HÛÚÁNG DÊÎN ÖN THI MÖN KINH TÏË CHÑNH TRÕ MAÁC - LÏNIN 85
http://ebooks.vdcmedia.com
cû khaác nhêån àûúåc thu nhêåp naây dûúái hònh thûác tiïìn hûu trñ àöëi
vúái ngûúâi nghó hûu, tiïìn trúå cêëp nuöi dûúäng ngûúâi giaâ, treã em, tiïìn
cûáu tïë xaä höåi.
+ Thu nhêåp tûâ kinh tïë gia àònh.
Kinh tïë gia àònh coá vai troâ rêët quan troång.
Súã hûäu trong kinh tïë gia àònh laâ loaåi súã hûäu àùåc biïåt (vöën, taâi
saãn) vaâ hoaåt àöång cuãa noá dûåa vaâo viïåc sûã duång lao àöång ngoaâi giúâ
laâm viïåc úã xñ nghiïåp, cú quan, húåp taác xaä hoùåc cuãa nhûäng ngûúâi
khaác trong gia àònh. Do àoá, thu nhêåp tûâ kinh tïë gia àònh cuäng
thuöåc loaåi àùåc biïåt: vûâa gùæn vúái phên phöëi theo lao àöång vûâa gùæn
vúái phên phöëi theo taâi saãn hoùåc vöën. Nhû vêåy, caác quan hïå phên
phöëi, caác hònh thûác thu nhêåp trong thúâi kyâ quaá àöå rêët àa daång.
Möåt ngûúâi lao àöång, möåt gia àònh coá thïí coá thu nhêåp tûâ tiïìn lûúng,
tûâ lúåi nhuêån, lúåi tûác, tûâ kinh tïë gia àònh nïëu vûâa laâm viïåc úã xñ
nghiïåp, cú quan, vûâa coá cöí phêìn, vûâa hoaåt àöång kinh tïë gia àònh.
32. Cú chïë kinh tïë laâ gò? Caác böå phêån cêëu thaânh cuãa noá? Thïë naâo
laâ cú chïë thõ trûúâng coá sûå quaãn lyá cuãa nhaâ nûúác?
1. Cú chïë kinh tïë.
Cú chïë kinh tïë laâ toaân böå hïå thöëng nhûäng taác àöång coá yá thûác vaâ
coá töí chûác cuãa con ngûúâi àïën kinh tïë vô mö vaâ vi mö, phaãn aánh
àuáng caác quy luêåt kinh tïë khaách quan, baão àaãm cho nïìn kinh tïë
vêån haânh theo àõnh hûúáng muåc tiïu àaä xaác àõnh.
Cú chïë kinh tïë mang tñnh khaách quan vaâ coá vai troâ quan troång
trong viïåc nhêån thûác, phaãn aánh vaâ vêån duång quy luêåt khaách quan.
Caác böå phêån cêëu thaânh cuãa cú chïë kinh tïë:
- Caác phaåm truâ, quy luêåt taác àöång trong nïìn kinh tïë (nhû quy
luêåt giaá trõ, quy luêåt cung - cêìu, quy luêåt caånh tranh, quy luêåt lûu
thöng tiïìn tïå).
PTS. NGUYÏÎN VÙN HAÃO 86
http://ebooks.vdcmedia.com
- Phaáp luêåt, nhêët laâ phaáp luêåt vïì kinh tïë vúái tñnh àöìng böå vaâ
hiïåu lûåc thûåc hiïån cuãa noá.
- Thõ trûúâng.
- Kïë hoaåch - yïëu töë baão àaãm nïìn kinh tïë haâng hoáa phaát triïín
theo hûúáng muåc tiïu tûâng thúâi kyâ vaâ muåc tiïu àõnh hûúáng xaä höåi
chuã nghôa.
- Chñnh saách kinh tïë - xaä höåi vaâ viïåc thûåc hiïån noá trong hiïån
thûåc kinh tïë (chñnh saách taâi chñnh quöëc gia, chñnh saách tiïìn tïå, tñn
duång, giaá caã, kinh tïë àöëi ngoaåi...) nhû nhûäng àoân bêíy kñch thñch.
- Caác cöng cuå kinh tïë khaác nhû: kinh tïë quöëc doanh, dûå trûä quöëc
gia, haåch toaán kinh doanh...
2. Cú chïë thõ trûúâng coá sûå quaãn lyá cuãa nhaâ nûúác
- Cú chïë thõ trûúâng laâ töíng thïí nhûäng möëi quan hïå kinh tïë, caác
phaåm truâ kinh tïë vaâ quy luêåt kinh tïë coá quan hïå hûäu cú vúái nhau
cuâng taác àöång àïí àiïìu tiïët cung - cêìu, giaá caã, cuâng nhûäng haânh vi
cuãa nhûäng ngûúâi tham gia thõ trûúâng nhùçm giaãi quyïët ba vêën àïì
cú baãn: saãn xuêët caái gò, saãn xuêët nhû thïë naâo vaâ saãn xuêët cho ai?
Cú chïë thõ trûúâng coá mùåt tñch cûåc laâ chñnh nhûng cuäng coá mùåt
tiïu cûåc vaâ tûå phaát. Vò vêåy, cú chïë thõ trûúâng phaãi coá sûå quaãn lyá
cuãa nhaâ nûúác.
Sûå quaãn lyá cuãa nhaâ nûúác nhùçm hûúáng sûå phaát triïín kinh tïë theo
nhûäng muåc tiïu, phûúng hûúáng nhêët àõnh, haån chïë mùåt tiïu cûåc
cuãa cú chïë thõ trûúâng, àiïìu tiïët vô mö nïìn kinh tïë...
Caác cöng cuå àïí quaãn lyá laâ: phaáp luêåt, chñnh saách, caác àoân bêíy
kinh tïë, kïë hoaåch, caác nguöìn dûå trûä kinh tïë.
Trong àiïìu kiïån nïìn kinh tïë nhiïìu thaânh phêìn, viïåc àöíi múái cú
chïë kinh tïë vaâ töí chûác quaãn lyá àûúåc xêy dûång theo hûúáng chuã yïëu
sau àêy:
HÛÚÁNG DÊÎN ÖN THI MÖN KINH TÏË CHÑNH TRÕ MAÁC - LÏNIN 87
http://ebooks.vdcmedia.com
- Xoáa boã triïåt àïí cú chïë têåp trung quan liïu bao cêëp, xêy dûång cú
chïë vaâ töí chûác quaãn lyá phuâ húåp vúái sûå phaát triïín nïìn kinh tïë haâng
hoáa nhiïìu thaânh phêìn coá kïë hoaåch, coá sûå àiïìu tiïët cuãa nhaâ nûúác.
Àêy laâ phûúng hûúáng nhùçm dên chuã hoáa àúâi söëng kinh tïë, giaãi
phoáng moåi nùng lûåc saãn xuêët, phaát triïín maånh meä lûåc lûúång saãn
xuêët, múã röång phên cöng lao àöång xaä höåi vaâ nêng cao hiïåu quaã
kinh tïë.
- Tùng cûúâng chûác nùng vaâ caác cöng cuå quaãn lyá cuãa nhaâ nûúác vïì
kinh tïë xaä höåi. Nhaâ nûúác thûåc hiïån chûác nùng quaãn lyá àöëi vúái moåi
hoaåt àöång kinh tïë — xaä höåi thöng qua caác cöng cuå luêåt phaáp, kïë
hoaåch vaâ caác chñnh saách kinh tïë xaä höåi, nhùçm taåo ra möi trûúâng
saãn xuêët vaâ kinh doanh thuêån lúåi, àöìng thúâi tûâng bûúác kiïím soaát vaâ
àiïìu tiïët caác hoaåt àöång saãn xuêët vaâ kinh doanh cuãa caác thaânh phêìn
kinh tïë.
- Phên cêëp quaãn lyá giûäa chñnh quyïìn trung ûúng vaâ àõa phûúng
kïët húåp quaãn lyá theo ngaânh vaâ laänh thöí. Vêën àïì cú baãn vaâ quan
troång nhêët laâ nêng cao àûúåc hiïåu lûåc vaâ chêët lûúång quaãn lyá nhaâ
nûúác tûâ trung ûúng àïën caác àõa phûúng, cú súã.
- Thûåc hiïån chïë àöå tûå chuã saãn xuêët - kinh doanh cuãa caác àún võ
kinh tïë, nhêët laâ caác cú súã kinh tïë quöëc doanh, laâm cho caác cú súã
thûåc hiïån àûúåc àêìy àuã nhêët quyïìn tûå chuã cuãa hoå vïì saãn xuêët kinh
doanh, taâi chñnh, nhên lûåc, lao àöång, húåp àöìng vaâ liïn doanh kinh
tïë, giao dõch thõ trûúâng v.v..
- Xêy dûång möåt hïå thöëng caán böå phuâ húåp vúái cú chïë múái àïí quaãn lyá
nïìn kinh tïë haâng hoáa nhiïìu thaânh phêìn. Tñch cûåc àaâo taåo vaâ böìi
dûúäng àöåi nguä caán böå quaãn lyá kinh tïë, thuöåc caác ngaânh, caác cêëp vaâ
caác nhaâ kinh doanh thuöåc caác thaânh phêìn kinh tïë nhùçm àaáp ûáng yïu
cêìu bûác thiïët cuãa nïìn kinh tïë - xaä höåi.
33. Vai troâ vaâ chûác nùng kinh tïë cuãa nhaâ nûúác?
Trong quaãn lyá kinh tïë, nhaâ nûúác sûã duång nhûäng cöng cuå gò?
PTS. NGUYÏÎN VÙN HAÃO 88
http://ebooks.vdcmedia.com
1. Vai troâ kinh tïë cuãa nhaâ nûúác.
Trong bêët cûá xaä höåi naâo, nhaâ nûúác cuäng àïìu coá vai troâ kinh tïë.
Nhûng úã möîi chïë àöå xaä höåi, vai troâ kinh tïë cuãa nhaâ nûúác coá nöåi
dung vaâ biïíu hiïån thñch húåp vúái chïë àöå àoá.
Nhaâ nûúác xaä höåi chuã nghôa laâ nhaâ nûúác cuãa nhên dên lao àöång,
àaåi biïíu cho lúåi ñch cuãa ngûúâi lao àöång. Vò vêåy, nhaâ nûúác coá vai troâ
kinh tïë laâ töí chûác vaâ quaãn lyá toaân böå nïìn kinh tïë quöëc dên úã caã
têìm vô mö lêîn têìm vi mö, trong àoá, quaãn lyá kinh tïë vô mö cuãa nhaâ
nûúác laâ chuã yïëu.
Nhaâ nûúác coá vai troâ kinh tïë trïn, vò:
- Nhaâ nûúác, vúái tû caách laâ ngûúâi àaåi diïån cuãa toaân dên, coá nhiïåm
vuå quaãn lyá àêët nûúác vïì mùåt haânh chñnh vaâ kinh tïë.
- Nhaâ nûúác laâ ngûúâi àaåi diïån cho súã hûäu toaân dên vïì tû liïåu saãn
xuêët, coá nhiïåm vuå quaãn lyá caác xñ nghiïåp thuöåc khu vûåc kinh tïë
quöëc doanh.
- Vai troâ quaãn lyá kinh tïë cuãa nhaâ nûúác goáp phêìn quan troång vaâo
viïåc khùæc phuåc nhûäng yïëu keám, thuác àêíy nhûäng nhên töë tñch cûåc
luön nêíy sinh trong nïìn kinh tïë haâng hoáa nhiïìu thaânh phêìn vêån
àöång theo cú chïë thõ trûúâng àûa nïìn kinh tïë phaát triïín theo àõnh
hûúáng xaä höåi chuã nghôa.
2. Chûác nùng kinh tïë cuãa nhaâ nûúác.
Nhaâ nûúác coá nhûäng chûác nùng kinh tïë sau àêy:
a) Chûác nùng quaãn lyá vô mö nïìn kinh tïë
Trïn cú súã baão àaãm quyïìn tûå chuã kinh doanh cuãa caác doanh
nghiïåp, nhaâ nûúác têåp trung thûåc hiïån töët chûác nùng quaãn lyá vô mö
nïìn kinh tïë vúái nhûäng nöåi dung sau:
Trûúác hïët, nhaâ nûúác taåo ra möi trûúâng vaâ àiïìu kiïån cho hoaåt àöång
saãn xuêët kinh doanh. Àïí laâm àiïìu àoá, nhaâ nûúác phaãi baão àaãm sûå öín
àõnh vïì chñnh trõ, kinh tïë xaä höåi cho moåi ngûúâi yïn têm saãn xuêët
HÛÚÁNG DÊÎN ÖN THI MÖN KINH TÏË CHÑNH TRÕ MAÁC - LÏNIN 89
http://ebooks.vdcmedia.com
kinh doanh, duy trò luêåt phaáp, trêåt tûå vaâ an toaân xaä höåi; thi haânh
nhêët quaán caác chñnh saách vaâ thïí chïë theo hûúáng àöíi múái, öín àõnh
möi trûúâng kinh tïë vi mö, khöëng chïë laåm phaát, àiïìu tiïët thõ trûúâng,
ngùn ngûâa vaâ xûã lyá nhûäng àöåt biïën xêëu; xêy dûång cú súã haå têìng baão
àaãm àiïìu kiïån cú baãn cho hoaåt àöång kinh tïë, hïå thöëng taâi chñnh tiïìn
tïå, hïå thöëng phaáp chïë vaâ vùn hoáa - xaä höåi.
- Dêîn dùæt vaâ höî trúå nhûäng nöî lûåc phaát triïín thöng qua kïë hoaåch
vaâ caác chñnh saách kinh tïë, sûã duång coá troång àiïím caác nguöìn taâi lûåc
têåp trung vaâ lûåc lûúång dûå trûä; phaát huy vai troâ cuãa kinh tïë quöëc
doanh; taåo àiïìu kiïån thuêån lúåi múã röång kinh tïë àöëi ngoaåi.
- Hoaåch àõnh vaâ thûåc hiïån caác chñnh saách xaä höåi, baão àaãm sûå
thöëng nhêët giûäa phaát triïín kinh tïë vaâ phaát triïín xaä höåi.
- Quaãn lyá vaâ kiïím soaát viïåc sûã duång taâi saãn quöëc gia nhùçm baão
töìn vaâ phaát triïín caác taâi saãn àoá, trong àoá coá böå phêån taâi saãn giao
cho kinh tïë quöëc doanh.
- Xêy dûång vaâ quaãn lyá nhûäng dûå trûä quöëc gia (lûúng thûåc, haâng
hoáa thiïët yïëu, tiïìn tïå v.v...) àïí àiïìu tiïët kinh tïë vô mö.
b) Chûác nùng quaãn lyá caác xñ nghiïåp thuöåc khu vûåc kinh tïë quöëc
doanh
Nhaâ nûúác quaãn lyá caác xñ nghiïåp thuöåc khu vûåc kinh tïë quöëc doanh
vúái tû caách laâ ngûúâi chuã súã hûäu toaân dên. Song, nhaâ nûúác chó laâ
ngûúâi chuã súã hûäu àaåi biïíu.
Àöëi vúái khu vûåc kinh tïë quöëc doanh, nhaâ nûúác quaãn lyá giaán tiïëp
vúái chûác nùng cuå thïí sau:
- Quyïët àõnh phûúng hûúáng kinh doanh cuãa doanh nghiïåp vaâ
nghôa vuå cuãa doanh nghiïåp àöëi vúái nhaâ nûúác.
Quyïët àõnh thaânh lêåp xñ nghiïåp múái, hoùåc giaãi thïí xñ nghiïåp saãn
xuêët vaâ kinh doanh yïëu keám, thua löî.