Quản lý và xử lý chất thải rắn - Chương 8

Chia sẻ: Nguyen Nhi | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:48

Thêm vào BST

Báo xấu

376
lượt xem 151
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

BÃI CHÔN LẤP CHẤT THẢI BÃI CHÔN LẤP CHẤT THẢI HỢP VỆ SINH Phương pháp thải bỏ CTR một cách an toàn và có tính khả thi cao trong thời gian dài là một yếu tố quan trọng trong chương trình quản lý CTR tổng hợp. Chất thải rắn được mang đi thải bỏ là thành phần không thể tái chế được, đó là phần chất thải còn lại sau khi thực hiện quá trình tách ly, phân loại các loại vật liệu có thể tái chế. Việc quy hoạch, thiết kế và vận hành của một bãi chôn lấp...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Quản lý và xử lý chất thải rắn - Chương 8

CHÖÔNG VIII BAÕI CHOÂN LAÁP CHAÁT THAÛI BAÕI CHOÂN LAÁP CHAÁT THAÛI HÔÏP VEÄ SINH Phöông phaùp thaûi boû CTR moät caùch an toaøn vaø coù tính khaû thi cao trong thôøi gian daøi laø moät yeáu toá quan troïng trong chöông trình quaûn lyù CTR toång hôïp. Chaát thaûi raén ñöôïc mang ñi thaûi boû laø thaønh phaàn khoâng theå taùi cheá ñöôïc, ñoù laø phaàn chaát thaûi coøn laïi sau khi thöïc hieän quaù trình taùch ly, phaân loaïi caùc loaïi vaät lieäu coù theå taùi cheá. Vieäc quy hoaïch, thieát keá vaø vaän haønh cuûa moät baõi choân laáp CTR hieän ñaïi bao goàm vieäc aùp duïng caùc nguyeân taéc cô baûn veà khoa hoïc, kyõ thuaät vaø kinh teá. Caùc vaán ñeà chính lieân quan ñeán vieäc thieát keá 1 baõi choân laáp (BCL) hôïp veä sinh bao goàm : (1) Vaán ñeà moâi tröôøng vaø caùc quy ñònh raøng buoäc; (2) Caùc daïng vaø phöông phaùp choân laáp; (3) Vò trí baõi choân laáp; (4) Quaûn lyù khí sinh ra trong quaù trình choân laáp; (5) Kieåm soaùt nöôùc roø ræ; (6) Kieåm soaùt nöôùc beà maët vaø nöôùc möa; (7) Caùc ñaëc tính veà caáu truùc BCL; (8) Quan traéc chaát löôïng moâi tröôøng; (9) Phaùc thaûo vaø thieát keá sô boä BCL; (10) Phaùt trieån keá hoaïch vaän haønh BCL; (11) Ñoùng cöûa BCL; (12) Thieát keá chi tieát BCL. 8.1 KHAÙI NIEÄM BCL CHAÁT THAÛI RAÉN http://www.ebook.edu.vn 1
Baõi choân laáp CTR (landfills): Laø moät dieän tích hoaëc moät khu ñaát ñöôïc quy hoaïch, ñöôïc löïa choïn, thieát keá, xaây döïng ñeå choân laáp CTR nhaèm giaûm toái ña caùc taùc ñoäng tieâu cöïc cuûa BCL tôùi moâi tröôøng. BCL bao goàm caùc oâ choân laáp chaát thaûi, vuøng ñeäm vaø caùc coâng trình phuï trôï khaùc nhau nhö traïm xöû lyù nöôùc, khí thaûi, cung caáp ñieän, nöôùc vaø vaên phoøng ñieàu haønh. OÂ choân laáp chaát thaûi (cell): laø theå tích CTR ñöôïc ñoå vaøo BCL trong moät khoaûng thôøi gian, thöôøng laø 1 ngaøy. OÂ choân laáp bao goàm CTR vaø vaät lieäu che phuû xung quanh noù. Lôùp che phuû (daily cover): laø lôùp vaät lieäu che phuû treân toaøn boä BCL trong khi vaän haønh vaø khi ñoùng BCL nhaèm ngaên ngöøa, giaûm thieåu taùc ñoäng töø oâ choân laáp tôùi moâi tröôøng xung quanh vaø töø beân ngoaøi vaøo oâ choân laáp CTR Nöôùc raùc (leachate): laø nöôùc phaùt sinh trong quaù trình phaân huûy töï nhieân CTR coù chöùa caùc chaát gaây oâ nhieãm. Khí töø oâ choân laáp CTR (landfill gas): laø hoãn hôïp khí sinh ra töø oâ choân laáp chaát thaûi do quaù trình töï phaân huûy töï nhieân CTR. Lôùp loùt ñaùy (landfill liner): laø caùc vaät lieâu ñöôïc traûi treân toaøn dieän tích ñaùy vaø thaønh bao quanh oâ choân laáp chaát thaûi nhaèm ngaên ngöøa, giaûm thieåu söï ngaám, thaåm thaáu nöôùc raùc vaøo taàng nöôùc ngaàm. Vuøng ñeäm (Surrounding area): laø daûi ñaát bao quanh BCL nhaèm muïc ñích ngaên caùch, giaûm thieåu taùc ñoäng xaáu cuûa BCL ñeán moâi tröôøng. Haøng raøo baûo veä (fence): laø heä thoáng töôøng, raøo chaén, vaønh ñai caây xanh hoaëc vaät caûn coù chieàu cao nhaát ñònh bao quanh BCL nhaèm haïn cheá taùc ñoäng töø caùc hoaït ñoäng choân laáp CTR ñeán moâi tröôøng xung quanh. Quan traéc moâi tröôøng (environmental monitoring): laø caùc hoaït ñoäng gaén lieàn vôùi vieäc phaân tích ño ñaïc caùc soá lieäu veà chaát löôïng khoâng khí, nöôùc. Muïc ñích laø theo doõi söï di chuyeån cuûa khí vaø nöôùc trong BCL. Ñoùng BCL (landfill closure): laø vieäc ngöøng hoaøn toaøn hoaït ñoäng choân laáp CTR taïi BCL. Thôøi gian hoaït ñoäng cuûa BCL: laø toaøn boä thôøi gian töø khi baét ñaàu choân laáp CTR ñeán khi ñoùng BCL. http://www.ebook.edu.vn 2
Heä thoáng thu gom khí thaûi: laø heä thoáng caùc coâng trình, thieát bò thu gom khí thaûi sinh ra töø BCL nhaèm ngaên ngöøa, giaûm thieåu oâ nhieãm khoâng khí vaø nguy cô gaây chaùy, noå. Heä thoáng thu gom nöôùc raùc: laø heä thoáng caùc coâng trình bao goàm taàng thu gom, ñöôøng oáng daãn, möông daãn ñeå thu gom nöôùc raùc veà hoá taäp trung hoaëc tôùi traïm xöû lyù. Heä thoáng thoaùt nöôùc maët vaø nöôùc möa: laø heä thoáng thu gom nöôùc maët vaø nöôùc möa daãn veà nôi quy ñònh nhaèm ngaên ngöøa nöôùc maët töø beân ngoaøi xaâm nhaäp vaøo caùc oâ choân laáp. 8.2 PHAÂN LOAÏI BCL CHAÁT THAÛI RAÉN 1. Theo caáu truùc Baõi hôû - Choân döôùi bieån - BCL hôïp veä sinh - Baõi hôû (open dumps) • Ñaây laø phöông phaùp coå ñieån, ñaõ ñöôïc loaøi ngöôøi aùp duïng töø raát laâu ñôøi. Ngay caû trong thôøi kyø Hy Laïp vaø La Maõ coå ñòa caùch ñaây khoaûng 500 naêm tröôùc thieân chuùa giaùo, con ngöôøi ñaõ bieát ñoå raùc beân ngoaøi töôøng caùc thaønh luõy- laâu ñaøi ôû döôùi höôùng gioù. Cho ñeán nay, phöông phaùp naøy vaãn coøn aùp duïng ôû nhieàu nôi treân theá giôùi. Phöông phaùp naøy coù nhieàu nhöôïc ñieåm nhö: Taïo caûnh quan xaáu, gaây caûm giaùc khoù chòu khi con ngöôøi thaáy hay baét gaëp chuùng; Khi ñoå thaønh ñoáng, raùc thaûi seõ laø moâi tröôøng thuaän lôïi cho caùc ñoäng vaät gaëm nhaám, caùc loaøi coân truøng, vector gaây beänh sinh soâi, naåy nôû gaây nguy hieåm cho söùc khoeû con ngöôøi; Caùc baõi raùc hôû laâu ngaøy bò phaân huûy seõ ræ nöôùc vaø taïo neân vuøng laày loäi, aåm öôùt vaø töø ñoù hình thaønh nhöõng doøng nöôùc roø ræ chaûy thaám vaøo caùc taàng ñaát beân döôùi gaây oâ nhieãm nguoàn nöôùc ngaàm, hoaëc taïo thaønh doøng chaûy traøn gaây oâ nhieãm nguoàn nöôùc maët; http://www.ebook.edu.vn 3
Baõi raùc hôû seõ gaây oâ nhieãm khoâng khí do quaù trình phaân huûy raùc taïo thaønh caùc khí coù muøi hoâi thoái; maët khaùc ôû caùc baõi raùc hôû coøn coù hieän töôïng "chaùy mgaàm" hay coù theå chaùy thaønh ngoïn löûa, vaø taát caû caùc quaù trình treân seõ daãn ñeán vaán ñeà oâ nhieãm khoâng khí. Coù theå noùi ñaây laø phöông phaùp xöû lyù reû tieàn nhaát, chæ toán chi phí cho coâng vieäc thu gom vaø vaän chuyeån raùc töø nôi phaùt sinh ñeán baõi raùc. Tuy nhieân phöông phaùp naøy laïi ñoøi hoûi moät dieän tích baõi raùc lôùn. Do vaäy ôû caùc thaønh phoá daân cö vaø quyõ ñaát ñai khan hieám thì phöông phaùp naøy trôû neân ñaét tieàn cuøng vôùi nhieàu nhöôïc ñieåm nhö ñaõ neâu treân. http://www.ebook.edu.vn 4
Choân döôùi bieån (submarine disposal) • Theo nhieàu nhaø nghieân cöùu cho raèng vieäc choân raùc döôùi bieån cuõng coù nhieàu ñieàu lôïi. Ví duï ôû thaønh phoá New York, tröôùc ñaây chaát thaûi raén ñöôïc chôû ñeán beán caûng baèng nhöõng ñoaøn xe löûa rieâng, sau ñoù chuùng ñöôïc caùc xaø lan chôû ñem choân döôùi bieån ôû ñoä saâu toái thieåu 100 feets, nhaèm traùnh tình taïng löôùi caù bò vöôùng maéc. Ngoaøi ra ôû San Francisco, New York vaø moät soá thaønh phoá ven bieån khaùc cuûa Hoa Kyø, ngöôøi ta coøn xaây döïng nhöõng baõi raùc ngaàm nhaân taïo (artifical reefs) treân cô sôû söû duïng caùc khoái gaïch, beâ toâng phaù vôõ töø caùc building, hoaëc thaâm chí caùc oâ toâ thaûi boû. Ñieàu naøy vöøa giaûi quyeát ñöôïc vaán ñeà chaát thaûi, ñoàng thôøi taïo neân nôi truù aån cho caùc loaøi sinh vaät bieån,… BCL hôïp veä sinh (Sanitary landfill) • Phöông phaùp ñöôïc nhieàu ñoâ thò treân theá giôùi aùp duïng cho quaù trình xöû lyù raùc thaûi. Ví duï ôû Hoa Kyø coù treân 80% löôïng raùc thaûi ñoâ thò ñöôïc xöû lyù baèng phöônng phaùp naøy; hoaëc ôû caùc nöôùc Anh, Nhaät Baûn,… ngöôøi ta cuõng xaây döïng caùc baõi choân raùc veä sinh. Baõi raùc veä sinh ñöôïc ñònh nghóa laø moät khu ñaát ñöôïc söû duïng ñeå thieát keá phöông phaùp ñoå boû raùc thaûi sao cho möùc ñoä gaây ñoäc haïi ñeán moâi tröôøng laø nhoû nhaát. Taïi ñaây raùc ñöôïc ñoå boû baèng caùch traûi roäng treân maët ñaát, sau ñoù ñöôïc neùn vaø bao phuû moät lôùp ñaát daøy 1,5cm (hay vaät lieäu bao phuû) ôû cuoái moãi ngaøy. Khi baõi raùc veä sinh ñaõ söû duïng heát coâng suaát thieát keá cuûa noù, moät lôùp ñaát (hay vaät lieäu bao phuû) sau cuøng daøy khoaûng 60cm ñöôïc phuû leân treân. Baõi raùc hôû nhö ñaõ phaân bieät vôùi baõi raùc veä sinh vaãn ñöôïc söû duïng ôû nhieàu nôi, nhöng töông lai noù khoâng coøn thích hôïp nöõa bôûi vì caùc ñieàu kieän veä sinh moâi tröôøng vaø myõ quan cuûa baõi raùc hôû raát keùm. Baõi raùc veä sinh coù nhöõng öu ñieåm sau: Ôû nhöõng nôi coù ñaát troáng, baõi raùc veä sinh thöôøng laø phöông phaùp kinh teá nhaát cho vieäc ñoå boû chaát thaûi raén. Ñaàu tö ban ñaàu vaø chi phí hoaït ñoäng cuûa baõi raùc veä sinh thaáp so vôùi caùc phöông phaùp khaùc (ñoát, laøm uû phaân). http://www.ebook.edu.vn 5
Baõi raùc veä sinh coù theå nhaän taát caû caùc loaïi chaát thaûi raén maø khoâng caàn thieát phaûi thu gom rieâng leû hay phaâ loaïi töøng loaïi. Baõi raùc veä sinh raát linh hoaït trong khi söû duïng. Ví duï, khi khoái löôïng raùc gia taêng coù theå taêng cöôøng theâm coâng nhaân vaø thieát bò cô giôùi, trong khi ñoù caùc phöông phaùp khaùc phaûi môû roäng nhaø maùy ñeå taêng coâng suaát. Do bò neùn chaët vaø phuû ñaát leân treân neân caùc coân truøng, chuoät boï, ruoài muoãi khoù coù theå sinh soâi naåy nôû. Caùc hieän töôïng chaùy ngaàm hay chaùy buøng khoù coù theå xaûy ra, ngoaøi ra giaûm thieåu ñöôïc caùc muøi hoâi thoái gaây oâ nhieãm khoâng khí. Goùp phaàn laøm giaûm naïn oâ nhieãm nöôùc ngaàm vaø nöôùc maët. Caùc baõi raùc veä sinh khi bò choân laáp ñaày, chuùng ta coù theå xaây döïng chuùng thaønh caùc coâng vieân, caùc saân chôi, saân vaän ñoäng, coâng vieân giaùo duïc, saân golf, hay caùc coâng trình phuïc vuï nghæ ngôi giaûi trí (recreational facilities). Ví duï ôû Hoa Kyø coù caùc saân vaän ñoäng Denver, Colorado, Mout Transhmore coù nguoàn goác laø caùc baõi choân laáp. Tuy nhieân vieäc hình thaønh caùc baõi choân raùc veä sinh cuõng coù moät soá nhöôïc ñieåm: Caùc baõi raùc veä sinh ñoøi hoûi dieän tích ñaát ñai lôùn, moät thaønh phoá ñoâng daân coù soá löôïng raùc thaûi caøng nhieàu thì dieän tích baõi thaûi caøng lôùn. Ngöôøi ta öôùc tính moät thaønh phoá coù quy moâ 10.000 daân thì trong moät naêm thaûi ra moät löôïng raùc coù theå laáp ñaày dieän tích 1 hecta vôùi chieàu saâu 3m. Caùc lôùp ñaát phuû ôû caùc baõi raùc veä sinh thöôøng hay bò gioù thoåi moøn vaø phaùt taùn ñi xa. Caùc baõi raùc veä sinh thöôøng taïo ra caùc khí CH4 hoaëc khí H2S ñoäc haïi coù khaû naêng gaây chaùy noå hay gaây chaùy noå hay gaây ngaït. Tuy nhieân khí CH4 coù theå ñöôïc thu hoài ñeå laøm khí ñoát. Neáu khoâng xaây döïng vaø quaûn lyù toát coù theå gaây ra oâ nhhieãm nöôùc ngaàm vaø oâ nhieãm khoâng khí. 2. Theo chöùc naêng BCL chaát thaûi coù theå phaân ra caùc loaïi sau: http://www.ebook.edu.vn 6
BCL CTR ñoäc haïi (hazardous waste landfill) - BCL CTR chæ ñònh (designated waste) - BCL CTR ñoâ thò (municipal solid waste landfill) - BCL CTR toång hôïp - Choân buøn coáng raõnh (vaø traïm xöû lyù nöôùc thaûi ñoâ thò) cuøng vôùi raùc sinh hoaït. Choân chaát thaûi coâng nghieäp khoâng ñoäc haïi cuøng vôùi raùc sinh hoaït. Baõi raùc veä sinh chuyeân duïng: choân moät loaïi chaát thaûi chæ ñònh hay ñaëc bieät naøo ñoù (tro loø ñoát, buøn coáng raõnh). http://www.ebook.edu.vn 7
Baûng 8.1: Phaân loaïi baõi raùc veä sinh LOAÏI BAÕI RAÙC VEÄ SINH LOAÏI CHAÁT THAÛI I CTR ñoäc haïi II CTR chæ ñònh III CTR sinh hoaït Baûng 8.2: Thaønh phaàn phaân huûy sinh hoïc nhanh vaø chaäm trong CTR ñoâ thò Thaønh phaàn höõu Phaân huûy sinh hoïc Phaân huûy sinh hoïc cô nhanh chaäm Thöùc aên thöøa Giaáy baùo Giaáy Giaáy bìa Nhöïa Vaûi Cao su Da Raùc vöôøn Goã Chaát höõu cô khaùc Baûng 8.3: Thaønh phaàn höõu cô phaân huûy sinh hoïc trong CTR ñoâ thò Thaønh phaàn höõu Noàng ñoä Lignin % theo Thaønh phaàn phaân huûy cô VS sinh hoïc % theo VS LC Thöùc aên thöøa 0,4 0,82 Giaáy baùo 21,9 0,22 Giaáy 0,4 0,82 Giaáy bìa 12,9 0,47 Raùc vöôøn 4,1 0,72 Thaønh phaàn phaân huûy sinh hoïc = 0,83 - 0,028 x LC LC: noàng ñoä Lignin theo VS 3. Phaân loaïi theo ñòa hình Caùc phöông phaùp chuû yeáu vaän haønh BCL bao goàm: http://www.ebook.edu.vn 8
• Phöông phaùp ñaøo raõnh • Phöông phaùp dieäc tích • Phöông phaùp loõm nuùi. http://www.ebook.edu.vn 9
Phöông phaùp ñaøo raõnh (Excavated Cell/Trench Method) Phöông phaùp ñaøo raõnh ñeå choân raùc laø phöông phaùp thích hôïp nhaát söû duïng cho nhöõng ñaát ñai baèng phaúng hay nghieâng ñeàu, nôi coù möïc nöôùc thaáp vaø ñaëc bieät laø nhöõng nôi maø chieàu saâu lôùp ñaát ñaøo taïi baõi ñoå ñuû ñeå bao phuû lôùp raùc neùn. Trong phöông phaùp naøy, ñaàu tieân phaûi ñaøo raõnh, laép ñaët heä thoáng lôùp loùt, heä thoáng thu nöôùc roø ræ vaø heä thoáng thoaùt khí. Raõnh ñaøo coù chieàu daøi töø 30,5 - 122 m. Sau ñoù chaát thaûi raén ñöôïc ñoå vaøo raõnh ñaøo vôùi chieàu daøy töø 0,45 - 0,60 m. Xe uûi seõ traûi ñeàu raùc treân beà maët raõnh ñaøo vaø raùc ñöôïc baèng xe lu hay xe ñaàm chaân cöøu. Ñaát ñaøo ñöôïc döï tröõ ñeå laøm lôùp bao phuû beà maët moãi ngaøy. ÔÛ cuoái moåi ngaøy hoaït ñoäng, phuû leân treân raùc ñaõ neùn moät lôùp ñaát (vaät lieäu bao phuû) daøy töø 0,15 - 0,3 m ñeå traùnh phaùt sinh vaø lan truyeàn muøi hoâi, traùnh ruoài muoãi sinh soáng, traùnh nöôùc möa ngaám vaøo raùc phaùt sinh nöôùc roø ræ, traùnh raùc bay,… Hoaït ñoäng cöù tieáp tuïc dieãn ñeán khi ñaït chieàu cao thieát keá laáp ñaày moãi ngaøy. Chieàu daøi söû duïng moãi ngaøy phuï thuoäc vaøo chieàu cao laáp ñaày vaø khoái löôïng raùc. Chieàu daøi cuõng phaûi ñuû ñeå traùnh gaây söï chaäm treå cho caùc xe thu gom raùc chôø ñôïi ñoå raùc. Chieàu roäng cuûa raõnh ít nhaát cuõng baèng 2 laàn chieàu roäng cuûa thieát bò neùn eùp ñeå caùc loáp xe hay ñeá xe neùn taát caû caùc vaät lieäu treân dieän tích laøm vieäc. Ñaát bao phuû moãi ngaøy ñöôïc laáy baèng caùch ñaøo caùc raõnh keá beân hay tieáp tuïc ñaøo raõnh ñang ñöôïc laáp ñaày. Phöông phaùp dieän tích (Area Method) Trong phöông phaùp dieän tích, ñaàu tieân phaûi xaây döïng moät con ñeâ ñaát (ñeå ñôõ chaát thaûi khi noù ñöôïc ñoå vaø traûi thaønh lôùp moûng), laép ñaët heä thoáng lôùp loùt, heä thoáng thu nöôùc roø ræ vaø heä thoáng thoaùt khí cho khu vöïc ñoå raùc. Chaát thaûi raén ñöôïc ñoå treân maët ñaát, sau ñoù söû duïng xe uûi traûi raùc ra thaønh nhöõng daõy daøi vaø heïp, moãi lôùp coù chieàu saâu thay ñoåi töø 0,4 - 0,75 m. Moãi lôùp ñöôïc neùn baèng xe lu hay ñaàm chaân cöøu, sau khi lôùp döôùi ñöôïc neùn xong thì tieáp tuïc ñoå, traûi ñeàu vaø neùn theâm moät lôùp môùi ôû treân. Hoaït ñoäng cöù tieáp dieãn nhö theá trong suoát thôøi gian laøm vieäc cuûa ngaøy, ñeán khi chieàu daøy cuûa chaát thaûi ñaït ñeán ñoä cao töø 1,8 -3 m. ÔÛ cuoái moãi ngaøy hoaït ñoäng, moät lôùp ñaát (vaät lieäu bao phuû) daøy töø 0,15 - 0,3 m ñöôïc phuû leân treân raùc ñaõ neùn. http://www.ebook.edu.vn 10
Chieàu roäng cuûa dieän tích ñoå raùc thöôøng töø 2,5 - 6,0 m. Chieàu daøi cuûa dieän tích ñoå raùc thay ñoåi phuï thuoäc vaøo khoái löôïng raùc, ñieàu kieän baõi ñoå vaø trang thieát bò. Khi moät taàng raùc choân, neùn vaø phuû ñaát ñöôïc hoaøn thaønh thì taàng keá tieáp ñöôïc ñaët leân treân taàng beân döôùi cho tôùi khi ñaït ñeán ñoä cao thieát keá. Ñaát bao phuû moãi ngaøy coù theå laáy taïi baõi ñoå hay laáy töø nôi khaùc. Phöông phaùp loõm nuùi (Cayon/Depression Method) Caùc heõm nuùi, khe nuùi, hoá ñaøo coù theå ñöôïc söû duïng laøm baõi choân raùc. Kyõ thuaät ñoå vaø neùn chaát thaûi trong caùc khe nuùi, moõm nuùi, moû ñaù phuï thuoäc vaøo ñòa hình, ñòa chaát vaø thuûy vaên cuûa baõi ñoå, ñaëc ñieåm cuûa vaät lieäu bao phuû. Heä thoáng thoaùt nöôùc beà maët laø moät yeáu toá quan troïng trong phöông phaùp loõm nuùi. Trong phöông phaùp naøy ôû moãi taàng phaûi choân laáp ñoaïn ñaàu vaø cuoái tröôùc ñeå traùnh vieäc öù ñoäng nöôùc trong khu vöïc choân laáp. Baõi choân laáp ôû heûm nuùi baèng phaúng tröôùc khi vaän haønh neân ñaøo raõnh gioáng nhö phöông phaùp ñaøo raõnh ñeå thu ñöôïc ñaát ñaøo phuû 4. Theo loaïi raùc tieáp nhaän • BCL CTR khoâ • BCL CTR öôùt • BCL CTR hoãn hôïp a. Baõi choân laáp khoâ: laø baõi choân laáp caùc chaát thaûi thoâng thöôøng (raùc sinh hoaït, raùc ñöôøng phoá vaø raùc coâng nghieäp). b. Baõi choân laáp öôùt: laø baõi choân laáp duøng ñeå choân laáp chaát thaûi döôùi daïng buøn nhaõo. c. Baõi choân laáp hoãn hôïp: laø nôi duøng ñeå choân laáp chaát thaûi thoâng thöôøng vaø caû buøn nhaõo. Ñoái vôùi caùc oâ daønh ñeå choân laáp öôùt vaø hoãn hôïp baét buoäc phaûi taêng khaû naêng haáp thuï nöôùc raùc cuûa heä thoáng thu nöôùc raùc, khoâng ñeå cho raùc thaám ñeán nöôùc ngaàm. 5. Theo keát caáu • BCL noåi • BCL chìm http://www.ebook.edu.vn 11
• BCL keát hôïp • BCL ôû khe nuùi a. Baõi choân laáp noåi: laø baõi choân laáp xaây noåi treân maët ñaát ôû nhöõng nôi coù ñòa hình baèng phaúng, hoaëc khoâng doác laém (vuøng ñoài goø). Chaát thaûi ñöôïc chaát thaønh ñoáng cao ñeán 15m. Trong tröôøng hôïp naøy xung quanh baõi phaûi coù caùc ñeâ vaø ñeâ phaûi khoâng thaám ñeå ngaên chaën quan heä nöôùc raùc vôùi nöôùc maët xung quanh. Caùc ngaên choân chaát thaûi raén Lôùp bao phuû treân cuøng Maët ñaát Raõnh thoaùt nöôùc möa, nöôùc maët Hình 8.1: Baõi choânlaáp b. Baõi choân laáp chìm: laø loaïi baõi chìm döôùi maët ñaát hoaëc taän duïng caùc hoà töï nhieân, moong khai thaùc cuõ, haøo, möông, raõnh. Caùc ngaên choân chaát thaûi raén Lôùp bao phuû treân cuøng (doác) Raõnh thoaùt nöôùc Maët ñaát Hình 8.2: Baõi choân laáp chìm c. Baõi choân laáp keát hôïp: laø loaïi baõi xaây döïng nöûa chìm, nöûa noåi. Chaát thaûi khoâng chæ ñöôïc choân laáp ñaày hoá maø sau ñoù tieáp tuïc ñöôïc chaát ñoáng leân treân. Lôùp bao phuû treân cuøng (doác) Caùc ngaên choân chaát thaûi raén Raõnh thoaùt nöôùc Maët ñaát http://www.ebook.edu.vn 12
Hình 8.3: Baõi choân laáp keát hôïp chìm noåi d. Baõi choân laáp ôû khe nuùi: laø loaïi baõi ñöôïc hình thaønh baèng caùch taän duïng khe nuùi ôû caùc vuøng nuùi, ñoài cao. Raõnh thoaùt Lôùp bao phuû treân cuøng Ñænh baõi nöôùc (doác) choân laáp Maët ñaát ban ñaàu Hình 8.4: Baõi choân laáp ôû khe nuùi 6. Theo qui moâ: BCL chaát thaûi raén ñöôïc phaân ra loaïi nhoû, vöøa, lôùn vaø raát lôùn. Baûng 8.4: Phaân loaïi qui moâ BCL chaát thaûi raén STT Loaïi baõi Daân soá ñoâ thò Löôïng raùc Dieän tích baõi hieän taïi (taán/naêm) (ha) Nhoû ≥ 100.000 20.000 ≤ 10 1 Vöøa 100.000 - 300.000 65.000 10 - 30 2 Lôùn 300.000 - 200.000 30 - 50 3 1.000.000 Raát lôùn ≥ 1.000.000 > 200.000 ≥ 50 4 http://www.ebook.edu.vn 13
8.3 LÖÏA CHOÏN ÑÒA ÑIEÅM XAÂY DÖÏNG BCL CTR Nguyeân taéc chung Khi löïa choïn ñòa ñieåm xaây döïng BCL, caàn phaûi caên cöù vaøo quy haïch toång theå cuûa töøng vuøng, tænh hoaëc thaønh phoá vaø phaûi ñaûm baûo söï phaùt trieån beàn vöõng vaø phaûi xem xeùt toaøn dieän caùc yeáu toá sau: 1 Caùc yeáu toá töï nhieân (moâi tröôøng töï nhieân) − Ñòa hình − Khí haäu − Thuûy vaên − Ñòa chaát thuûy vaên − Ñòa chaát coâng trình − Yeáu toá taøi nguyeân, khoaùng saûn − Caûnh quan sinh thaùi 2 Caùc yeáu toá kinh teá – xaõ hoäi − Söï phaân boá daân cö cuûa khu vöïc − Hieän traïng kinh teá vaø khaû naêng taêng tröôûng kinh teá − Heä thoáng quaûn lyù haønh chính − Di tích lòch söû − An ninh vaø quoác phoøng 3 Caùc yeáu toá veà cô sôû haï taàng − Giao thoâng vaø caùc dòch vuï khaùc − Hieän traïng söû duïng ñaát − Phaân boá caùc cô sôû saûn xuaát coâng nghieäp, khai khoaùng hieän taïi vaø töông lai − Heä thoáng caáp thoaùt nöôùc vaø maïng löôùi ñieän http://www.ebook.edu.vn 14
4. Khoaûng caùch thích hôïp khi löïa choïn baõi choân laáp Khi löïa choïn vò trí BCL caàn phaûi xaùc ñònh roõ: − Khoaûng caùch töø BCL ñeán caùc ñoâ thò − Khoaûng caùch töø BCL ñeán caùc cuïm daân cö − Khoaûng caùch töø BCL ñeán caùc saân bay − Khoaûng caùch töø BCL ñeán caùc coânng trình vaên hoaù, khu du lòch. − Khoaûng caùch töø BCL ñeán caùc coâng trình khai thaùc nöôùc ngaàm − Khoaûng caùch töø rìa BCL ñeán ñöôøng giao thoâng chính Ví duï: BCL – Taân Thaønh – Thuû Thöøa Long An Khu coâng nghieäp Taân Thaønh coù toång dieän tích 1760 ha, ñòa hình baèng phaúng, ñoä cao trung bình laø 0,75m, coù heä thoáng keânh möông thuaän lôïi cho heä thoáng thoaùt nöôùc maët. Khí haäu mang tính ñaëc tröng cuûa vuøng nhieät ñôùi gioù muøa caän xích ñaïo, vôùi hai muøa roõ reät laø muøa möa baét ñaàu töø thaùng 5 ñeán thaùng 10 –11 vaø muøa khoâ baét ñaàu töø thaùng 11 - 12 ñeán thaùng 4 naêm sau. Nhieät ñoä trung bình trong nhieàu naêm bieán ñoäng trong khoaûng 27,8 – 25,90C. Ñoä aåm khoâng khí trung bình naêm taïi caùc traïm quan traéc ôû Long An töø 80,5 - 89,4%. Löôïng boác hôi phaân boá theo muøa khaù roõ reät (muøa khoâ vaø muøa möa) vaø ít bieán ñoäng theo khoâng gian, trung bình chieám töø 65–70% löôïng möa haèng naêm. Löôïng boác hôi trong muøa khoâ khaù lôùn. Muøa möa baét ñaàu töø thaùng 5 ñeán thaùng 11, vôùi löôïng möa trung bình ñaït töø 1.350 – 1.880mm, chieám 90- 95% toång löôïng möa caû naêm. Töø maët caét ñòa chaát , ñòa taàng trong khu vöïc naøy ñöôïc xeáp vaøo hai caáu taïo boài tích treû vaø boài tích coå. Nhöõng caáu taïo naøy ñöôïc moâ taû nhö sau : Caáu taïo Beà daøy Lôùp ñaát Tuoåi ñòa (m) chaát Ñaát maët 0.6 Seùt coù tính deûo cao (CH) Boài tích 2.0 – 4.4 Seùt coù tính deûo cao (CH1) laãn vaät chaát Holocene treÛ höõu cô http://www.ebook.edu.vn 15
Boài tích > 18.0 Seùt pha Buïi phaàn treân (CL) Pleistocen coå e Seùt pha buïi phaàn giöõa coù hieän töôïng bò Laterit hoùa Caùt pha buïi phaàn döôùi (SM) Taàng nöôùc ngaàm khoan khai thaùc laø töø 210-234m. Trong khu vöïc döï aùn hieän chöa coù ñieän, ngöôøi daân soáng chuû yeáu döïa vaøo nguoàn ñieän phaùt töø bình acquy. Khu vöïc döï aùn coøn khaù hoang vu vaø khoâng coù nhaø kieân coá, chuû yeáu chæ coù nhaø taïm hoaëc nhaø caáp 4 do caùc hoä daân töï caát ñeå tieän vieäc canh taùc noâng nghieäp. Theo döï kieán quy hoaïch vuøng kinh teá troïng ñieåm phía Nam ñeán naêm 2010, möùc ñoâ thò hoaù cuûa vuøng seõ laø 38 – 45%. Caên cöù vaøo nhöõng ñieàu kieän phaân tích treân taïi khu vöïc, Taân Thaønh - Thuû Thöøa - Long An ñöôïc choïn laøm ñòa ñieåm xaây döïng BCL CTR. Moâ hình BCL ñöôïc choïn laø BCL keát hôïp chìm noåi: laø loaïi baõi xaây döïng nöûa chìm nöûa noåi, chaát thaûi khoâng chæ ñöôïc choân laáp ñaày hoá maø sau ñoù tieáp tuïc ñöôïc chaát ñoáng leân treân. 8.4 CAÙC QUAÙ TRÌNH PHAÂN HUÛY CHAÁT THAÛI RAÉN 1. Caùc phaûn öùng xaûy ra trong BCL Ñeå laäp keá hoaïch vaø thieát keá baõi raùc moät caùch hieäu quaû, ngöôøi thieát keá phaûi bieát vaø hieåu roõ nhöõng gì xaûy ra trong baõi raùc khi hoaït ñoäng choân laáp ñöôïc thöïc hieän. Chaát thaûi raén ñoå ôû baõi raùc veä sinh chòu ñoàng thôøi cuøng moät luùc nhöõng bieán ñoåi sinh hoïc, lyù hoïc, hoaù hoïc bao goàm: Phaân raõ sinh hoïc cuûa chaát höõu cô coù theå phaân huûy hoaëc hieáu khí hoaëc • kî khí saûn sinh ra khí vaø loûng. Söï oxy hoaù hoaù hoïc caùc vaät lieäu. • Söï thoaùt khí töø baõi raùc vaø söï khuyeách taùn ngang cuûa khí xuyeân qua baõi • raùc. Söï di chuyeån cuûa chaát loûng gaây ra bôûi söï khaùc nhau veà coät aùp. • Söï hoaø tan, söï roø ræ caùc chaát höõu cô vaø voâ cô vaøo nöôùc, nöôùc roø ræ di • chuyeån xuyeân qua baõi raùc. http://www.ebook.edu.vn 16
Söï di chuyeån cuûa chaát hoaø tan bôûi gradient noàng ñoä vaø hieän töôïng • thaåm thaáu. Söï luùn khoâng ñeàu gaây ra do quaù trình oån ñònh vaät lieäu vaøo caùc choã • roãng. Söï phaân huûy vaø oån ñònh ôû baõi raùc phuï thuoäc vaøo nhieàu yeáu toá nhö laø: söï phaân huyû chaát thaûi, möùc ñoä neùn chaët, ñoä aåm hieän taïi, söï coù maët cuûa caùc chaát öùc cheá, toác ñoä di chuyeån cuûa nöôùc vaø nhieät ñoä. Bôûi vì coù moái aûnh höôûng qua laïi giöõa caùc yeáu toá neân khoù coù theå xaùc ñònh ñöôïc tình traïng cuûa baát kyø baõi raùc naøo ôû baát kyø thôøi ñieåm naøo. Thoâng thöôøng coù theå noùi raèng toác ñoä cuûa caùc phaûn öùng hoaù hoïc vaø sinh hoïc ôû baõi raùc veä sinh gia taêng cuøng vôùi söï gia taêng nhieät ñoä vaø ñoä aåm cho ñeán khi ñaït ñeán moät giôùi haïn treân naøo ñoù. Söï phaân huûy, söï hình thaønh gas vaø nöôùc roø ræ, söï luùn vaø ñaëc tính caáu truùc cuûa baõi raùc seõ ñöôïc ñeà caäp kyõ ôû ñaây. BAØI TAÄP Cho moät loaïi CTR ñoâ thò coù thaønh phaàn nhö sau: Thaønh phaàn Ñôn vò (Kg) Thöùc aên thöøa 9 Giaáy 34 Giaáy bìa 6 Raùc vöôøn ( phaân huûy 16,1 nhanh) Vaûi 2 Cao su 0,5 Da 0,5 Raùc vöôøn (phaân huûy 7,4 chaäm) Goã 2,0 Haõy xaùc ñònh thaønh phaàn khí sinh ra do phaân huûy hoaøn toaøn loaïi raùc naøy GIAÛI ÑAÙP http://www.ebook.edu.vn 17
1. Keát quaû tính coâng thöùc phaân töû a. Ñoái vôùi phaàn phaân huûy nhanh C68,5 H110,5 O50,1 N ( C68 H110 O50 N ) b. Ñoái vôùi phaàn phaân huûy chaäm C19,5 H29 O9,2 N ( C20 H29 O9 N ) 2. Phöông trình phaûn öùng phaân huûy ( leân man metan) a. C68 H111 O50 N + 16 H2O → 35 CH4 + 33 CO2 + NH 3 741 288 560 1452 17 b. C20 H29 O9 N + 9 H2 O 11 CH4 + 9 CO2 + NH3 → 427 162 176 396 17 3. Tính löôïng metan vaø CO2 phaùt sinh 560 1 a. CH 4 = = 0,449 m 3 / taán x 1741 0,7167 1452 1 =0,422 m 3 / taán CO2 = x 1741 1,9768 176 1 b. CH 4 = = 0,575 m 3 / taán x 427 0,7167 396 1 = 0,469 m 3 / taán CO2 = x 427 1,9768 2. Söï phaùt sinh khí Khí tìm thaáy trong BCl raùc bao goàm ammonia, carbon dioxide, carbon monoxide, hydrogen, hydrogen sulfide, methane, nitrogen vaø oxygen. Khoái löôïng phaân töû vaø tyû khoái cuûa caùc khí naøy ñöôïc cho ôû baûng 6.3. Carbon dioxide vaø methane laø caùc khí chuû yeáu sinh ra töø söï phaân huûy kî khí caùc thaønh phaàn chaát thaûi. Tyû leä phaàn traêm ban ñaàu cuûa khí cacbonoxyt cao laø keát quaû cuûa quaù trình phaân huûy hieáu khí. Söï phaân huûy hieáu khí tieáp tuïc xaûy ra cho ñeán khi oxy trong khoâng khí hieän höõu ban ñaàu caïn kieät. Sau ñoù söï phaân huûy seõ ñi ñeán söï phaân huûy kî khí. Neáu baõi raùc khoâng coù loã thoaùt hôi thì tyû leä phaàn traêm cuûa meâtan seõ taêng leân sau moät thôøi gian daøi, http://www.ebook.edu.vn 18
bôûi vì carbon dioxide seõ khuyeách taùn vaøo trong taàng ñaát ñaù ôû beân döôùi baõi raùc. Baûng 8.5 Khoái löôïng phaàn tyû vaø tyû troïng cuûa caùc khí trong baõi raùc veä chuaån (oC, 1 sinh ôû ñieàu kieän atm): Loaïi khí Coâng thöùc Khoái löôïng Tyû khoái lb/ft3 Phaân töû g/l 1.2928 0.0808 Khoâng khí NH3 17.03 0.7708 0.0482 Ammonia CO2 44.00 1.9768 0.1235 Carbon dioxide CO 28.00 1.2501 0.0781 Carbon monoxide H2 2.016 0.0898 0.0056 Hydrogen H2S 34.08 1.5392 0.0961 Hydrogen sulfide CH4 16.03 0.7167 0.0448 Methane N2 28.02 1.2507 0.0782 Nitrogen O2 32.00 1.4289 0.0892 Oxygen 8.5.1 Lyù thuyeát veà söï phaùt sinh cuûa khí meâtan trong baõi raùc veä sinh: Hoaït ñoäng cuûa caùc vi sinh vaät lieân quan ñeán söï hình thaønh meâtan trong baõi raùc veä sinh xaûy ra qua 5 giai ñoaïn. Xem hình 11-11 Giai ñoaïn I: Ñieàu chænh ban ñaàu: giai ñoaïn naøy coù theå keùo daøi töø moät vaøi ngaøy cho ñeán vaøi thaùng, phuï thuoäc vaøo toác ñoä phaân huûy. Trong giai ñoaïn naøy caùc thaønh phaàn höõu cô deã phaân huûy chòu söï phaân huûy sinh hoïc khi chuùng ñöôïc ñaët vaøo baõi raùc. Trong giai ñoaïn I, söï phaân huûy sinh hoïc xaûy ra döôùi ñieàu kieän hieáu khí bôûi vì moät löôïng khoâng khí bò giöõ laïi trong baõi raùc. Nguoàn vi sinh vaät (caû kî khí laãn hieáu khí) chuû yeáu chòu traùch nhieäm phaân huûy chaát thaûi coù trong ñaát laøm vaät lieäu bao phuû moãi ngaøy. Buøn xöû lyù http://www.ebook.edu.vn 19
nöôùc thaûi ñoå boû cuøng vôùi raùc sinh hoaït, nöôùc roø ræ tuaàn hoaøn cuõng laø nguoàn vi sinh vaät cho söï phaân huyû naøy. Giai ñoaïn III: Leân men acid: Böôùc ñaàu tieân trong quaù trình 3 böôùc lieân quan ñeán söï chuyeån hoaù do caùc enzyme trung gian (söï thuûy phaân) caùc hôïp chaát cao phaân töû (lipid, polysacchrides, proteins, nucleic acids) thaønh caùc hôïp chaát ñôn giaûn hôn thích hôïp cho caùc vi sinh vaät. Caùc vi sinh vaät söû duïng caùc hôïp chaát ñôn giaûn naøy nhö nguoàn naêng löôïng vaø carbon cho teá baøo cuûa chuùng. Böôùc thöù 2 trong quaù trình 3 böôùc laø leân men acid. Trong böôùc naøy xaûy ra söï bieán ñoåi caùc hôïp chaát hình thaønh ôû böôùc treân thaønh caùc chaát trung gian phaân töû thaáp nhö acid acetic. Khí CO2 laø khí chuû yeáu hình thaønh trong giai ñoaïn III naøy, moät löôïng nhoû H2S cuõng ñöôïc hình thaønh. Vi sinh vaät hoaït ñoäng trong giai ñoaïn chuû yeáu laø tuyø tieän vaø yeám khí nghieâm ngaët. pH cuûa nöôùc roø ræ seõ giaûm xuoáng ñeán giaù trò < 5 do söï coù maët cuûa acid höõu cô vaø CO2 trong baõi raùc. BOD5, COD vaø ñoä daãn ñieän taêng leân ñaùng keå trong giai ñoaïn III do söï hoøa tan caùc acid höõu cô vaøo trong nöôùc roø ræ. Do pH cuûa nöôùc roø ræ thaáp neân moät soá thaønh phaàn höõu cô, chuû yeáu laø kim loaïi naëng seõ ñöôïc hoøa tan trong giai ñoaïn III naøy. Nhieàu thaønh phaàn dinh döôõng cô baûn cuõng ñöôïc loaïi ra baõi raùc do bò hoøa tan vaøo nöôùc roø ræ. Neáu khoâng tuaàn hoaøn nöôùc roø ræ thì caùc thaønh phaàn dinh döôõng seõ maát khoûi baõi raùc. Giai ñoaïn IV: Leân men methane: Trong giai ñoaïn naøy moät nhoùm vi sinh vaät thöù 2 seõ chuyeån hoùa acid acetic vaø H2 hình thaønh töø giai ñoaïn tröôùc thaønh CH4 vaø CO2 . Nhoùm sinh vaät naøy seõ chieám öu theá, ñaây laø vi sinh vaät kî khí nghieâm ngaët ñöôïc goïi laø vi khuaån methane. Trong giai ñoaïn naøy, söï hình thaønh methane vaø acid dieãm ra ñoàng thôøi, maëc duø söï hình thaønh acid giaûm ñaùng keå. Do caùc acid vaø hydrogen bò chuyeån hoùa thaønh CH4 vaø CO2 neân pH nöôùc roø ræ trong baõi raùc seõ taêng leân ñeå ñaït giaù trò trung hoøa töø 6.8 ñeán 8. Giaù trò BOD5, COD, noàng ñoä kim loaïi naëng vaø ñoä daãn ñieän nöôùc roø ræ giaûm xuoáng. Giai ñoaïn V: Giai ñoaïn oån ñònh (maturation phase): Giai ñoaïn oån ñònh xaûy ra sau khi caùc vaät lieäu höõu cô deã phaân huûy sinh hoïc ñöôïc chuyeån hoaù thaønh CH4 vaø CO2 trong giai ñoaïn IV. Toác ñoä phaùt sinh khaùc seõ giaûm xuoáng ñaùng keå trong giai ñoaïn V, khí sinh ra chuû yeáu laø CH4 vaø CO2. Trong suoát giai ñoaïn oån ñònh, nöôùc roø ræ thöôøng chöùa acid humic vaø acid fulvic raát khoù cho quaù trình sinh hoïc dieãn ra tieáp nöõa. http://www.ebook.edu.vn 20