻ tài nguyên trên nguyên tắc các
bên cùng có lợi. Về trung hạn, tập trung xây dựng đề án hiện đại hóa công nghệ dự
kiến triển khai từ 2013 – 2014.
3.5. Nhân lực:
Vấn đề quản trị nhân lực cũng không kém phần quan trọng sau khi hợp nhất.
Đứng trên góc độ của các nhân viên để nhìn nhận ta thấy chỉ cần một sự xáo trộn nhỏ
trong ban lãnh đạo cũng đã gây ra nhiều hoang mang trong đội ngũ nhân viên, cũng đã
làm cho không khí làm việc của họ trở nên ngột ngạt, khó khăn hơn. Do đó, việc ba
ngân hàng hợp nhất lại càng làm cho họ phải lo nghĩ nhiều hơn. Rất nhiều câu hỏi
được đặt ra: hợp nhất rồi công việc hiện tại sẽ như thế nào? Liệu có xảy ra tình trạng
cắt giảm nhân sự không? Tiền lương, thưởng, phúc lợi sẽ giảm xuống, giữ nguyên hay
tăng lên? Rồi cả đường lối quản trị nhân sự của ban lãnh đạo mới sẽ như thế nào? Có
chăng đôi chút sự phân biệt đối xử giữa nhân viên của mỗi ngân hàng?… Và còn rất
nhiều rất nhiều băn khoăn khác, nhưng tựu chung có thể tóm gọn thành 3 vấn đề lớn
đó là: sự ổn định việc làm, chế độ đãi ngộ nhân viên và phong cách quản trị của ban
lãnh đạo mới. Đây cũng là 3 vấn đề quan trọng trong quản trị nhân lực mà ban lãnh
đạo của ngân hàng hợp nhất phải giải quyết.
Không thể phủ nhận tình hình có một số nhân viên cũng như lãnh đạo cấp thấp
của 3 ngân hàng đã đệ đơn xin nghỉ việc. Vậy, làm sao để trấn an tinh thần toàn thể
nhân viên, tránh tình trạng lây lan sự hoang mang trong đội ngũ nhân viên là điều
trước tiên nhà quản trị mới phải thực hiện:
- Cơ cấu nhân sự sẽ được giữ nguyên nhằm tạo tâm lý ổn định cho nhân viên
khi làm việc. Do đó, ngay sau thời điểm việc hợp nhất có hiệu lực, toàn bộ các lao
động có ký hợp đồng lao động với SCB (2,096), TNB(1,146), FCB (519) sẽ trở thành
lao động của SCB*.
- Cơ cấu nhân sự sau hợp nhất:
Cấp nhân sự Số lượng
Hội đồng quản trị 11
Ban kiểm soát 5
Ban cố vấn HĐQT 4
Ban điều hành 12
Giám đốc khối, TP ban Hội sở 48
Giám đốc SGD, CN 51
TP giao dịch, QTK, Điểm giao dịch 175
Cán bộ nhân viên 3,677
TỔNG CỘNG 3,983
- Tuy nhiên, theo tâm lý chung, hầu hết các lao động của cả 3 ngân hàng đều
xem việc hợp nhất là sự đe dọa đến công việc của họ vì những cổ đông sẽ yêu cầu Ban
điều hành cắt giảm nhân sự trước áp lực phải giảm chi phí hoạt động. Các số liệu thực
tế đã xác nhận sự lo ngại này, trong suốt quá trình hợp nhất tại hầu hết các Ngân hàng
trên thế giới số lượng lao động thực tế luôn ít hơn trước đó. Ví dụ, việc hợp nhất đã
dẫn đến kết quả tiêu cực trong vấn đề việc làm của Ngân hàng Hellenic, 3,627 việc làm
đã bị cắt giảm trong thời gian từ 1998-2003.
- Việc cắt giảm nhân sự hay theo cách gọi của Ban điều hành là tái cấu trúc
Ngân hàng chủ yếu sẽ diễn ra như sau:
+ Giảm dần lao động phổ thông bằng quyết định chuyển qua thuê ngoài các
dịch vụ như an ninh, lau dọn, bảo dưỡng, vận chuyển,…
+ Trẻ hóa lao động và tăng cường các lao động trình độ cao, chuyên viên bên
cạnh việc giảm lao động chất lượng thấp và lao động lớn tuổi thông qua các chương
trình nghỉ việc/nghỉ hưu sớm, tự nguyện. Trên thế giới chương trình này đã dẫn đến
việc giảm đáng kể số lượng người lao động trên 55 tuổi.
+ Người lao động để được giữ lại cần phải nâng cao năng lực chuyên môn, gia
tăng năng suất lao động và linh hoạt hơn trong công việc. Tuy nhiên, sự gia tăng các
đòi hỏi đối với người lao động của Ban điều hành mới không phải luôn luôn đi kèm
với các khóa đào tạo. Sự thiếu đầu tư trong công tác đào tạo, huấn luyện nhân viên khá
phổ biến trong các vụ hợp nhất, khi mà áp lực của việc cắt giảm chi phí đã dẫn tới việc
thay thế nhân sự sẽ tiết kiệm được nhiều chi phí thay vì phải bỏ tiền ra đào tạo lại lớp
nhân viên cũ.
+ Nạn nhân của quá trình tái cấu trúc này chủ yếu sẽ là các lao động có kĩ năng
thấp, lớn tuổi được thay thế bởi các lao động có trẻ, chuyên môn cao, có thể đảm
đương nhiều nhiệm vụ và chịu được áp lực cao trong công việc.
CHƯƠNG 4: KIẾN NGHỊ GIẢI PHÁP GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ QUẢN LÝ SAU
HỢP NHẤT
4.1. Giải pháp vĩ mô:
Vai trò của Nhà nước chính là tạo dựng một môi trường kinh tế vĩ mô ổn định ,
một khuôn khổ Pháp lý khuyến khích đầu tư tư nhân và cạnh tranh, thực thi chính sách
mở cửa hướng vào thương mại quốc tế. NHTW chỉ có thể can thiệp đẩy nhanh tiến
trình này bừng các văn bản Pháp luật tạo dựng cơ chế cho họ làm tốt hơn. Đơn cử,
NHTW có thể đưa ra một số quy định về kiểm soát đầu tư, theo đó, các NH sẽ thấy tốn
kém hơn, khó khăn hơn khi hoạt động trên tư cách những NH nhỏ, tiềm lực yếu. Hãy
ra những đòi hỏi cao hơn, từ đó sự thôi thúc thị trường sẽ khiến các NH thấy việc sáp
nhập là cần thiết và tự họ sẽ làm.
Hiện nay khung pháp lý về việc sáp nhập NH còn chưa rõ ràng và hính các nhà
quản trị NH cũng nắm chưa thật cặn kẽ về thủ tục này. Do đó biện pháp giúp đỡ các
NH khi muốn sáp nhập là điều cần thiết hiện nay. Bên cạnh việc sớm ban hành luật sáp
nhập NH, Nhà nước cần mở các khóa đào tạo để đào tạo những nhân viên tư vấn về
vấn đề sáp nhập: đào tạo cả thủ tục pháp lý lẫn phương pháp tư vấn cho các ngân hàng
trong việc định giá NH, tìm đối tác sáp nhập giữa các NH…
Việc đào tạo chuyên viên tư vấn cho hoạt động sáp nhập NH mà đặc biệt trong
khâu định giá là việc có vẻ như rất mới mẻ đối với nước ta trong khi ở nước ngoài họ
đã có nhiều doanh nghiệp chuyên thực hiện nghiệp vụ này. Vì vậy đối với việc này
Nhà nước có thể hợp tác với những tổ chức chuyên nghiệp của nước ngoài để mở lớp
đào tạo, để họ hỏi phương pháp định giá hiện tại chứ không thể cứ dựa mãi vào những
phương pháp cũ.
Bên cạnh đó, khâu tìm đối tác sáp nhập cũng là việc khó hiện nay. Thông tin về
các NH hiện nay cũng chưa thật rõ ràng, minh bạch. Ngoài những NH đã niêm yết trên
các sàn giao dịch thì đa phần việc tìm thông tin về những NH còn lại khó mà thực hiện
như ý muốn. Do đó, nhà nước có thể thành lập trung tâm lưu kí thông tin về các NH để
những NH có ý định tìm đối tác sáp nhập có thể đăng kí ở đây cũng như tìm hiểu thông
tin về các NH khác dễ dàng hơn
4.2. Giải pháp vi mô:
Cơ cấu lại ngân hàng bao gồm cả hoạt động ngắn hạn và dài hạn: ngắn hạn là ổn
định hóa ngân hàng về mọi mặt mà trước hết là thanh khoản hay khả năng thanh toán
và khôi phục lòng tin của người gửi tiền vào ngân hàng. Trung hạn là xử lý các vấn đề
về tài chính (tăng vốn, xử lý thất thoát...), cải thiện khả năng quản lý, cải thiện khả
năng sinh lời. Ba ngân hàng được hợp nhất nhưng đã có thêm sự hỗ trợ của Ngân hàng
Đầu tư và Phát triển VN (BIDV) đảm bảo sự tăng vốn và duy trì khả năng thanh toán
của ngân hàng ở mọi thời điểm nhất là khi người gửi tiển có thể còn hoài nghi về khả
năng thanh khoản của ngân ngân hàng mới.
Các bên ko được phân tán tài sản dưới mọi hình thức. Thể hiện được tính thống
nhất của 3 ngân hàng nghiêm túc thực hiện đề án hợp nhất 3 ngân hàng. Tài sản của 3
ngân hàng sẽ là nền tảng, là động lực cho ngân hàng hợp nhất phát triển
4.2.1. Giải pháp xử lý nợ tồn đọng
Ngân hàng HỢP NHẤT sẽ cần tập trung xử lý các khoản nợ xấu của 3 ngân hàng.
Tổ chức phân công cụ thể cho từng chi nhánh quản lý và báo cáo định kỳ hàng tháng
tình hình thu hồi các khoản nợ xấu. Một số biện pháp quản lý nợ xấu có thể áp dụng
như sau:
- Phân quyền Chi nhánh về hạn mức tín dụng được duyệt căn cứ theo tình hình
nợ xấu tại chi nhánh đó. Ví dụ: Nợ xấu cao thì thẩm quyền xét duyệt tín dụng thấp và
ngược lại.
- Thường xuyên liên hệ làm việc với Khách hàng, tìm hiểu tình hình tài chính,
nguyên nhân trả nợ trễ hạn của Khách hàng. Chi nhánh có thể ân hạn thời gian vay
cho Khách hàng nếu là khách hang tốt, gặp khó khăn do ảnh hưởng tình hình kinh tế
khó khăn chung. Ngoài ra, Ngân hang sẽ tiến hành khởi kiện phát mãi tài sản đối với
những khách hàng không có khả năng trả nợ.
- Có chính sách khen thưởng nếu đạt kết quả thu hồi nợ tốt.
- Thành lập công ty mua bán nợ tách ra khỏi ngân hàng: Hiện nay các ngân hàng
thương mại đều đã thành lập công ty khai thác tài sản thế chấp và đưa vào hoạt động.
Mặt khác, các ngân hàng thương mại cũng đã trích lập và xử lý dự phòng rủi ro. Tuy
nhiên theo nhóm viết biện pháp này là không triệt để bởi những công ty và nguồn vốn
hoạt động của các công ty này thực chất vẫn lấy từ các ngân hàng. Do đó để xử lý
những khoản nợ xấu, ngân hàng SCB mới nên thành lập ra một công ty mua bán nợ
và tổ chức hoạt động độc lập với chính nó.
- Xây dựng một hệ thống cảnh báo rủi ro để xử lý triệt để các khoản nợ còn tồn
đọng
4.2.2. Phát triển các nguồn lực cho ngân hàng (nhân lực, công nghệ - thông tin,
mạng lưới phân phối)
Thứ nhất, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực.
Sau khi hợp nhất, toàn bộ nhân viên của 3 ngân hàng sát nhập sẽ trở thành nhân
viên của Ngân hàng hợp nhất. Theo nhóm việc giữ toàn bộ nhân viên trên sẽ có những
lợi ích sau:
a. Nhân viên là những người hiểu rõ tình hình kinh doanh của mỗi đơn vị đóng
địa bàn. Việc giữ lại các nhân viên giúp cho NH hợp nhất hoạt động ổn định tru trong
thời gian đầu.
b. Khách hàng đến giao dịch sẽ yên tâm hơn và từ đó có được niềm tin với Ngân
hàng hợp nhất.
c. Với quy mô NH hợp nhất lớn hơn so với NH cũ, các nhân viên sẽ có động lực
làm việc và chuyên nghiệp hơn.
Để giảm thiểu rủi ro thì một trong những yêu cầu bắt buộc là nâng cao trình độ
chuyên môn nghiệp vụ cho tất cả các cán bộ, nhân viên trong ngân hàng, không chỉ là
trình độ chuyên môn nghiệp vụ tài chính – ngân hàng, mà còn đòi hỏi nâng cao trình
độ kinh tế tổng hợp, bởi vì, có như vậy thì ngân hàng mới tư vấn cho khách hàng của
mình các định hướng đầu tư vốn hiệu quả, đồng thời qua đó mới thẩm định chính xác
các dự án đầu tư tín dụng. Cần chú trọng chiến lược phát triển nguồn nhân lực theo
hướng nâng cao chất lượng.
Một là, ngân hàng phải có chiến lược đúng đắn cho nguồn nhân lực trong tương
lai bằng cách đẩy mạnh hơn nữa chương trình liên kết, tài trợ tại các trường đại học và
trung tâm đào tạo.
Hai là, phải có chế độ đãi ngộ hợp lý đối với người lao động, tạo môi trường
thuận lợi để người lao động phát huy hết năng lực của mình, phải biết tôn trọng tài
năng của người lao động.
Ba là, phải xây dựng các dự án bồi dưỡng nghiệp vụ cho nhân viên định kỳ để
nâng cao tính chuyên nghiệp và khả năng ứng dụng công nghệ mới.
Thứ hai, tiếp tục đầu tư đổi mới công nghệ ngân hàng nhằm đảm bảo tính hiện
đại, an toàn, nhanh chóng, tiện lợi nhất trong giao dịch cung ứng dịch vụ cho khách
hàng. Ngân hàng phải tích cực hơn nữa trong việc đầu tư đổi mới công nghệ phù hợp
chiến lược hiện đại hóa đối với ngành ngân hàng trong thời gian tới, chú trọng hơn nữa
tính hiệu quả trong việc triển khai hệ thống ngân hàng lõi – Core banking. Các
Website được ví như trung tâm thông tin, các chi nhánh phân phối ở mọi lúc, mọi nơi,
khách hàng có thể truy cập để tìm hiểu, lấy thông tin về các dịch vụ cung cấp, phía
ngân hàng cũng có thể tiếp cận với khách hàng nhanh chóng và có hiệu quả.
4.2.3. Giảm thiểu khả năng đổ vỡ của hệ thống bằng cách tăng cường năng lực
quản lý điều hành tập trung, thống nhất toàn hệ thống
Tại Hội sở chính thông qua xây dựng hệ thống các định chế quản lý nội bộ theo
tiêu chuẩn quốc tế, phát triển mô hình cơ cấu tổ chức ngân hàng theo hướng hiện đại,
hướng đến khách hàng. Phát triển nền văn hóa doanh nghiệp hiện đại với một tinh thần
đạt được sự thỏa mãn cao nhất của khách hàng về các dịch vụ của ngân hàng để đảm
bảo hài hòa lợi ích Cộng đồng - Khách hàng - Ngân hàng. Xây dựng môi trường nội bộ
lành mạnh với hệ thống khuyến khích có hiệu quả. Xây dựng kế hoạch đào tạo và đào
tạo lại cán bộ, tập trung trước hết vào các lĩnh vực chính yếu của tái cơ cấu như:
nghiệp vụ quản lý chiến lược, quản lý rủi ro, kế toán, kiểm toán, quản lý tín dụng và
dịch vụ mới.
