Quyết định số 10/2017/QĐ-KTNN

Ể Ủ Ộ Ộ Ệ

ộ ậ ự

ố C NG HÒA XàH I CH  NGHĨA VI T NAM ạ Đ c l p ­ T  do ­ H nh phúc  ­­­­­­­­­­­­­­­ ộ Hà N i, ngày 21 tháng 11 năm 2017 KI M TOÁN NHÀ CƯỚ N ­­­­­­­ S : 10/2017/QĐ­KTNN

Ế Ị QUY T Đ NH

Ệ Ể BAN HÀNH QUY TRÌNH KI M TOÁN DOANH NGHI P

ứ ể ậ ướ Căn c  Lu t Ki m toán nhà n c ngày 24/6/2015;

ứ ậ ả ậ ạ Căn c  Lu t Ban hành văn b n quy ph m pháp lu t ban hành ngày 22/6/2015;

ề ể ưở ể ướ ị ủ Theo đ  ngh  c a Ki m toán tr ng Ki m toán nhà n c chuyên ngành VI;

ể ổ ướ ế ị ể ệ T ng Ki m toán nhà n c ban hành Quy t đ nh ban hành Quy trình ki m toán doanh nghi p.

ế ị ể ệ Ban hành kèm theo Quy t đ nh này Quy trình ki m toán doanh nghi p. Đi u 1.ề

ế ị ế ị ố ế  ngày ký, thay th  Quy t đ nh s ể ừ ể ủ ổ ướ ể c ban hành Quy trình ki m toán Đi u 2.ề ệ ự  Quy t đ nh này có hi u l c sau 45 ngày k  t 04/2012/QĐ­KTNN ngày 06/4/2012 c a T ng Ki m toán nhà n doanh nghi p.ệ

ủ ưở ị ự ể ơ ướ ổ ứ c và các t ch c, cá nhân có liên ộ ng các đ n v  tr c thu c Ki m toán nhà n ế ị ệ Đi u 3.ề  Th  tr ị quan ch u trách nhi m thi hành Quy t đ nh này./.

Ổ Ể ƯỚ T NG KI M TOÁN NHÀ N C

ơ

ươ

ướ

ả ng Đ ng; ủ ị

c;

ố ộ

ố ộ ủ ng Chính ph ;

ườ

ồ ứ ớ H  Đ c Ph c

ủ ị

ủ ướ ố ộ ng v  Qu c h i; ủ ố ộ

ộ ồ

ố ộ

ủ

ủ ộ ơ

ộ

ỉ

ộ i cao;

ệ ơ

ố ự ố i cao, Tòa án nhân dân t ủ ể ươ ng c a các đoàn th ; ế ổ , T ng công ty 91; ộ ư

ụ

ể

ị ự

ạ

ư

ậ N i nh n: ư ­ Ban Bí th  Trung  ướ ủ ị c, các Phó Ch  t ch n ­ Ch  t ch n ủ ị ủ ị ­ Ch  t ch Qu c h i, các Phó Ch  t ch Qu c h i; ủ ướ ng, các Phó Th  t ­ Th  t ụ Ủ ­  y ban Th ả ­ Văn phòng TW và các Ban c a Đ ng; ướ ủ ­ VP Ch  t ch n c; VP Qu c h i; VP Chính ph ; Ủ ộ ­ H i đ ng dân t c và các  y ban c a Qu c h i;  ố ộ ­ Các Ban c a UBTV Qu c h i; ộ ơ ­ Các b , c  quan ngang B , c  quan thu c CP; ­ HĐND, UBND các t nh, thành ph  tr c thu c TW; ố ­ Vi n KSND t ­ C  quan Trung  ậ ­ Các T p đoàn kinh t ­ C c Ki m tra VBQPPL ­ B  T  pháp; ­ Công báo; ộ ơ ­ Lãnh đ o KTNN; các đ n v  tr c thu c KTNN; ­ L u: VT, KTNN chuyên ngành VI (02).

QUY TRÌNH

Ệ ế ị ủ Ể ố KI M TOÁN DOANH NGHI P ổ   (Ban hành kèm theo Quy t đ nh s  10/2017/QĐ­KTNN ngày 21 tháng 11 năm 2017 c a T ng ể ướ Ki m toán nhà n c)

ươ Ch ng I

Ữ Ị NH NG QUY Đ NH CHUNG

ụ ề Đi u 1. M c đích ban hành quy trình

ể ự ằ ố c xây d ng nh m th ng nh t trình t ệ ấ ụ ụ ủ ể ể ng ki m toán c a Đoàn Ki m toán nhà n ch c, qu n  ướ (Đoàn  c  ể ể ể ướ ủ và các thành viên khác c a Đoàn ki m ệ ủ ể nhà n c (Ki m toán viên) , Ki m toán viên ệ ượ ủ ự ộ , n i dung, th   1. Quy trình Ki m toán doanh nghi p đ ả ệ ổ ứ ể ộ ụ ế t c ti n hành các công vi c c a cu c ki m toán doanh nghi p; ph c v  cho vi c t ấ ượ ạ ộ lý ho t đ ng ki m toán và ki m soát ch t l ể ể ki m toán) toán.

ệ ể ộ ồ ự ể ờ ạ ứ ấ ượ ể ơ ở ể ộ  ch c các công vi c trong m t cu c ki m toán; đ ng th i là c  s  đ   ề ộ ng các cu c ki m toán và đ o đ c ngh ệ ệ ủ ơ ở ể ổ ứ 2. Quy trình là c  s  đ  t ệ th c hi n vi c ki m tra, giám sát, đánh giá ch t l ể nghi p c a Ki m toán viên.

ố ượ ề ề ạ ỉ ụ Đi u 2. Ph m vi đi u ch nh, đ i t ng áp d ng

ề ạ ỉ 1. Ph m vi đi u ch nh

ộ ố ượ ụ ể ệ ộ ể ng ki m ướ ể ồ Quy trình ki m toán này áp d ng cho các cu c ki m toán doanh nghi p thu c đ i t toán, bao g m 4 b c:

ị ể ẩ a) Chu n b  ki m toán;

ự ể ệ b) Th c hi n ki m toán;

ử ể ậ c) L p và g i báo cáo ki m toán;

ị ể ự ể ệ ế ế ậ ệ d) Theo dõi, ki m tra vi c th c hi n k t lu n, ki n ngh  ki m toán.

ố ượ ụ 2. Đ i t ng áp d ng

ộ ệ ướ ự nhà n c th c hi n ể ề c  ể ự ể ể ướ và các cu c ki m toán  ộ nhà n tr  các ngân ệ doanh nghi p ệ khác do c  ơ ệ ụ ừ ể ụ ướ ng m i, t c áp d ng Quy trình ki m toán Các ủ ề c có th m quy n đ  ngh  Ki m toán  ố ạ ổ ứ ướ ủ ệ ự ự ệ c; Doanh nghi p công ích, doanh nghi p  ng Ngân sách nhà ể ệ ầ c thì riêng ph n NSNN c p cho các doanh nghi p này đ

ầ ư ự ượ ự ự ệ ệ ượ ệ ướ  xây d ng, vi c ki m toán d  án đ ụ ưở ự ệ c th c hi n ki m toán theo Quy  ế ạ ộ ế c; Doanh nghi p ho t đ ng liên quan đ n quy t  ự c th c hi n ể ể ụ Quy trình này áp d ng cho các cu c ki m toán doanh nghi p do Ki m toán  ể ị ậ theo quy đ nh c a Lu t Ki m toán nhà n ẩ ướ ị quan Nhà n c th c hi n ki m toán,  ướ ươ hàng th  ch c tài chính, tín d ng có v n Nhà n ể ổ ứ  ch c tài chính, ngân hàng c a Ki m toán nhà n t ố ạ ộ ho t đ ng trong lĩnh v c an ninh, qu c phòng và lĩnh v c khác có th  h ấ ướ n ể ể ủ trình ki m toán NSNN c a Ki m toán nhà n ệ ủ ự ầ ư ố  th c hi n c a d  án đ u t toán v n đ u t ầ ư ủ ự ể  c a Ki m toán nhà n theo Quy trình ki m toán D  án đ u t ể ướ   c.

ầ ố ớ ể ệ ề ể Đi u 3. Yêu c u đ i v i Đoàn ki m toán và thành viên Đoàn ki m toán doanh nghi p

ể ệ ự ể ể ả ị ủ ạ ộ ể ẩ ể ứ ể ủ ể ế ổ ứ  ch c  ị c và các quy đ nh ệ 1. Khi th c hi n ki m toán doanh nghi p, Đoàn ki m toán, Ki m toán viên và các thành viên  ạ ủ i Quy ch  t khác c a Đoàn ki m toán ph i tuân th  và đáp  ng các tiêu chu n quy đ nh t ướ và ho t đ ng c a Đoàn ki m toán; Quy trình ki m toán c a Ki m toán nhà n ạ t ủ i Quy trình này.

ể ế ệ ậ ả ể ể ự ị ế c các thành viên Đoàn ki m toán ghi chép đ y đ , trung th c, k p th i ồ ơ ể ể ể ướ ủ

ạ ộ ụ ổ ệ ể ả ạ ề ộ ả ự 2. Các thông tin v  n i dung ki m toán, k t qu  thu th p thông tin khi th c hi n ki m toán, k t  ả ượ ờ ầ ủ qu  ki m toán ph i đ ả ượ   ể ệ ố ồ ơ ể ẫ c c. H  s  ki m toán ph i đ theo H  th ng m u bi u, h  s  ki m toán c a Ki m toán nhà n ệ ệ ự ờ ắ ờ ớ ợ ế  th i gian phát sinh công vi c, phù h p v i nhi m v  phân công và th i gian s p x p theo trình t   ủ ể ế ể ự th c hi n ho t đ ng ki m toán ph n ánh trên k  ho ch ki m toán c a T  và Đoàn ki m toán.

ề ể ạ Đi u 4. Lo i hình ki m toán

ụ ể ớ ộ ạ ộ ộ ị ự ủ ể ệ ế ợ ể ệ c công vi c th c hi n  ộ ữ ả ướ ụ ướ ụ ể ng. Trong hoàn c nh c  th , tùy thu c m c tiêu  ự ẩ ủ ừ ể ể ụ ể ộ ợ ớ ể Quy trình này áp d ng cho cu c ki m toán tài chính, cu c ki m toán tài chính k t h p v i ki m  toán tuân th , ki m toán ho t đ ng. Quy trình này quy đ nh nh ng b ị ắ ki m toán chung, có tính nguyên t c, đ nh h ạ   ệ ư ki m toán c a t ng cu c ki m toán, vi c  u tiên áp d ng nhóm chu n m c cho phù h p v i lo i

ượ ủ ế ủ ẽ ượ ể ợ ộ c áp d ng cho phù h p v i n i dung ch  y u c a cu c ki m toán s  đ c ụ ể ạ ị ụ ạ ế ớ ộ ể ể hình ki m toán đ xác đ nh c  th  t ế ị i K  ho ch, Quy t đ nh ki m toán.

ề ả Đi u 5. Gi i thích t ừ ữ  ng

ệ ượ ể ướ ự ệ ể ượ 1. Doanh nghi p đ c Ki m toán nhà n c th c hi n ki m toán đ ể c hi u là:

ệ ướ ắ ữ ề ệ ố a) Doanh nghi p do Nhà n c n m gi trên 50% v n đi u l ;

ệ ộ ố ượ ố ố  50% v n đi u l c n m gi ị ơ ng là đ n v ể ướ ắ ế ị ủ ể ề ệ ở  tr  xu ng thu c đ i t ướ ữ ừ  t ổ b) Doanh nghi p do Nhà n ượ đ c ki m toán theo Quy t đ nh c a T ng Ki m toán nhà n c.

ạ ố ộ ụ ng v  Qu c h i, Ch  t ch n ệ ủ ướ ố ộ Ủ ể ệ ố ộ ủ Ủ ự ể ườ ộ ị ủ ộ ồ ố ự ươ ỉ ủ ị ệ ự ng tr c  ổ ứ  ch c ố ộ ơ ng và c  quan, t Ủ ạ ủ ế ể ể ộ ườ ướ   c, c) Doanh nghi p thu c lo i hình khác do Qu c h i,  y ban th ầ ề ướ ủ c th c hi n; doanh nghi p theo đ   Chính ph , Th  t ng Chính ph  yêu c u Ki m toán nhà n ạ ủ ộ ồ ngh  c a H i đ ng dân t c, các  y ban c a Qu c h i, Đoàn đ i bi u Qu c h i, Th ộ H i đ ng nhân dân,  y ban nhân dân t nh, thành ph  tr c thu c trung  ướ không có trong k  ho ch ki m toán năm c a Ki m toán nhà n c.

ệ ồ 2. Báo cáo tài chính doanh nghi p g m:

ộ ầ ủ ủ ế ả ồ ề ậ ụ ị ổ ề ậ ượ ậ ượ c  ặ báo  ụ c l p và trình bày theo khuôn kh  v  l p và trình bày báo cáo tài chính cho m c ệ ệ ­ B  Báo cáo tài chính đ y đ  c a doanh nghi p bao g m c  các thuy t minh có liên quan, đ ậ l p và trình bày theo quy đ nh v  l p và trình bày báo cáo tài chính cho m c đích chung ho c  cáo tài chính đ ặ đích đ c bi t.

ệ ổ ứ ấ ủ ặ ậ ợ ủ ệ ẹ

ạ ổ ­ Báo cáo tài chính h p nh t c a T p đoàn, T ng công ty ho c các doanh nghi p t  ch c ho t  ậ ị ộ đ ng theo mô hình nhóm công ty có quan h  công ty m  ­ công ty con theo quy đ nh c a Lu t  Doanh nghi p. ệ

ấ ượ ề ể Đi u 6. Ki m soát ch t l ể ng ki m toán

ể ể ộ ướ ượ   c c đ ể ệ ệ ự ng ki m toán đ i v i các cu c ki m toán c a Ki m toán nhà n ạ ủ ể ấ ượ ị ng ki m toán và các CMKTNN  ấ ượ ể ể ố ớ ấ ượ i CMKTNN 40 ­ Ki m soát ch t l ế ng ki m toán, Quy ch  Ki m soát ch t l ể ng ki m toán ể ị ấ ượ Vi c ki m soát ch t l ị th c hi n theo quy đ nh t ề ể khác có quy đ nh v  ki m soát ch t l ủ và các quy đ nh khác c a Ki m toán nhà n ể ể ướ c có liên quan.

ươ Ch ng II

Ẩ Ể Ị CHU N B  KI M TOÁN

ề ơ ị ượ ề ả ể ậ Đi u 7. Kh o sát, thu th p thông tin v  đ n v  đ c ki m toán

ử ề ươ ậ ệ 1. L p, phê duy t và g i Đ  c ả ng kh o sát

ề ươ ậ a) L p Đ  c ả ng kh o sát

ề ươ ủ ế ả ồ ộ Đ  c ng kh o sát g m các n i dung ch  y u sau:

ứ ầ ả ­ Căn c  và yêu c u kh o sát.

ơ ả ầ ấ ủ ể ậ ộ ­ Thông tin c  b n c n thu th p theo tính ch t c a cu c ki m toán.

ồ ơ ề ượ ệ ế ầ ậ ấ ể ­ Các tài li u, h  s  khác c n thu th p liên quan đ n v n đ  đ c ki m toán.

ươ ứ ổ ứ ả ­ Ph ng th c t ch c kh o sát.

ị ượ ả ế ơ ­ Đ n v  đ c kh o sát chi ti t.

ự ự ệ ờ ­ Th i gian, nhân s  th c hi n.

ệ ề ươ b) Phê duy t đ  c ả ng kh o sát

ể ề ươ ệ ướ ị ượ ể ả ng phê duy t Đ  c ả ng kh o sát tr ử ơ c khi g i đ n v  đ c kh o sát và tri n ả ưở Ki m toán tr ệ ự khai th c hi n kh o sát.

ử ề ươ c) G i Đ  c ả ng kh o sát

ị ượ ử ề ươ ả c g i cho đ n v  đ c kh o sát kèm theo Công văn g i Đ  c ng kh o ề ươ ướ ả ậ ủ ụ ự ả ạ ơ Đ  c sát tr ơ ượ ử ả ng kh o sát đ ệ c khi th c hi n các th  t c kh o sát, thu th p thông tin t ị i đ n v .

ề ệ ố ể ậ ả ộ ộ 2. Kh o sát thu th p thông tin v  h  th ng ki m soát n i b

ề ệ ố ộ ộ ể ậ ầ a) Thông tin c n thu th p v  h  th ng ki m soát n i b

ườ ­ Môi tr ể ng ki m soát;

ủ ơ ủ ị ­ Quy trình đánh giá r i ro c a đ n v ;

ả ồ ệ ố ạ ộ ế ậ ổ ­ H  th ng thông tin liên quan đ n l p và trình bày Báo cáo tài chính bao g m c  các quy trình  ho t đ ng có liên quan và trao đ i thông tin;

ể ­ Giám sát các ki m soát.

ạ ộ ủ ụ ể ể ượ ự ệ ­ Ho t đ ng ki m soát và các th  t c ki m soát đ c th c hi n.

ả ể ế ộ ộ ­ Tình hình và k t qu  ki m soát n i b .

ộ ộ ế ạ ộ ủ ế ể ề ề ệ ả , quy ch  ho t đ ng, quy trình ki m soát n i b  (n u có) c a ­ Các tài li u văn b n v  đi u l ể ơ đ n v  đ ệ ị ượ c ki m toán.

ươ ề ệ ố ộ ộ ể ậ b) Ph ng pháp thu th p thông tin v  h  th ng ki m soát n i b

ươ ủ ế Các ph ng pháp ch  y u:

ể ầ ậ ậ ướ ủ ­ C p nh t đánh giá c a các l n ki m toán tr c.

ủ ơ ả ấ ổ ỏ ị ­ Trao đ i, ph ng v n các nhà qu n lý và nhân viên có liên quan c a đ n v .

ệ ể ­ Ki m tra, phân tích các báo cáo và tài li u có liên quan.

ự ế ủ ơ ạ ộ ộ ố ị ­ Quan sát tr c ti p m t s  khâu trong các ho t đ ng c a đ n v .

ộ ộ ộ ố ử ể ệ ủ ­ Th  nghi m m t s  khâu c a quy trình ki m soát n i b .

ề ả ậ 3. Kh o sát thu th p thông tin v  tình hình tài chính và tình hình liên quan

ậ ầ a) Thông tin c n thu th p

ầ ủ ụ ể ể ể ạ ộ ị ể ậ ồ Tùy theo lo i hình ki m toán, m c tiêu và yêu c u c a cu c ki m toán đ  xác đ nh các thông tin  ầ c n thu th p có th  bao g m:

ệ ậ ạ ả ả ố ớ ơ ặ ế ộ ề ơ ế ­ Thông tin v  c  ch  qu n lý, ch  đ  và các văn b n quy ph m pháp lu t hi n hành; các quy  ị ụ ị đ nh đ c thù áp d ng đ i v i đ n v .

ơ ấ ổ ứ ủ ơ ị ượ ứ ệ ề ạ ể ụ ­ Ch c năng, nhi m v , quy n h n và c  c u t ch c c a đ n v  đ c ki m toán.

ả ạ ộ ấ ả ả ồ ố ế ồ ự ả ạ ộ ả ả ử ụ ưở ả ọ ị ử ­ Tình hình tài s n, ngu n v n; k t qu  ho t đ ng s n xu t kinh doanh; tình hình qu n lý, s   ệ ụ d ng, hi u qu  s  d ng các ngu n l c tài chính; công tác qu n lý tài chính, các ho t đ ng, các  giao d ch có  nh h ng quan tr ng.

ủ ơ ổ ậ ị ượ ể ­ Khuôn kh  l p và trình bày thông tin tài chính, báo cáo tài chính c a đ n v  đ c ki m toán.

ụ ượ ự ệ ệ ỉ ­ Tình hình th c hi n các ch  tiêu, nhi m v  đ c giao.

ụ ớ ướ ệ ớ c, trách nhi m v i công chúng, khách ế ấ ụ ộ ­ Nghĩa v  n p thu  và các nghĩa v  khác v i Nhà n hàng và nhà cung c p,...

ữ ậ ượ ệ ừ ữ ể ộ ướ ớ ừ c phát hi n t nh ng cu c ki m toán tr c; các ghi nh  t các ướ ộ ­ Nh ng sai sót và gian l n đ ể cu c ki m toán tr c.

ấ ữ ạ ộ ể ế ế ậ ờ ỳ ể ơ ế ố ượ ộ ị ữ ể ­ Nh ng v n đ , s  v  thanh tra, ki m tra đã có k t lu n liên quan đ n ho t đ ng th i k  ki m  ng khác có liên quan đ n đ n v toán; nh ng khi u ki n c a cán b  công nhân viên và các đ i t ượ đ ề ự ụ ệ ủ ế ế c ki m toán,...(n u có)

ế ụ ệ ử ế ờ ơ ề ợ ồ , tài chính, các v  ki n đang ch  xét x  liên quan đ n đ n ể ­ Các tranh ch p v  h p đ ng kinh t ị ượ v  đ ấ c ki m toán.

ượ ư ả ủ ơ ộ ậ ủ ể ể ị c ki m toán c a đ n v  và th  qu n lý c a công ty ki m toán đ c l p ế ­ Báo cáo tài chính đã đ (n u có).

ươ ậ b) Ph ng pháp thu th p thông tin

ồ ự ử ụ ế ệ ề ả ố ị ­ Xem xét, đ i chi u các tài li u quy đ nh v  qu n lý, s  d ng các ngu n l c.

ủ ơ ị ượ ệ ấ ả ổ ỏ ể ­ Trao đ i, ph ng v n các nhà qu n lý và nhân viên có trách nhi m c a đ n v  đ c ki m toán.

ự ế ủ ơ ạ ộ ộ ố ị ­ Quan sát tr c ti p m t s  khâu trong các ho t đ ng c a đ n v .

ệ ư ữ ủ ứ ể ướ ị ượ ơ ể ­ Nghiên c u các tài li u l u tr  c a Ki m toán nhà n ế c liên quan đ n đ n v  đ c ki m toán.

ế ơ ị ượ ể ươ ệ ạ c ki m toán trên các ph ng ti n thông tin đ i ­ Khai thác thông tin có liên quan đ n đ n v  đ chúng.

ữ ể ề ầ ấ ặ ­ Thông tin liên quan theo yêu c u ki m toán nh ng v n đ  có tính đ c thù khác.

ụ ụ ể ạ ộ ủ ể ả ậ 4. Kh o sát thu th p thông tin ph c v  ki m toán tuân th , ki m toán ho t đ ng

ệ ố ế ậ ơ c ệ ị ượ ệ ậ ả ả ể ả ệ ấ ạ ố ộ ủ ư  vào s n xu t, kinh doanh t i doanh nghi p; Lu t ơ ả ự ả ử ụ ả ướ ầ ư c đ u t ế ệ ế ụ ế ể ệ ạ ắ ổ ớ ị c phát tri n, k  ho ch s p x p đ i m i doanh nghi p, các ngh ể ậ ấ ậ ế ủ ế a) Thông tin c  b n liên quan đ n h  th ng văn b n pháp lu t, n i quy, quy ch  mà đ n v  đ ụ ụ ki m toán ph i th c hi n ph c v  cho công tác ki m toán tuân th  nh : Lu t Doanh nghi p;  ậ Lu t Qu n lý, s  d ng v n nhà n ậ Đ t đai, các văn b n pháp lu t thu , tài chính k  toán...áp d ng chung cho các doanh nghi p;  ế ượ ế Lu t chuyên ngành..., chi n l ủ ố ộ quy t c a Qu c h i, Chính ph ,...;

ủ ế ệ ệ ể ử ụ ố ạ ộ ệ ế ả ả ả ế ệ ự ế ượ ử ụ ế ế ể ạ ạ ạ ả ấ c, k  ho ch phát tri n dài h n, k  ho ch s n xu t kinh doanh ầ ư ể ủ b) Thông tin ch  y u liên quan đ n ho t đ ng c a doanh nghi p có th  s  d ng cho vi c ki m  ướ   tra, đánh giá tính kinh t c , hi u l c và hi u qu  trong qu n lý và s  d ng v n và tài s n nhà n ư ệ ạ i doanh nghi p nh : Chi n l t  hàng năm,... và đ u t

ậ ả ệ ự ệ ạ ị ạ ể ế ườ ể ọ ị ượ c ki m toán tài chính, Đo n 18 đ n Đo n 19 ạ ộ ẫ ủ ơ ể ướ ủ ế ạ ạ ạ ộ ị ướ ướ ủ ủ ể ể ẫ ạ ế Vi c kh o sát và thu th p thông tin th c hi n theo quy đ nh t i Đo n 13 đ n Đo n 44 CMKTNN ể ị ượ ế ề ơ ủ ị c ki m  1315 ­ Xác đ nh và đánh giá r i ro có sai sót tr ng y u thông qua hi u bi t v  đ n v  đ ạ ế ạ toán và môi tr ng ho t đ ng c a đ n v  đ CMKTNN 3000 ­ H ng d n ki m toán ho t đ ng, Đo n 10 đ n Đo n 13 c a CMKTNN 4000 ­ H ng d n ki m toán tuân th  và các quy đ nh khác có liên quan c a Ki m toán nhà n c.

ư ể ậ ế ể ả ậ ậ ạ ể ậ ạ ổ L u ý khi kh o sát, thu th p thông tin ph i k t h p thu th p thông tin đ  l p K  ho ch ki m  ế toán t ng quát và l p K  ho ch ki m toán chi ti ả ế ợ ế t.

ệ ố ộ ộ ề ể ậ Đi u 8. Đánh giá h  th ng ki m soát n i b  và thông tin đã thu th p

ụ 1. M c đích phân tích, đánh giá

ự ạ ả c đ  đánh giá th c tr ng t ấ ậ ượ ể ệ ượ ề  ch c, qu n lý, đi u hành  ệ ự ủ ể ổ ứ c ki m toán, theo đó phân tích, đánh giá hi u l c c a ủ ộ ộ ủ ơ ể a) Phân tích các thông tin đã thu th p đ ả s n xu t kinh doanh c a doanh nghi p đ ị ệ ố h  th ng ki m soát n i b  c a đ n v .

ứ ộ ủ ự ế ể ọ ị ể c các khía c nh tr ng y u ki m toán; d  ki n m c đ  r i ạ ứ ủ ế ệ ủ ề ể ọ ợ ượ b) Phân tích thông tin đ  xác đ nh đ ể ự ro ti m tàng, r i ro ki m soát đ  l a ch n m c r i ro phát hi n phù h p.

ự ố ể ế ợ ờ ế ử ể ươ ự ể ể ẫ ạ ể ự ế ắ c) Phân tích, đánh giá và x  lý thông tin đ  d  ki n s p x p nhân s , b  trí th i gian ki m toán,  ọ ự l a ch n ph ng pháp ki m toán và m u ki m toán phù h p,...khi xây d ng k  ho ch ki m toán

ờ ả ứ ụ ể ả ộ ồ ị ế ệ t ki m chi phí, ằ ờ ự ể ộ nh m đáp  ng m c tiêu, n i dung ki m toán đã xác đ nh, đ ng th i đ m b o ti th i gian và nhân l c cho cu c ki m toán.

ử 2. Đánh giá, x  lý thông tin

ể ả ậ ự ơ ở ể ủ ậ ượ ể ậ ạ ả ậ ể ự ị ừ ệ ế ậ ặ ấ ể ộ ể ậ ủ ọ ố ớ ề ễ ả ệ ấ ậ ấ ầ ủ ệ ặ ị ủ ố ớ ự ạ ộ ế ề t v  căn c  pháp lý đ i v i hành vi ho c ho t đ ng đó (đ i v i ộ ơ ở ẫ ủ ẹ ệ ứ ệ ệ ạ ộ ể ố ớ ắ ạ ộ ệ ự ệ ế ề ặ ể ậ ế ạ ộ ấ ổ ệ ộ ườ ự ủ ộ ố ấ ệ ự ể ố ớ ng b t  n (Đ i v i ki m toán ho t

ọ ố ớ ủ ế ế ị ự ử ệ ệ ọ ượ ọ ụ ụ ể ạ   ể Trên c  s  thông tin đã thu th p ph c v  ki m toán tài chính, ki m toán tuân th , ki m toán ho t ế ệ ộ c đ  l p Báo cáo k t  đ ng, ki m toán viên ph i th c hi n phân tích các thông tin thu th p đ ế ả qu  kh o sát thu th p thông tin và xây d ng K  ho ch ki m toán. T  vi c phân tích, đánh giá  ầ ủ thông tin, ki m toán viên xác đ nh và đánh giá r i ro có sai sót tr ng y u do gian l n ho c nh m  ị ẫ ở ấ  c p đ  báo cáo tài chính và c p đ  c  s  d n li u (đ i v i ki m toán tài chính); Xác đ nh,  l n  đánh giá r i ro t p trung vào thông tin c a các nhóm v n đ  d  x y ra gian l n, cung c p thông  ặ tin sai l ch ho c không đ y đ , coi nh  vi c tuân th  các quy đ nh ho c th c hi n các hành vi,  ế ặ ho t đ ng khi thi u hi u bi ớ ụ ể ủ ừ ậ ủ ki m toán tuân th ); T p trung nh n di n và phân tích r i ro c  th  c a t ng ho t đ ng g n v i  ạ   ả các s  ki n liên quan đ n tính kinh t , tính hi u qu , hi u l c ho c m t s  d u hi u v  các ho t ứ ạ ạ ệ ộ đ ng ph c t p, ho t đ ng th c hi n trong m t môi tr ả ế ế ẽ ủ ộ đ ng). K t qu  phân tích, đánh giá thông tin, xác đ nh và đánh giá r i ro có sai sót tr ng y u s   ấ ơ ở cung c p c  s  quan tr ng cho vi c thi t k  và th c hi n các bi n pháp x  lý đ i v i r i ro có  ế sai sót tr ng y u đã đ ệ c đánh giá.

ị ủ ự ự ể ệ ạ ạ ị , th  t c xác đ nh và đánh giá r i ro ki m toán th c hi n theo quy đ nh t ủ ọ ị ­ Xác đ nh và đánh giá r i ro có sai sót tr ng y u thông qua hi u bi ủ ơ ể ế ế t  ; Đo n ạ c ki m toán và môi tr i Đo n 45 đ n  ể ị ng ho t đ ng c a đ n v  trong ki m toán tài chính ạ ườ ướ ế ể ạ ế ạ ộ ể ẫ ­ H ng d n ki m toán ho t đ ng ạ ộ ; Đo n 16 đ n Đo n 18  ể ướ ủ ủ ị ẫ ị ướ ủ ể ủ ụ Trình t ạ Đo n 50 CMKTNN 1315  ị ượ ề ơ v  đ n v  đ ạ ế 23 đ n Đo n 24 CMKTNN 3000  ể CMKTNN 4000 ­ H ng d n ki m toán tuân th  và các quy đ nh khác có liên quan c a Ki m  toán nhà n c ướ và các quy đ nh khác có liên quan c a Ki m toán nhà n c.

ệ ố ộ ộ ể 3. Đánh giá H  th ng ki m soát n i b

ể ị ượ ự ể ộ ộ ủ ơ ộ ữ ướ ệ c ki m toán th c hi n theo Quy trình  ệ ố ứ c. Nh ng n i dung chính trong nghiên c u, đánh giá h  th ng ể ể ệ ố a) Đánh giá h  th ng ki m soát n i b  c a đ n v  đ ể ủ ki m toán c a Ki m toán nhà n ộ ộ ồ ki m soát n i b  g m:

ế ộ ế ườ ứ ể ế ủ ụ   ; các th  t c ng ki m soát; ch  đ  k  toán và thông tin kinh t ủ ơ ề ạ ộ ố ớ ể ­ Nghiên c u, đánh giá v  môi tr ị ki m soát đ i v i các ho t đ ng c a đ n v .

ậ ệ b  ph n qu n lý và quan sát tr c ti p các ho t đ ng các tài li u, t ả ệ ự ủ ệ ố ự ế ể ừ ộ ệ ị ể ậ ả ộ

ậ ừ ạ ộ ­ Thu th p các thông tin t ộ ộ ủ   ơ ủ c a các b  ph n trong đ n v  đ  đánh giá hi u qu , hi u l c c a h  th ng ki m soát n i b  c a ị ơ đ n v .

ữ ể ặ ộ ộ ủ ơ ể ủ ị ặ ế ọ ệ ố ể ế ầ ạ ộ ữ ữ ậ ộ ị ị ể ­ Phân tích, đánh giá nh ng m t m nh, m t y u trong h  th ng ki m soát n i b  c a đ n v  đ   xác đ nh nh ng b  ph n, nh ng n i dung tr ng y u c n ki m toán và xác đ nh r i ro ki m soát.

ệ ự ứ ạ ộ ộ ế ế ố ấ ề ệ ố ệ ố ộ ộ ể ả ể  c u thành nên h  th ng ể ậ ậ b) Th c hi n nghiên c u, đánh giá theo các n i dung trên, b  ph n l p k  ho ch ki m toán ph i  ậ rút ra nh n xét, đánh giá v  h  th ng ki m soát n i b  theo các y u t ộ ộ ki m soát n i b :

ể ệ ố ế ả ầ   ng ki m soát chung: H  th ng văn b n pháp quy, các quy ch  quy trình qu n lý có đ y ự ủ ề ả ạ ả ả ộ ị ườ ệ ự ả ầ ả ­ Môi tr ơ ủ đ  và hi u l c không. Năng l c c a lãnh đ o đ n v  và b  máy qu n lý, đi u hành có đ m b o  yêu c u qu n lý hay không.

ủ ụ ể ượ ặ ượ ủ ệ ả ­ Các th  t c ki m soát có đ c đ t ra và đ c tuân th  nghiêm túc không, có hi u qu  không.

ộ ộ ộ ộ ậ ự ể ượ ổ ứ ch c c t ứ ả ạ ộ ể ệ ­ B  máy th c hi n ch c năng ki m soát đ c l p (ki m toán, thanh tra n i b ) có đ ệ và ho t đ ng hi u qu  hay không.

ặ ế ủ ệ ố ộ ộ ẽ ả ể ưở ư ế ế ng nh  th  nào đ n ữ ệ ậ ặ ế ể ạ ­ Nh ng m t m nh, m t y u c a h  th ng ki m soát n i b  s   nh h ạ vi c l p k  ho ch ki m toán.

ợ ể ườ ợ ổ ợ ng h p ki m toán báo cáo tài chính h p nh t c a t p đoàn, báo cáo tài chính t ng h p ấ ủ ậ ệ ơ ế ể ủ ả ự ế ộ ộ c) Tr ủ ổ c a t ng công ty, ph i xem xét thêm các quan h , c  ch  ki m soát c a các công ty con, công ty  liên doanh, liên k t, các công ty thu c và tr c thu c.

ể ủ ụ ệ ạ ạ ị ể ọ ạ ị ạ ộ ướ ể ạ ẫ ạ ạ ộ ; Đo n 11 CMKTNN 4000 ­ ế ạ i Đo n 18 đ n Đo n 44  ị ế ề ơ ế t v  đ n v   ủ ơ ể ng ho t đ ng c a đ n v  trong ki m toán tài chính; đi m (ii), Đo n  ể ­ H ng d n ki m toán ho t đ ng ủ ướ ướ ủ ể ẫ ị ệ ố ộ ộ ự Th  t c đánh giá h  th ng ki m soát n i b  th c hi n theo quy đ nh t ị ủ CMKTNN 1315 ­ Xác đ nh và đánh giá r i ro có sai sót tr ng y u thông qua hi u bi ể ườ ượ đ c ki m toán và môi tr 24, Đo n 36 CMKTNN 3000  ể H ng d n ki m toán tuân th  và các quy đ nh khác có liên quan c a Ki m toán nhà n c.

ủ ể ề ị Đi u 9. Xác đ nh và đánh giá r i ro ki m toán

ệ ụ ể ộ c th c hi n m t cách liên t c trong t t c  các b ự ẩ ấ ả c chu n b  ki m toán ch  ti n hành đánh giá ệ ị ể ứ ử ể ể ể ị ướ ế ấ ầ ượ ủ Vi c đánh giá r i ro ki m toán c n đ ỉ ế ở ướ  b quy trình ki m toán. Tuy nhiên  ề ầ ư th  đ  xác đ nh các v n đ  c n l u ý và cách th c x  lý cho các b ướ ủ c c a  ở ứ ộ ổ  m c đ  t ng  ủ c ti p theo c a quy trình.

ậ ượ ầ ư ể ơ ộ ề c, ki m toán viên c n đ a ra các xét đoán s  b  v ơ ở ứ ộ ủ ủ ơ ở ế ọ ệ Trên c  s  các tài li u, thông tin thu th p đ m c đ  c a r i ro có sai sót tr ng y u trên c  s  phân tích các nguyên nhân sau:

ơ ộ ả ệ ạ ạ ộ ủ ấ ậ ề + Do ngành ngh  và tính ch t ho t đ ng kinh doanh c a doanh nghi p t o ra các c  h i x y ra  gian l n, sai sót;

ậ ứ ử ệ ề ậ ậ ằ ườ ư ặ ố + Do t p quán văn hóa hay thói quen  ng x  làm sai l ch cách nhìn nh n v  gian l n cho r ng  ỉ chúng ch  là bình th ể ng ho c gi ng nh  các sai sót không đáng k ;

ệ ố ộ ộ ế ế ố ể ặ ườ ạ quy trình ho c con ng ế i) liên quan đ n các ho t ễ ị ậ ệ ượ + Do h  th ng ki m soát n i b  y u (y u t ộ đ ng kinh doanh d  b  gian l n mà khó phát hi n đ c;

ự ủ ủ ụ ủ ạ ằ ạ ặ ư ậ ạ ộ ộ ủ ệ ộ ệ + Do ý chí ch  quan c a lãnh đ o doanh nghi p nh m đ t m t m c tiêu nào đó do áp l c c a  ho t đ ng kinh doanh ho c d  lu n trong doanh nghi p và c a xã h i;

ộ ớ ủ ậ ổ ố ượ ệ ng các công ty con, các doanh nghi p ự ộ ộ + Do quy mô, đ  l n c a t p đoàn, t ng công ty, s  l thu c và tr c thu c.

ự ầ ư ể ể ề ủ ệ ng d n các bi n pháp  ợ ủ ụ ướ ự ơ ở ả ượ ệ ớ ế ể ng h p c  th . Quá trình xem xét này ph i đ ẫ c th c hi n phù h p v i ợ ụ ể ộ ủ ừ ừ ạ ể ấ ộ ủ ự  D a trên s  phân tích các xét đoán trên, ki m toán viên c n đ a ra các th  t c phân tích và th   ể ầ ụ t c ki m toán c n thi t đ  xem xét v  r i ro ki m toán; trên c  s  đó h ử ườ x  lý trong t ng tr ụ m c tiêu, ph m vi và c p đ  c a t ng cu c ki m toán.

ọ ề ế ể ị Đi u 10. Xác đ nh tr ng y u ki m toán

ầ ư ự ể ề ế ể ẩ ọ ọ ề ủ 1. Tuân th  chu n m c ki m toán v  tính tr ng y u, ki m toán viên c n đ a ra các xét đoán v   ế ự tr ng y u d a trên:

ứ ộ ủ ệ ữ ể ố ọ ế a) M i quan h  gi a tr ng y u và m c đ  r i ro ki m toán;

ề ặ ị ị ượ b) Các đánh giá v  m t đ nh tính, đ nh l ng.

ể ậ ượ ừ ệ ề  kinh nghi m ngh  nghi p đ  xác c và t ố ớ ổ ả ừ ứ ế ả ị ệ ố ớ ừ ể ả ể ể ệ ể ứ ự ầ ủ ấ ạ ộ ề ộ ể ị ủ ủ ể ạ ầ ự ể Ki m toán viên c n d a trên các thông tin thu th p đ ụ ể ể ứ ộ ủ ị đ nh m c đ  r i ro ki m toán đ i v i t ng th  báo cáo tài chính và đ i v i t ng kho n m c  ợ ọ  đó xác đ nh các m c tr ng y u cho phù h p đ  đ m b o cho báo cáo  trong báo cáo tài chính t ế ọ ữ tài chính sau khi ki m toán không ch a đ ng nh ng sai sót tr ng y u mà ki m toán viên không  ế ố ị   phát hi n ra. Ki m toán viên cũng c n xem xét đánh giá các y u t  đ nh tính trong ki m toán tuân ạ ộ   th ; khía c nh đ nh tính c a các c a v n đ , n i dung hay ho t đ ng trong ki m toán ho t đ ng.

ị ọ ể ế ể t v  doanh nghi p và  ả ế ề ự ể ị ụ ể ủ ừ ể ạ ả ệ ụ ủ ị ự ư ề ủ ế ứ ộ ạ ả ậ ứ ộ ấ 2. Đ  xác đ nh tr ng y u ki m toán, ki m toán viên d a trên s  hi u bi các quy đ nh c a lu t pháp, m c đ  nh y c m cũng nh  giá tr  c  th  c a t ng kho n m c trên  báo cáo tài chính. M c đ  nh y c m bao hàm các v n đ  ch  y u sau:

ủ ơ ủ ệ ề ẩ ị a) Vi c tuân th  các quy đ nh c a c  quan có th m quy n;

ố ơ ướ ề ề ề ẩ ả c có th m quy n trong qu n lý và đi u hành n n ủ b) Các m i quan tâm c a các c  quan Nhà n kinh t ;ế

ư ậ ế ề ấ ộ c) Các v n đ  mà d  lu n xã h i quan tâm (n u có).

ạ ầ ư ế ẩ ả ậ ề ứ ỉ ể ể ọ ọ ỉ ạ i theo các ch  tiêu th c t ị ể ế ạ ạ ộ ị ượ ể ủ  giai đo n chu n b  ki m toán, ki m toán viên có th  ch   ệ ấ ả ị ể ể ế ệ ả ậ ọ ộ ủ ể ả ị ẩ 3. C n l u ý là trong giai đo n chu n b  ki m toán ph i xác l p m c tr ng y u. Khi chu n b   ự ế  ứ ế k t thúc ho t đ ng ki m toán, m c tr ng y u có th  ph i đi u ch nh l ể ừ ẩ c xác đ nh. Ngoài ra, ngay t đã đ ứ ự ơ ứ ộ đ ng xác l p m t m c tr ng y u th p h n m c d  tính đ  tăng kh  năng phát hi n sai l ch trên  báo cáo tài chính và gi m r i ro ki m toán.

ị ọ ế ị ể ự ể ạ ẩ , th  t c xác đ nh tr ng y u ki m toán trong giai đo n chu n b  ki m toán th c hi n ế ể ọ ị ệ i các CMKTNN 1320 ­ Xác đ nh và v n d ng tr ng y u trong ki m toán tài  ế ạ ộ ị ạ ướ ể ạ ạ ậ ụ ẫ ủ ướ ể ẫ ị ạ ể ướ ủ ụ ự Trình t ạ theo quy đ nh t ế chính; Đo n 21 đ n Đo n 22 CMKTNN 3000 ­ H ng d n ki m toán ho t đ ng; Đo n 19 đ n  ủ Đo n 24 CMKTNN 4000 ­ H ng d n ki m toán tuân th  và các quy đ nh khác có liên quan c a  Ki m toán nhà n c.

ị ủ ự ủ ụ ự ệ ạ ạ ị , th  t c xác đ nh và đánh giá r i ro ki m toán th c hi n theo quy đ nh t i Đo n 45 đ n  ể ủ ị ọ ị ượ ế ế t  ạ ủ ơ ể c ki m toán và môi tr c ki m toán tài chính; Đo n ườ ướ ế ể ạ ế ạ ng ho t đ ng c a đ n v  đ ạ ộ ị ướ ủ ủ ể ẫ ể Trình t ạ Đo n 56 CMKTNN 1315 ­ Xác đ nh và đánh giá r i ro có sai sót tr ng y u thông qua hi u bi ạ ộ ị ượ ề ơ v  đ n v  đ ể ẫ ạ ế 23 đ n Đo n 24 CMKTNN 3000 ­ H ng d n ki m toán ho t đ ng; Đo n 16 đ n Đo n 18  ể CMKTNN 4000 ­ H ng d n ki m toán tuân th  và các quy đ nh khác có liên quan c a Ki m  toán nhà n c.ướ

ể ọ 4. Tr ng tâm ki m toán

ộ ể ố ớ ơ ở ụ ướ ệ ể ẫ ủ ự ng d n c a  ủ c, sau khi phân tích, đánh giá các thông tin tài chính, tình hình tuân th  quy  ạ ộ ự ạ ả ậ ượ ứ ướ ủ ệ ự c, hàng  ủ ậ ậ ể ữ ọ ị ế ắ ạ ớ ạ ộ ể ệ ộ Trên c  s  m c tiêu, n i dung ki m toán đ i v i lĩnh v c doanh nghi p theo h ướ Ki m toán nhà n ả ệ ị c; phân tích đánh giá th c tr ng qu n lý và hi u l c  đ nh và hi u qu  ho t đ ng đã thu th p đ ộ ộ ể ụ ể ủ ệ ố c a h  th ng ki m soát n i b , căn c  vào m c tiêu ki m toán c a Ki m toán nhà n ộ ụ ả ể ộ năm b  ph n l p k  ho ch ki m toán ph i xác đ nh nh ng m c tiêu, n i dung tr ng tâm c a  ủ ự ế  ho t đ ng c a doanh nghi p. cu c ki m toán, g n v i th c t

ế ạ ủ ể ề ậ ể Đi u 11. L p k  ho ch ki m toán c a Đoàn ki m toán

ậ ả ơ ở ề ệ ố ề ề ơ ộ ộ ị ị ượ ế ọ ế ể ạ ạ ổ ị ể ế ể ế ạ ạ ủ c l p theo quy đ nh t ể ạ ậ ướ ể ế ẫ ạ ủ ể ể ướ ạ ơ ả ẫ ể ổ ồ ể Trên c  s  kh o sát, thu th p và đánh giá thông tin v  h  th ng ki m soát n i b , thông tin v  tài ể c ki m toán, đánh giá r i ro và xác đ nh tr ng y u  chính và các thông tin khác v  đ n v  đ ế ạ ượ ậ ạ i Đo n 11 đ n Đo n 35  ki m toán, K  ho ch ki m toán t ng quát đ ạ ủ ộ CMKTNN 1300 ­ L p k  ho ch ki m toán c a cu c ki m toán tài chính, Đo n 21 đ n Đo n 48  ạ ộ CMKTNN 3000 ­ H ng d n ki m toán ho t đ ng, Đo n 8 đ n Đo n 38 CMKTNN 4000  ­  ướ . K  ế ị ủ c H ng d n ki m toán tuân th  và các quy đ nh khác có liên quan c a Ki m toán nhà n ộ ho ch ki m toán t ng quát bao g m các n i dung c  b n sau:

ụ ể 1. M c tiêu ki m toán

ụ ể ệ ả ớ ề ộ ể ứ ụ ể ợ ợ ụ ể ạ ế ể ị ủ ệ ủ ộ ụ ủ ể ạ ị ể t là m c tiêu ki m toán xác đ nh t i k  ho ch ki m toán năm c a ướ ụ ự ­ Xây d ng m c tiêu ki m toán c a cu c ki m toán ph i phù h p v i ch c năng, nhi m v  và  ạ ủ ơ quy n h n c a đ n v  ch  trì cu c ki m toán; phù h p và c  th  hóa m c tiêu ki m toán dài  ạ ạ h n, trung h n và đ c bi ể Ki m toán nhà n ặ c.

ụ ủ ơ ồ ự ả ợ ớ ạ ệ ự ể ộ ả ớ ố ượ ờ ể ể ể ể ể ệ ư ặ ể ể ợ ả ằ ồ ng. Đ ng th i  ng ki m toán cũng nh  đ c đi m c a khách th  ki m ị ả ­ M c tiêu ki m toán phù h p v i kh  năng và ngu n l c hi n có c a đ n v  nh m đ m b o cho ế ấ ượ k  ho ch ki m toán mang tính kh  thi và cu c ki m toán th c hi n có ch t l ủ ụ m c tiêu ki m toán phù h p v i đ i t toán.

ủ ế ủ ụ ể ể ể ạ ộ Tùy theo lo i hình ki m toán, m c tiêu ch  y u c a cu c ki m toán có th  là:

ự ủ ắ ậ + Xác nh n tính đúng đ n, trung th c c a thông tin tài chính, báo cáo tài chính.

ộ ộ ủ ơ ủ ủ ệ ậ ậ ị ể ể + Ki m tra, đánh giá và xác nh n vi c tuân th  pháp lu t, tuân th  các quy đ nh n i b  c a đ n  ị ượ v  đ c ki m toán.

ế ệ ự ử ụ ệ ả ả ố ả , hi u l c và hi u qu  trong qu n lý và s  d ng v n tài s n nhà n ướ ạ c t i + Đánh giá tính kinh t doanh nghi p. ệ

ể ị ớ ơ ị ượ ạ ỉ ạ ộ ắ c ki m toán  ề ế ộ ộ ể ẩ ụ ấ ỉ ế ướ ậ ủ ế ộ ạ ủ ồ ề ữ ế ả + Thông qua ho t đ ng ki m toán ch  ra các sai ph m và ki n ngh  v i đ n v  đ ị ớ ấ ả ề ệ v  bi n pháp kh c ph c, ch n ch nh công tác qu n lý n i b ; ki n ngh  v i c p có th m quy n  ấ ớ ề ử c; đ  xu t v i Chính ph  và  x  lý các vi ph m v  chính sách, ch  đ  và pháp lu t c a Nhà n ị ử ổ ả ế ơ ế ế ả ả ằ ả ơ c  quan liên quan nh ng ki n ngh  s a đ i, c i ti n c  ch  qu n lý nh m b o đ m các ngu n  ệ ệ ượ ử ụ ự l c tài chính, tài s n công đ ả t ki m và có hi u qu . c s  d ng ti

ể ộ 2. N i dung ki m toán

ượ ể ậ ị ị ể c, h ướ ủ c xác đ nh theo quy đ nh c a Lu t Ki m toán nhà n ụ ặ ẫ ủ ộ ướ ủ ứ ể ằ ộ ỗ ướ ng d n c a  ể   c và đ c thù cho m i cu c ki m toán, nh m đáp  ng m c tiêu c a cu c ki m

ộ N i dung ki m toán đ ể Ki m toán nhà n toán.

ể ị 3. Xác đ nh tiêu chí ki m toán

ừ ụ ể ợ ộ ớ ị c xác đ nh cho t ng cu c ki m toán phù h p v i m c đích, n i dung c a ượ ợ ể ể ể ạ ậ ặ ớ ộ ủ ộ ể Tiêu chí ki m toán đ ệ cu c ki m toán, phù h p v i các d ng công vi c là ki m tra xác nh n ho c ki m tra đánh giá.

ố ớ ự ể ệ ể ệ ạ ị ị ủ ể ế ể ạ ạ ạ ộ a) Đ i v i ki m toán tài chính, vi c xác đ nh tiêu chí ki m toán th c hi n theo quy đ nh t i các  ế ậ Đo n 26 đ n Đo n 28 CMKTNN 1300 ­ L p k  ho ch ki m toán c a cu c ki m toán tài chính.

ố ớ ạ ộ ệ ể ể ị ạ i các ự ạ ộ ế ể ạ ạ ẫ ệ ị b) Đ i v i ki m toán ho t đ ng, vi c xác đ nh tiêu chí ki m toán th c hi n theo quy đ nh t ướ Đo n 37 đ n Đo n 43 CMKTNN 3000 ­ H ng d n ki m toán ho t đ ng.

ố ớ ự ủ ể ệ ị ị ạ i các ể ể ế ẫ ạ ạ ệ c) Đ i v i ki m toán tuân th , vi c xác đ nh tiêu chí ki m toán th c hi n theo quy đ nh t ủ ướ Đo n 28 đ n Đo n 32 CMKTNN 4000 ­ H ng d n ki m toán tuân th .

ể ạ 4. Ph m vi ki m toán

ừ ể ạ ả ạ ợ ể ướ ể ủ ộ ị ủ ể ả   Tùy theo t ng cu c ki m toán, lo i hình ki m toán mà có ph m vi ki m toán thích h p, đ m b o tuân th  các quy đ nh c a Ki m toán nhà n c.

ươ ể 5. Ph ủ ụ ng pháp và th  t c ki m toán

ẫ ạ ượ ướ ủ   ể i Quy trình ki m toán c a ử ụ ể ươ ướ ng d n t ể ệ ố ẩ ướ ­ S  d ng các ph Ki m toán nhà n ể ị c quy đ nh, h ng pháp ki m toán đã đ ủ ể ự c, H  th ng Chu n m c ki m toán c a Ki m toán nhà n c.

ố ớ ứ ạ ụ ể ặ ấ ộ ươ ng ể ớ ộ ể ­ Đ i v i các cu c ki m toán đ c thù, có tính ch t ph c t p thì có th  áp d ng thêm các ph ợ pháp khác cho phù h p v i cu c ki m toán.

ờ ạ ể 6. Th i h n ki m toán

ờ ạ ả ả ể ể ậ ả ướ c và phù ị ủ ơ ớ ế ể ể ạ ủ Th i h n ki m toán ph i đ m b o tuân th  theo quy đ nh trong Lu t Ki m toán nhà n ị ổ ợ h p v i k  ho ch ki m toán t ng th  hàng năm c a đ n v .

ự ể ố 7. B  trí nhân s  ki m toán

ậ ả ơ ở ộ ộ ể ộ ề ệ ố ể ắ ố ượ ố ể ế ể ạ ộ ệ , s  l ể ể ổ ể ưở ề Trên c  s  kh o sát thu th p và đánh giá thông tin v  h  th ng ki m soát n i b , thông tin v  tài  ự ủ ng ki m toán viên và trình đ , năng l c c a  chính và các thông tin khác c a doanh nghi p ổ ơ các ki m toán viên, đ n v  ch  trì cu c ki m toán b  trí, s p x p Lãnh đ o Đoàn ki m toán, T   tr ủ ị ủ ng T  ki m toán, thành viên Đoàn ki m toán.

ấ ầ ề ệ ậ ế ể 8. Kinh phí và đi u ki n v t ch t c n thi t cho Đoàn ki m toán

ạ ể ệ ầ ề ể ị ế ư ế ạ ộ ộ ủ ệ ệ ể ở t cho cu c ki m toán  ng ti n làm vi c ph c v  cho ho t đ ng c a Đoàn ki m , đi l ụ ụ ướ ạ ị ủ ể ả K  ho ch ki m toán ph i xác đ nh rõ kinh phí và các đi u ki n c n thi ươ i và các ph nh : Chi phí ăn,  ị ế ộ toán theo ch  đ  quy đ nh và quy đ nh c a Ki m toán nhà n c.

ệ ế ạ ổ ề ể Đi u 12. Xét duy t k  ho ch ki m toán t ng quát

ọ ắ ể ộ ng đ n v  ch  trì cu c ki m toán (g i t ể t là Ki m toán ủ ưở ặ ng ho c th  tr ể ạ ưở ệ ế ơ ổ ưở 1. Ki m toán tr tr ị ủ ể ng) xét duy t k  ho ch ki m toán t ng quát.

ổ ể ố ớ ỉ ạ ể ổ ứ ng ki m toán đ i v i cu c ki m toán t ch  đ o T  ki m soát ch t l ng ch c ưở ậ ả ẩ ể ẩ ộ ữ ể ộ ể ế ạ ị ấ ượ Ki m toán tr ế ị th m đ nh và l p báo cáo k t qu  th m đ nh k  ho ch ki m toán theo nh ng n i dung sau:

ề ế ấ ủ ể ế ể ế ệ ạ ẫ ạ ộ ị a) Vi c tuân th  quy đ nh m u k  ho ch ki m toán v  k t c u, n i dung k  ho ch ki m toán.

ủ ầ ủ ợ ộ ộ ể ệ ố ợ ệ ầ ủ ộ ộ ệ ố ộ ộ ể ệ ể t là tính đ y đ  và phù h p c a vi c đánh giá h  th ng ki m soát n i b , xác ể ọ ề ệ ố b) Tính đ y đ , h p lý c a các thông tin v  h  th ng ki m soát n i b , tình hình tài chính và các  thông tin khác; tính h p lý trong vi c đánh giá h  th ng ki m soát n i b  và các thông tin thu  ợ ủ ậ ượ ệ ặ c, đ c bi th p đ ủ ế ị đ nh tr ng y u, r i ro ki m toán.

ủ ướ ủ ế ủ ể ể ng d n m c tiêu, tr ng tâm, n i dung ki m toán ch  y u năm c a Ki m ướ ẫ ị ụ ụ ọ ộ ộ ể ệ c) Vi c tuân th  h toán nhà n c trong xác đ nh m c tiêu, n i dung ki m toán.

ụ ế ể ấ ố ạ ề ệ ố ữ ủ ụ ể ậ ớ ộ ng pháp và th  t c ki m toán v i các thông tin thu th p và đánh giá v  h  th ng ể ể ữ ộ ọ ợ d) Tính phù h p, th ng nh t gi a m c tiêu, tr ng y u, n i dung, tiêu chí ki m toán, ph m vi  ươ ki m toán, ph ộ ộ ki m soát n i b , thông tin tài chính và các thông tin khác và gi a các n i dung này.

ể ọ ạ ị ố ượ ố ượ ệ ợ ể ươ ự ớ ị ươ ự ọ ng pháp ơ ự c ki m toán v i tiêu chí l a ch n); vi c áp d ng ph ế ợ ể ể ủ ố ượ ơ ở ớ ụ ể ạ ộ ệ đ) Vi c xác đ nh ph m vi (tiêu chí l a ch n đ n v , đ u m i đ ị ầ ơ đ n v , đ u m i đ ự d a trên c  s  đánh giá r i ro, xác đ nh tr ng y u ki m toán; s  phù h p gi a ph ể ki m toán v i ph m vi, đ i t ữ ự ị ầ c ki m toán; s  phù h p gi a  ụ ọ ng pháp ki m toán  ữ ể ng, m c tiêu ki m toán, n i dung ki m toán.

ề ố ự ủ ể ể ể ơ ấ ầ ệ ợ ủ ị ớ ố ượ ể ủ ng c a ki m toán viên; ti ể ạ ộ ướ ủ ờ ổ ạ ị e) V  b  trí th i gian, l ch ki m toán, lãnh đ o Đoàn ki m toán và c  c u nhân s  c a các T   ứ ộ ợ ớ ệ ợ ng, quy mô và yêu c u công vi c; phù h p v i  ki m toán: M c đ  h p lý, phù h p v i đ i t ế ộ t ki m, đúng quy đ nh c a Quy  năng l c, trình đ  nghi p v , s  tr ị ch  t ự ệ ụ ở ườ ế ổ ứ  ch c và ho t đ ng c a Đoàn ki m toán nhà n c, quy đ nh khác có liên quan.

ấ ậ ủ ấ ủ ề ế ệ ế ẩ ữ ố ỉ ạ ị ề ỹ ậ ạ g) V n đ  khác: Vi c tuân th  ý ki n ch  đ o và k t lu n c a c p có th m quy n (n u có); văn  ấ ph m, k  thu t trình bày, chính t ế ả ơ , đ n v  tính, d u ngăn cách các ch  s ,…

2. Tổng Kiểm toán nhà nước xét duyệt kế hoạch kiểm toán

ướ ủ ổ ơ ị ổ ể c giúp T ng Ki m toán nhà n c t ướ ể c khi T ng Ki m toán nhà n ể c  ệ    ch c xét duy t. ướ ộ ộ ạ ị ị ế ẩ ổ ể ẩ ộ ủ ạ ị ể ề ­ Các đ n v  thu c b  máy đi u hành c a Ki m toán nhà n ướ ổ ứ ướ ể th m đ nh k  ho ch ki m toán t ng quát tr ổ ế N i dung th m đ nh k  ho ch ki m toán t ng quát theo quy đ nh c a Ki m toán nhà n c.

ổ ể ể ạ ờ ệ ế ổ ị ướ ể ầ ọ ướ ổ ứ ọ ể  ch c h p xét duy t k  ho ch ki m toán; th i gian, đ a đi m,  c t ế ổ ể ạ ệ ế c quy t ­ T ng Ki m toán nhà n thành ph n h p xét duy t k  ho ch ki m toán t ng quát do T ng Ki m toán nhà n ị đ nh.

ế ế ạ ổ ậ ủ ử ề ơ ệ ể c T ng Ki m toán nhà n ướ ể ể ộ ộ ổ ủ ể ị ỉ ạ ưở ng ch  đ o Tr Ki m toán tr ặ ướ Ki m toán nhà n c ho c ng ề thu c b  máy đi u hành theo quy đ nh c a Ki m toán nhà n ưở ể ng đoàn hoàn thi n k  ho ch ki m toán theo k t lu n c a T ng  ướ ủ ị ườ ượ c  y quy n, ký, g i các đ n v   i đ c.

ế ạ ể ề ệ ậ ế Đi u 13. L p và xét duy t K  ho ch ki m toán chi ti t

ề ơ ứ ị 1. Nghiên c u, đánh giá các thông tin v  đ n v

ể ậ ế ể ạ ế ể ệ Đ  l p k  ho ch ki m toán chi ti t, Ki m toán viên có trách nhi m:

ầ ơ ị ượ ạ ộ ệ ể ế ấ c ki m toán cung c p thông tin, tài li u liên quan đ n ho t đ ng ậ ể ế ­ L p phi u yêu c u đ n v  đ ki m toán.

ậ ­ Thu th p và phân tích, đánh giá các thông tin sau:

ề ệ ố ộ ộ ể + Thông tin v  h  th ng ki m soát n i b ;

ề + Thông tin v  tình hình tài chính và các thông tin liên quan;

ụ ụ ể ủ ể ạ ộ .  + Thông tin ph c v  ki m toán tuân th , ki m toán ho t đ ng

ậ ệ ủ ế ề ơ ể t v  đ n v  đ ủ ơ ạ ộ ể ẫ ị ể ẫ ướ ề ướ ủ ể ề ị ử Vi c thu th p thông tin; phân tích, đánh giá và x  lý thông tin theo CMKTNN 1315 ­ Xác đ nh và  ườ ị ượ ể ế ọ c ki m toán và môi tr đánh giá r i ro có sai sót tr ng y u thông qua hi u bi ng  ạ ướ ể ho t đ ng c a đ n v  trong ki m toán tài chính, CMKTNN 3000  ­ H ng d n ki m toán ho t  ủ ị đ ngộ , CMKTNN 4000 ­ H ng d n ki m toán tuân th  và các quy đ nh khác có liên quan c a  Ki m toán nhà n ủ ươ ng II c a Quy trình này. ề c và Đi u 7, Đi u 8, Đi u 9, Ch

ế ể ạ ậ ế 2. L p k  ho ch ki m toán chi ti t

ả ơ ở ế ượ ứ ị ể ể ế ể ế ị ế ổ ạ ự ố ế ế ạ ể ế ợ ộ ự ệ ổ ứ ể ủ ặ ể ầ ủ ể ợ ạ ộ ẫ ậ ụ ạ ướ ế ế ạ ạ ể ­ H ng d n ki m toán ho t đ ng ướ ủ ủ ể ẫ ị ệ ố ộ ộ Trên c  s  k t qu  nghiên c u, đánh giá h  th ng ki m soát n i b , các thông tin tài chính và các ứ ộ ủ ế ứ ọ c các tr ng y u ki m toán, đánh giá m c đ  r i ro; căn c   thông tin có liên quan, xác đ nh đ ạ ổ ể ổ ưở ể ạ vào k  ho ch ki m toán t ng quát, T  tr ng T  ki m toán xây d ng k  ho ch ki m toán chi  ậ ẩ ạ ạ i Đo n 36 đ n Đo n 39 Chu n m c KTNN s  1300 ­ L p k  ho ch ki m  t theo quy đ nh t ti ự ườ ể  ch c ki m toán tài chính k t h p  toán c a cu c ki m toán tài chính. Tr ng h p th c hi n t ạ ể ớ v i ki m toán tuân th  ho c ki m toán ho t đ ng, Ki m toán viên c n xem xét v n d ng Đo n  ủ ạ ộ , Đo n 39 đ n Đo n 42 c a  49 đ n Đo n 54 CMKTNN 3000  ể CMKTNN 4000 ­ H ng d n ki m toán tuân th  và các quy đ nh khác có liên quan c a Ki m  toán nhà n c.ướ

ộ ự ệ ế ể ạ ỉ ệ ố ạ ể ế ẫ ế ể ủ N i dung và các ch  tiêu c a K  ho ch ki m toán chi ti toán chi ti ể ẫ t th c hi n theo m u K  ho ch ki m  ủ ồ ơ ể t trong H  th ng m u bi u, h  s  ki m toán c a Ki m toán nhà n ế ướ c.

ệ ế ể ế ạ 3. Xét duy t k  ho ch ki m toán chi ti t

ưở ế ể ạ ng trình Tr t. Tr ế ạ ổ ử ổ ổ c ki m toán... đ  ki m tra, yêu c u T  tr ế ể ạ ưở ổ ưở ệ ế a) T  tr ng đoàn  ng đoàn xem xét, phê duy t k  ho ch ki m toán chi ti ậ ượ ề ể ủ ứ ộ ể căn c  vào K  ho ch ki m toán t ng quát c a cu c ki m toán, các thông tin thu th p đ c v   ị ượ ỉ ổ ưở ầ ể ể ể ơ đ n v  đ ng b  sung, s a đ i, hoàn ch nh và phê  ế ệ duy t K  ho ch ki m toán chi ti t.

ể ề ỉ ấ ể ượ t có th  đ ể ổ ưở ế ề ạ ườ ị ớ ợ ưở ng đ  ngh  v i Tr ng h p xét th y  ng đoàn ỉ ỉ ượ ế ưở ề ệ ượ ế ạ ế b) K  ho ch ki m toán chi ti ệ ế ầ t; vi c đi u ch nh k  ho ch ki m toán chi ti c n thi ự ả ằ c Tr b ng văn b n và ch  đ c xem xét, đi u ch nh trong các tr t do T  tr ng đoàn phê duy t. ệ c th c hi n khi đã đ

ể ề ế ị Đi u 14. Quy t đ nh ki m toán

ể ế ế ổ ệ c phê duy t, T ng ổ ườ ượ ủ ế ượ t đ ể ạ ề ế ị ướ ể ạ Sau khi K  ho ch ki m toán t ng quát và K  ho ch ki m toán chi ti i đ Ki m toán nhà n ể ặ c (ho c ng c  y quy n) ký Quy t đ nh ki m toán.

ự ể ệ ị ạ ể ề ậ i Đi u 31 Lu t Ki m toán nhà ộ N i dung c a Quy t đ nh ki m toán th c hi n theo quy đ nh t ướ n ế ị ủ ụ ể ư c, c  th  nh  sau:

ứ ể ệ ể ự + Căn c  pháp lý đ  th c hi n ki m toán;

ị ượ ể ơ + Đ n v  đ c ki m toán;

ụ ể ạ ộ + M c tiêu, n i dung, ph m vi ki m toán;

ờ ạ ể ể ể ị + Đ a đi m ki m toán, th i h n ki m toán;

ưở ủ ể + Tr ng đoàn và các thành viên khác c a Đoàn ki m toán.

ề ế ạ ổ ế ế ị ứ ế ậ ậ

ể Đi u 15. Ph  bi n quy t đ nh, k  ho ch ki m toán và c p nh t ki n th c cho thành viên  ể Đoàn ki m toán

ưở ể ể ạ ổ ế Quy t đ nh, ạ ộ ể ổ K  ho ch ki m toán t ng quát, Quy ch  t ể c đ  thành viên Đoàn ki m toán n m v ng và  ế ế ổ ữ ể ấ ề ụ ờ ạ ắ ộ ầ ố ộ ế ế ị ng đoàn ki m toán ph  bi n  1. Tr ướ ể ứ ủ ch c và ho t đ ng c a Đoàn ki m toán nhà n ạ ể hi u th ng nh t v  m c tiêu, yêu c u, n i dung, ph m vi và th i h n ti n hành cu c ki m toán.

ứ ầ ậ ế ữ ứ ể ộ ớ t cho thành viên Đoàn ki m toán v i nh ng n i dung và hình th c ậ ủ ế ế 2. C p nh t ki n th c c n thi ch  y u sau:

ộ ộ ệ ể ả ệ ụ ế  ch c ho t đ ng, kinh nghi m qu n lý, ki m soát n i b , nghi p v  k ự ế ề ổ ứ  v  t ạ ộ ế ạ ộ a) Báo cáo th c t ủ toán, phân tích ho t đ ng kinh t …c a các chuyên gia trong và ngoài ngành.

ổ ế ơ ế ướ ơ ị ể ặ ệ ị ượ ạ ộ ế ế ộ ế ả , tài chính, k  toán c a Nhà n b) Ph  bi n c  ch , chính sách, ch  đ  qu n lý kinh t ụ ủ ặ ượ ả ị ượ c ki m toán ph i tuân th  ho c đ v  đ c phép áp d ng. Đ c bi ủ ơ ế ớ ề m i v  tài chính, k  toán có liên quan đ n ho t đ ng c a đ n v  đ ế ủ c mà đ n  ậ ả ậ t, ph i c p nh t các quy đ nh  ể c ki m toán.

ệ ầ ề ề ẩ ị ế ể Đi u 16. Chu n b  các đi u ki n c n thi t cho Đoàn ki m toán

1. Tài liệu làm căn cứ pháp lý cho cuộc kiểm toán và các văn bản về chính sách, chế độ tài chính, kế toán

cần thiết,…;

2. Tài liệu về quá trình hoạt động của đơn vị được kiểm toán trong các năm trước;

3. Quy chế tổ chức và hoạt động của Đoàn Kiểm toán nhà nước và các văn bản hướng dẫn nghiệp vụ của

Kiểm toán nhà nước;

4. Giấy tờ khác phục vụ cho liên hệ công tác trong quá trình kiểm toán;

5. Các phương tiện, thiết bị hỗ trợ kiểm toán.

ươ Ch ng III

Ự Ệ Ể TH C HI N KI M TOÁN

ế ị ố ể ề ạ ơ ị ể Đi u 17. Công b  Quy t đ nh ki m toán t i đ n v  ki m toán

ế ị ủ ể ố ể 1. Công b  Quy t đ nh ki m toán c a Đoàn ki m toán

ổ ứ ị ượ ể ự ộ ầ i đ n v  đ c ki m toán; thành ph n tham d  cu c ạ ơ ể ế ị ể ố ế ị ổ ố ể ướ a) T  ch c công b  Quy t đ nh ki m toán t ọ h p công b  Quy t đ nh ki m toán do T ng Ki m toán nhà n ế ị c quy t đ nh.

ố ưở ủ ể ể ể ế ạ ng đoàn công b  Quy t đ nh ki m toán; thông báo k  ho ch ki m toán c a Đoàn ki m ạ ủ ề ưở ng đoàn và thành viên Đoàn ki m toán,  ị ụ ụ ủ ơ ế ị ệ ị ượ ể ướ ề ể c; ủ c ki m toán theo quy đ nh c a Lu t Ki m toán nhà n ơ ậ ị ượ ể ữ ể ể ố b) Tr ệ toán; nêu rõ nhi m v , trách nhi m, quy n h n c a Tr quy n và nghĩa v  c a đ n v  đ ạ ộ ấ ự ố ợ th ng nh t s  ph i h p ho t đ ng gi a Đoàn ki m toán và đ n v  đ c ki m toán.

ổ ể ế ị ủ ố ể 2. Công b  Quy t đ nh ki m toán c a T  ki m toán

ổ ứ ể ự ộ ể ầ c ki m toán; thành ph n tham d  cu c ế ị ể ố ị ượ ể ế ị ố a) T  ch c công b  quy t đ nh ki m toán t ưở ế ị ọ h p công b  quy t đ nh ki m toán do Tr ạ ơ i đ n v  đ ng Đoàn Ki m toán quy t đ nh.

ổ ể ổ ưở ủ ế ố ế ị ệ ạ ủ ể ề ưở ệ ư ng T  ki m toán công b  quy t đ nh ki m toán, thông báo k  ho ch ki m toán c a  ưở ng đoàn,  ể c ki m toán ể ạ ng Đoàn, Phó Tr ụ ủ ơ ị ượ ng và thành viên T  ki m toán cũng nh  quy n và nghĩa v  c a đ n v  đ ể ạ ộ ụ ổ ể ể ố ợ ề ệ ướ ủ ậ ị b) T  tr ổ ể T  ki m toán, nêu rõ nhi m v , trách nhi m, quy n h n c a Tr ổ ưở T  tr theo quy đ nh c a Lu t Ki m toán nhà n c trong vi c ph i h p ho t đ ng ki m toán.

ặ ử ổ ế ạ ể ể ậ ế ế   t (n u ế ệ ề Đi u 18. Thu th p thông tin đ  hoàn thi n ho c s a đ i K  ho ch ki m toán chi ti ầ c n thi t)

ể ậ t T  ki m toán s  thu th p b  sung các ợ ầ ị ườ ng h p c n thi ể ạ i đ n v , tr ế ế ổ ể ế ể ế ể ẽ ưở ệ ạ ơ Khi tri n khai ki m toán t ệ thông tin còn thi u đ  hoàn thi n K  ho ch ki m toán chi ti ổ ng đoàn phê duy t t và trình Tr

ờ ạ ư ả ờ ạ ủ ể ượ ượ c v ị t quá th i h n quy đ nh c a Ki m toán ổ b  sung, nh ng th i h n ph i hoàn thành không đ nhà n c.ướ

ầ ế ưở ể ạ ờ ả ng ph i có t ẩ ưở ướ ể ng đoàn theo quy đ nh c a Ki m toán nhà n ẩ ộ ị ấ ủ ấ ẩ ề ướ ự ệ ể ề ế ổ ưở ế ổ ng   trình Tr t,T  tr N u có phát sinh c n thay đ i K  ho ch ki m toán chi ti ấ ổ ể ưở ề ộ ế ệ ng đoàn xem xét phê duy t (n u thu c th m quy n phân c p  đoàn nêu rõ lý do thay đ i đ  Tr ế ặ ể ưở ủ ị ủ c) ho c đ  Tr ng đoàn trình xin ý ki n  c a Tr ề ệ ẩ ế ủ ấ c a c p có th m quy n phê duy t (n u thu c th m quy n phân c p c a c p trên theo quy đ nh  ượ ấ ệ ỉ ượ ủ c th c hi n khi đã đ c) và ch  đ c a Ki m toán nhà n c c p có th m quy n phê duy t.

ể ề Đi u 19. Ki m toán báo cáo tài chính

ỳ ầ ể ố ư ầ 1. Ki m toán s  d  đ u k  (đ u năm):

ơ ở ướ ệ ẫ ạ ự ẩ ố c th c hi n trên c  s  h ng d n t i Chu n m c KTNN s  1510 ­ ố ư ầ ố ư ầ ự ể ể ể ỳ ượ Ki m toán s  d  đ u k  đ ỳ Ki m toán s  d  đ u k  trong ki m toán tài chính.

ơ ả ủ ố ư ầ ỳ ư ộ ể Các n i dung c  b n c a ki m toán s  d  đ u k  nh  sau:

ố ư ố ỳ ủ ể ệ ộ ướ ố ư ầ ỳ ủ ộ c sang s  d  đ u k  c a niên đ ể ể a) Ki m toán vi c chuy n các s  d  cu i k  c a niên đ  tr ki m toán.

ỳ ế ự ữ ế ể ợ ụ b) Ki m toán đánh giá s  phù h p trong áp d ng chính sách k  toán gi a hai k  k  toán;

ủ ưở ế ặ ệ ố ị ng đ n năm nay, đ c bi ướ ọ ướ ả c  nh h ế ộ t chú ý giao d ch cu i niên đ   ộ ể ị c) Các giao d ch c a năm tr ế ộ tr c có tác đ ng tr ng y u đ n thông tin báo cáo tài chính niên đ  ki m toán.

ố ớ ụ ể ả 2. Ki m toán đ i v i các kho n m c trên báo cáo tài chính.

ủ ụ ụ ụ ự ụ ệ ể ệ ả

Th  t c ki m toán các kho n m c trên Báo cáo tài chính doanh nghi p th c hi n theo Ph  l c  01 kèm theo Quy trình này.

ủ ề ể ậ ị ị Đi u 20. Ki m toán tính tuân th  các quy đ nh pháp lu t và các quy đ nh khác

ủ ủ ụ ự ủ ậ ị ệ ầ ể ị ử ể ệ ủ ậ ế ế ủ ơ ệ ủ ồ ấ ộ ể ể 1. Ki m toán tính tuân th  các quy đ nh c a pháp lu t: Sau khi th c hi n các th  t c ki m toán  ế ơ ả t...), ki m toán viên c n xem xét quy đ nh pháp  c  b n (phân tích, th  nghi m, ki m soát chi ti ị ộ lý và các quy ch , quy đ nh n i b  đ  đánh giá tính tuân th  trong vi c ch p hành pháp lu t, n i  ị ượ quy quy ch  c a đ n v  đ ể ộ ộ ể ể c ki m toán. Ki m toán tính tuân th  g m 3 n i dung:

ủ ậ a) Tuân th  lu t pháp chung;

ủ ơ ụ ể ề ả ế ấ ị ị ượ c ể ủ b) Tuân th  các quy đ nh c  th  liên quan đ n ngành ngh  s n xu t kinh doanh c a đ n v  đ ki m toán;

ủ ế ị ộ ộ c) Tuân th  các quy ch , quy đ nh n i b .

ủ ụ ụ ể ể 2. Các th  t c ki m toán có th  áp d ng:

ế ể ố a) Đ i chi u, xác minh đ  làm rõ:

ườ + Môi tr ng pháp lý mà ạ ộ ; doanh nghi p ệ đang ho t đ ng

ạ ử ụ ể ả ệ ả ạ ; + Các bi n pháp ban lãnh đ o s  d ng đ  đ m b o không có các vi ph m

ệ ụ ủ ơ ủ ả ả ậ ị ị ạ ộ ị ị + Các ho t đ ng nghi p v , giao d ch c a đ n v  có đ m b o tuân th  các quy đ nh pháp lu t và  các quy đ nh khác có liên quan.

ể b) Đánh giá (ki m tra) :

ồ ơ ể ệ ậ + L p danh sách các tài li u, h  s  ki m tra;

ủ ơ ạ ộ ồ ơ ệ ể ề ị ị + Ki m tra các h  s , tài li u v  các ho t đ ng, giao d ch c a đ n v ;

ủ ụ + Các th  t c khác.

ể ề ế ệ ả ệ ự ủ ệ Đi u 21. Ki m toán đánh giá tính kinh t , hi u qu , hi u l c c a doanh nghi p

ơ ở ể ế ệ   , hi u ươ ng pháp, tiêu chí ki m toán đánh giá tính kinh t ể ệ ị ệ ự ộ ủ ế ậ ạ ả ụ 1. C  s  xác đ nh m c tiêu, n i dung, ph ạ ộ qu  và hi u l c ho t đ ng c a doanh nghi p khi l p K  ho ch ki m toán:

ủ ế ơ ở ụ ủ ể ể ộ ị ướ a) C  s  xác đ nh: M c tiêu, n i dung ki m toán ch  y u hàng năm c a Ki m toán nhà n c;

ộ ươ ể ệ ệ ng pháp, tiêu chí ki m toán đánh giá tính kinh t ả , hi u qu  và hi u  ổ ệ ượ ế ể ự ạ ạ ộ ộ ế ạ ế ế ể ớ ể ắ ề ể ộ ư ệ ớ ạ ộ ả ả ướ ụ ướ ộ ế ủ ể ạ ổ ị ụ b) N i dung, m c tiêu ph ị ủ ự l c ho t đ ng c a doanh nghi p đ c xác đ nh khi xây d ng K  ho ch ki m toán t ng quát cho  ặ ồ ừ t ng cu c ki m toán (k  ho ch riêng ho c l ng ghép v i K  ho ch ki m toán Báo cáo tài chính,  ạ ộ ự ế ớ ầ ừ ể  ho t đ ng  ki m toán chuyên đ  tùy thu c vào yêu c u t ng cu c ki m toán) và g n v i th c t ủ ươ ợ ả c a doanh nghi p nh ng ph i đ m b o phù h p v i m c tiêu, n i dung, ph ng pháp, tiêu chí  ể ể c và K  ho ch ki m toán t ng quát. ki m toán chung theo đ nh h ng c a Ki m toán nhà n

ể ế ệ ự ệ ả 2. Tiêu chí ki m toán đánh giá tính kinh t , hi u qu  và hi u l c:

ể ệ ả ộ ể ờ ả ả ắ ụ ể ự ễ ằ ạ ộ ị ớ ể ợ ế a) Tiêu chí ki m toán đánh giá tính kinh t ớ ụ ượ đ ủ ố ượ phù h p v i th c ti n ho t đ ng c a đ i t ầ , hi u qu  và hi u l c c a t ng cu c ki m toán c n  ộ ế ố c xác đ nh c  th , nh m g n v i m c tiêu, n i dung đã xác đ nh, đ ng th i đ m b o y u t ượ ng đ ệ ự ủ ừ ồ ị c ki m toán;

ả ớ ợ ọ ị ế ừ ể ậ ậ ủ c th a nh n đ  đánh giá, k t lu n ề ả ả ệ ượ ệ c đ i v i doanh nghi p, phù h p v i thông l  đ ớ ị ướ ố ớ ế ụ ắ ả ầ b) Khi xác đ nh tiêu chí ph i đ m b o các yêu c u v  tính khoa h c, phù h p v i quy đ nh c a  Nhà n ể ki m toán thuy t ph c, g n v i th c t ợ ớ ự ế ợ , h p lý và có tính kh  thi.

ượ ự ơ ả ườ ệ ể ế ng đ c l a ch n khi ti n hành công vi c ki m toán đánh giá tính ộ ố ế ệ ả 3. M t s  tiêu chí c  b n th kinh t ọ ệ ệ ự ủ , hi u qu  và hi u l c c a doanh nghi p:

ủ ệ ệ ả ạ ộ a) Tiêu chí đánh giá hi u qu  ho t đ ng kinh doanh c a doanh nghi p;

ử ụ ụ ả ả ồ ố

ủ ở ể b) Tiêu chí đánh giá kh  năng b o toàn, phát tri n và s  d ng đúng m c đích ngu n v n ch  s   h u;ữ

ệ ệ ả ả ị c) Tiêu chí đánh giá hi u qu  qu n tr  doanh nghi p;

ủ ươ ủ ng c a nhà n ệ ượ ệ ự ạ ế ế ượ ủ ủ ậ c theo quy  ể ệ ự ả d) Tiêu chí đánh giá tính hi u qu , hi u l c trong th c hi n ch  tr ệ ự ị đ nh c a pháp lu t; trong th c hi n k  ho ch, chi n l ệ c c a doanh nghi p đ ướ c ki m toán.

ướ ự ế ệ ự ệ ả ạ , hi u qu  và hi u l c ho t ng, g i ý xây d ng tiêu chí đánh giá tính kinh t ầ ạ ợ ệ ượ ụ ụ ố ộ ố ị M t s  đ nh h ủ ộ đ ng c a doanh nghi p đ c trình b y t i Ph  l c s  02 kèm theo Quy trình này.

ấ ờ ề ậ ợ ằ ứ ể ệ Đi u 22. Ghi chép gi y t làm vi c và t p h p b ng ch ng ki m toán

ứ ế ệ ệ ể ể c duy t và nhi m v  đ t đã đ ử ụ ượ ộ ươ ừ ể ể ả ằ c giao, ki m toán viên s ụ ng pháp ki m toán đ  th c hi n ki m toán t ng n i dung, kho n m c nh m thu ế ể ự ể ứ ượ ạ 1. Căn c  K  ho ch ki m toán chi ti ụ ệ d ng các ph ằ ậ th p và đánh giá các b ng ch ng ki m toán.

ự ể ệ ươ ị ợ ề ứ ệ ế ể ệ ự ệ ượ ậ ể ế ể ầ ể ng pháp  2. Trong quá trình th c hi n ki m toán, ki m toán viên ph i v n d ng h p lý các ph ủ ki m toán, ki n th c và kinh nghi m ki m toán; th c hi n các th m quy n theo quy đ nh c a  ể pháp lu t đ  ti n hành ki m toán các ph n vi c đ ả ậ ụ ẩ c phân công.

ậ ể ứ ể ệ ể ế ằ ổ ả ị ề ữ ư ế ế

ợ ậ ậ ố ệ ả ể ị ượ ế ế ể ợ 3. Ki m toán viên t p h p các b ng ch ng ki m toán, các phát hi n ki m toán, t ng h p k t qu ể ộ ậ ể ki m toán, đ a ra các nh n xét, đánh giá, k t lu n, ki n ngh  v  nh ng n i dung đã ki m toán;  ổ ể ổ ưở ự ả ng T  ki m toán  d  th o biên b n xác nh n s  li u và tình hình ki m toán và báo cáo T  tr ủ ơ ướ i trình c a đ n v  đ tr ả c khi ti p thu ý ki n gi c ki m toán.

ể ự ệ ạ i CMKTNN 1500 ằ ể ể ạ ị  Đo n 55 đ n Đo n 84 CMKTNN 3000 ­ ạ ộ ừ ể ạ ạ ạ ướ ẫ c, th c hi n theo quy đ nh t ế ừ  Đo n 43 đ n Đo n 61 CMKTNN 4000 ­ H ng d n ệ ằ ướ ể ậ ượ ứ Vi c đánh giá b ng ch ng ki m toán thu th p đ ứ ­ B ng ch ng ki m toán trong ki m toán tài chính; t ế ẫ H ng d n ki m toán ho t đ ng và t ủ ki m toán tuân th .

ồ ơ ể ệ 4. Ghi chép tài li u, h  s  ki m toán

ệ ệ ể ồ ơ ể ạ ị i CMKTNN ệ ừ ủ ạ ạ ự ồ ơ ể ướ ạ ừ  Đo n 98 đ n Đo n 103 CMKTNN 4000 ­ ủ ệ ể ạ ộ ị ướ ề ẫ ủ ể ể ể ẫ ồ c v  m u bi u h Ki m toán viên th c hi n vi c ghi chép tài li u, h  s  ki m toán theo quy đ nh t ế ộ  Đo n 123 đ n Đo n 127  1230 ­ Tài li u, h  s  ki m toán c a cu c ki m toán tài chính; t ạ ế ể ẫ CMKTNN 3000 ­ H ng d n ki m toán ho t đ ng; t ướ H ng d n ki m toán tuân th  và các quy đ nh khác c a Ki m toán nhà n ơ ể s  ki m toán.

ủ ổ ưở ề ể ổ ể Đi u 23. Ki m tra, soát xét c a T  tr ng T  ki m toán

ể ổ ể ợ ủ ứ ằ ng T  ki m toán ki m tra tính đ y đ  và thích h p c a các b ng ch ng ki m toán mà ệ ự ể ạ ể ọ ế ớ ế ậ ượ ứ ể ể ế ằ ầ ủ ế t. Ki m tra các b ng ch ng ki m toán mà ki m toán viên đã thu th p đ ể ứ ộ ế ủ ệ ể ự ể ổ ủ ụ ể ệ ể ầ ậ ể ớ ổ ưở T  tr ể ủ ể ki m toán viên đã th c hi n, các tr ng y u và r i ro ki m toán, so sánh v i K  ho ch ki m toán  ả ể c, k t qu  ki m  chi ti ệ ự toán và các ý ki n c a ki m toán viên; đánh giá m c đ  công vi c ki m toán viên đã th c hi n;  ứ ằ ộ yêu c u ki m toán viên th c hi n các th  t c, n i dung ki m toán b  sung, thu th p b ng ch ng  ki m toán m i.

ả ể ổ ề ợ ế Đi u 24. T ng h p k t qu  ki m toán

ợ ổ ế ế ế ổ ả ị i trình c a đ n v ể ố ố ể ả ể ằ ủ ủ ơ ả ậ c ki m toán; c ng c  các b ng ch ng, k t lu n ki m toán; th ng nh t và ký Biên b n xác ế ườ ứ ớ ệ ệ ể ầ i có trách nhi m liên quan đ n ph n vi c ki m toán ị ượ ể ể Ki m toán viên t ng h p k t qu  ki m toán, trao đ i và ti p thu ý ki n gi ấ ượ đ ế ể ậ ố ệ nh n s  li u và tình hình ki m toán v i ng ủ ơ c a đ n v  đ c ki m toán.

ề ể ủ ụ Đi u 25. Các th  t c ki m toán khác

ộ ố ủ ụ ụ ể ể ế ể ể ể ế ổ 1. M t s  th  t c ki m toán khác (không liên quan đ n quy trình ki m toán c  th ) ki m toán  ể viên có th  ti n hành b  sung trong quá trình ki m toán:

ụ ệ ụ ụ ệ ụ ế ấ ủ ơ ồ ị ưở ể ả ọ ộ ố ậ ư ệ ớ ư ụ ủ ư ừ ng pháp có th  áp d ng nh : Xem xét th  t ấ a) Xem xét các v  ki n t ng, tranh ch p: Rà soát các v  ki n t ng và tranh ch p đang t n đ ng  ặ ng c a nó đ n các báo cáo tài chính c a đ n v . M t s ho c có th  phát sinh và xem xét  nh h ể ươ ph  liên h  v i lu t s , xem xét các chi phí pháp  lý,…;

ườ ầ ồ ầ ồ ườ ưở ng: Rà soát và đánh giá các yêu c u đòi b i th ả ng và  nh h ng ớ b) Đánh giá yêu c u b i th ủ c a nó t i các báo cáo tài chính;

ộ ọ ủ ộ ồ ộ ồ ả ả ị ạ ộ ồ ổ c) Xem xét, rà soát biên b n các cu c h p c a H i đ ng qu n tr , H i đ ng thành viên, Ban giám  ố đ c và Đ i h i đ ng c  đông;

ụ ạ ộ ậ ể ụ ế  đ nh r ng doanh nghi p s  ti p t c ho t đ ng liên t c trong t ể ươ ng lai ạ ệ ẽ ế ụ ị ể ế ạ ộ ượ ươ ầ ị c và không có ý đ nh cũng ng lai g n có th  xác đ nh đ ừ ả ị ả ả ự ả ặ ư ị ộ ủ ả ặ ả ủ ợ ả i th , ng ng kinh doanh ho c ph i tìm s  b o đ m c a bên ch  n ậ ị ắ d) Nguyên t c ho t đ ng liên t c: Trong quá trình l p k  ho ch và ti n hành ki m toán, ki m  ằ ầ toán viên c n xem xét gi ho c ít ra không b  phá s n trong t ể ắ nh  không b t bu c ph i gi theo lu t đ nh.

ậ ự ệ ề ả ệ c ghi nh n trên c  s  doanh nghi p có kh  năng th c hi n quy n và ồ ề ả ụ ườ ố ượ 2. Tài s n và ngu n v n đ ệ nghĩa v  trong đi u ki n kinh doanh bình th ơ ở ng:

ườ ớ ị ng. Ki m ờ ấ ng b  nghi ng  b t bình th ư ườ ữ ệ ầ ặ ớ ị ị ẹ ớ ườ ủ ệ ế ị ể t chú đ n các giao d ch v i các bên liên quan, nh : giao d ch gi a công ty  ạ i thân c a các lãnh đ o doanh nghi p, các  ố ệ ệ ạ ị a) Các bên liên quan: Giao d ch v i các bên liên quan th ế toán viên c n đ c bi m  v i công ty con, giao d ch có liên quan đ n ng doanh nghi p mà các lãnh đ o doanh nghi p có góp v n,…;

ự ệ ậ b) Xem xét các s  ki n phát sinh sau ngày l p báo cáo tài chính:

ự ệ ự ệ ậ ạ ậ ợ ể ủ ướ ư ệ ế ể ả ậ S  ki n phát sinh sau ngày l p báo cáo tài chính là các s  ki n gây khó khăn hay t o thu n l cho doanh nghi p x y ra sau ngày l p báo cáo và tr i  c ngày đ a ra ý ki n ki m toán c a ki m

ự ệ ể ế ả ậ ự ệ ể toán viên. S  ki n sau ngày l p báo cáo tài chính cũng có th  tính đ n các s  ki n x y ra sau  ngày báo cáo ki m toán.

ề ị ả ề ọ ế ế ấ Đi u 26. Xác đ nh và gi i quy t các v n đ  tr ng y u

ấ ế ủ ụ ể ả ạ ộ ụ ệ ự ậ ể ả ị ề ọ ủ ổ ể ưở ấ ng T  ki m toán, Tr ệ ậ ụ ể ộ ề ọ ể ế ấ ị ề ọ ậ ậ ẫ ạ ướ ng d n t i ươ ủ ề ệ ị 1. Xác đ nh v n đ  tr ng y u: Sau khi th c hi n các th  t c ki m toán kho n m c báo cáo tài  ủ ệ ệ chính, vi c tuân th  các quy đ nh pháp lu t, hi u qu  ho t đ ng c a doanh nghi p, ki m toán  ể ổ ưở ả ế ụ viên, T  tr ng đoàn ki m toán ph i ti p t c xem xét các v n đ  tr ng  ế ủ ế ơ ở ể ư ộ y u c a cu c ki m toán. Vi c xem xét này là c  s  đ  đ a ra các đánh giá, k t lu n khi l p báo  ể cáo ki m toán. N i dung xác đ nh v n đ  tr ng y u ki m toán v n d ng theo h Đi u 10, Ch ng II c a Quy trình này.

ế ọ ộ ộ nh  quy mô, n i dung, ộ ố ế ố ư c coi là tr ng y u hay không ph  thu c vào m t s  y u t ơ ở ụ ự ự ể ự ể ẩ xét đoán d a trên c  s  các Chu n m c ki m ề ế ọ ấ a) V n đ  đ tính ch t c a v n đ ,…mà do ki m toán viên t ẫ toán nhà n ề ng d n v  tính tr ng y u. ề ượ ấ ủ ấ ướ ướ c h

ấ ề ọ ậ ướ ả c khi công khai các thông tin liên ế ầ ế ề ọ ủ ị ủ ế ể ấ ướ ủ ị c và các quy đ nh c a pháp ả b) Các v n đ  tr ng y u c n ph i tuân th  tính b o m t tr quan đ n v n đ  tr ng y u đó theo quy đ nh c a Ki m toán nhà n lu t.ậ

ấ ề ọ ề ọ ấ c ghi chép chi ti ấ ồ ổ ể ủ ế ề ấ ế ầ ượ  ki m toán. Các v n đ  có th  đ ầ ủ ế t và đ y đ   ể ượ c ghi ề ụ ể ế ồ ế 2. Ghi chép các v n đ  tr ng y u: Các v n đ  tr ng y u c n đ ể ả k  c  các ý ki n b t đ ng c a các thành viên trong t ộ ấ chép liên quan đ n m t v n đ  c  th  bao g m:

ả ấ a) Mô t ề  v n đ ;

ưở Ả b)  nh h ề ủ ấ ng c a v n đ ;

ướ ể ử ự ể ệ ấ c) Các b ề c ki m toán đã th c hi n đ  x  lý v n đ ;

ứ ể ằ ổ ượ d) Các b ng ch ng b  sung mà ki m toán viên có đ c;

ế ậ ư ư ữ ụ ế ả ấ ườ ệ   i có kinh nghi m ự ớ đ) K t qu  tham v n v i các bên khác (ví d : lu t s , ki n trúc s , nh ng ng trong các lĩnh v c khác);

ơ ở ư ổ ể ủ ế ế ể ậ ậ ố ặ e) K t lu n cu i cùng c a T  ki m toán ho c Đoàn ki m toán và c  s  đ a ra k t lu n;

ổ ưở ổ ể ưở ể ế ủ g) Ý ki n c a T  tr ng T  ki m toán và Tr ng đoàn ki m toán.

ả ề ọ ế ế ấ 3. Đánh giá và gi i quy t các v n đ  tr ng y u:

ổ ạ ể ố ớ ề ọ ệ ấ ủ ế ế ể ọ ng c a các v n đ  tr ng y u đ i v i các báo cáo tài chính, báo cáo ki m ả ấ ứ ộ ợ a) T ng h p và đánh giá các phát hi n trong quá trình ki m toán trên các khía c nh: M c đ   ưở tr ng y u, các  nh h ề ữ toán và nh ng v n đ  có liên quan khác;

ể ể ả ề ọ ộ ổ ề ế ấ ấ ả ỏ

b) Xem xét các v n đ  tr ng y u trong m t t ng th  đ  đ m b o không b  sót các v n đ  quan  tr ng;ọ

ề ọ ế ấ ợ ổ ả ấ ưở ề ấ c) T ng h p các v n đ  tr ng y u, mô t ề ả  v n đ ,  nh h ng và các đ  xu t;

ạ ế ờ ế ưở ể ể ổ ng T   ợ ế ẩ ượ ả ọ ể ả ng đoàn ki m toán đ  đ m b o v n đ  đó đ ổ ưở ế ầ ượ c báo cáo k p th i đ n T  tr ọ ả ề i quy t c n tr ng, h p lý ị c gi d) Các sai ph m có liên quan đ n tính tr ng y u c n đ ấ ki m toán và Tr ỏ và th a đáng.

ủ ổ ể ể ể ả ề ậ c ki m toán Biên b n ki m toán c a T  ki m toán ự ả ế ơ ị ượ Đi u 27. L p và thông qua đ n v  đ ả ể và D  th o thông qua k t qu  ki m toán

ậ ự ả ể ả 1. L p d  th o Biên b n ki m toán

ổ ưở ả ể ổ ể ệ ế ợ ổ ng T  ki m toán có trách nhi m t ng h p các k t qu  ki m toán trong các biên b n  ơ ậ ố ệ ể ể ể ả ạ a) T  tr ủ xác nh n s  li u và tình hình ki m toán c a ki m toán viên, các biên b n ki m toán t ả i các đ n

ọ ể ậ ứ ể ế ả ố ớ t, các biên b n ki m tra đ i chi u v i bên th  ba,…đ  l p ể c ch n m u ki m toán chi ti ể ế ổ ể ẫ ả ủ ị ượ v  đ ự ả d  th o Biên b n ki m toán c a T  ki m toán.

ổ ưở ổ ể ể ả ổ ể ng T  ki m toán t ế ậ ố ợ ể ả ấ ề ữ  ch c h p T  ki m toán đ  th o lu n th ng nh t v  nh ng đánh  ớ   ế ng h p còn có ý ki n khác v i ổ ứ ọ ự ả ể ị ổ ưở ậ ủ ậ ườ ả ư ế ế ề ế ế ổ ng, thì ki m toán viên có quy n b o l u ý ki n theo Quy ch  T ướ ủ ứ ể b) T  tr giá, xác nh n và ki n ngh  trong d  th o Biên b n ki m toán; tr ý ki n k t lu n c a T  tr ạ ộ ch c và ho t đ ng c a Đoàn Ki m toán nhà n c.

ổ ưở ệ ự ả ể ả ậ c) T  tr ả ng hoàn thi n d  th o Biên b n ki m toán sau khi th o lu n.

ổ ưở ưở ự ả ể ệ ể ệ ả d) T  tr ng trình Tr ng đoàn d  th o Biên b n ki m toán đã hoàn thi n đ  phê duy t.

ả ể ệ ế ả ượ ể ả ướ ưở 2. B o v  k t qu  ki m toán đ c ghi trong Biên b n ki m toán tr c Tr ng đoàn.

ả ả ả ự ả ổ ưở ệ ế ế ưở ủ c Tr ế ự ả ưở ể ế ướ ạ ơ t tr i đ n v  ki m toán chi ti ề ấ ẩ ị ể ề ổ ể ể ả ể ằ ự ả ả ạ ơ ủ ế ộ ữ ả ể ụ ự ả ế ế ể i trình nh ng n i dung ghi trong d  th o biên ị ể i đ n v  ki m toán  i ổ ể ữ ề ệ ứ ộ ị ủ ế ế ụ ả ậ ể ự ng đoàn ph i l p báo cáo k t qu  tr ng ạ ỉ ạ t. Đ ng th i Tr ấ ầ ưở ướ ể ỉ ạ ế ổ ể ả ể ổ ể a) T  tr ng ph i b o v  k t qu  ki m toán trong d  th o Biên b n ki m toán c a T  ki m  ả ể toán và d  th o thông báo k t qu  ki m toán t ng đoàn;  ế ề ữ ả i quy t theo th m quy n v  nh ng v n đ  còn có các ý ki n  báo cáo Tr ng đoàn xem xét, gi ưở khác nhau trong T  ki m toán. Tr ng đoàn ki m tra, soát xét biên b n ki m toán, các b ng  ổ ể ầ ứ ch ng ki m toán; yêu c u T  ki m toán làm rõ, gi ể ổ ể ả b n ki m toán c a T  ki m toán và d  th o thông báo k t qu  ki m toán t ể ả t; đánh giá m c đ  hoàn thành K  ho ch ki m toán và m c tiêu ki m toán; xem xét, gi chi ti ủ ụ ổ ể ế quy t nh ng đ  ngh  c a T  ki m toán; ch  đ o T  ki m toán ti p t c th c hi n các th  t c  ả ọ ưở ờ ổ ể ki m toán b  sung n u th y c n thi ế y u báo cáo Ki m toán tr ồ ể ng và T ng Ki m toán nhà n ế ế c đ  xin ý ki n ch  đ o;

ỉ ạ ể ệ ế ấ ng T  ki m toán và các Ki m toán viên có trách nhi m ch p hành các ý ki n ch  đ o, ổ ể ưở ệ ể ả ổ ưở b) T  tr ậ ủ ế k t lu n c a Tr ng đoàn, hoàn thi n biên b n ki m toán;

ậ ủ ưở ế ế ế ng h p còn có các ý ki n khác v i ý ki n k t lu n c a Tr ng đoàn, thì T  ki m ợ ả ư ườ ề ạ ộ ủ ế ể

ớ ổ ể c) Trong tr ế ổ ứ toán có quy n b o l u ý ki n theo Quy ch  T  ch c và ho t đ ng c a Đoàn Ki m toán nhà  c.ướ n

ự ả ể ả 3. Thông qua d  th o biên b n ki m toán

ệ ự ả ả ị ượ ế ề ả ưở ượ ể c Tr ị ủ ơ i trình, đ  ngh  c a đ n v  đ c ki m toán; xem xét các ý ki n gi ể ả ể ể ng đoàn phê  ể c ki m  ả ng ph i  ạ ổ ưở ế ổ ứ ấ ờ ạ ả ị ả ng đoàn đúng th i h n quy đ nh theo Quy ch  T  ch c và ho t  ướ ủ ể ự ổ ể a) T  ki m toán th c hi n thông qua d  th o Biên b n ki m toán đã đ ị ượ ệ ớ ơ duy t v i đ n v  đ ể ệ ố toán đ  hoàn thi n biên b n ki m toán; th ng nh t và ký Biên b n ki m toán. T  tr ưở ể ử g i biên b n ki m toán cho Tr ộ đ ng c a Đoàn Ki m toán nhà n c.

ng h p T  ki m toán không th ng nh t v i các ý ki n gi ể ổ ưở ẩ ấ ớ ố t quá th m quy n, T  tr ả ng ph i yêu c u Th  tr ị ủ ơ ơ ng đ n v  đ ế ị ề ả ế ậ ủ c ề ế ị i trình và đ  ngh  c a đ n v   ị ượ ủ ưở ầ ả c  ng đoàn xem xét, quy t đ nh. Trong  ổ ể ưở ng đoàn thì T  ki m toán đ ướ ủ ợ ả ư ạ ộ ế ể ườ ổ ể ợ b) Tr ặ ượ ượ c ki m toán ho c v đ ằ ể ả ưở i trình b ng văn b n, báo cáo Tr ki m toán có ý ki n gi ế ế ớ ế ườ ng h p còn có ý ki n khác v i ý ki n k t lu n c a Tr tr ế ổ ứ ề quy n b o l u ý ki n theo Quy ch  T  ch c và ho t đ ng c a Đoàn Ki m toán nhà n ượ c.

ệ ả ể ế ả ượ ự c th c ệ ị ể ệ ể c) Vi c hoàn thi n, phát hành biên b n ki m toán và thông báo k t qu  ki m toán đ ướ ủ hi n theo quy đ nh c a Ki m toán nhà n c.

ủ ụ ề ể ấ Đi u 28. Hoàn t t th  t c ki m toán

1. Yêu c uầ

ự ể ể ả ả ả ệ ổ ạ ộ ế ủ ủ ế ể ể ự ề t c a ki m toán viên v ả ể ệ ự ủ ệ a) Thông tin Báo cáo tài chính t ng th  qua ki m toán ph i đ m b o trung th c, khách quan d a  trên k t qu  ki m toán, ho t đ ng chính c a doanh nghi p và hi u bi doanh nghi p và lĩnh v c kinh doanh c a doanh nghi p;

ấ ả ữ ệ ụ ấ ả ườ ả ượ ả b) T t c  nh ng khác bi t và kho n m c b t th ng ph i đ c gi ầ ủ i thích đ y đ ;

ự ệ ậ ượ c) Các s  ki n phát sinh sau ngày l p Báo cáo tài chính đã đ c xem xét.

ủ ụ ế ể ạ 2. Các th  t c k t thúc giai đo n ki m toán

ố ấ ể ế ả ể ề ế ư ỏ ả ủ ụ ụ ặ ế ệ ấ ả ố ể ể ề ị ơ ể ể ả ể ớ ổ ưở ể ể ớ ng đoàn ki m toán đ  báo cáo Lãnh đ o Ki m  ị ượ c th c hi n ki m toán b  sung ho c có th  đ  ngh  đ n v  đ ệ ư ổ ể ệ ệ ổ ộ ủ ụ ự ể ổ ế ể ự ể ổ ệ ể ộ ậ a) Th  t c cu i cùng: N u ki m toán viên nh n th y ch a th a mãn v  k t qu  ki m toán các  ủ ạ ộ ư kho n m c báo cáo tài chính, các ho t đ ng c a doanh nghi p ho c k t qu  ki m toán ch a  ổ ể ả ả ng T  ki m  đ m b o tính logic, ch a th ng nh t thì ki m toán viên ph i báo cáo v i T  tr ưở ể ạ ổ ưở ng T  ki m toán báo cáo v i Tr toán và T  tr ặ ự ướ toán nhà n c ki m toán cung  ấ c p b  sung các tài li u làm rõ các n i dung trên. Ki m toán viên th c hi n các th  t c ki m  toán chi ti t đ  th c hi n các n i dung ki m toán b  sung.

ậ ậ ề b) C p nh t thông tin v :

ế ả + K t qu  rà soát;

ữ ượ + Nh ng thông tin đ ệ ậ ; c báo cáo ra bên ngoài do doanh nghi p l p

ả ữ ự ệ ợ ề ắ ả ặ ắ ạ ậ ả i ngày l p b ng cân ế + K t qu  nh ng s  ki n không ch c ch n ho c các kho n n  ti m tàng t ố ế đ i k  toán;

ế ủ ụ ớ ự ệ ủ ậ i s  ki n phát sinh sau ngày l p Báo cáo tài chính c a ả ủ + K t qu  c a các th  t c liên quan t doanh nghi p. ệ

ủ ế ữ ổ ộ c) Xem xét nh ng thay đ i trong các n i dung ch  y u sau:

ợ ồ ớ + Các h p đ ng v i ngân hàng;

ị ề ệ ơ ấ + Đ n v  ti n t và lãi su t;

ị ườ ủ ế + Các th  tr ng ch  y u;

ủ ế ấ ả ẩ + Các s n ph m, khách hàng và nhà cung c p ch  y u;

ủ ố ặ ả + Qu n lý ho c nhân viên ch  ch t;

ủ ơ ặ ị ướ ề ẩ + Quy đ nh ho c chính sách c a c  quan Nhà n c có th m quy n.

ệ ượ ề ữ ế ệ ể ộ c ki m toán v  nh ng n i dung liên quan đ n vi c ủ ụ ế ổ ớ d) Ti n hành trao đ i v i doanh nghi p đ ể ấ hoàn t t th  t c ki m toán.

ồ ơ ể ề Đi u 29. H  s  ki m toán

ậ ạ ử ụ ươ ể ể ệ ượ ệ ư ữ u tr .  ọ ng ti n tin h c c th  hi n trên gi y, trên phim,  nh, trên ph ủ ả ậ ư ệ ị ồ ơ ể ệ 1. H  s  ki m toán là các tài li u do ki m toán viên l p, thu th p, phân lo i, s  d ng và l ệ Tài li u trong h  s  ki m toán đ ữ ươ ấ ỳ hay b t k  ph ậ ấ u tr  nào khác theo quy đ nh c a pháp lu t hi n hành. ồ ơ ể ệ ng ti n l

ượ ạ ị ụ ồ ơ ể ị ủ ồ ơ ạ ả ủ ể ổ ồ ơ ộ ể ộ ồ ế ộ ồ ơ ể 2. Phân lo i: H  s  ki m toán đ c phân lo i theo Quy đ nh danh m c h  s  ki m toán; ch  đ   ả ả ư b o l u, b o qu n, khai thác và tiêu h y h  s  ban hành theo Quy đ nh c a T ng Ki m toán nhà  ườ ướ n ng h  s  m t cu c ki m toán bao g m: c. Thông th

ủ ể ệ ộ ộ ộ ị ụ ồ ơ ể ể ụ ồ ơ ể ướ ủ a) Các tài li u thu c Danh m c h  s  ki m toán c a m t cu c ki m toán theo Quy đ nh Danh  c; m c h  s  ki m toán c a Ki m toán nhà n

ể ệ ự ể ấ ệ ộ ộ ậ ệ ứ ể ả ề ệ ố ả ạ ậ ị ch c b  máy,…(các thông tin đã kh o sát và thu th p theo quy đ nh t ị ể ươ ự ẩ b) Các tài li u khác do ki m toán viên thu th p trong quá trình kh o sát và th c hi n ki m toán,  ậ ư nh : Gi y ch ng nh n đăng ký doanh nghi p; thông tin v  h  th ng ki m soát n i b , thông tin  ổ ứ ộ ề v  tình hình tài chính, t i  ệ Ch ng II khi th c hi n chu n b  ki m toán).

ữ ồ ơ ể ủ ư ể ệ ị ướ 3. L u tr  h  s  ki m toán: Theo quy đ nh hi n hành c a Ki m toán nhà n c.

ề ể ệ Đi u 30. Rà soát công vi c ki m toán

ệ ổ ưở ổ ể c rà soát b i chính ki m toán viên, T  tr ng T  ki m toán và ưở ể ả ượ ể Công vi c ki m toán ph i đ ặ Tr ng đoàn ki m toán ho c ng ườ ượ i đ ở ể c phân công:

ệ ể ườ ự ệ ệ ồ ơ i rà soát th c hi n vi c rà soát h  s ể ả ệ ườ ế ấ ờ i rà soát ph i li t kê n i dung rà soát và ký vào gi y t làm ­ Rà soát công vi c ki m toán và ghi chép ki m toán: Ng ộ ể ki m toán; k t thúc rà soát, ng vi c;ệ

ế ệ ế ạ c khi k t thúc ki m toán t i doanh nghi p đ ả ả ể ể ượ ằ ứ ườ ố   i rà soát ph i b o đ m tính đ ng b , th ng ệ ượ ể c ki m  ậ c thu th p đ y đ  và  ồ ả ị ầ ủ ộ ủ ữ ầ ủ ượ ư ệ ể ệ ướ ậ ả ằ i rà soát ph i đ m b o r ng các b ng ch ng ki m toán đã đ ả ả ể ướ c khi phát hành báo cáo ki m toán, ng ữ c l u tr  đ y đ  theo quy đ nh hi n hành c a ấ ể ướ ­ Rà soát và phê duy t các k t lu n: Tr ườ toán, ng ợ phù h p; tr nh t, logic gi a các tài li u ki m toán và đ c. Ki m toán nhà n

ươ Ch ng IV

Ậ Ể L P, PHÁT HÀNH BÁO CÁO KI M TOÁN

ự ả ể ề ậ Đi u 31. L p D  th o Báo cáo ki m toán

ủ ụ ậ ủ ự ự ể ệ ể ự , th  t c l p Báo cáo ki m toán c a Đoàn ki m toán th c hi n theo Quy đ nh trình t ị ướ ể ể ệ 1. Trình t ẩ ậ l p, th m đ nh, xét duy t và phát hành Báo cáo ki m toán do Ki m toán nhà n ị c ban hành.

ể ầ ủ ứ ể ệ ậ ằ ợ ng đoàn ki m toán có trách nhi m t p h p đ y đ  các b ng ch ng ki m toán thích h p ả ể ủ ể ể ự ả ậ ị ậ ể ả ợ ể ậ ả ệ ố ế ầ ủ ệ ầ ế ể ộ ưở ợ 2. Tr ướ   ế và k t qu  ki m toán đ  l p D  th o Báo cáo ki m toán theo quy đ nh c a Ki m toán nhà n c; ứ Ki m toán viên ph i h  th ng, t p h p đ y đ  các văn b n pháp lu t có liên quan làm căn c   ế ể t khác có liên quan đ n cu c ki m toán. pháp lý cho các ý ki n ki m toán, các tài li u c n thi

ể ợ ệ ủ ằ ể ể ả ợ ưở ng đoàn ki m toán ph i ki m tra, rà soát tính h p pháp, h p l ế ế ể ằ ổ ợ ứ  c a b ng ch ng ki m  ả ể ẫ ả ể ợ ạ ự ứ ớ ể ể ể ợ ộ ướ ể ị 3. Tr toán, k t qu  ki m toán; Phân lo i và t ng h p b ng ch ng ki m toán, k t qu  ki m toán theo  ớ ừ tiêu chí phù h p v i t ng lĩnh v c ki m toán, phù h p v i các n i dung, bi u m u báo cáo ki m  ủ toán theo quy đ nh c a Ki m toán nhà n c.

ợ ể ứ ườ ậ ượ ầ ủ ằ ể ế ề ộ ợ ể ể ng h p không thu th p đ ậ ự ả ậ ấ ế ể ộ ố ủ ụ ả ề ế ế ọ ề ộ ể ế ể ể ị ể ể ể ậ ế ế ể ạ ạ ầ ấ ướ ướ ể ế ẫ ẫ ạ ạ ạ ộ , Đo n 58 đ n Đo n 61 CMKTNN 4000  ị ủ ủ ể ể c đ y đ  b ng ch ng ki m toán thích h p đ  k t lu n v  n i  Tr ể dung ki m toán và l p d  th o Báo cáo ki m toán, thì Đoàn Ki m toán ph i đ  xu t ti n hành  ệ ư ặ ự ổ b  sung m t s  th  t c ki m toán ti p theo, ho c l a ch n vi c đ a ra ý ki n ki m toán thích  ạ ợ i CMKTNN 1700 ­ Hình thành ý ki n ki m toán  h p v  n i dung ki m toán đó theo quy đ nh t ả   ế và báo cáo ki m toán trong ki m toán tài chính, CMKTNN 1705 ­ Ý ki n ki m toán không ph i ý ki n ch p nh n toàn ph n trong báo cáo ki m toán tài chính, Đo n 80 đ n Đo n 84 CMKTNN  3000 ­ H ng d n ki m toán ho t đ ng ­ H ng d n  ki m toán tuân th  và các quy đ nh khác có liên quan c a Ki m toán nhà n ướ . c

ậ ự ả ể 4. L p d  th o Báo cáo ki m toán

ố ệ ả ổ ể ợ ưở ậ ự ả ể ng đoàn ki m toán l p d  th o ơ ở ế Trên c  s  k t qu  t ng h p tình hình, s  li u ki m toán, Tr ể Báo cáo ki m toán.

ự ị ể ướ ầ ổ ể ng ả ả ẫ ơ ả ể ẩ ệ ố ạ ả Báo cáo ki m toán ph i b o đ m các yêu c u chung quy đ nh t i H  th ng chu n m c Ki m  ườ ể ướ ủ ị c và theo m u quy đ nh c a T ng Ki m toán nhà n toán nhà n c. Báo cáo ki m toán th ộ ữ ồ g m nh ng n i dung c  b n sau:

ề ơ ị ượ ủ ơ ị ượ ệ ể ề ộ c ki m toán; trong đó có n i dung v  "Trách nhi m c a đ n v  đ c ể a) Thông tin v  đ n v  đ ki m toán".

ơ ở ậ ể ể ế ể ạ ứ ệ ủ ể ể ồ ướ ượ ự ế ể ể ằ ề ộ b) Khái quát v  cu c ki m toán; c  s  l p báo cáo ki m toán, căn c  hình thành ý ki n ki m  ả toán (bao g m c  tiêu chí ki m toán), trong đó có đo n nêu trách nhi m c a ki m toán viên; nêu  ệ rõ r ng công vi c ki m toán đã đ ẩ c ti n hành theo các chu n m c ki m toán nhà n c.

ề ầ ề ế ể ế ấ ấ ạ ấ c) Ý ki n ki m toán; các v n đ  c n nh n m nh và các v n đ  khác (n u có).

ế ế ế ậ ộ ị d) Các k t lu n, ki n ngh  và các n i dung khác (n u có).

ụ ể ế ế đ) Các thuy t minh, ph  bi u (n u có).

ộ ể ứ ữ ự ể ệ ả ấ ị e) Các n i dung theo th  th c văn b n: ch  ký, đóng d u, ngày ký báo cáo ki m toán th c hi n  theo quy đ nh.

ả ể ụ ộ ọ ẫ ể ủ ạ ề ậ ộ ạ ể ự ệ ố ủ ượ ng d n v  l p báo cáo ki m toán đã đ ế ể ể ế ể ầ ấ ể ạ ấ ả ấ ế ề ấ ề ể ậ ạ ữ ệ ươ ứ ủ ệ ể ấ ng  ng và báo cáo tài chính so sánh, trách nhi m c a ki m toán ướ ế ể ư   c liên quan đ n các thông tin khác trong ki m toán tài chính; CMKTNN 1800 ­ L u ý ổ ề ậ ượ ậ ể ụ ư ẻ c l p theo khuôn kh  v  l p và trình bày báo cáo tài chính   và khi ả ặ ả ể ậ ạ ể ư ướ ạ ộ ạ ạ ướ ể ạ ẫ ẫ

ậ ự ả ộ ụ ể L p d  th o Báo cáo ki m toán ph i xem xét m c tiêu và lo i hình ki m toán áp d ng c a cu c  ướ ể c quy  ki m toán đ  l a ch n tuân th  các n i dung h ể ư ợ ị đ nh t i H  th ng CMKTNN m t cách phù h p, nh : CMKTNN 1700 ­ Hình thành ý ki n ki m  toán và báo cáo ki m toán trong ki m toán tài chính; CMKTNN 1705 ­ Ý ki n ki m toán không  ph i ý ki n ch p nh n toàn ph n trong báo cáo ki m toán tài chính; CMKTNN 1706 ­ Đo n  "V n đ  c n nh n m nh" và "V n đ  khác" trong báo cáo ki m toán tài chính; CMKTNN 1710 ­ Thông tin so sánh ­ D  li u t viên nhà n khi ki m toán báo cáo tài chính đ ể ệ ặ cho m c đích đ c bi t; CMKTNN 1805 ­ L u ý khi ki m toán báo cáo tài chính riêng l ụ ụ ể ủ ế ố , tài kho n ho c kho n m c c  th  c a báo cáo tài chính; CMKTNN 1600 ­  ki m toán các y u t ế L u ý khi ki m toán báo cáo tài chính t p đoàn; Đo n 88 đ n Đo n 111 CMKTNN 3000 ­  ể ế H ng d n ki m toán ho t đ ng; Đo n 67 đ n Đo n 88 CMKTNN 4000 ­ H ng d n ki m  toán tuân th . ủ

ế ể ả ậ ấ 5. Th o lu n, l y ý ki n thành viên Đoàn ki m toán

ả ưở ể ấ ủ ế ậ ng đoàn t ch c th o lu n trong Đoàn ki m toán đ  l y ý ki n tham gia c a các thành viên ể ổ ứ ề ể ậ ế ế ậ ị ự ả ể ể ỉ ủ ế ế ể ệ ể ể ả Tr Đoàn ki m toán v  đánh giá, nh n xét, k t lu n và ki n ngh  trong d  th o Báo cáo ki m toán;  ự xem xét, ti p thu các ý ki n đóng góp c a các thành viên trong Đoàn ki m toán, hoàn ch nh d   ưở th o Báo cáo ki m toán đ  trình Ki m toán tr ng xét duy t.

ậ ả ề ự ả ể c l p thành biên ướ ế ề ế ể ủ ể ệ Vi c th o lu n trong Đoàn ki m toán v  d  th o Báo cáo ki m toán ph i đ ẫ ể ủ ả b n theo m u quy đ nh c a T ng Ki m toán nhà n ế ế ớ v i ý ki n k t lu n c a Tr ế ổ ứ theo Quy ch  t ể ị ổ c. Trong tr ưở ậ ủ ng đoàn thì Ki m toán viên nhà n ạ ộ  ch c và ho t đ ng c a Đoàn Ki m toán nhà n ả ượ ậ ườ ợ ng h p còn có các ý ki n khác  ướ ượ ả ư c đ c quy n b o l u ý ki n  ướ c.

ệ ự ả ể ề Đi u 32. Xét duy t D  th o Báo cáo ki m toán

ể ưở ệ ự ả ể 1. Ki m toán tr ng xét duy t d  th o báo cáo ki m toán

ể ậ ồ ờ ậ ự ả ng đ ng th i l p d  th o báo cáo  ị ể ử ả ể ể ề ọ ưở ế ử ậ ấ ể ỉ ạ ướ ể ế ưở 1.1. Tr ể   ắ t các v n đ  tr ng tâm v  k t qu  ki m toán, các k t lu n, ki n ngh  ki m toán g i Ki m tóm t ưở toán tr ng đoàn ki m toán l p báo cáo g i Ki m toán tr ề ế ổ ng đ  cùng báo cáo T ng Ki m toán nhà n ế c xem xét cho ý ki n ch  đ o.

ế ả ể ể ủ ơ ự ể ẩ ị ủ ị ủ ị ủ ể ể ơ ộ ả ướ ể ể ổ ứ 1.2. Căn c  vào k t qu  ki m soát c a T  ki m soát ch t l ủ ưở cu c ki m toán, Th  tr th o Báo cáo ki m toán tr ấ ượ ổ ể ng ki m toán c a đ n v  ch  trì  ự ự ộ ng đ n v  ch  trì cu c ki m toán l a ch n nhân s  đ  th m đ nh d   ướ c khi trình T ng Ki m toán nhà n ọ c.

ể ẩ ộ ồ ị N i dung ki m soát, th m đ nh g m:

ả ự ệ ế ể ể c phê ế ệ ề ụ ổ ớ ạ ượ ị ượ ạ ướ ể ổ ể ạ a) K t qu  th c hi n K  ho ch ki m toán t ng quát đã đ ơ ộ i h n, đ n v  đ duy t v  m c tiêu, n i dung, ph m vi, gi c T ng Ki m toán nhà n ờ ạ c ki m toán, th i h n ki m toán,…

ợ ủ ơ ở ứ ể ằ ậ ầ ủ ế ị ể ậ b) Tính đ y đ , thích h p c a các b ng ch ng ki m toán làm c  s  cho các nh n xét, đánh giá,  ế k t lu n và ki n ngh  ki m toán.

ữ ậ ủ ố ệ ả ầ ủ ế ợ ị ể ắ ậ ợ ế ữ ế ị ủ c) Tính đúng đ n, đ y đ  và chính xác c a s  li u; tính h p lý, h p pháp c a nh ng nh n xét,  ủ đánh giá, k t lu n, ki n ngh  và tính kh  thi c a nh ng ki n ngh  ki m toán.

ủ ự ề ể ể ầ ẩ ị

ệ d) Vi c tuân th  các yêu c u v  Báo cáo ki m toán quy đ nh trong chu n m c ki m toán nhà  c.ướ n

ủ ẫ ể ể ặ ợ ề ế ấ ỗ ẽ ả ạ ộ đ) Tuân th  m u Báo cáo ki m toán v  k t c u, n i dung Báo cáo ki m toán; tính h p lý, ch t  i chính t ch  trong trình bày báo cáo, văn ph m và l .

ồ ơ ủ ủ ệ ề ệ ể ộ ị e) Vi c tuân th  quy đ nh v  tài li u, h  s  c a cu c ki m toán.

ậ ượ ộ ả ậ ể ẩ ẩ ị ị ưở B  ph n đ c giao th m đ nh ph i l p báo cáo th m đ nh trình Ki m toán tr ng.

ưở ổ ứ ọ ệ ự ả ể ể 1.3. Ki m toán tr ng t ch c h p xét duy t d  th o Báo cáo ki m toán

ể ệ ả ể ộ ng ph i hoàn thành vi c xét duy t d  th o Báo cáo ki m toán theo quy đ nh. N i ệ ự ả ế ượ ả ả ị ọ c ph n ánh vào biên b n h p xét ưở ả ọ ể ệ ẫ ị ệ ự ả Ki m toán tr ể dung, k t qu  h p xét duy t d  th o Báo cáo ki m toán đ duy t báo cáo ki m toán theo m u quy đ nh.

ậ ủ ế i ưở ể ng đoàn hoàn thi n d  th o báo cáo ki m toán theo k t lu n c a Ki m toán tr ớ ệ ự ả ể ệ ưở ộ ọ ậ ủ ườ ượ ả ư ợ ề ưở ể ế ạ ể ng t ế ế ế ng h p còn có các ý ki n khác v i ý ki n k t  ế ổ ứ  ch c  c quy n b o l u ý ki n theo Quy ch  t ng, thì Tr ạ ộ ủ ể Tr cu c h p xét duy t Báo cáo ki m toán. Trong tr ưở ng Đoàn đ lu n c a Ki m toán tr ướ và ho t đ ng c a Đoàn Ki m toán nhà n c.

ướ ự ả ưở ổ ể ượ ng trình T ng Ki m toán nhà n c d  th o Báo cáo ki m toán đã đ c hoàn ồ ơ ể ỉ ệ ị ể Ki m toán tr ch nh kèm theo các h  s  trình và tài li u có liên quan theo quy đ nh.

ổ ướ ệ ự ả ể 2. T ng Ki m toán nhà n c xét duy t d  th o báo cáo ki m ể  toán

ể ể ổ ổ ể c xét duy t d  th o Báo cáo ki m toán, T ng Ki m toán nhà  ự ả ể ể ơ ị ị ướ ể Đ  giúp T ng Ki m toán nhà n ứ ướ n ệ ự ả ẩ c giao cho các đ n v  có ch c năng ki m soát, th m đ nh d  th o Báo cáo ki m toán.

ụ ể ư ể ộ ị ẩ N i dung ki m soát, th m đ nh c  th  nh  sau:

ế ả ự ạ ộ ọ ớ ạ ị ượ ể ơ i h n ki m toán, đ n v  đ c ế ổ ệ ế ể ể ụ a) K t qu  th c hi n m c tiêu, tr ng y u, n i dung, ph m vi, gi ạ ki m toán trong K  ho ch ki m toán t ng quát.

ủ ữ ế ể ợ ị ệ ớ ủ ế ế ậ ợ ắ ế ị ể ế ậ ậ ể ủ ữ ế ả ả ể   ề b) Vi c tuân th  các quy đ nh chung v  báo cáo ki m toán; tính lôgíc, phù h p gi a k t qu  ki m ậ ữ ị ể toán v i nh n xét, k t lu n, ki n ngh  ki m toán; tính đúng đ n, h p lý c a nh ng ý ki n nh n  xét, đánh giá, k t lu n ki m toán và tính kh  thi c a nh ng ki n ngh  ki m toán.

ị ẩ ủ ậ ậ ợ ị ể ậ ế ả ế ạ ụ ế ể ệ ệ ẫ ả ế ự c) Th m đ nh tính h p pháp c a các nh n xét, đánh giá, k t lu n, ki n ngh  ki m toán trong d   ậ th o Báo cáo ki m toán; vi c vi n d n áp d ng các văn b n quy ph m pháp lu t trong k t lu n,  ị ể ki n ngh  ki m toán.

ữ ả ơ ở ệ ư ể ả ậ ả ị ể ộ ế ầ ế ậ d) Nh ng n i dung c n ph i làm rõ đ  đ m b o c  s  pháp lý cho vi c đ a ra các nh n xét,  đánh giá, k t lu n, ki n ngh  ki m toán.

ể ả ị ầ ủ ế ế ậ ậ ả ổ ị đ) Các k t lu n, ki n ngh  c n b  sung đ  đ m b o đúng quy đ nh c a pháp lu t.

ệ ủ ể ẫ ề ồ ơ ể ạ ộ ể ứ ể e) Vi c tuân th  các quy đ nh v  h  s  ki m toán, m u, th  th c trong vi c l p báo cáo ki m  ủ ủ toán; tuân th  Quy ch  t ị ế ổ ứ  ch c và ho t đ ng c a Đoàn Ki m toán nhà n ệ ậ ướ c.

ệ ủ ế ả ể ử ể ề ẩ ể ủ g) Vi c tuân th  chu n m c, quy trình ki m toán và các x  lý v  chuyên môn c a k t qu  ki m  ạ ả toán ph n ánh t ự i báo cáo ki m toán.

ữ ượ ậ ể ả ả c l p và trình bày  ể ệ ố ể ủ ộ ị ầ ộ ự ẩ ị ủ ậ ị ả h) Nh ng n i dung c n ph i làm rõ đ  đ m b o cho báo cáo ki m toán đ ớ ợ đúng quy đ nh, các n i dung chuyên môn phù h p v i quy đ nh c a H  th ng Chu n m c ki m  toán và các quy đ nh khác c a pháp lu t có liên quan.

ệ ự ả ủ ơ ị ượ ế ấ c ề ể ể Đi u 33. Hoàn thi n d  th o Báo cáo ki m toán, l y ý ki n tham gia c a đ n v  đ ki m toán

ưở ể ỉ ạ ng ch  đ o Tr ể ự ả ổ ể ướ ướ ủ ể ng đoàn ki m toán hoàn ch nh d  th o Báo cáo ki m toán theo  c  y c T ng Ki m toán nhà n ỉ ườ ượ i đ ặ c ho c ng ể ưở ậ ủ ộ ọ ệ ự ả ể 1. Ki m toán tr ế ế ổ ý ki n k t lu n c a T ng Ki m toán nhà n ề ạ i cu c h p xét duy t d  th o Báo cáo ki m toán.  quy n t

ự ả ị ượ ệ ệ ả ử ấ ậ ượ ướ ủ ể c. Sau khi nh n đ ể c ki m  ị ượ c  ể ế ử ị ể ưở ề ấ ổ ng đoàn đ  xu t ý ki n x  lý trình T ng Ki m toán ỉ ạ ng ch  đ o Tr ậ ưở ế ị ướ ơ ế ể 2. D  th o Báo cáo ki m toán hoàn thi n sau xét duy t ph i g i l y ý ki n đ n v  đ ế ủ ơ c ý ki n c a đ n v  đ toán theo quy đ nh c a Lu t Ki m toán nhà n ể ki m toán, Ki m toán tr nhà n c xem xét, quy t đ nh.

ả ể ế ề Đi u 34. Thông báo k t qu  ki m toán

ổ ứ ả ể ượ ch c thông báo k t qu  ki m toán đã đ ộ ọ ổ ế ể ế ộ ế ả ể ẫ ổ ị ể ể ưở c T ng Ki m toán nhà  ng đoàn ki m toán t ả ể ị ượ ệ ớ ơ c ki m toán. N i dung cu c h p thông báo k t qu  ki m toán  c xét duy t v i đ n v  đ ủ ọ ả c ph n ánh vào Biên b n h p thông báo k t qu  ki m toán theo m u quy đ nh c a T ng ướ 1. Tr ướ n ả ượ đ ể Ki m toán nhà n c.

ưở ể ỉ ạ ng ch  đ o Tr ể ể ướ ướ ủ ệ ự ả ng đoàn ki m toán hoàn thi n d  th o Báo cáo ki m toán theo  c  y ặ c ho c ng ớ ơ ưở ậ ủ ị ả ể ổ ể ế ể 2. Ki m toán tr ườ ượ ổ ế ế i đ ý ki n k t lu n c a T ng Ki m toán nhà n ị ượ ề ạ ộ i h i ngh  thông báo k t qu  ki m toán v i đ n v  đ quy n t ể c T ng Ki m toán nhà n c ki m toán.

ể ề Đi u 35. Phát hành Báo cáo ki m toán

ưở ể ể ơ ỉ ướ Báo cáo ki m toán đã hoàn ch nh (qua đ n c ng trình T ng Ki m toán nhà n ợ ổ ả ẩ ố ổ ế ị ể 1. Ki m toán tr ị ầ v  đ u m i t ng h p k t qu  th m đ nh).

ị ề ộ ủ ụ ể ả c phân công rà soát, ki m tra và đ m b o v  n i dung, các th  t c, trình ả ử ể ạ ổ ị ư ượ ể ướ ơ 2. Đ n v  tham m u đ ả ự ậ  l p báo cáo ki m toán đúng quy đ nh; so n th o công văn g i Báo cáo ki m toán trình T ng  t ể Ki m toán nhà n c ký phát hành.

ậ ả ể ạ ơ ế ớ ổ ể ể ế ưở ể ị ể i đ n v  ki m toán chi ti ể ể ợ ưở ng đoàn ki m toán soát xét đ  trình Ki m toán tr t phù h p v i Báo  ng ký ban 3. T  ki m toán l p Thông báo k t qu  ki m toán t cáo ki m toán phát hành, trình Tr hành.

ủ ử ể ể ả ậ ị ờ ướ ướ ị ả ả ệ 4. Vi c phát hành, g i Báo cáo ki m toán ph i đ m b o th i gian theo quy đ nh c a Lu t Ki m  ể toán nhà n ụ ể ủ c và các quy đ nh c  th  c a Ki m toán nhà n c.

ươ Ch ng V

Ị Ể Ậ Ế Ế Ệ Ể Ự THEO DÕI, KI M TRA TH C HI N K T LU N, KI N NGH  KI M TOÁN

ị ể ố ệ ế ế ệ ề ậ ự Đi u 36. Theo dõi, đôn đ c vi c th c hi n k t lu n, ki n ngh  ki m toán

ị ủ ệ ộ ơ ể Đ n v  ch  trì cu c ki m toán có trách nhi m:

ủ ơ ế ậ ị ượ ể c ki m toán ổ ứ ả ồ ị ư ự ự ướ ế ệ ế ­ T  ch c theo dõi tình hình th c hi n k t lu n, ki n ngh  ki m toán c a đ n v  đ ệ ủ (g m c  các ki n ngh  ch a th c hi n c a các năm tr ị ể c);

ị ượ ố ơ ầ ủ ị ờ ế ị ể ự ể ế ệ ậ ­ Đôn đ c các đ n v  đ c ki m toán th c hi n đ y đ , k p th i k t lu n, ki n ngh  ki m toán;

ị ượ ầ ơ ị ể ự ể ệ ế ế ậ ­ Yêu c u đ n v  đ c ki m toán báo cáo tình hình th c hi n k t lu n, ki n ngh  ki m toán;

ể ị ể ủ ự ế ệ c tình hình th c hi n k t lu n, ki n ngh  ki m toán c a các ị ượ ậ ệ ự ể ượ ướ ­ Báo cáo T ng Ki m toán nhà n ạ ể ơ đ n v  đ ổ c ki m toán trong ph m vi đ ế c phân công th c hi n ki m toán

ế ạ ể ề ệ ậ Đi u 37. L p, phê duy t và thông báo k  ho ch ki m tra

ị ủ ệ ơ ộ ể Đ n v  ch  trì cu c ki m toán có trách nhi m:

ậ ế ị ể ự ệ ệ ế ể ế ế ậ ạ ớ ạ ủ ơ ể ­ L p k  ho ch ki m tra vi c th c hi n k t lu n, ki n ngh  ki m toán cùng v i K  ho ch ki m  ị toán năm c a đ n v ;

ị ể ế ế ế ệ ệ ể ậ ạ ớ ơ ị ượ i đ n v  đ c ể ự ­ Thông báo k  ho ch ki m tra vi c th c hi n k t lu n, ki n ngh  ki m toán t ki m tra.

ị ể ự ế ệ ế ế ể ề ậ Đi u 38. Ti n hành ki m tra th c hi n k t lu n, ki n ngh  ki m toán

ứ ế ổ ứ ị ủ ể ể ơ ch c ki m tra đ n v  đ ị ượ ể ộ ờ ế ầ ủ ị ạ ệ ị ể ể ậ ủ ự ế ệ ể ơ Căn c  k  ho ch ki m tra, đ n v  ch  trì cu c ki m toán t c ki m  toán trong vi c th c hi n đ y đ , k p th i k t lu n, ki n ngh  ki m toán c a Ki m toán nhà  cướ n

ị ể ự ể ế ệ ậ ộ ồ ế 1. N i dung ki m tra th c hi n k t lu n, ki n ngh  ki m toán g m:

ể ỉ ạ ệ ệ ể ầ ạ ạ ế ự ủ ề ệ ể ỉ ạ ủ ậ a) Ki m tra vi c lãnh đ o, ch  đ o c a t p th  lãnh đ o, ng ị ể đi u hành th c hi n ki n ngh  ki m toán c a Ki m toán nhà n ườ ứ i đ ng đ u trong vi c ch  đ o,  ướ c.

ả ự ờ ạ ị ể ệ ế ế ế ộ ớ ả ể ế ể ể b) Ki m tra th i h n n p báo cáo k t qu  th c hi n k t lu n, ki n ngh  ki m toán so v i quy  ạ ị đ nh t ậ i Thông báo k t qu  ki m toán và báo cáo ki m toán ;

ể ộ ả ự ế ể ệ ế ề ế c ki m toán (n u có) v  k t qu  th c hi n các k t ị ủ ướ ể ế ậ ị ượ ủ ơ c) Ki m tra n i dung báo cáo c a đ n v  đ c;  lu n, ki n ngh  c a Ki m toán nhà n

ỉ ể ề ệ ử ố ệ ế ổ ế ấ ụ ế ắ ả ỉ ệ ị ể ạ ơ ả ể ế ể ệ ị ượ c ki m toán đã nêu trong Thông báo k t qu  ki m toán và Báo cáo i đ n v  đ ể d) Ki m tra vi c đi u ch nh s  k  toán, báo cáo tài chính, báo cáo quy t toán; vi c x  lý s  li u  ế theo ki n ngh  ki m toán; vi c ch n ch nh, kh c ph c sai sót, y u kém trong công tác qu n lý tài  ế chính k  toán t ki m toán;

ể ả ữ ề ờ ế ế ậ ộ ệ ơ ế ể ự ệ ự ệ ị ể đ) Ki m tra vi c th c hi n k t lu n, ki n ngh  ki m toán v  th i gian, n i dung, k t qu  nh ng  ệ ị ượ c ki m toán đã th c hi n. công vi c mà đ n v  đ

ứ ằ ậ 2 Thu th p b ng ch ng

ằ ị ượ ể ệ ế ậ ế ự ậ ể ậ ể ế ướ ề ế ộ ể ử ụ ế ắ ả ứ ề ệ ề ệ ể ể ể ằ ằ ệ ơ ế ị ự ề ệ ơ ứ c ki m toán đã th c hi n các k t lu n, ki n ngh   Thu th p các b ng ch ng v  vi c đ n v  đ ệ ậ ố ệ ả ả ơ ở ậ ướ ủ c làm c  s  l p biên b n xác nh n s  li u, biên b n ki m tra th c hi n  c a Ki m toán nhà n ạ ề ư ấ ị ể ế c, phi u thu ti n, văn  k t lu n, ki n ngh  ki m toán, nh  gi y n p ti n vào Kho b c Nhà n ị ề ấ ế ỉ ả b n ban hành đ  x  lý, kh c ph c các ki n ngh  v  ch n ch nh công tác qu n lý tài chính, k   ậ ệ ứ toán; b ng ch ng v  vi c ki m đi m trách nhi m t p th , cá nhân; b ng ch ng v  vi c hoàn  thi n c  ch , chính sách…

ậ ố ệ ả ự ị ể ể ệ ế ế ả ậ ả 3. L p biên b n xác nh n s  li u và biên b n ki m tra k t qu  th c hi n ki n ngh  ki m toán

ơ ố ớ ộ ủ ơ ổ ể ự ả ậ ộ ị ể c ki m tra, T  ki m tra l p biên b n  ẫ ị ể ị ượ ế ả ự ệ ế ế ể ậ a) Đ i v i các đ n v  thu c và tr c thu c c a đ n v  đ xác nh n s  li u và k t qu  th c hi n k t lu n, ki n ngh  ki m toán theo m u do Ki m toán nhà ướ n ậ ố ệ ị c quy đ nh.

ị ị ượ c ki m tra, T  ki m tra căn c  vào các biên b n xác nh n s  li u t ộ ể ự ế ạ ơ  t ả ị ượ i đ n v  đ ẫ ổ ể ể ế ự ả ự ủ ế ậ ị ậ ố ệ ạ ứ ể ố ớ ơ i các  b) Đ i v i đ n v  đ ể ậ ộ ơ ả đ n v  thu c, tr c thu c và tình hình ki m tra th c t c ki m tra đ  l p Biên b n  ể ị ể ệ ế ể ki m tra k t qu  th c hi n k t lu n, ki n ngh  ki m toán theo m u quy đ nh c a Ki m toán nhà  c.ướ n

ợ ế ả ự ị ể ổ ế ế ệ ề ậ Đi u 39. Báo cáo t ng h p k t qu  th c hi n k t lu n, ki n ngh  ki m toán

ủ ơ ả ự ị ể ế ệ ế ế ậ ậ ợ ổ ị 1. L p báo cáo t ng h p k t qu  th c hi n k t lu n, ki n ngh  ki m toán c a đ n v

ị ể ự ứ ế ể ả ể ơ ậ ế ệ ổ ế ộ ủ ơ ế ể ị ủ ậ ể ị ể ế ợ ị ẫ ủ ướ ự ệ ế ế ệ ị Căn c  k t qu  ki m tra, báo cáo tình hình th c hi n k t lu n, ki n ngh  ki m toán c a đ n v   ượ ả ả ậ ự c ki m toán, đ n v  ch  trì cu c ki m toán th c hi n t ng h p k t qu , l p báo cáo k t qu   đ ể ki m tra th c hi n k t lu n, ki n ngh  ki m toán theo các quy đ nh và h ng d n c a Ki m toán nhà n c.ướ

ả ự ị ể ủ ệ ế ế ể ế ậ ậ ướ 2. L p báo cáo k t qu  th c hi n k t lu n, ki n ngh  ki m toán c a Ki m toán nhà n c.

ơ ế ộ ị ể ế ệ ế ợ ả ự ướ ượ ể ị ự ệ Đ n v  th c hi n ch  đ  báo cáo t ng h p k t qu  th c hi n ki n ngh  ki m toán hàng năm  ạ trong ph m vi đ ổ c phân công cho Ki m toán nhà n c.

ờ ề ấ ướ ự ể ệ ắ ng m c trong quá trình th c hi n ki m tra ị ủ ơ ị ế ướ ể ẩ K p th i báo cáo c p có th m quy n các khó khăn v ị ki n ngh  c a đ n v  cho Ki m toán nhà n c./.

Ụ Ụ PH  L C 01

Ủ Ế Ủ Ụ Ả Ể ƯỚ Ẫ NG D N N I DUNG TH  T C KI M TOÁN CÁC KHO N M C CH  Y U C A BÁO Ủ Ụ Ộ H CÁO TÀI CHÍNH DOANH NGHI PỆ

Ơ Ở Ẫ Ủ Ế Ủ Ụ Ả Ạ Ệ M c ụ I. PH M VI, C  S  D N LI U VÀ R I RO CÁC KHO N M C CH  Y U

ạ 1. Ph m vi

ớ ạ ề ộ ị ầ ế ể ể ­ Gi ố ơ i h n v  n i dung ki m toán, s  đ n v  c n ti n hành ki m toán.

ộ ế ặ ị ờ ớ ạ i h n v  th i k  ki m toán, xác đ nh rõ niên đ  k  toán (năm tài khóa) ho c kho ng th i  ơ ả ừ ả ự ươ ự ủ ế ­ Gi gian t ng trình, d  án hay công trình xây d ng c  b n. ề ờ ỳ ể ớ ắ ầ  khi b t đ u cho t i khi k t thúc c a ch

ả ả ủ ế ụ ả ợ ể ồ ư ả ế ậ ố ả ­ Ki m toán các kho n m c ch  y u trên báo cáo tài chính (BCTC) nh  tài s n, n  ph i tr ,  ấ ố ngu n v n, doanh thu, thu nh p, giá v n, chi phí, thu ... và giá thành s n xu t.

ơ ở ẫ ệ ủ ể 2. C  s  d n li u và r i ro ki m toán

ệ ữ ố ư ồ ạ ụ ể ả ậ ­ Tính hi n h u: s  d  các kho n m c ghi nh n có th  không t n t i;

ầ ủ ụ ể ượ ả ­ Tính đ y đ : các kho n m c có th  không đ ầ ủ c ghi chép đ y đ ;

ụ ả ượ ậ ộ ­ Tính chính xác: các kho n m c không đ c ghi nh n m t cách chính xác;

ụ ả ỳ ượ ỳ ế ậ ­ Tính đúng k : Các kho n m c không đ c ghi nh n đúng k  k  toán;

ụ ụ ả ể ượ c đánh ể ể ự ượ ệ ượ ơ ị ả ­ Đánh giá: Các kho n m c có th  không đ ầ giá cao h n giá tr  thu n có th  th c hi n đ c đánh giá đúng. Các kho n m c có th  đ c;

ạ ụ ể ả ượ ạ ợ c phân lo i và trình bày h p lý trên ­ Phân lo i, trình bày: Các kho n m c có th  không đ BCTC;

ở ữ ụ ề ể ề ể ệ ặ ­ Quy n và nghĩa v : doanh nghi p có th  không s  h u ho c không có quy n ki m soát.

Ể Ộ Ố Ủ Ụ Ủ Ế Ụ Ả Ể Ụ M c ụ II. CÁC TH  T C KI M TOÁN C  TH  M T S  KHO N M C CH  Y U

ầ ư ể ả 1. Ki m toán các kho n đ u t tài chính

ệ ố ộ ộ ể a) Đánh giá h  th ng ki m soát n i b

ệ ố ữ ế ổ ợ ế ­ Đánh giá vi c đ i chi u gi a các báo cáo chi ti t, báo cáo t ng h p;

ầ ư ứ ự ắ ạ ọ ể  ch ng khoán ng n h n, l a ch n ngân hàng đ ế ị ế ệ ệ ­ Đánh giá vi c phê duy t các Quy t đ nh đ u t ầ ư ỳ ạ ử ề g i ti n có k  h n, đ u t trái phi u.

ệ ệ ươ ầ ư ự ầ ư ỷ ọ ầ ư ­ Đánh giá vi c phê duy t các ph ng án đ u t ; lĩnh v c đ u t tr ng đ u t ; t .

ủ ụ b) Th  t c phân tích

ữ ị ổ ị ­ Phân tích, so sánh gi a giá tr  danh nghĩa và giá tr  ghi s .

ệ ữ ậ ừ ạ ộ ầ ư ớ ầ ư ả ố ị ­ Phân tích m i quan h  gi a thu nh p t ho t đ ng đ u t v i giá tr  các kho n đ u t .

ủ ụ ế ể c) Th  t c ki m soát chi ti t

ạ ủ ầ ư ự ể ả ­ Ki m tra, xem xét s  trình bày và phân lo i c a các kho n đ u t .

ề ở ữ ố ớ ầ ư ể ả ­ Ki m tra, xem xét quy n s  h u đ i v i các kho n đ u t ;

ố ớ ầ ư ả (K ể i m toán viên ầ c n đánh giá riêng v ề các ể ả ­ Ki m tra vi c đ nh giá đ i v i các kho n đ u t ơ ở kho n đ u t ầ ư đ  có c  s  so sánh ệ ị ể );

ầ ư ệ ể ề ẩ ả ­ Ki m tra th m quy n phê duy t các kho n đ u t ;

ậ ự ầ ư ừ ệ ể ả ả ­ Ki m tra vi c trích l p d  phòng gi m giá cho t ng kho n đ u t ;

ơ ấ ự ­ Phân tích, đánh giá c  c u (lĩnh v c, ngành ngh , t ề ỷ ệ ố  l v n góp…);

ầ ư ệ ả ả ủ ­ Đánh giá hi u qu  c a các kho n đ u t ;

ầ ư ệ ố ­ Đánh giá vi c thoái v n đ u t ;

ể ế ồ ơ ự ủ ụ ủ ầ ư ­ Ki m tra chi ti t h  s , trình t , th  t c c a quá trình đ u t ;

ộ ố ư ầ ư ể ả ­ M t s  l u ý khác khi ki m toán các kho n đ u t tài chính:

ầ ư ế ượ ả ợ ớ ể ủ ế ạ ạ tài chính ph i phù h p v i chi n l c, quy ho ch, k  ho ch phát tri n c a doanh + Đ u t nghi p.ệ

ầ ư ả ả ả ả ệ ể ắ ả ố tài chính ph i đ m b o nguyên t c hi u qu , b o toàn và phát tri n v n, tăng thu + Đ u t nh p.ậ

ử ụ ầ ư ố ạ ộ ự ề ộ + S  d ng v n đ u t vào các ho t đ ng trong các lĩnh v c thu c ngành ngh  kinh doanh chính.

ứ ầ ư ổ ệ ị + T ng m c đ u t ra ngoài doanh nghi p không đ ượ ượ c v ứ ố t quá m c v n theo t ỷ ệ  l quy đ nh.

ổ ả ỹ ầ ư ứ ượ ể ố ầ c góp v n ho c mua c  ph n t ệ  m o hi m, qu  đ u t ủ  ch ng ặ ầ ư ứ ặ ố ế + Tham gia góp v n mua c  ph n có liên quan đ n m i quan h  gia đình ph i tuân th  theo quy  ỹ ầ ư ạ ầ ạ ố ị đ nh; không đ i Qu  đ u t khoán ho c công ty đ u t ổ  ch ng khoán.

ủ ủ ế ấ ị ệ ầ ư ả  ra ngoài công ty liên quan đ n đ t đai ph i tuân th  các quy đ nh c a pháp lu t v ậ ề + Vi c đ u t ấ đ t đai.

ượ ườ ể ầ ố ng h p không đ ế ầ ư ầ ư ợ ị ư  theo quy đ nh nh : công ty con đ u t ệ ổ ợ ẹ ổ ầ ầ ậ ố ổ ố ớ c tham gia góp v n, các ki m toán viên c n đánh  vào công ty m ; công ty con cùng   h p ệ + Ngoài vi c xem xét các tr ệ ạ giá vi c h n ch  đ u t ẹ công ty m  góp v n thành l p doanh nghi p m i; góp v n mua c  ph n khi c  ph n hóa t ẹ Công ty m  ­ công ty con, v.v...

ộ ươ ể d) N i dung, ph ng pháp ki m toán

ụ ụ ồ ơ ệ ể ấ ầ Yêu c u cung c p h  s  tài li u ph c v  cho ki m toán:

ổ ế ổ ế ­ S  cái và các s  k  toán chi ti t.

ế ả ố ố ủ ả t ph n ánh s  đ u năm, phát sinh tăng, gi m trong năm, s  cu i năm c a các ầ ư ả ả ­ B ng kê chi ti kho n đ u t ố ầ  tài chính trong năm.

ơ ở ể ậ ự ầ ư ả ả ả ­ B ng tính và c  s  đ  ghi nh n d  phòng gi m giá cho các kho n đ u t tài chính.

ồ ơ ầ ư ề ả ợ ồ ạ ắ ạ ­ Các h p đ ng, h  s  pháp lý v  các kho n đ u t tài chính ng n h n, dài h n.

ứ ừ ế ầ ư ả ạ ạ ắ ­ Các ch ng t ế  k  toán liên quan đ n các kho n đ u t tài chính ng n h n, dài h n.

ươ ể Ph ng pháp ki m toán:

ầ ư ạ ự Đánh giá th c tr ng đ u t tài chính:

ầ ư ơ ấ ả ề ơ ấ ự ố theo lĩnh v c ngành, ngh ; c  c u theo t ỷ ệ  l góp v n (Công ế ­ Đánh giá c  c u các kho n đ u t ty con, công ty liên k t, công ty khác).

ầ ư ự ề vào các lĩnh v c, đ u t ra ngoài ngành ngh  kinh doanh ệ ệ ầ ư ­ Đánh giá vi c doanh nghi p đ u t chính, vi c đ u t ệ ượ ỷ ệ t t ầ ư  hay không? có v l

ợ ả ả ể ợ ả 2. Ki m toán n  ph i thu, n  ph i tr

ệ ố ộ ộ ể a) Đánh giá h  th ng ki m soát n i b

ạ ứ ợ ụ ạ ả ứ tín d ng, h n m c n ; quy trình qu n lý ghi ả ố ế ư ề h n m c  ị ­ Đánh giá các quy đ nh, quy ch  nh  v   ợ ế chép và đ i chi u các kho n n .

ổ ợ ổ ợ ­ Đánh giá các báo cáo tu i n  và phân tích tu i n ;

ự ả ợ ­ Đánh giá chính sách d  phòng n  ph i thu khó đòi.

ộ ộ ố ớ ệ ố ư ể ­ Đánh giá h  th ng ki m soát n i b  đ i v i quá trình mua hàng, bán hàng ch a thanh toán.

ệ ố ả ợ ả ả ế ­ Đánh giá vi c đ i chi u n  ph i thu, ph i tr .

ủ ụ b) Th  t c phân tích

ỷ ệ ự ợ ­ So sánh t ổ  d  phòng n  khó đòi trên t ng doanh thu qua các năm; l

ỷ ệ ự ả ả ố ợ ­ So sánh t ổ  d  phòng n  khó đòi trên t ng s  các kho n ph i thu; l

ả ả ố ề ả ả ớ ư ượ ờ c thanh toán trong th i gian ­ Phân tích các kho n ph i thu, ph i tr  có s  ti n quá l n, ch a đ dài.

ủ ụ ể ế c) Các th  t c ki m soát chi ti t

ấ ủ ồ ơ ụ ụ ể ệ ầ * Yêu c u cung c p đ  h  s  tài li u ph c v  cho ki m toán:

ổ ế ả ả ườ ả t theo dõi n  ph i thu khách hàng, ph i tr  ng ả ả i bán, ph i tr  khác, các ổ ế ứ ả ợ ợ + S  cái và các s  chi ti ừ ố biên b n đ i chi u n  và các ch ng t có liên quan.

ố ượ ả ng, n i dung ph i thu, t s  d  tài kho n ph i thu khách hàng theo t ng đ i t ạ ả ả ả ả ừ ầ ộ ề ế ợ ả t ph i thu ng n h n và ph i thu dài h n. B ng kê này c n có thông tin v  các kho n n ả ặ ả ồ ế ố ư ả + B ng kê chi ti ạ ắ chi ti khó đòi ho c không có kh  năng thu h i.

ổ ợ ủ ả ả ả ợ + B ng phân tích tu i n  c a các kho n n  ph i thu khách hàng.

ợ ạ ư ế ả ậ ố ế + Các th  xác nh n, biên b n đ i chi u công n  t i ngày k t thúc năm tài chính

ả ậ ế ị ế ừ ả ấ t kh u, gi m giá trong t ng + Các chính sách, quy đ nh có liên quan đ n bán hàng tr  ch m, chi giai đo n.ạ

ả ế ả ả ả + B ng kê chi ti t các công trình còn ph i thu/ph i tr

ề ế ặ ớ ổ ị + Các giao d ch v  bán ho c trao đ i hàng v i các bên liên quan (n u có).

ươ ể * Ph ng pháp ki m toán:

ế ố ư ữ ớ ổ ổ ợ ố ế ­ Đ i chi u s  d  gi a báo cáo t ng h p v i s  chi ti t.

ậ ố ư ặ ế ả ố ợ ­ Xác nh n s  d  ho c xem xét biên b n đ i chi u n .

ố ế ứ ừ ớ ế ợ ố ả ợ ặ  ti n m t, ch ng t ngân hàng v i chi ti ế t n . Đ i chi u n  ph i thu ừ ề ả ả ớ ợ ứ ­ Đ i chi u các ch ng t ớ v i doanh thu, n  ph i tr  v i chi phí.

ệ ụ ử ư ư ể ổ ­ Ki m tra nghi p v  hàng đã bán nh ng ch a ghi s , hàng g i bán.

ợ ằ ạ ệ ổ ố ư ạ ệ ệ ể ươ ể . Ki m tra vi c chuy n đ i s  d  ngo i t , ph ng ử ệ ỷ ả ạ ­ Đánh giá l pháp x  lý chênh l ch t i các kho n n  b ng ngo i t  giá.

ể ị ả ạ ả ả ả i hay các bút toán ghi gi m doanh thu, các kho n tr ố ế ậ ệ ụ ­ Ki m tra các nghi p v  hàng bán b  tr  l ả ợ n  sau ngày l p b ng cân đ i k  toán;

ể ệ ụ ặ ầ ỹ ề ủ ổ ộ ố ậ ố ố ả ấ ­ Ki m tra m t s  nghi p v  thanh toán trên gi y báo có c a ngân hàng và s  qu  ti n m t đ u  ỳ k  và sau ngày l p b ng cân đ i s  phát sinh.

ể ả ả ượ ợ ­ Ki m tra các kho n ph i thu đ c xóa n  trong năm.

ự ể ả ả ợ ­ Ki m tra d  phòng các kho n n  ph i thu khó đòi.

ể ừ ứ ả ả ố ế ợ t n  ph i thu khác và đ i chi u v i ch ng t ằ ả ớ ả , hóa  ư ế ợ ớ ả ữ ế ệ ả ậ ợ ố ố ­ Ki m tra các kho n ph i thu rà soát chi ti ơ đ n g c; đ i chi u v i b n xác nh n n  nh m phát hi n nh ng kho n n  ph i thu khác nh ng

ượ ả ả ự ế ư ữ ả ặ ả không thu đ c ho c không ph i thu ai; nh ng kho n ph i tr  khác nh ng th c t không ự ế th c t ả ả ph i tr  ai.

ồ ể 2.3. Ki m toán hàng t n kho

ệ ố ộ ộ ể a) Đánh giá h  th ng ki m soát n i b

ế ề ủ ế ạ ể * Hi u bi t v  các khía c nh kinh doanh ch  y u

ậ ệ ề ồ ọ ồ ụ ụ ẩ ạ ở ­ Thông tin v  hàng t n kho, các lo i hàng t n kho quan tr ng phân theo nguyên v t li u, d   ụ dang, thành ph m, công c  d ng c ;

ệ ạ ủ ồ ứ ế ạ ­ Các thông tin liên quan đ n kho ch a hàng, tình tr ng hi n t i c a hàng t n kho;

ấ ồ ụ ủ ­ Tính ch t mùa v  c a hàng t n kho;

ấ ủ ề ả ệ ố ả ưở ớ nh h ng t i kh ả ở ộ ấ ả ấ ự ả ­ Các thông tin v  s n xu t, năng l c s n xu t c a doanh nghi p, các nhân t năng m  r ng và duy trì s n xu t;

ừ ố ả ế ẩ ấ ặ ầ ờ khi đ t hàng đ n xu t hàng, s  s n ph m và bán ấ ơ ­ Quy mô và t n su t đ n hàng, th i gian t thành ph m;ẩ

ế ề ế ể * Hi u bi t v  các chính sách k  toán

ươ ế ồ ­ Ph ng pháp k  toán và tính giá hàng t n kho;

ư ỷ ệ ướ ự ả l hoàn thành, c tính d  phòng gi m giá ử ụ ả ở ướ ­ Các  ồ hàng t n kho, ế c tính k  toán s  d ng và xét đoán nh  t ẩ ướ c tính s n ph m d  dang;

ủ ụ ắ ồ ộ ­ Các th  t c chia c t niên đ  cho hàng t n kho;

ươ ươ ả ổ ng pháp tính giá thành, ph ng pháp phân b  chi phí nhân công và chi phí qu n lý chung, ụ ụ ­ Ph các ghi chép ph c v  quá trình tính giá thành;

ế ộ ế ụ ủ ự ế ẩ ớ ị ợ ­ So sánh chính sách k  toán áp d ng có phù h p v i quy đ nh c a chu n m c, ch  đ  k  toán;

ượ ụ ế ế ấ ổ ướ ế c tính k ượ c áp d ng nh t quán, các thay đ i chính sách k  toán và  ợ ­ Chính sách k  toán có đ toán có đ c trình bày phù h p;...

ộ ộ ố ớ ể ậ * Đánh giá ki m soát n i b  đ i v i quá trình mua hàng, nh p kho

ẩ ủ ơ ự ử ặ ­ Đánh giá quá trình x  lý, s  phê chu n c a đ n đ t mua hàng;

ự ộ ậ ủ ủ ụ ậ ớ ­ Đánh giá th  t c nh n hàng, s  đ c l p c a nhân viên mua hàng v i nhân viên kho và nhân viên ế k  toán kho hàng,...

ệ ổ ứ ể ậ ­ Đánh giá vi c t ậ  ch c ki m nh n hàng nh p;

ứ ệ ể ậ ừ ­ Đánh giá quy trình nh p kho và vi c luân chuy n ch ng t mua hàng;

ủ ụ ể ặ ậ ơ ậ ậ ệ ữ ỏ ượ ể ế   ­ Th  t c trong khi nh n: Ch  ký ngày tháng khi nh n; Có ki m tra đ n đ t hàng không. Có đ m ạ l i không; Nguyên v t li u h ng có đ c ki m tra không...

ể ả ồ ộ ộ ố ớ * Đánh giá ki m soát n i b  đ i v i qu n lý hàng t n kho

ả ả ắ ễ ể ườ ự ủ ệ ố i th  kho có năng l c, ồ i b o v  hàng t n kho. Ng ệ t không. Ai là ng ượ ệ ệ ­ Đánh giá công tác t ộ ệ ố h  th ng ch ng tr m t trách nhi m không. Các báo cáo có đ ổ ứ  ch c, b o qu n hàng t n kho: Có ngăn n p, d  ki m kê và an toàn không,  ồ ườ ả ố c phê duy t không và ký duy t không;...

ệ ố ớ ử ữ ồ ườ ồ ế ị ấ ượ ề ẩ ồ ờ i quy t đ nh cu i cùng v  hàng kém ch t l i th i: Nh ng chính sách đ i v i x  lý hàng t n kho kém  ng. Hàng t n kho kém ph m ẩ ấ ệ ể ỗ ả ­ Đánh giá vi c qu n lý hàng t n kho l ố ấ ph m ch t. Ai là ng ượ ch t có đ c dán nhãn đ  phân bi t không...

ộ ộ ố ớ ể ể ồ * Đánh giá ki m soát n i b  đ i v i công tác ki m kê hàng t n kho

ườ ế ủ ụ ể ượ ự ệ c th c hi n bao lâu; ệ ậ ể ượ ể ể ữ ậ ­ Đánh giá th  t c ki m kê: Ai là ng ủ ụ Nh ng th  t c nào đ i ti n hành ki m kê; Ki m kê đ ả c làm; Vi c l p Biên b n ki m kê và ký nh n;..

ế ắ ỗ ồ ồ ng pháp ki m kê: S p x p hàng t n kho, hàng t n kho l ờ i th i có đ c gi tách ị ư ế ượ ử ể ệ ở ữ c ki m kê và tính giá tr  nh  th  nào; Công ty có hàng g i bán ể ượ ử ư ế ệ ả ươ ­ Đánh giá ph ẩ ả bi t. S n ph m d  dang đ không; Vi c qu n lý hàng g i bán nh  th  nào;...

ộ ộ ố ớ ể ấ * Đánh giá ki m soát n i b  đ i v i quá trình xu t kho

ự ủ ụ ­ Đánh giá trình t ấ , th  t c xu t kho hàng.

ủ ộ ệ ơ ệ ể ậ ậ ả ổ ổ ­ Đánh giá vi c theo dõi ghi s  nh t ký hàng chuy n ra ngoài c ng c a b  ph n b o v  c  quan.

ệ ả ở ề ơ ở ậ ạ ầ ườ ấ  kho v  c  s  v t ch t, h  t ng (nhà kho, t ng rào, thi ế ị t b ệ ả ­ Kh o sát quá trình b o v  hàng  ả b o v ...).

ệ ấ ượ ậ ấ ng hàng nh p, xu t kho, quy trình làm ắ ủ ộ ể ậ ệ ậ ọ ­ Đánh giá vi c tôn tr ng nguyên t c ki m tra ch t l ấ ượ vi c và xác nh n ch t l ng c a b  ph n KCS.

ộ ậ ả ớ ườ ậ i giao hàng, nh n hàng và nhân ườ ả ộ ậ ữ ặ ữ ế ườ ớ ườ i s n xu t, ng i giao hàng v i ng i ký xác ả ậ ủ ­ Đánh giá tính đ c l p gi a th  kho qu n lý kho hàng v i ng ấ viên k  toán kho hàng, ho c tính đ c l p gi a ng nh n vào biên b n KCS.

ủ ụ b) Th  t c phân tích

ỷ ệ ố ư ớ ỳ ướ ồ ạ ừ ự ả ư ầ ưở s  d  hàng t n kho so v i k  tr l ả c. (L u ý: c n ph i lo i tr  s   nh h ủ ng c a ế ­ So sánh t ộ bi n đ ng giá).

ả ư ộ ớ ỳ ướ ữ ỳ ủ ồ ổ tr ng c a hàng t n kho trên t ng tài s n l u đ ng gi a k  này so v i k  tr c xem ỷ ọ ­ So sánh t ớ ộ ế có bi n đ ng l n nào không.

ệ ố ớ ồ ỳ ỳ ướ ớ ệ ố c. So v i h  s  quay vòng hàng ủ ­ So sánh h  s  quay vòng hàng t n kho k  này so v i các k  tr ồ t n kho bình quân c a ngành

ự ế ớ ị ồ ­ So sánh hàng t n kho tiêu hao th c t ứ  v i đ nh m c

ự ế ủ ế ấ ộ ộ ­ Xem xét s  bi n đ ng c a hàng mua, hàng xu t qua các tháng và tìm nguyên nhân đ t bi n.

ể ử ụ ủ ụ ướ ố ư ồ Ngoài ra có th  s  d ng th  t c phân tích xu h ng s  d  hàng t n kho.

ể ế c) Ki m tra chi ti ồ t hàng t n kho

ể ỳ ệ ụ * Ki m tra các nghi p v  mua hàng trong k

ể ệ ụ ệ ụ ỳ ố ế ậ ọ ẫ ứ ừ ớ ổ ­ Ki m tra ch n m u các nghi p v  mua hàng nh p kho trong k , đ i chi u nghi p v  ghi trên  S  Cái v i các ch ng t liên quan;

ổ ế ế ể ồ ứ ứ ấ nh p, xu t kho, s  k  toán chi ti t hàng t n kho đ  xem xét ấ ­ Căn c  vào các hóa đ n, ch ng t tính đ y đ  c a s  l ừ ậ ơ ậ ầ ủ ủ ố ượ ng hàng nh p, xu t kho;

ộ ố ư ­ M t s  l u ý trong quá trình mua hàng:

ể ề ế ị ậ ư ế ộ ầ ố ượ ế ị ứ ệ ợ + Ki m tra xem có quy ch , quy đ nh v  mua bán hàng hóa không, quy trình mua hàng có ch t  ẽ ch , đúng ch  đ , có đ u th u, chào giá c nh tranh không? Hàng hóa, v t t ơ ở ủ ồ ơ h  s , ch ng t ấ ạ ừ ợ ệ  h p l  không? C  s  c a vi c quy t đ nh s  l ặ ầ ủ  mua vào có đ y đ   ả ng và giá c  có h p lý không;

ầ ỳ ả ứ ấ ả ợ c tính nhu c u: Ph i căn c  vào k  ho ch chu k  s n xu t kinh doanh và phù h p v i ấ ừ ế ệ ậ ướ ạ ế ả ộ ự ệ ạ ạ ơ ở ậ ự ả ụ ả ủ ầ ẩ ế ớ ệ ướ ạ + Vi c  ặ ậ ệ ể đ c đi m tính ch t t ng lo i nguyên nhiên v t li u, hàng hóa (đánh giá vi c l p k  ho ch s n  ế ấ c, d  báo bi n đ ng  xu t kinh doanh, xem xét c  s  l p k  ho ch: tình hình th c hi n năm tr ệ ấ ị ườ th  tr ự ng đ u vào, năng l c s n xu t và tiêu th  s n ph m c a doanh nghi p...);

ủ ụ ầ ự ủ ệ ẩ ề ủ    c a quá trình xét duy t, th m quy n c a ệ ệ ị + Vi c xét duy t yêu c u mua: xem xét th  t c, trình t ng ệ ườ i xét duy t có đúng quy đ nh;

ệ ế ế ề ấ ị ườ ng pháp tìm ki m th  tr ạ ươ , ph ầ ế ấ ộ ứ ự ệ ẩ ị ự ng ti m năng,  + Vi c tìm ki m nhà cung c p: xem xét trình t ậ ấ ọ cách th c l a ch n nhà cung c p (ti n hành đ u th u, chào giá, chào hàng c nh tranh, l p h i  ồ đ ng duy t giá, th m đ nh giá...);

ọ ự ẩ ấ ả ứ ấ ượ ụ ạ ị ọ ng, xu t x , giá c  c nh tranh và các d ch v  đi kèm. ng, ch ng lo i, ch t l ả ố ượ ệ ề ấ ươ ươ ớ ấ + L a ch n nhà cung c p chính th c: Xem xét tiêu chu n đ  l a ch n nhà cung c p có kh  năng  ấ ứ ủ ả đ m b o s  l ế N u có đi u ki n thì so sánh v i nhà cung c p t ể ự ả ạ ng; ng đ

ượ thì nguyên v t li u, hàng hóa có đ ậ ệ ả ầ ả ầ ấ ả ợ ớ ấ ượ ế ả ả ộ ự ế ấ c cung c p đ y  ng không, có đ m b o và phù h p v i nhu c u s n xu t, + Xem xét trong quá trình mua hàng th c t ủ đ , đúng ti n đ  và đ m b o ch t l kinh doanh không;

ể ỳ ệ ụ ấ * Ki m tra nghi p v  xu t hàng trong k

ố ế ậ ệ ố ượ ượ ạ ng có đ c h ch toán ế ủ ố ượ ­ Đ i chi u và xem xét chi ti ả đúng vào tài kho n chi phí c a đ i t ấ t nguyên v t li u xu t dùng cho các đ i t ng đó không;

ế ế ế ớ s  d ng v i phi u yêu c u s  d ng v t t ậ ư ủ ấ ậ ư ử ụ ặ ầ ử ụ ử ụ ố ự ưở ế ớ ­ Đ i chi u phi u xu t v t t ố ẩ và s  phê chu n; ho c xem xét, đ i chi u v i báo cáo s  d ng v t t ậ ư ủ ộ  c a phân x ậ ử ụ  c a b  ph n s  d ng  ấ ả ng s n xu t;

ố ế ố ệ ớ ố ượ ả ấ ng hàng hóa theo báo cáo s n xu t và chi ả ả ­ Đ i chi u s  li u trên b ng tính giá thành v i s  l ỳ ấ phí s n xu t trong k ;

ặ ử ế ầ ư ậ ử ế ử ồ ặ ả ợ ế ố ượ ừ ậ  v n chuy n, h p đ ng ho c biên b n giao nh n hàng sau ngày k t thúc niên đ  k  toán ả ặ ậ ng hàng g i bán ho c g i th  xác nh n cho bên nh n g i (n u c n) ho c  ộ ế ậ ể ợ ủ ệ ậ ố ­ Đ i chi u s  l ứ ch ng t ể ả đ  đ m b o tính h p lý c a vi c ghi nh n.

ả ế ồ * Kh o sát chi ti ạ t quá trình tính giá và h ch toán hàng t n kho

ể ươ ồ * Ki m tra ph ạ ng pháp tính giá và h ch toán hàng t n kho

ể ấ ậ ố ồ ồ ­ Ki m tra Cân đ i xu t ­ nh p ­ t n hàng t n kho;

ự ế ế ể ố ớ ồ ả ­ Rà soát, đ i chi u v i biên b n ki m kê hàng t n kho th c t ;

ứ ứ ơ ừ ể ậ ­ Căn c  vào hóa đ n ch ng t mua hàng, chi phí phát sinh đ  tính giá hàng nh p kho;

ị ấ ươ ọ ượ ể ậ ị ừ ượ ử ụ ướ ấ ươ ự ng pháp l a ch n đ ng pháp tính giá nào đ c th a nh n đ  tính tr  giá hàng xu t  ụ ậ c s  d ng ví d  nh p tr ấ c, xu t ồ ấ ướ ị ậ ướ ề ­ Xác đ nh rõ ràng, nh t quán ph kho và tr  giá hàng t n kho: Ph c; nh p sau, xu t tr tr c, bình quân gia quy n;

ươ ươ ả ổ ng pháp tính giá thành, ph ng pháp phân b  chi phí nhân công và chi phí qu n lý ị ­ Xác đ nh ph ụ ụ chung, các ghi chép ph c v  quá trình tính giá thành;

ố ế ậ ệ ố ượ ượ ạ ng có đ c h ch toán ế ủ ố ượ ­ Đ i chi u và xem xét chi ti ả đúng vào tài kho n chi phí c a đ i t ấ t nguyên v t li u xu t dùng cho các đ i t ng đó không;

ư ế ả ẩ ở c phân b  vào s n ph m d  dang nh  th  nào. Nhân ư ế ượ ị ổ ứ ượ ­ Chi phí nhân công và chi phí chung đ công đ ổ c theo dõi nh  th  nào. Xác đ nh tiêu th c phân b ;

ế ế ấ ậ ư ử ụ ầ ử ụ s  d ng v i phi u yêu c u s  d ng v t t ớ ế ế ớ ố ử ụ ậ ư ủ ộ ậ ư ủ ậ ử ụ ưở c a b  ph n s  d ng  ả   ng s n c a phân x ố ­ Đ i chi u phi u xu t v t t ặ ẩ ự và s  phê chu n chúng, ho c xem xét, đ i chi u v i báo cáo s  d ng v t t xu t;ấ

ớ ị ố tiêu hao, so sánh đ i chi u v i đ nh m c đã đ ng v t t c ban ể ượ ế ứ ữ ề ị ị ượ ứ ỉ c đi u ch nh trong ở ậ ư ị ố ượ ­ Tính toán và xác đ nh s  l ứ ề ẩ ủ ấ hành c a c p có th m quy n. Đ nh m c chi phí, nh ng đ nh m c có th  đ năm không và b i ai.

ậ ự ể ả ồ * Ki m tra l p d  phòng gi m giá hàng t n kho

ơ ở ủ ể ệ ả ồ ậ ự ­ Ki m tra c  s  c a vi c trích l p d  phòng gi m giá hàng t n kho;

ủ ể ợ ươ ự ụ ế ­ Tìm hi u và đánh giá tính h p lý c a các ph ng pháp tính d  phòng áp d ng (n u có).

ể ự ị ệ ượ ủ ớ ổ ồ ế c c a hàng t n kho. So sánh v i giá trên s  sách k ầ ể ­ Ki m tra giá tr  thu n có th  th c hi n đ toán.

ệ ể ề ả ứ ủ ế ộ ậ ư ả ồ ậ ứ ừ ợ  h p pháp ch ng minh v t t ượ ệ ộ ở ữ ủ ạ ể ồ ố ả ệ ồ

ầ ủ ồ ơ ­ Ki m tra vi c trích l p xem có đúng tuân th  ch  đ  và đ m b o đi u ki n, có đ y đ  h  s   ơ , hàng hóa t n kho thu c s  h u c a doanh  (Có hóa đ n, ch ng t ậ ả ứ ệ nghi p, ch ng minh đ c giá v n hàng t n kho; các Biên b n ki m kê, phân lo i hàng hóa, v t  ậ ự ư ồ ơ ; H  s  trích l p d  phòng gi m giá hàng t n kho; các tài li u khác phát sinh trong quá trình  t ể ki m toán).

ả ố ị ể 4. Ki m toán tài s n c  đ nh

ệ ố ộ ộ ể a) Đánh giá h  th ng ki m soát n i b

ế ề ủ ế ạ ể * Hi u bi t v  các khía c nh kinh doanh ch  y u

ủ ệ ề ạ ả ­ Thông tin v  các lo i tài s n chính c a doanh nghi p;

ả ủ ỷ ọ ệ ạ ả ổ ­ T  tr ng các lo i tài s n trong t ng tài s n c a doanh nghi p;

ả ố ị ề ệ ề ế ủ ệ ế  và quy ch  c a doanh nghi p; Quy ch ả ố ị ẩ ươ ứ ắ ­ Th m quy n mua s m tài s n c  đ nh theo đi u l ph ắ ng th c mua s m tài s n c  đ nh;

ả ố ị ữ ử ế ề ả ị ả ố ị ­ Các quy đ nh khác v  qu n lý tài s n c  đ nh, s a ch a, thay th  tài s n c  đ nh.

ế ề ế ể * Hi u bi t v  các chính sách k  toán

ươ ả ố ị ả ố ị ế ấ ­ Ph ng pháp k  toán tài s n c  đ nh và trích kh u hao tài s n c  đ nh;

ướ ế ư ướ ữ ờ ươ c tính k  toán và xét đoán nh ử ụ c tính th i gian s  d ng h u ích; ph ng pháp phân b ổ ­ Các  vào chi phí kinh doanh.

ủ ự ế ẩ ợ ị ế ộ ế ế ớ ấ ượ ổ c áp d ng nh t quán. Các thay đ i chính sách k  toán và ợ ụ ­ So sánh chính sách k  toán áp d ng có phù h p v i quy đ nh c a Chu n m c, ch  đ  k  toán  ệ hi n hành, chính sách k  toán có đ ế ướ c tính k  toán có đ ế ụ ượ c trình bày phù h p.

ộ ộ ố ớ ệ ụ ể ắ * Đánh giá ki m soát n i b  đ i v i nghi p v  mua s m, thanh lý TSCĐ

ầ ư ệ ề ậ ắ ộ ị ị ­ Đánh giá b  ph n ch u trách nhi m đ  ngh  mua s m/đ u t TSCĐ;

ồ ơ ớ ự ệ ề ắ ­ Đánh giá các h  s  liên quan t i mua s m; S  phê duy t và phân quy n;

ườ ả ố ị ủ ệ ­ Đánh giá tính th ng xuyên c a vi c theo dõi tài s n c  đ nh;

ế ưở ộ ả ấ ng, đ i s n xu t) t theo đ n v  s  d ng (phòng, ban, phân x ả ị ử ụ ả ơ ả ử ụ ặ ệ ­ Đánh giá vi c theo dõi chi ti ho c theo cá nhân s  d ng và b o qu n tài s n;

ữ ệ ắ ấ ị ố ớ ớ ề ầ ẩ ố ợ ị ượ ế ộ ệ ­ Đánh giá nh ng quy đ nh rõ ràng v  mua bán, thanh lý và kh u hao: Đ i v i vi c mua s m,  ủ ự nh ng bán, thanh lý, góp v n… c n đánh giá s  phê chu n và phù h p v i các quy đ nh c a  ch  đ  tài chính hi n hành.

ơ ả ầ ậ ị ủ ự ệ ặ ề ầ ư ơ ả ự ố ớ ự ­ Đ i v i d  án xây d ng c  b n c n đánh giá vi c tuân th  nghiêm ng t các lu t đ nh v  đ u t xây d ng c  b n.

ả ố ị ể ả ấ ả ệ ụ ­ Đánh giá quá trình ki m tra n i b  các nghi p v  tăng, gi m tài s n c  đ nh và có thông tin cho  ả ế phòng k  toán t ộ ộ ệ ụ t c  các nghi p v  tăng, gi m.

ộ ộ ố ớ ể ể ả * Đánh giá ki m soát n i b  đ i v i công tác qu n lý, ki m kê TSCĐ

ấ ị ể ệ ậ ỳ ­ Đánh giá vi c ki m kê v t ch t đ nh k ;

ị ữ ế t. Cách th c l u tr  th  nào. Ai ch u trách ừ ượ ậ ư ệ ậ ệ ư ộ ồ ơ ­ Đánh giá vi c l u b  h  s  cho t ng tài s n riêng bi ườ ả ữ ồ ơ nhi m l u tr . H  s  tài s n có đ ả c c p nh t th ệ ứ ư ng xuyên không.

ủ ụ b) Th  t c phân tích

ả ố ị ấ ổ ổ ­ Phân tích t ng chi phí kh u hao / t ng nguyên giá tài s n c  đ nh;

ả ố ị ấ ổ ế ổ ­ Phân tích t ng kh u hao lũy k  / t ng nguyên giá tài s n c  đ nh;

ả ố ị ữ ớ ử ổ ổ ­ Phân tích t ng chi phí s a ch a l n / t ng nguyên giá tài s n c  đ nh;

ữ ớ ử ớ ổ ướ ­ Phân tích, so sánh t ng chi phí s a ch a l n so v i năm tr c;

ả ố ị ả ượ ị ổ ổ ớ ướ ­ Phân tích, so sánh t ng nguyên giá tài s n c  đ nh / Giá tr  t ng s n l ng v i các năm tr c.

ươ ự ấ ư ấ ấ ng pháp trích kh u hao, nh : Kh u hao ổ ờ ề ấ ờ ỉ ­ Phân tích chi phí kh u hao khi có s  thay đ i ph ấ nhanh, giãn th i gian kh u hao, đi u ch nh th i gian kh u hao...

ủ ụ ế ể c) Th  t c ki m toán chi ti t

ả ố ị ệ ụ ể ể * Ki m toán các nghi p v  tăng tài s n c  đ nh trong năm ki m toán

ủ ủ ệ ệ ớ ợ

ả ố ị ­ Đánh giá tính h p lý c a vi c tăng tài s n c  đ nh so v i công vi c kinh doanh c a doanh  nghi p;ệ

ầ ư ả ố ị ế ậ ấ ố ắ t kê mua s m, đ u t ớ ổ ế , nh p, c p phát…tài s n c  đ nh trong năm và đ i chi u v i s  k ệ ­ Li toán;

ả ố ị ể ể ắ ­ Ki m tra quá trình mua s m, chi phí đ  hình thành tài s n c  đ nh:

ố ớ ơ ủ ữ ể ớ ườ ủ ụ ắ i bán, th  t c mua s m, ắ ả ố ị ả ậ + Đ i v i nh ng TSCĐ mua s m m i: Ki m tra các hóa đ n c a ng các biên b n giao nh n tài s n c  đ nh;

ố ớ ể ừ ể ế ở XDCB d  dang: Ki m tra h  s , b n quy t toán công trình ơ ả ư ự ả + Đ i v i TSCĐ tăng do chuy n t ầ ư đ u t ồ ơ ả ử ụ  xây d ng c  b n hoàn thành; biên b n bàn giao đ a vào s  d ng;

ố ớ ồ ơ ủ ụ ể ề ế ể ể ề ả + Đ i v i TSCĐ tăng do đi u chuy n đ n: Ki m tra h  s , th  t c đi u chuy n, biên b n giao  nh n;ậ

ố ớ ồ ơ ủ ụ ế ể góp v n liên doanh, liên k t: Ki m tra h  s , th  t c giao i t ị ậ ạ ả + Đ i v i TSCĐ tăng do nh n l ả nh n, biên b n đánh giá l ậ ạ ừ ố i giá tr  TSCĐ, biên b n bàn giao;

ể ạ ề ể ả ợ ồ ợ ồ ả ủ ợ   i các h p đ ng thuê tài s n và h p đ ng thuê nhà. Ki m tra các đi u kho n c a h p ­ Ki m tra l ồ đ ng thuê tài chính;

ả ố ị ượ ề ủ ệ ặ ằ c hình thành b ng ti n c a doanh nghi p ho c có ể ả ỏ ả ố ị ể ­ Ki m tra các tài s n c  đ nh vô hình có đ ph i b  chi phí đ  có tài s n c  đ nh đó hay không.

ể ậ ầ ướ c và sau) ệ ổ ả ố ị ệ ụ ­ Ki m tra các nghi p v  tăng tài s n c  đ nh vào g n ngày l p báo cáo tài chính (tr ộ ể đ  xem vi c ghi s  có đúng niên đ  không.

ệ ụ ả ả ố ị ể * Ki m toán các nghi p v  gi m tài s n c  đ nh

ể ế ả ớ ả ố ị ỡ ự ị ế ả ồ ắ ­ Ki m tra tài s n c  đ nh m i xây d ng, mua s m... có thay th  cho các tài s n cũ hay không  (khi thay th , phá d ,... ph i có giá tr  thu h i);

ả ố ị ụ ể ể ể ặ ả ­ Ki m kê c  th  ho c xem xét Biên b n ki m kê các tài s n c  đ nh;

ứ ể ừ ả ­ Ki m tra các ch ng t gi m TSCĐ;

ể ủ ộ ế ị ề ể ề ể ậ ả ề ẩ ố ớ + Đ i v i TSCĐ gi m do đi u chuy n: Ki m tra các quy t đ nh đi u chuy n c a b  ph n có  th m quy n;

ố ớ ượ ể ủ ụ ợ ồ ng bán: Ki m tra th  t c thanh lý, h p đ ng mua bán; ể ề ả + Đ i v i TSCĐ gi m do thanh lý, nh ứ ị ki m tra v  cách th c đ nh giá bán, giá thanh lý TSCĐ

ố ớ ể ả ả ả i, biên b n ị ố ữ ả ậ ặ ỏ ạ ố + Đ i v i TSCĐ gi m do mang đi góp v n liên doanh: Ki m tra biên b n đánh giá l ủ bàn giao ho c th a thu n giá tr  v n góp c a tài s n gi a các bên tham gia liên doanh;

ệ ụ ả ế ấ ổ ế t và ế ậ ổ ­ So sánh kh u hao lũy k  và chi phí liên quan đ n các nghi p v  gi m TSCĐ trong s  chi ti các bút toán trong s  nh t ký;

ạ ố ượ ể ặ ỗ ề i s  lãi (ho c l ) v  thanh lý, nh ổ ớ ố ệ ng bán đ  so sánh v i s  li u ghi chép trên s ­ Tính toán l ế k  toán.

ể ế ố ư ể ế ậ ờ * Ki m tra chi ti t s  d  TSCĐ đ n th i đi m l p BCTC

ứ ố ư ầ ệ ụ ả ể ỳ ể ế ả ị ỳ ­ Căn c  vào s  d  đ u k  và k t qu  ki m toán các nghi p v  tăng, gi m trong k  đ  xác đ nh  ố ư ố ỳ ủ s  d  cu i k  c a TSCĐ.

ế ế ụ ể ả ố ­ So sánh, đ i chi u chi ti ớ t danh m c TSCĐ v i Biên b n ki m kê;

ộ ố ể ố ự ế ế ả ẫ ọ ớ ­ Ch n m u m t s  TSCĐ đ  đ i chi u v i tài s n th c t .

ả ố ị ế ộ ự ể ạ ẩ ị ­ Ki m tra s  phân lo i tài s n c  đ nh theo tiêu chu n ch  đ  quy đ nh;

ế ấ ủ ể ạ ­ Ki m tra tình tr ng th  ch p c a TSCĐ;

ủ ể ạ ờ ­ Ki m tra tình tr ng ch  thanh lý c a TSCĐ;

ể ế ấ * Ki m tra chi ti t tính kh u hao TSCĐ:

ể ươ ấ ừ ụ ấ ấ ờ ­ Ki m tra ph ng pháp kh u hao, t ỷ ệ  l kh u hao, th i gian kh u hao áp d ng cho t ng TSCĐ;

ố ả ằ ử ụ ể ả ư ả ặ ờ ử ụ ấ ế ắ ầ ừ ợ ể ấ ­ Đ i chi u biên b n bàn giao đ a vào s  d ng ho c ng ng s  d ng đ  đ m b o r ng th i  đi m b t đ u tính kh u hao hay thôi tính kh u hao là h p lý.

ể ệ ấ ổ ổ ả ượ ậ ể ả ỳ ả ệ ấ ả ợ ấ c t p h p ậ ử ụ ụ ộ ­ Ki m tra vi c phân b  chi phí kh u hao phát sinh trong k  (phân b  vào chi phí s n xu t chung, chi phí bán hàng, chi phí qu n lý doanh nghi p..) đ  đ m b o chi phí kh u hao đ đúng theo m c đích và b  ph n s  d ng.

ể ả 5. Ki m toán các kho n vay

ệ ố ộ ộ ể a) Đánh giá h  th ng ki m soát n i b

ế ề ủ ế ạ ể * Hi u bi t v  các khía c nh kinh doanh ch  y u

ấ ạ ạ ả ắ ạ ­ Tính ch t các kho n vay (ng n h n, trung h n, dài h n);

ơ ấ ả ố ổ ồ ­ C  c u các kho n vay/ T ng ngu n v n;

ươ ế ả ươ ứ ả ề ­ Ph ạ ng án vay, k  ho ch hoàn tr ; Ph ợ ả ng th c đ m b o ti n vay và n ;

ầ ư ầ ư ụ ụ ­ Chính sách đ u t , m c đích đ u t , m c đích vay;

ớ ổ ứ ế ệ ố ­ Đánh giá vi c đ i chi u v i t ch c, cá nhân cho vay;

ả ượ ủ ự ề ớ ừ ả ợ ị ­ Đánh giá s  tuân th  các đi u kho n đ ồ c quy đ nh trong h p đ ng v i t ng kho n vay.

ế ề ế ể * Hi u bi t v  các chính sách k  toán

ơ ở ậ ả ­ C  s  ghi nh n các kho n vay và chi phí lãi vay;

ướ ế ­ Các ử ụ c tính k  toán s  d ng chi phí lãi vay;

ướ ử ụ ầ ư ủ ế ề ả ậ ­ Các c tính k  toán s  d ng v  thu nh p lãi c a kho n đ u t ;

ế ộ ế ự ụ ế ẩ ớ ợ ị ủ ụ ế ệ ấ ủ ­ So sánh chính sách k  toán áp d ng có phù h p v i quy đ nh c a chu n m c và ch  đ  k  toán  hi n hành; Tính nh t quán c a chính sách k  toán đang áp d ng.

ủ ụ b) Th  t c phân tích

ướ ế ợ ề ớ ồ Phân tích xu h ng k t h p v i phân tích lu ng ti n.

ủ ụ ế ể c) Th  t c ki m toán chi ti t

ề ả ệ ụ * Các kh o sát nghi p v  phát sinh ti n vay

ề ệ ủ ụ ứ ể ẩ ừ ợ ế ướ ­ Ki m tra v  vi c phê chu n th  t c, ch ng t ồ , h p đ ng kh c vay;

ề ố ề ờ ạ ấ ươ ứ ả ế ả ng th c hoàn tr , tài s n th ể ­ Ki m tra, tính toán v  s  ti n vay, lãi su t, th i h n vay, ph ch p...ấ

ổ ế ề ể ạ ả ­ Ki m tra quá trình h ch toán các kho n ti n vay trên s  k  toán;

ả ố ề ể ­ Ki m tra quá trình hoàn tr  v n vay và ti n lãi vay;

ạ ệ ể ổ ­ Ki m tra quá trình quy đ i ngo i t vay;

ệ ụ ề ề ử ệ ụ ề ế ề ặ ớ ố ­ Đ i chi u nghi p v  phát sinh ti n vay v i nghi p v  v  thu, chi ti n m t, ti n g i ngân hàng;

ủ ụ ể ả ­ Ki m tra m c đích c a các kho n vay..

ế ố ư ố ả * Các kh o sát chi ti t s  d  v n vay

ể ủ ố ế ặ ả ậ ầ ủ ố ố ả ế ậ ớ ­ Ki m tra các Biên b n xác nh n, đ i chi u v i ngân hàng, ch  v n vay ho c yêu c u ngân  ế ầ hàng, ch  v n vay xác nh n các kho n vay (n u c n thi t);

ệ ự ớ ộ ướ ả ­ So sánh các kho n vay còn hi u l c v i niên đ  tr c;

ố ề ự ấ ả ả ­ Tính toán lãi vay d a trên lãi su t và s  ti n vay ph i tr ;

ể ư ế ể ậ ả ờ ế ế ậ ố ớ ổ ề ả ­ Ki m tra các kho n ti n vay đã thanh toán và ch a thanh toán đ n th i đi m ngày l p Báo cáo  ợ tài chính so v i Biên b n đ i chi u, xác nh n n  và s  chi ti t;

ổ ế ữ ế ố ế ổ ế ợ ổ ­ Đ i chi u gi a các s  k  toán chi ti t, s  k  toán t ng h p...

ứ ố ừ ớ ổ ả ế ề ế ­ Đ i chi u ch ng t các kho n vay v i s  chi ti t ti n vay;

ệ ỷ ạ ố ư ợ ­ Tính toán chênh l ch t giá do đánh giá l ả ả i s  d  n  vay ph i tr ;

ờ ạ ế ể ả ạ ạ ạ ả ả ủ ừ ể ­ Ki m tra th i h n vay, ngày đ n h n ph i tr  c a t ng kho n vay đ  phân lo i, h ch toán theo ị quy đ nh;

ể ề ệ ử ụ ­ Ki m tra vi c s  d ng ti n vay;

ế ấ ố ề ủ ể ả ầ ­ Ki m tra tính pháp lý c a các tài s n th  ch p và c m c  ti n vay;

ể ả ả ố ỳ ự ề ạ ỳ ố ề ệ ố ế ạ ả ­ Ki m tra vi c tính toán và h ch toán các kho n chi phí ti n lãi trong k , ph i tr  cu i k  d a  ả ợ trên s  ti n g c và k  ho ch tr  n ;

ầ ượ ố ể ­ Ki m tra chi phí lãi vay c n đ ỳ c v n hóa trong k .

ả ả ư ả ố ồ ợ ệ ệ ế ệ ả ả ợ ạ ả ể ­ Ki m tra vi c cân đ i ngu n đ  tr  n , vi c theo dõi các kho n n  ph i tr  (kho n nào  u tiên ả ướ tr  tr ể ả ợ ả ệ c, kho n nào tr  sau), vi c phê duy t k  ho ch tr  n …

ề ươ ể 6. Ki m toán ti n l ng

ệ ố ộ ộ ể a) Đánh giá h  th ng ki m soát n i b

ế ề ủ ế ạ ể * Hi u bi t v  các khía c nh kinh doanh ch  y u

ự ế ả ơ ấ ậ ấ ả ộ ậ ng ( b  ph n tr c ti p s n xu t, b  ph n qu n lý, bán hàng) C  c u chi phí ơ ấ ề ươ ề ươ ­ C  c u ti n l ổ ti n l ộ ng/T ng chi phí;

ờ ụ ủ ả ụ ự ệ ấ ­ Tính th i v  c a s n xu t kinh doanh (ví d : DN Xây d ng, DN D t may,…)

ề ươ ậ ế ị ề ươ ơ ưở ­ Chính sách ghi nh n ti n l ng (quy t đ nh giao đ n giá ti n l ề ng, ti n th ng, …).

ế ề ế ể * Hi u bi t v  các chính sách k  toán

ơ ở ậ ươ ướ ế ­ C  s  ghi nh n chi phí l ng, các ử ụ c tính k  toán s  d ng và xét đoán;

ưở ươ ­ Chính sách th ạ ng ph t, tăng l ng.

ế ộ ế ụ ự ế ẩ ớ ợ ị ủ ụ ệ ế ấ ủ ­ So sánh chính sách k  toán áp d ng có phù h p v i quy đ nh c a chu n m c và ch  đ  k  toán  hi n hành; Tính nh t quán c a chính sách k  toán đang áp d ng.

ộ ộ ố ớ ề ươ ể ệ ả * Đánh giá ki m soát n i b  đ i v i vi c qu n lý ti n l ng

ề ề ươ ị ượ ụ ể ả ị ng đ ứ c c  th  hóa trong đ nh m c chi phí, giá thành s n ụ ư ế ẩ ị ­ Đánh giá các quy đ nh v  ti n l ph m, d ch v  nh  th  nào;

ệ ấ ờ ộ ­ Đánh giá vi c ch m công và theo dõi th i gian lao đ ng;

ố ớ ề ươ ệ ể ả ẩ ậ ẩ ­ Đánh giá vi c ki m tra, nh p kho s n ph m đ i v i chi phí ti n l ả ng theo s n ph m;

ế ả ươ ề ­ Đánh giá v  quy ch  tr  l ả ng, quy trình qu n lý ghi chép;

ỹ ề ươ ệ ế ề ẩ ơ ớ ­ Đánh giá vi c quy t toán qu  ti n l ng v i các c  quan có th m quy n;

ệ ẫ ế ướ ế ẫ ng d n xây d ng, phê duy t qu  l ạ ng k  ho ch và h ệ ng d n vi c quy t ệ ủ ơ ỹ ươ ế ấ ­ Đánh giá vi c h toán qu  l ệ ướ ỹ ươ ự ự ng th c hi n c a c  quan c p trên (n u có)

ủ ụ b) Các th  t c phân tích

ủ ớ ướ ­ Phân tích t ỷ ấ ề ươ  su t ti n l ng / giá thành c a năm nay so v i năm tr c;

ề ươ ế ­ Phân tích xu th  chi phí ti n l ng;

ề ươ ủ ả ạ ủ ụ ệ ẩ ị ­ So sánh t ỷ ệ  l chi phí ti n l ng c a s n ph m, d ch v  cùng lo i c a các doanh nghi p khác;

ỷ ọ ề ươ ư ế ế ể ộ ợ ờ ớ   ồ ơ ng ch a chi đ n th i đi m n p h  s  quy t toán năm có phù h p v i tr ng ti n l ­ Phân tích t ế ộ chính sách, ch  đ  không;

ướ ộ ớ ng năm nay v i năm tr ế ữ ự ế ớ ộ ổ ươ ợ c, hàng tháng trong năm trên  ng, đánh giá tính h p ươ ­ So sánh, phân tích bi n đ ng chi phí l ề ơ ở ế ợ c  s  k t h p v i nh ng bi n đ ng v  nhân s  và chính sách thay đ i l lý;

ề ươ ớ ủ ng bình quân v i niên đ  tr ộ ướ ỷ ệ ề ươ  l ti n l c, t ng trên doanh thu, chi phí c a các ­ So sánh ti n l k .ỳ

ủ ụ ế ể c) Th  t c ki m toán chi ti t

ơ ở ỹ ươ ự ể ế ệ ế ạ ­ Ki m tra c  s  xây d ng và phê duy t quy t toán qu  l ng k  ho ch;

ệ ạ ề ươ ế ể ­ Ki m tra vi c h ch toán k  toán ti n l ng;

ể ổ ươ ữ ả ng gi a b ng l ng và S ổ ề ươ ể ả ả ng và các kho n trích theo l ượ ợ ổ ­ Ki m tra cách phân b  chi phí ti n l ả Cái đ  đ m b o chi phí ti n l ề ươ ng đã đ ươ c phân b  phù h p vào giá thành và chi phí SXKD;

ể ỹ ề ươ ế ả ươ ụ ả ả ng đ m b o đúng m c đích, các quy ch  tr  l ng, th ưở   ng ợ ệ ử ụ ­ Ki m tra vi c s  d ng qu  ti n l ị ớ có phù h p v i quy đ nh;

ứ ể ừ ậ ủ ả ươ ệ ­ Ki m tra ch ng t , ký nh n c a vi c chi tr  l ng;

ỹ ề ươ ể ự ế ệ ậ ­ Ki m tra vi c l p qu  ti n l ng d  phòng (n u có);

ỹ ươ ệ ế ệ ế ể ệ ­ Ki m tra vi c quy t toán và phê duy t quy t toán qu  l ự ng th c hi n.

ể ậ 7. Ki m toán doanh thu, thu nh p

ệ ố ộ ộ ể a) Đánh giá h  th ng ki m soát n i b

ế ề ủ ế ạ ể * Hi u bi t v  các khía c nh kinh doanh ch  y u

ơ ấ ổ ­ C  c u doanh thu/T ng doanh thu;

ươ ứ ẻ ạ ­ Ph ng th c bán hàng (bán buôn, bán l , đ i lý…);

ị ầ ủ ả ứ ộ ụ ứ ộ ạ ụ ạ ẩ ộ ị

­ Th  ph n c a s n ph m, d ch v ; m c đ  c nh tranh Lo i khách hàng và m c đ  ph  thu c  vào khách hàng;

ờ ụ ủ ể ả ụ ẩ ẩ ả ố ị

ả ­ Kênh phân ph i; Tính th i v  c a hàng hóa s n ph m d ch v , kh  năng phát tri n s n ph m  m i;ớ

ế ế ả ấ ạ ­ Chính sách giá bán, chính sách chi t kh u, gi m giá, khuy n m i.

ế ề ế ể * Hi u bi t v  các chính sách k  toán

ơ ở ậ ả ­ C  s  ghi nh n doanh thu, ph i thu;

ướ ế ­ Các ử ụ c tính k  toán s  d ng và xét đoán (t ỷ ệ  l hoàn thành…);

ủ ụ ử ạ ặ ­ Chính sách ho c th  t c g i hàng, hàng bán đ i lý;

ế ộ ế ụ ự ế ẩ ớ ợ ị ụ ủ ệ ế ấ ủ ­ So sánh chính sách k  toán áp d ng có phù h p v i quy đ nh c a chu n m c và ch  đ  k  toán  hi n hành; Tính nh t quán c a chính sách k  toán đang áp d ng.

ộ ộ ố ớ ể ậ ả * Đánh giá ki m soát n i b  đ i v i qu n lý doanh thu, thu nh p

ệ ể ­ Đánh giá các bi n pháp ki m soát quy trình bán hàng;

ề ệ ổ ị ề ­ Đánh giá v  quy đ nh vi c tính ti n và ghi s  doanh thu hàng ngày;

ủ ơ ự ặ ơ ơ ế ế ấ t kh u, t ỷ ệ  l chi t ả ạ ấ ­ Đánh giá s  phê duy t hóa đ n bán hàng, đ n đ t hàng, h y đ n hàng, chi kh u, hàng bán tr  l ệ i,

ẩ ươ ứ ị ươ ứ ướ ậ ể ự ­ Đánh giá s  phê chu n ph ng th c bán hàng ch u, ph ng th c thanh toán, c c v n chuy n;

ứ ề ợ ồ ị ị ế ứ ụ ấ ạ t kh u, h n m c tín d ng ­ Đánh giá v  quy đ nh H p đ ng bán hàng; quy đ nh m c giá, chi không;

ủ ụ b) Th  t c phân tích

ướ ­ Phân tích xu h ng.

ẩ ả ­ Phân tích theo s n ph m.

­ Phân tích theo vùng.

ị ườ ­ Phân tích theo th  tr ng (khách hàng).

ệ ố ­ Phân tích h  s .

ủ ụ ế ể c) Th  t c ki m toán chi ti t

ể * Ki m toán doanh thu bán hàng

ệ ầ ủ ể ề ể ậ ­ Ki m tra đi u ki n c n và đ  đ  ghi nh n doanh thu;

ố ế ứ ớ ừ ệ ẩ ớ ơ phê chu n vi c bán hàng, v i các hóa đ n bán ứ ể ậ ­ Đ i chi u Nh t ký bán hàng v i các ch ng t ừ ậ  v n chuy n; hàng và ch ng t

ố ế ặ ừ ừ ệ ạ ị ụ ớ ụ ư ấ ổ ợ ề ố ượ ủ ớ ế ẩ ả ị ộ   ­ Đ i chi u doanh thu theo t ng khách hàng, ho c t ng lo i hàng hóa d ch v  v i các tài li u đ c ậ l p khác nh : Báo cáo t ng h p doanh thu bán hàng c a phòng bán hàng (tiêu th ), phòng xu t  kh u,…v  s  l ệ i thích chênh l ch l n (n u có). ng, giá tr  và gi

ố ế ạ ớ ờ ạ khai VAT trong năm. Phân lo i doanh thu ế ấ ­ Đ i chi u doanh thu h ch toán v i doanh thu theo t bán hàng có thu  su t khác nhau;

ế ệ ụ ệ ụ ề ợ ớ ố ­ Đ i chi u các nghi p v  phát sinh doanh thu v i các nghi p v  phát sinh n  và thu chi ti n  m t;ặ

ể ả ậ ệ ẩ ấ ị ế ộ ­ Ki m tra ch  đ  bán hàng tr  ch m, vi c giao hàng (quy cách, ph m ch t) và đ nh giá bán hàng ệ ủ c a doanh nghi p;

ể ự ế ả ạ ị ố ộ ượ ạ ả ả ằ ệ ­ Ki m tra vi c xây d ng chính sách bán hàng: chính sách bán ch u, khuy n m i, gi m giá, hoa  ồ c công khai, công b  r ng rãi không? Có đ m b o công b ng  h ng đ i lý... Chính sách có đ ữ gi a các khách hàng không?

ạ ố ệ ề ổ ế ặ ấ ơ i s  li u trên hóa đ n bán hàng ho c hóa đ n kiêm phi u xu t kho v  t ng doanh ơ ạ ệ ằ ­ Tính toán l thu, doanh thu bán hàng b ng ngo i t ...;

ớ ả ủ ệ ế ố ơ ­ Đ i chi u giá bán trên hóa đ n v i b ng giá c a doanh nghi p;

ế ổ ậ ớ ố ơ ­ Đ i chi u s  Nh t ký bán hàng v i các hóa đ n bán hàng;

ố ứ ừ ậ ủ ể ặ ớ ơ  v n chuy n, v i đ n đ t hàng c a ọ ế ố ệ ơ ­ Đ i chi u s  li u trên hóa đ n bán hàng v i các ch ng t ố ượ ề ặ khách hàng v  m t hàng, s  l ớ ng, h  tên khách hàng...

ế ấ ạ ­ Phân lo i doanh thu bán hàng có thu  su t khác nhau;

ứ ổ ừ ậ ể ặ v n chuy n; đ c ủ ệ ụ ụ ớ ầ ỳ ế ụ ệ ố ­ So sánh ngày c a các nghi p v  tiêu th  v i ngày trên s  giao hàng, ch ng t bi ệ ụ t các nghi p v  tiêu th  vào cu i và đ u k  k  toán;

ạ ổ ế ế ậ ổ ớ ộ ­ C ng l ố i các s  Nh t ký bán hàng, đ i chi u v i các s  k  toán.

ạ ộ ể * Ki m toán doanh thu ho t đ ng tài chính

ủ ơ ạ ị ị ạ ộ ­ Xác đ nh các lo i ho t đ ng tài chính c a đ n v ;

ề ờ ể ậ ể ­ Ki m tra v  th i đi m ghi nh n doanh thu;

ố ề ể ượ ạ ­ Ki m tra s  ti n đã đ c h ch toán;

ệ ạ ể ệ ỷ ố ớ ạ ệ ả ố ­ Ki m tra vi c h ch toán chênh l ch t giá đ i v i các kho n phát sinh có g c ngo i t ;

ố ớ ầ ậ ả ả ỳ ề ả ấ ị ệ ư ượ ừ ữ ­ Đ i v i các kho n doanh thu có tính ch t đ nh k  (ti n cho thuê tài s n, lãi cho vay...) c n l p  ể ả b ng kê doanh thu t ng tháng đ  phát hi n nh ng kho n ch a đ c ghi chép.

ể ậ * Ki m toán thu nh p khác

ể ề ệ ậ ậ ­ Ki m tra đi u ki n ghi nh n thu nh p;

ị ủ ả ậ ắ ị ­ Xác đ nh đúng đ n giá tr  c a kho n thu nh p;

ế ậ ả ượ ­ Tìm ki m các kho n thu nh p khác không đ c ghi chép;

ể ề ấ ườ ặ ộ ệ ụ ­ Ki m tra nghi p v  thu ti n b t th ng ho c n i dung không rõ ràng;

ả ả ệ ả ằ ả ỳ ậ ượ c treo, gác ­ Rà soát các kho n ph i tr  khác trong k  nh m phát hi n các kho n thu nh p đ ỳ cho k  sau.

ừ ể ả ả * Ki m toán các kho n gi m tr  doanh thu

ể ả ế ươ ạ ­ Ki m tra các kho n chi ấ t kh u (th ng m i, thanh toán);

ể ả ­ Ki m tra gi m giá hàng bán;

ị ả ạ ể ­ Ki m tra hàng bán b  tr  l i.

ố ể 8. Ki m toán giá v n hàng bán

ệ ố ộ ộ ử ể ệ ể a) Đánh giá h  th ng ki m soát n i b  và th  nghi m ki m soát

ệ ố ộ ộ ể * Đánh giá h  th ng ki m soát n i b

ụ ệ ể ể ồ ể ể ộ ộ ố ớ ủ ụ Đánh giá và ki m tra th  t c ki m soát n i b  đ i v i hàng t n kho có th  áp d ng cho vi c  ố ki m toán giá v n hàng bán;

ươ ạ ố Đánh giá ph ng pháp h ch toán và ghi chép giá v n hàng bán.

ử ể ệ * Th  nghi m ki m soát

ọ ạ ả ặ ả ể ể ế ừ ộ ộ ệ ử ậ ộ ộ ể ơ ả ệ ệ ớ ố c trong quy trình h ch toán và qu n lý giá v n ho c c  quy trình đ  ti n hành  ả ủ ệ ố ế  đó k t  ị ở  trên có đúng không. Qua đó xác đ nh  ọ ườ ng th  nghi m c  b n hay có th  gi m b t th  nghi m c  b n. L u ý ch n  ả ủ ệ ơ ả ề ư ệ ử ỉ ụ ộ ị

ộ ố ướ ­ Ch n m t s  b ể ệ ằ th  nghi m ki m soát nh m đánh giá tính hi u qu  c a h  th ng ki m soát n i b  và t ề ệ ố lu n xem các đánh giá v  h  th ng ki m soát n i b  có  ử ầ ể ả xem c n tăng c ể ể ử ẫ m u đ  th  nghi m ki m soát không ph  thu c vào giá tr  mà ch  đánh giá v  tính hi u qu  c a  ộ ộ ể ệ ố h  th ng ki m soát n i b )

ậ ụ ế ọ ị b) Xác đ nh và v n d ng tr ng y u

ị ọ ụ ừ ệ ả ế ự ả ả ế ủ ụ ế ặ ế ổ ị ế ố ậ ụ ề ị ị ọ ừ ị ế ự ừ ể ể ộ ọ ể ủ ổ ọ ­ T  vi c xác đ nh tr ng y u t ng th  c a báo cáo k t qu  kinh doanh, ta phân b  tr ng y u cho  ố ọ ẩ kho n m c giá v n ho c xác đ nh tr ng y u riêng c a kho n m c giá v n theo chu n m c 1320  ế ủ ể ­ Xác đ nh và v n d ng tr ng y u ki m toán và theo các quy đ nh chi ti   t c a KTNN v  xác đ nh ờ ỳ tr ng y u ki m toán theo t ng th i k  và t ng lĩnh v c, n i dung ki m toán.

ợ ế ề ậ ng h p đ n v  đ ườ ớ ộ ộ ề ộ ị ượ ể ể  các cu c ki m toán tr ả ệ ố ướ ủ ự ứ ể ế ể ự ế ả c, d  ki n có nhi u kh  năng sai sót trong cu c  ệ ượ ọ ở ứ  m c cao thì m c tr ng y u th c hi n đ c ấ ­ Tr c ki m toán có h  th ng ki m soát n i b  thi u tin c y, có nhi u sai  ộ sót v i giá tr  l n t ặ ế ki m toán l n này ho c k t qu  đánh giá r i ro  ị xác đ nh ơ ị ớ ừ ầ ở ứ  m c th p.

ơ ả ử ệ c) Th  nghi m c  b n

ủ ụ * Th  t c phân tích

ế ả ẩ ẩ ặ ả ộ ị Phân tích bi n đ ng theo dòng s n ph m, nhóm s n ph m, ho c theo giá tr  hàng tháng hay hàng  quý;

ướ ế ộ ố ướ ậ Phân tích xu h ng bi n đ ng giá v n hàng bán tr c và sau ngày l p báo cáo tài chính,

ữ ệ ớ ớ ố ướ So sánh giá v n v i doanh thu, so sánh các d  li u v i xu h ng ngành.

ố ư ế ố ớ ồ ộ ộ ướ ế ng bi n đ ng giá v n hàng bán v i bi n đ ng s  d  hàng t n kho hàng tháng, Phân tích xu h ặ hàng quý ho c hàng năm.

ủ ụ ế ể * Th  t c ki m toán chi ti t

ị ể ấ ướ ế ể ế ẫ ọ ng d n c a  ế ị ậ ụ ẫ ấ ọ ể ể ể ế ừ ệ ẫ ủ ­ T  vi c xác đ nh tr ng y u, v n d ng tr ng y u đ  l y m u ki m toán theo h ự ẩ chu n m c ki m toán 1530 ­ L y m u ki m toán trong ki m toán tài chính và các quy t đ nh  ẫ ướ ng d n chi ti h ủ t khác c a KTNN.

ổ ế ế ố ế ổ ợ ­ Đ i chi u các s  k  toán chi ti t, t ng h p;

ố ượ ế ố ị ấ ồ ố ề ớ ồ ố ­ Đ i chi u giá tr  lô hàng (s  l ậ ng, s  ti n) v i cân đ i nh p xu t t n hàng t n kho;

ế ố ố ươ ứ ớ ­ Đ i chi u giá v n hàng bán t ng  ng v i doanh thu bán hàng;

ứ ế ớ ố ơ ừ ậ ­ Đ i chi u v i hóa đ n và ch ng t ể  v n chuy n bán hàng;

ề ể ậ ố ệ ­ Ki m tra đi u ki n ghi nh n giá v n;

ạ ế ừ ể ế ặ ố ị ­ Phân lo i chi ti ả t giá v n đ  xác đ nh k t qu  kinh doanh t ng m t hàng;

ệ ụ ố ỳ ỳ ế ủ ụ ể ầ ­ Ki m tra ngày c a các nghi p v  hàng bán tiêu th  vào cu i k  và đ u k  k  toán.

ể ả ẩ ả ấ 9. Ki m toán chi phí s n xu t và giá thành s n ph m

ệ ố ộ ộ ử ể ệ ể a) Đánh giá h  th ng ki m soát n i b  và th  nghi m ki m soát

ệ ố ộ ộ ể * Đánh giá h  th ng ki m soát n i b

ệ ổ ứ ả ả ấ ­ Đánh giá vi c t ch c qu n lý và theo dõi s n xu t;

ứ ủ ệ ố ­ Đánh giá cách th c làm vi c, ghi chép c a nhân viên th ng kê;

ặ ộ ưở ủ ệ ả ố ­ Đánh giá vi c giám sát c a qu n đ c ho c đ i tr ng;

ệ ủ ộ ậ ở ưở ổ ộ ­ Quan sát quy trình làm vi c c a b  ph n KCS phân x ng, t đ i;

ấ ủ ệ ậ ả ưở ­ Đánh giá vi c l p báo cáo s n xu t c a phân x ng,

ể ế ­ Đánh giá quá trình ki m soát công tác k  toán chi phí;

ủ ụ ẩ ả ở ể ­ Đánh giá quy trình và th  t c ki m kê, đánh giá s n ph m d  dang;

ử ể ệ * Th  nghi m ki m soát

ệ ọ ể ặ ả c trong quy trình chi phí giá thành ho c c  quy trình đ  ti n hành th  nghi m  ể ộ ộ ệ ế ả ủ ệ ố ở ộ ộ trên có đúng không. Qua đó xác đ nh xem c n tăng ể ơ ả ư ử ệ ệ ơ ả ề ụ ệ ộ ỉ ộ ộ ể ể ế ộ ố ướ ử Ch n m t s  b ừ ằ ậ ki m soát nh m đánh giá tính hi u qu  c a h  th ng ki m soát n i b  và t  đó k t lu n xem các ầ ị ề ệ ố đánh giá v  h  th ng ki m soát n i b  có  ọ ớ ử ể ử ẫ ể ả ườ ng th  nghi m c  b n hay có th  gi m b t th  nghi m c  b n. L u ý ch n m u đ  th   c ả ủ ệ ố ị ể ệ nghi m ki m soát không ph  thu c vào giá tr  mà ch  đánh giá v  tính hi u qu  c a h  th ng  ki m soát n i b ).

ơ ả ử ệ b) Th  nghi m c  b n

ủ ụ * Th  t c phân tích

ướ ộ ớ ướ ả ề ặ ổ ừ ố ng bi n đ ng chi phí so v i năm tr ộ c c  v  m t t ng c ng và t ng nhân t ế ­ Phân tích xu h ấ c u thành trong giá thành.

ứ ộ ả ơ ị ưở ủ ừ ố ị ­ Phân tích giá thành đ n v , xác đ nh m c đ   nh h ng c a t ng nhân t trong giá thành;

ể ị ố ủ ­ Phân tích đ  xác đ nh nhân t khách quan, ch  quan làm tăng giá thành

ủ ụ ế ể * Th  t c ki m toán chi ti t

ố ượ ố ượ ậ ợ ị ­ Xác đ nh đ i t ng t p h p chi phí và đ i t ng tính giá thành;

ấ ượ ạ ả ị ả ấ ­ Xác đ nh ph m vi chi phí s n xu t đ c tính vào giá thành s n xu t;

ươ ươ ổ ươ ng pháp tính toán và ph ng pháp phân b  chi phí; ph ng pháp tính giá thành ể ­ Ki m tra ph ấ ả s n xu t;

ể ế ừ ế ố ả ­ Ki m tra chi ti t t ng y u t ấ  chi phí s n xu t trong giá thành:

ự ế ậ ệ ố ớ ả ở ể ầ ồ + Đ i v i chi phí nguyên v t li u tr c ti p: Tham kh o ph n ki m toán hàng t n kho.

ố ớ ề ươ ể ả ự ế + Đ i v i chi phí nhân công tr c ti p: Tham kh o ki m toán ti n l ng.

ể ể ề ả ầ ồ ấ ả ố ị ể + Đ i v i chi phí s n xu t chung: Tham kh o ph n ki m toán hàng t n kho, ki m toán ti n  ươ l ả ố ớ ng, ki m toán tài s n c  đ nh...

ể ơ ở ướ ủ ử c chi phí s a ử ư ỳ ế ế ế ộ ấ ệ t k , n i dung, tính ch t, công ữ ớ ấ ử ữ ằ ả ượ ử ầ ủ ồ ữ ớ ữ ớ ờ ậ ư ả ượ ế c nghi m thu đ y đ , đ ng th i v t t t rõ ràng chi phí s a ch a v i tính ch t nâng c p TSCĐ; công  ệ c t b  thay th  ph i đ ấ ế ị , thi ữ ớ + Ki m toán chi phí s a ch a l n TSCĐ l u ý c  s  pháp lý c a vi c trích tr ữ ổ ch a và chi phí s a ch a phân b  cho k  k  toán sau; xem xét thi ệ ử ệ vi c s a ch a l n nh m phân bi ệ ử vi c s a ch a l n ph i đ thu h i.ồ

ể ệ ẩ ở ố ỳ ả ­ Ki m tra vi c đánh giá s n ph m d  dang cu i k :

ể ế ế ả ể ậ ẩ ở + Ki m tra chi ti ố ỳ ấ ả t k t qu  ki m kê v t ch t s n ph m d  dang cu i k ;

ể ươ ủ ệ ả ẩ ở + Ki m tra quá trình đánh giá, ph ng pháp đánh giá s n ph m d  dang c a doanh nghi p,

ế ố ươ ớ ỳ ướ ề ấ + Đ i chi u ph ng pháp đánh giá so v i k  tr c v  tính nh t quán;

ớ ơ ử ử ể ậ ị ậ + Ki m tra hàng g i bán, xác nh n v i đ n v  nh n hàng g i bán;

ệ ể ả 10. Ki m toán chi phí bán hàng, chi phí qu n lý doanh nghi p

ệ ố ộ ộ ử ể ệ ể a) Đánh giá h  th ng ki m soát n i b  và th  nghi m ki m soát

ệ ố ộ ộ ể * Đánh giá h  th ng ki m soát n i b

ế ế ả ồ Đánh giá qui ch  qu n lý chi phí, quy ch , chính sách hoa h ng bán hàng;

ứ ệ ề ạ ẩ ấ ở Đánh giá h n m c phê duy t chi phí b i các c p có th m quy n;

ứ ả ị Đánh giá đ nh m c các kho n chi phí;

ử ể ệ * Th  nghi m ki m soát

ọ ẫ ộ ố ệ ụ ộ ộ ừ ể đó ậ ủ ệ ố ở ộ ộ ổ ể ể ể ơ ả ư ử ệ ầ ề ệ ố ử ệ ể ơ ả ề ể ử ớ ị ệ ộ ỉ ọ ẫ ả ủ ệ ố ể Ch n m u m t s  nghi p v  ghi s  đ  ki m tra tính tuân th  h  th ng ki m soát n i b  t ế  trên có đúng không. Qua đó xác  k t lu n xem các đánh giá v  h  th ng ki m soát n i b  có  ể ả ườ ị ng th  nghi m c  b n hay có th  gi m b t th  nghi m c  b n. L u ý  đ nh xem c n tăng c ụ ệ ch n m u đ  th  nghi m ki m soát không ph  thu c vào giá tr  mà ch  đánh giá v  tính hi u  ộ ộ qu  c a h  th ng ki m soát n i b )

ậ ụ ế ọ ị b) Xác đ nh và v n d ng tr ng y u

ọ ế ổ ừ ệ ể ủ ế ế ả ả ổ ọ ọ ế ặ ị ụ ế ẩ ọ ị ệ ậ ụ ể ể ờ ỳ ế ủ ự ề ừ ừ ế ọ ị ự ị ­ T  vi c xác đ nh tr ng y u t ng th  c a báo cáo k t qu  kinh doanh, ta phân b  tr ng y u cho  ụ ả ừ t ng kho n m c chi phí bán hàng và chi phí qu n lý doanh nghi p ho c xác đ nh tr ng y u riêng  ả ủ ừ c a t ng kho n m c này theo chu n m c 1320 ­ Xác đ nh và v n d ng tr ng y u ki m toán và  ị theo các quy đ nh chi ti t c a KTNN v  xác đ nh tr ng y u ki m toán theo t ng th i k  và t ng  ể ộ lĩnh v c, n i dung ki m toán.

ợ ề ế ậ ng h p đ n v  đ ườ ớ ộ ộ ề ộ ị ượ ể ể  các cu c ki m toán tr ả ệ ố ướ ủ ự ứ ế ể ể ự ế ả c, d  ki n có nhi u kh  năng sai sót trong cu c  ệ ượ ọ ở ứ  m c cao thì m c tr ng y u th c hi n đ c ấ ­ Tr c ki m toán có h  th ng ki m soát n i b  thi u tin c y, có nhi u sai  ộ sót v i giá tr  l n t ặ ế ki m toán l n này ho c k t qu  đánh giá r i ro  ị xác đ nh ơ ị ớ ừ ầ ở ứ  m c th p.

ơ ả ử ệ c) Th  nghi m c  b n

ủ ụ * Th  t c phân tích

ớ ỳ ướ ỳ ớ ­ So sánh chi phí k  này v i k  tr c, so sánh v i bình quân trong ngành;

ự ế ớ ự ứ ị ­ So sánh chi phí th c t v i chi phí d  toán, chi phí đ nh m c;

ợ ớ ưở ủ ệ ­ Phân tích tính h p lý so v i doanh thu, tăng tr ng c a doanh nghi p;

ơ ấ ừ ớ ướ ạ ­ Phân tích c  c u t ng lo i chi phí, so sánh v i năm tr ớ c và v i ngành.

ể * Ki m tra chi ti ế t

ị ể ấ ướ ể ế ế ẫ ọ ng d n c a  ế ị ậ ụ ẫ ấ ọ ể ể ể ế ừ ệ ẫ ủ ­ T  vi c xác đ nh tr ng y u, v n d ng tr ng y u đ  l y m u ki m toán theo h ự ẩ chu n m c ki m toán 1530 ­ L y m u ki m toán trong ki m toán tài chính và các quy t đ nh  ẫ ướ ng d n chi ti h ủ t khác c a KTNN.

ả ể ấ ủ ể ề ả ỳ ấ ươ ưở ấ ả ợ ỉ ng, phúc l ng, th ­ Ki m tra b n ch t c a các kho n chi phí đ  xem chi phí trong k  hay chi phí cho nhi u năm;  ồ chi phí s n xu t kinh doanh hay ch  mang tính ch t l i có ngu n khác tài  tr ;ợ

ế ả ả ự ả ầ ớ ổ ố ờ ­ Đ i chi u các kho n chi phí v i các ph n hành khác: chi phí ph i tr , chi phí d  phòng, chi phí  ch  phân b ...;

ứ ể ừ ả ả ả ả ả Ki m tra ch ng t các kho n chi phí, các kho n chi ph i đ m b o:

ợ ệ ầ ủ ứ ợ ừ ơ ị + H p lý, h p l , đ y đ  ch ng t , hóa đ n theo quy đ nh;

ự ế ố ượ ự ậ + Phát sinh th c t , đã th c chi, có đ i t ng, có ký nh n...

ẩ ủ ả ườ ề ẩ + Các kho n chi có phê chu n c a ng i có th m quy n;

ự ứ ươ ứ ả ớ ạ ằ ợ ồ ị ệ ng  ng v i hi u qu  đem l i, có quy đ nh b ng h p đ ng, cam + Có xây d ng m c chi tiêu t k t...ế

ượ ứ ế ệ ố ị + Không v t m c kh ng ch  theo quy đ nh hi n hành

ạ ộ ồ ợ + Không tính vào chi phí ho t đ ng kinh doanh do các ngu n khác tài tr

ả ộ ể ế ả ả ướ 11. Ki m toán thu  và các kho n ph i thu, ph i n p nhà n c

ệ ố ộ ộ ử ể ệ ể a) Đánh giá h  th ng ki m soát n i b  và th  nghi m ki m soát

ệ ố ộ ộ ể * Đánh giá h  th ng ki m soát n i b

ứ ự ệ ệ ề ế ế ệ ị ­ Đánh giá vi c nghiên c u và th c hi n các quy đ nh v  thu  có liên quan đ n doanh nghi p;

ự ế ủ ệ ộ ­ Đánh giá trình t kê khai và n p thu  c a doanh nghi p;

ế ủ ệ ế ệ ­ Đánh giá vi c quy t toán thu  c a doanh nghi p.

ử ể ệ * Th  nghi m ki m soát

ọ ẫ ộ ố ệ ụ ộ ộ ừ ể đó ậ ủ ệ ố ở ộ ộ ổ ể ể ể ơ ả ử ư ệ ầ ề ệ ố ử ệ ể ơ ả ề ể ử ớ ị ệ ộ ỉ ẫ ọ ả ủ ệ ố ộ ộ ể Ch n m u m t s  nghi p v  ghi s  đ  ki m tra tính tuân th  h  th ng ki m soát n i b  t ế k t lu n xem các đánh giá v  h  th ng ki m soát n i b  có   trên có đúng không. Qua đó xác  ể ả ườ ị ng th  nghi m c  b n hay có th  gi m b t th  nghi m c  b n. L u ý  đ nh xem c n tăng c ụ ệ ch n m u đ  th  nghi m ki m soát không ph  thu c vào giá tr  mà ch  đánh giá v  tính hi u  qu  c a h  th ng ki m soát n i b ).

ậ ụ ế ọ ị b) Xác đ nh và v n d ng tr ng y u

ọ ế ổ ổ ọ ế ả ị ụ ả ộ ế ả c và Thu  và các kho n ph i n p nhà  ị ụ ể ủ ả ủ ừ ế ọ ế ẩ ị ả ự ề ế ọ ọ ị ị t c a KTNN v  xác đ nh tr ng y u ể ờ ỳ ừ ự ể ộ ế ừ ệ T  vi c xác đ nh tr ng y u t ng th  c a báo cáo k t qu  kinh doanh, ta phân b  tr ng y u cho  ả ướ ừ t ng kho n m c Thu  và các kho n ph i thu nhà n ả ặ ướ c ho c xác đ nh tr ng y u riêng c a t ng kho n m c này theo chu n m c 1320 ­ Xác đ nh  n ế ế ủ ậ ụ và v n d ng tr ng y u ki m toán và theo các quy đ nh chi ti ể ừ ki m toán theo t ng th i k  và t ng lĩnh v c, n i dung ki m toán.

ể ế ậ ị ượ c ki m toán có h  th ng ki m soát n i b  thi u tin c y, có nhi u sai sót  ộ ự ế ể ể  các cu c ki m toán tr ủ ặ ế ệ ố c, d  ki n có nhi u kh  năng sai sót trong cu c ki m  ị ế ở ứ ề ứ ự ả ộ ộ ả ọ  m c cao thì m c tr ng y u th c hi n đ ề ể ộ ệ ượ c xác đ nh ơ ườ ợ ng h p đ n v  đ Tr ướ ị ớ ừ ớ v i giá tr  l n t toán l n này ho c k t qu  đánh giá r i ro  ở ứ ấ ầ  m c th p.

ơ ả ử ệ c) Th  nghi m c  b n

ủ ụ * Th  t c phân tích

ỷ ọ ố ư ả ộ ố ỳ ế ả ả ả ổ ố tr ng s  d  thu  và các kho n ph i thu, ph i n p cu i k  trên t ng s  thu  ph i ả ộ ướ ế Phân tích t thu, ph i n p ngân sách nhà n c;

ướ ề ổ ỳ ế ế ả ả ố c v  t ng s  thu  và các kho n ph i thu, ph i n p phát sinh trong k , n u  ấ ườ ế ể ế ả ớ ộ ớ So sánh v i năm tr ộ có bi n đ ng l n ph i tìm hi u nguyên nhân bi n đ ng b t th ả ộ ng;

ế ủ ữ ế ề ả ậ ộ ổ ế ổ ơ ấ ả ủ ơ ướ ẩ ả Phân tích nh ng bi n đ ng v  thu  và các kho n ph i thu, ph i n p do thay đ i lu t thu  c a  Nhà n¬ ả ộ ị c; do thay đ i c  c u s n ph m kinh doanh c a đ n v .

ủ ụ ế ể * Th  t c ki m toán chi ti t

ị ể ấ ướ ế ế ể ẫ ọ ng d n c a  ế ị ậ ụ ẫ ấ ọ ể ể ể ế ừ ệ ẫ ủ ­ T  vi c xác đ nh tr ng y u, v n d ng tr ng y u đ  l y m u ki m toán theo h ự ẩ chu n m c ki m toán 1530 ­ L y m u ki m toán trong ki m toán tài chính và các quy t đ nh  ẫ ướ ng d n chi ti h ủ t khác c a KTNN.

ả ướ ủ ế ệ ế ậ ẫ ng d n đ  ki m toán vi c tuân th  chính sách thu .  ế ứ ủ ụ ế Căn c  vào Lu t thu  và các văn b n h ộ ố ạ ể Th  t c ki m toán chi ti ể ể ụ t m t s  lo i thu  thông d ng:

ể ế ị Ki m toán thu  giá tr  gia tăng (GTGT)

ể ế ầ ị Ki m toán xác đ nh thu  GTGT đ u ra:

ự ế ữ ế ể ộ ớ ­ Ki m tra s  bi n đ ng thu  GTGT gi a các tháng so v i doanh thu.

ứ ế ế ậ ầ ể ­ Căn c  Lu t thu  GTGT đ  tính toán thu  GTGT đ u ra;

ế ố ổ ế ế ầ ớ ờ ế ế kê khai thu  chi ti t hàng ố ­ Đ i chi u s  thu  GTGT đ u ra hàng tháng trên s  k  toán v i các t tháng;

ế ớ ố ơ ­ Đ i chi u doanh thu v i hóa đ n bán hàng;

ứ ể ừ ừ ế ả ả ­ Ki m tra các ch ng t có liên quan đ n các kho n gi m tr  doanh thu;

ế ộ ệ ể ế ệ ơ ­ Ki m tra vi c tính thu  GTGT trên hóa đ n theo ch  đ  hi n hành;

ể ế ầ ị Ki m toán xác đ nh thu  GTGT đ u vào:

ự ế ể ớ ộ ữ ­ Ki m tra s  bi n đ ng gi a các tháng so v i chi phí;

ố ế ố ổ ế ế ầ ớ ờ ế ế kê khai thu  chi ti t ­ Đ i chi u s  thu  GTGT đ u vào hàng tháng trên s  k  toán v i các t hàng tháng.

ố ả ế ế ầ ượ ừ ớ ứ ấ ơ t thu  GTGT đ u vào đ c kh u tr  v i các hóa đ n ch ng t ừ ể  đ ệ ế ­ Đ i chi u B ng kê chi ti ệ ự phát hi n s  sai l ch.

ủ ề ừ ể ệ ấ ầ ơ ị ­ Ki m tra các hóa đ n đ u vào có đ  đi u ki n kh u tr  theo quy đ nh;

ế ố ơ ớ ờ ờ ượ ấ ­ Đ i chi u th i gian ghi trên hóa đ n v i th i gian đ ừ c phép kh u tr ;

ể ể ế ể ể ồ ố ầ ế ­ Tham chi u đ n ph n ki m toán hàng t n kho, ki m toán TSCĐ và ki m toán chi phí đ  xác  ượ ế ị đ nh s  thu  GTGT đ ừ ấ c kh u tr ;

ả ộ ế ể ị Ki m toán xác đ nh thu  GTGT ph i n p:

ể ế ế ầ ầ ố ị ứ ế ế ố ả ộ ố ả ể ­ Căn c  k t qu  ki m toán xác đ nh s  thu  GTGT đ u ra và s  thu  GTGT đ u vào đ  xác  ỳ ị đ nh s  thu  GTGT ph i n p trong k .

ố ế ớ ữ ứ ả ổ ộ ừ ả ề ế tr  ti n thu  và ế ủ ơ ế ộ ế ­ Đ i chi u gi a các bút toán n p thu  trên s  cái tài kho n thu  v i ch ng t ế biên lai n p thu  c a c  quan thu .

ế ấ ể ẩ ậ ẩ Ki m toán thu  xu t kh u, nh p kh u

ể ớ ự ế ả ả ủ ế ẩ ẩ ấ ộ ộ ẩ ấ ậ ự ế ậ ủ ­ Ki m tra s  bi n đ ng c a thu  xu t kh u, nh p kh u ph i tr  so v i s  bi n đ ng c a hàng  ẩ hóa xu t kh u, nh p kh u;

ộ ứ ể ừ ấ ẩ ậ ẩ ­ Ki m tra b  ch ng t xu t kh u, nh p kh u;

ề ế ố ố ượ ữ ứ ừ ­ Đ i chi u v  tên, s  l ng, giá gi a các ch ng t trên;

ữ ế ể ế ả ấ ẩ ậ ớ ố ờ ­ Đ i chi u gi a T  khai h i quan v i Bi u thu  xu t nh p kh u;

ế ấ ả ả ờ ớ ố ề c tính trên T  khai h i quan v i s  ti n ghi vào Tài kho n thu  xu t ế ượ ả ộ ố ẩ ẩ ế ố ­ Đ i chi u s  thu  đ ậ kh u, nh p kh u ph i n p.

ễ ộ ứ ể ế ấ ả ẩ ố ế ẩ ủ ơ ậ ễ ụ ẩ ậ ậ ấ ẩ ớ ế ẩ ề ệ ừ ấ ẩ  xu t  ­ N u là hàng mi n thu  xu t kh u, nh p kh u thì ph i ki m tra đ i chi u b  ch ng t ẩ ế kh u, nh p kh u v i danh m c hàng mi n thu  xu t kh u, nh p kh u c a c  quan có th m  quy n duy t;

ậ ể ả ẩ ấ ng hàng nh p ẩ ả ấ ng cho s n xu t s n ph m xu t kh u, s  l ể ả ấ ả ể ấ ế ượ ậ ấ ấ ượ  hàng xu t kh u. Ki m tra thu  đ ố ượ ẩ ạ ớ c hoàn l ấ ố ề ế ề ế ặ ạ ể i. Ki m tra  ố ẩ ẩ ế ậ ệ ẩ ả ả ậ ạ ị ậ ế ố ượ ấ ­ N u là hàng nh p kh u đ  s n xu t hàng xu t kh u thì ph i ki m tra s  l ẩ ộ ẩ ẩ ố ng hàng xu t kh u, kèm theo b   kh u, s  l ậ   ế ừ ứ i v i công văn ch p thu n hoàn thu  nh p ch ng t ẩ ủ ơ kh u c a c  quan có th m quy n, phi u thu ho c gi y báo có s  ti n thu  hoàn l ạ h ch toán hoàn l i thu  nh p kh u (ghi gi m giá tr  nguyên v t li u hay gi m giá v n hàng bán).

ế ế ẩ ả ậ ẩ ộ ổ ế ủ ơ ể ả ả ừ ả ề ố ứ ế ả ấ ế ­ Ki m tra, đ i chi u các bút toán n p thu  trên s  cái tài kho n thu  xu t kh u, nh p kh u   tr  ti n thu  và biên lai thu thu  c a c  quan h i quan. ph i tr , ch ng t

ể ế ệ ậ Ki m toán thu  thu nh p doanh nghi p (TNDN)

ả ộ ế ậ ả ­ L p b ng tính toán thu  TNDN ph i n p:

ế ấ ừ ế ậ ạ ỳ ị ị + Xác đ nh thu nh p ch u thu  trong k  theo t ng lo i thu  su t;

ộ ả ợ ệ ể ậ ợ ế + L p m t b ng danh sách các chi phí có th  coi là không h p lý, h p l khi tính thu  TNDN;

ể ề ệ ễ ế ả ­ Ki m tra các đi u ki n mi n, gi m thu  TNDN;

ế ổ ế ữ ứ ế ộ ớ ừ ả ề ế ộ tr  ti n thu  và biên lai n p ố ế ủ ơ ­ Đ i chi u gi a các bút toán n p thu  trên s  k  toán v i ch ng t ế thu  c a c  quan thu ;

ầ ư ế ể ề ế ế ệ ấ ậ ­ Ki m tra các v n đ  có liên quan đ n hoàn thu  thu nh p doanh nghi p do tái đ u t (n u có).

ể ế ậ Ki m toán thu  thu nh p cá nhân (TNCN)

ớ ự ế ự ế ứ ươ ủ ủ ể ế ộ ộ ưở ­ Ki m tra s  bi n đ ng c a thu  TNCN so v i s  bi n đ ng c a m c l ng, th ng...

ợ ậ ừ ề ươ ưở ậ ả ị ti n l ng, các kho n thu nh p khác ph i ch u ề ng, ti n công, ti n th ừ ủ ừ ả ề ả ổ ế ườ ­ T ng h p thu nh p t ậ thu  thu nh p cá nhân và các kho n gi m tr  c a t ng ng ả ả i cho c  năm;

ế ủ ừ ế ộ ố ộ ị ườ ừ ­ Xác đ nh s  thu  n p th a, n p thi u c a t ng ng i.

ế ể ầ ươ ể ộ ỹ ng và phân chia qu  cho cán b , công nhân viên đ  xem ệ ế ­ Tham chi u đ n ph n ki m toán chi l ế xét vi c tính thu ;

ệ ạ ể ế ậ ­ Ki m tra vi c h ch toán thu  thu nh p cá nhân;

ế ữ ổ ể ấ ố ế ế ớ ế ế ả t tài kho n thu  v i kê khai thu , quy t toán ố ­ Đ i chi u, ki m tra tính th ng nh t gi a s  chi ti thu ;ế

ể ổ ế ứ ế ế ộ ớ ừ ả ề ế tr  ti n thu  và biên ố ­ Ki m tra, đ i chi u các bút toán n p thu  trên s  k  toán v i các ch ng t ế ế ủ ơ lai thu thu  c a c  quan thu .

ủ ở ữ ỹ ạ ố ể ệ 12. Ki m toán v n ch  s  h u và Các Qu  t i doanh nghi p.

ệ ố ộ ộ ử ể ệ ể a) Đánh giá h  th ng ki m soát n i b  và th  nghi m ki m soát

ườ ả ồ ng các nghi p v  phát sinh làm tăng, gi m ngu n v n, qu  r t ít và không th ng ủ ụ ệ ụ ể ố ụ ườ ượ ể ng đ ủ ụ ẽ ể ườ ủ ụ ố ể ể ằ ườ ệ ụ ừ ộ ệ ậ ả ứ ộ ử ữ ế t luôn là nh ng b ng ợ ụ ể ể ố ớ ọ ể ỹ ấ Thông th ả c xem xét và áp d ng kh o sát t ng nghi p v  phát xuyên, nên các th  t c ki m toán th ả ộ ộ ể sinh. Ki m toán viên s  xem xét các th  t c ki m soát n i b  có th  tin c y m t cách hi u qu   ệ   ể ừ ng h p c  th  đ  xem xét các th  t c ki m soát này và gi m m c đ  th  nghi m trong t ng tr ỹ ơ ả c  b n, tuy nhiên đ i v i quy trình ki m toán v n và qu , ki m tra chi ti ứ ch ng ki m toán quan tr ng.

ố ớ ồ ướ ấ ể ầ ố * Đ i v i ngu n v n ngân sách Nhà n c c p, ki m toán viên c n xem xét:

ệ ậ ờ ệ ượ ồ  trình và s  phê duy t xin b  sung ngu n v n kinh doanh c a doanh nghi p đ c ự ố ấ ướ ổ ố ị ủ ồ c không, c p b  sung ngu n v n kinh doanh có phù ổ ệ ự ủ  quy đ nh c a Nhà n ụ ớ ướ ệ ổ ­ Vi c l p t ế ti n hành đúng trình t ệ ợ h p v i nhi m v  nhà n c giao b  sung cho doanh nghi p không.

ủ ụ ổ ố ượ ự ệ ệ ị ­ Th  t c bàn giao b  sung v n có đ c th c hi n đúng các quy đ nh hi n hành không.

ố ớ ồ ố * Đ i v i ngu n v n kinh doanh do các bên tham gia liên doanh góp

ả ể ộ ộ ế ợ ữ ệ ồ ư ự ủ ụ ợ ồ ượ ị ế ố ề ấ ẩ ủ ề ế ặ ệ ­ Kh o sát quá trình ki m soát n i b  trong vi c ký k t h p đ ng liên doanh gi a doanh nghi p  ả ệ ớ v i các bên tham gia liên doanh nh  s  phê duy t các th  t c, h p đ ng liên doanh, các biên b n  ư ự ố bàn giao góp v n liên doanh có đ c ti n hành theo đúng các quy đ nh hay không? cũng nh  s   phê chu n c a HĐQT ho c Ban giám đ c v  v n đ  liên doanh, liên k t.

ố ổ ố ớ ầ ồ * Đ i v i ngu n v n c  ph n

ự ệ ụ ề ệ ế ể ổ ắ ố ổ ứ ế ể ắ ổ ả ư ự ể ượ ng c  phi u và tuyên b  c  t c, cũng nh  s  ki m tra ki m soát quá trình ghi s  đúng đ n  ầ ổ ệ ụ ố ổ ế ồ ­ Kh o sát s  phê duy t đúng đ n các nghi p v  v  phát hành c  phi u, mua bán chuy n  nh các nghi p v  liên quan đ n ngu n v n c  ph n.

ả ộ ậ ủ ượ ấ ổ ộ c giao ệ ự ể ổ ề ổ ổ ứ ệ ế ả ụ ể ượ ế ủ ổ ổ ­ Kh o sát quá trình ghi s  và d u hi u s  ki m tra đ c l p c a m t nhân viên nào đó đ nhi m v  ki m tra các quá trình ghi s  v  c  phi u tăng, gi m, thanh toán c  t c, quá trình  ể chuy n nh ng c  phi u c a các c  đông.

ộ ậ ổ ế ế ớ ổ ứ ạ ch c, đ i lý ượ ả ­ Kh o sát vi c b  trí, s p x p nhân viên ghi s  k  toán có đ c l p v i các t ể chuy n nh ắ ệ ố ế ổ ng c  phi u hay không.

ơ ả ử ệ b) Th  nghi m c  b n

ệ ụ ỹ ườ ồ ố ng phát sinh các nghi p v  trên tài kho n ngu n v n và qu  th ạ ườ ủ ụ ế ng h n ch  và các tài  ng các th  t c ể ườ ả ế ẽ ệ ể ả ả ậ ị ố ớ ố ượ Do s  l ả kho n này th ki m tra chi ti ầ ng ph i tuân theo các yêu c u lu t đ nh và pháp lý, nên thông th ệ ự ơ t s  hi u qu  và hi u l c h n đ i v i ki m toán viên.

ể ế ố * Ki m tra chi ti ồ t ngu n v n

ồ ố ớ ệ ạ ướ ấ c c p, ki m toán viên c n kh o sát chi ti ổ ế ả ụ ầ ả ằ ồ ố ừ ớ ổ ế ữ ổ ế ả ố ữ ứ ế ớ ể ố Đ i v i ngu n v n ngân sách Nhà n t vi c h ch toán tăng, gi m ngu n v n kinh doanh trên s  k  toán có đúng kho n m c, đúng s  ti n không, b ng  cách đ i chi u gi a ch ng t ế ố ề  v i s  k  toán, gi a s  k  toán v i báo cáo tài chính.

ố ớ ầ ậ ể ố ề ấ ồ Đ i v i ngu n v n kinh doanh do các bên tham gia liên doanh góp, ki m toán viên c n t p trung  xem xét các v n đ  sau:

ề ệ ấ ố ợ ắ ườ ả ụ ủ ủ ữ ề ả ậ ­ Xem xét v n đ  đánh giá tài s n góp v n liên doanh có h p lý và đúng đ n không? (vi c đánh  ộ giá tài s n nh n liên doanh ph  thu c nhi u vào ch  quan c a nh ng ng i đánh giá);

ế ể ề ố ố ậ ủ ữ ế ế ố ố ổ ế ợ ầ ­ Ti n hành đ i chi u và yêu c u xác nh n c a nh ng đ i tác liên doanh n u có th ) v  s  v n  ớ ố ệ góp liên doanh có phù h p v i s  li u trên s  k  toán không.

ố ớ ứ ồ ố ừ ớ ổ ế ữ ổ ế ớ v i s  k  toán, gi a s  k  toán v i báo ố ổ ị ữ ố ổ ế ồ ể ầ ầ Đ i v i ngu n v n c  ph n: Đ i chi u gi a ch ng t ố ề cáo tài chính đ  xác đ nh s  ti n ngu n v n c  ph n.

ố ớ ầ ậ ể ố ề ấ ồ Đ i v i ngu n v n kinh doanh do các bên tham gia liên doanh góp ki m toán viên c n t p trung  xem xét các v n đ  sau:

ệ ề ấ ố ợ ắ ườ ả ụ ủ ủ ữ ề ả ậ ­ Xem xét v n đ  đánh giá tài s n góp v n liên doanh có h p lý và đúng đ n không (vi c đánh  ộ giá tài s n nh n liên doanh ph  thu c nhi u vào ch  quan c a nh ng ng i đánh giá);

ế ể ề ố ố ậ ủ ữ ế ế ố ố ổ ế ợ ầ ­ Ti n hành đ i chi u và yêu c u xác nh n c a nh ng đ i tác liên doanh (n u có th ) v  s  v n  ớ ố ệ góp liên doanh có phù h p v i s  li u trên s  k  toán không.

ố ổ ố ớ ầ ồ Đ i v i ngu n v n c  ph n:

ả ả ằ ệ ụ ế ệ ể ố ổ ả ầ ị ọ ượ ổ ế ồ ầ ữ ể c nh ng thông tin c n thi ạ ổ ầ ề ượ ồ c ghi s  đ y  ­ Nh m đ m b o các nghi p v  liên quan đ n ngu n v n c  ph n hi n có đ u đ ố ổ ả ủ ủ ề ẩ ộ ồ đ , ki m toán viên xem xét các biên b n c a H i đ ng qu n tr  h p phê chu n v  ngu n v n c   ế ể ể ầ ph n. Ki m tra s  k  toán liên quan đ  giúp ki m toán viên có đ t  ề v  quá trình h ch toán.

ế ổ ầ ằ ẩ ề ượ ổ ổ ế ế ổ c phê  ể ấ ả t c  các nghi p v  liên quan đ n c  ph n đã ghi s  và ki m tra ả ệ ụ ẩ ể ộ ồ ả ể ả ầ ợ ư ế ị ệ ụ ả ­ Nh m đ m b o các nghi p v  liên quan đ n c  ph n ghi trong s  k  toán đ u đ chu n, ki m toán viên ki m tra t ọ ủ các biên b n h p c a H i đ ng qu n tr  đã phê chu n nh  th  nào và có h p lý không.

ướ ế ượ ự ố ổ ể ầ ắ ế ch c l y c h t ki m toán viên  ổ ứ ấ ể ậ ủ ổ ứ ạ ể ế ạ ợ ổ ả ả ằ ồ c s  đánh giá đúng đ n, tr ­ Nh m đ m b o ngu n v n c  ph n có đ ậ ư ổ ố ượ ị ng c  phi u còn đang l u hành vào ngày l p báo cáo tài chính; sau đó t xác đ nh s  l ườ ượ ng c  phi u. Tr  ch c đ i lý chuy n nh xác nh n c a t ng h p không có đ i lý chuy n

ổ ượ ả ổ ng c  phi u thì ki m toán ph i xem xét s  k  toán và ghi chép t ế ể ấ ế ộ ố ổ ỗ ổ ậ ủ ồ ố ổ ố ề ế ế ắ ư   ế ấ ả ổ ế ể t c  các c  phi u đang l u nh ổ ừ ố ượ ủ ở ữ ể ổ ứ ẫ  ch c xác nh n c a ch  s  h u. T  s  l hành và có th  l y m u m t s  c  phi u đ  t ng c   ổ ế ầ ổ ị ủ ệ phi u và m nh giá c a m i c  phi u xác đ nh t ng s  ti n ngu n v n c  ph n ghi trong s  k   toán có đúng đ n không.

ồ ả ả ằ ố ổ ầ ượ ắ ả ệ ổ ầ ả ể c công khai đúng đ n, ki m toán viên s  kh o sát, xem ị ả  doanh nghi p c  ph n, Biên b n h p H i đ ng qu n tr   ổ ế ẽ ộ ồ ể ế ng c  phi u, t ng lo i c  phi u và quy n l ạ ổ ế ớ ổ ế ừ ổ ả t v i s  k  toán t ng h p tài kho n và báo cáo tài chính liên quan ọ ề ợ ủ ừ i c a t ng c  phi u đó. Ki m toán viên  ợ ổ ớ ố ệ ợ ổ ế ­ Nh m đ m b o ngu n v n c  ph n đ ề ệ xét các thông tin liên quan trong đi u l ế ổ ề ố ượ v  s  l ế ố ệ ố đ i chi u s  li u trên s  chi ti ả ố ệ ể ả đ  đ m b o s  li u trên báo cáo tài chính phù h p v i s  li u trên s  k  toán.

ể ợ ậ * Ki m toán l ố ư i nhu n ch a phân ph i

ủ ụ Th  t c phân tích:

ữ ỳ ớ ỳ ướ ế ả ữ ợ ự ế ớ ợ ậ c, gi a l i nhu n th c t v i l ế ậ i nhu n k ạ ­ So sánh k t qu  kinh doanh gi a k  này v i k  tr ộ ể ấ ự ế ho ch đ  th y s  bi n đ ng.

ữ ổ ả ợ ế su t hi u qu  kinh doanh (gi a t ng l ậ i nhu n tr ầ ớ ỳ ướ ặ ướ ả ữ c ho c phân tích kh  năng sinh l ệ ỷ ấ  su t này so v i k  tr ướ ế ớ ổ ị ả ổ c thu  và t ng doanh thu  ả ờ ủ i c a tài s n (gi a  ệ ữ ế ằ c thu  v i t ng tr  giá tài s n bình quân) nh m phát hi n nh ng bi n ườ ấ ỷ ấ ­ Phân tích t thu n) và so sánh t ổ t ng lãi kinh doanh tr ộ đ ng b t th ng.

ủ ụ ế ể Th  t c ki m toán chi ti t:

ự ệ ắ ậ i nhu n phát sinh trong k  đ ủ ặ ả ỳ ượ ể ướ ậ ủ i nhu n c a Nhà n ớ ố ệ ặ ố ệ c th c hi n đúng đ n và vi c  ả c, ki m toán viên kh o sát quá trình phân  ọ c ho c Biên b n h p  ố  đã phân ph i và s ổ ế ợ ậ ố ợ ả ự ả ằ ­ Nh m đ m b o s  xác nh n s  l ị ớ ợ ậ ố ợ i nhu n phù h p v i quy đ nh c a Nhà n phân ph i l ướ ạ ậ ố ợ ố ợ ế ộ i nhu n, tính toán l ph i l i theo ch  đ  phân ph i l ự ế ạ ộ ổ ị ả ộ ồ H i đ ng qu n tr  ho c Đ i h i c  đông, sau đó so sánh v i s  li u th c t ghi s  k  toán xem có phù h p không.

ằ ố ợ ả ả ừ ậ ượ ượ ệ ụ ề , biên b n v  phân ph i l ợ ề i nhu n đ ậ i nhu n có đ ộ ướ ổ ầ ủ ổ ế ế ứ ượ ậ ỉ c đã có quy t toán đi u ch nh có đ ữ ợ ằ ổ ứ ỳ ế ổ ể ả ồ ậ ả ượ ố i th i đi m cu i năm ph i đ ệ ả ượ ấ ậ ể ả c ghi s  đ y đ , ki m toán viên xem  ­ Nh m đ m b o các nghi p v  phân ph i l ừ ố ợ ứ c ghi s  h t hay không, các ch ng t   xét các ch ng t ề ộ ỉ ố c ghi  đi u ch nh l i nhu n đã phân ph i thu c niên đ  tr ệ ụ ổ ậ ổ ế i nhu n cho các bên liên quan; chia c   vào s  k  toán liên quan không. Nh ng nghi p v  chia l ả ả ả ứ ả ể ệ ầ t c cho các c  đông...cũng c n xem xét. Vi c ki m tra ph i b o đ m r ng c  t c đã tr  và ph i  ờ ờ ị ợ ả ạ tr  t c ghi nh n v i giá tr  h p lý và đúng k  k  toán, đ ng th i  ị các giao d ch ph i đ ớ c phê duy t và ch p thu n.

ắ ả ằ ư ể ậ ư ế ế ả ả ợ ậ ậ ượ ữ ự ề ư ệ ả ả ợ ợ ố ế ể ố ố ế ư ệ ề ả ỉ ố ầ ủ ả i nhu n ch a phân ph i, ki m toán  ­ Nh m đ m b o công khai đúng đ n và đ y đ  kho n l ớ ố ệ ố ậ ả ố ữ ố ư viên xem xét đ i chi u gi a s  d  trên tài kho n "L i nhu n ch a phân ph i" v i s  li u trên  ườ ố ế c  ng h p l p B ng cân đ i k  toán sau khi quy t toán năm đã đ B ng cân đ i k  toán. Tr ợ ố ầ ỉ i nhu n ch a phân ph i, ki m toán viên c n ph i xem xét nh ng s   duy t và có s  đi u ch nh l ề ượ ỉ c đi u ch nh trên B ng cân đ i k  toán ch a. li u đi u ch nh đó đã đ

ể ế ỹ * Ki m toán chi ti t các qu

ự ế ố ư ự ể ệ ệ ộ ỹ Ki m toán viên phân tích s  bi n đ ng s  d  các qu  và th c hi n các công vi c sau đây:

ế ố ư ế ố ư ầ ớ ổ ỳ ớ ả ố ­ Đ i chi u s  d  tài kho n v i s  cái và đ i chi u s  d  đ u k  v i báo cáo tài chính năm  tr ố c;ướ

ấ ả ướ ế ế năm tr ệ ạ c đ n năm hi n t ể ủ ố ư ỹ ừ ề ủ ứ ộ ọ ệ ủ ị ộ ậ ị ộ ể i và ki m tra,  ­ Xác đ nh b n ch t các bi n đ ng c a s  d  qu  t ự ế tùy thu c vào m c đ  tr ng y u và r i ro ti m tàng, các tài li u liên quan và ki m tra s  tuân th theo lu t pháp và các quy đ nh;

ể ủ ậ ị ợ  quy đ nh; đánh giá tính h p lý, tuân th  pháp lu t ỹ ủ ố ư ậ ệ ị ể ờ ố ỷ ệ  l ­ Ki m tra trích l p các qu  có theo đúng t ỹ ạ và các quy đ nh hi n hành c a s  d  các qu  t i th i đi m cu i năm.

ợ ể ấ 13. Ki m toán báo cáo tài chính h p nh t

ể ạ a) Ph m vi ki m toán

ặ ậ ợ ợ ổ ấ ủ ặ ể ấ ủ ẹ ổ Ki m toán báo cáo tài chính h p nh t c a T p đoàn ho c T ng công ty và báo cáo tài chính h p  ậ nh t c a Công ty m  ­ T p đoàn ho c T ng công ty.

ơ ở ẫ ủ ể ệ b) C  s  d n li u và các r i ro ki m toán

ơ ở ẫ ệ ế ậ ấ ặ ợ ổ ­ C  s  d n li u có liên quan đ n h p nh t báo cáo tài chính T p đoàn ho c T ng công ty

ệ ữ ả ợ ấ ượ ổ ợ ừ c t ng h p t các ụ ủ ổ ố ệ ủ ế + Tính hi n h u: S  li u các kho n m c c a báo cáo tài chính h p nh t đ báo cáo tài chính c a các công ty con và s  sách k  toán.

ầ ủ ố ệ ủ ả ợ ố ỉ ầ ủ ố ệ ấ + Tính đ y đ : S  li u báo cáo tài chính h p nh t đã ph n ánh đ y đ  s  li u c a các công ty  ề ả con và các kho n đi u ch nh cu i năm.

ủ ỳ ấ ả ể ậ ạ ấ ặ ợ ờ ợ ẹ ị ướ ủ ủ + Tính đúng k : T t c  các báo cáo tài chính c a các công ty con và báo cáo tài chính c a riêng  công ty m  dùng đ  l p báo cáo tài chính h p nh t có cùng th i gian h ch toán ho c phù h p  ệ theo quy đ nh hi n hành c a Nhà n c.

ề ỉ ầ ư ừ ả ế ề ố ố ệ ạ ả ỷ công ty con, công ty liên doanh, liên k t v  v n đ u t  giá cu i năm khi i tài s n, chênh l ch t ấ ượ ắ ụ ả + Đánh giá: Các kho n m c đi u ch nh t ủ c a công ty m  vào công ty con, các kho n đánh giá l ợ h p nh t đ ẹ c đánh giá đúng đ n.

ủ ế ủ ữ ­ Nh ng r i ro ch  y u:

ủ ượ ạ ấ ề ặ ộ ố c h ch toán th ng nh t v  m t n i ươ ố ệ + S  li u báo cáo tài chính c a các công ty con không đ dung và ph ng pháp.

ỳ ậ ủ ấ ồ + K  l p báo cáo tài chính c a các công ty con không đ ng nh t.

ệ ụ ề ệ ả ỷ ở giá các công ty con, công ty liên ả ợ ế + Vi c đánh giá các kho n m c v  tài s n, chênh l ch t doanh, liên k t không chính xác, không h p lý.

ủ ụ ể ế c) Các th  t c ki m toán chi ti t

ệ ố ộ ộ ể * Đánh giá h  th ng ki m soát n i b

ẹ ớ ữ ứ ộ ể ế ỷ ệ ố ­ Đánh giá m c đ  ki m soát và quan h  ki m soát gi a công ty m  v i các công ty con, công ty  liên doanh, liên k t thông qua t ệ ể  v n góp. l

ẹ ớ ệ ề ặ ả ợ ề ế ủ ố ủ ở ữ ả ồ ­ Đánh giá các cam k t c a công ty m  v i các công ty con v  các kho n n  ho c trách nhi m v các tài s n, ngu n v n ch  s  h u.

ợ ủ ổ ố ­ Đánh giá v n góp và l ể ố i ích c a c  đông thi u s  trong các công ty con.

ủ ụ * Các th  t c phân tích

ầ ư ể ậ tr ng doanh thu, chi phí, l i nhu n đ  đánh giá v  vai trò và ố ỷ ọ  tr ng v n đ u t ủ ưở ỷ ọ  và t ẹ ợ ạ ộ ề ủ ậ ng c a công ty m , các công ty con trong ho t đ ng kinh doanh c a t p đoàn ­ Phân tích t ứ ộ ả m c đ   nh h ặ ổ ho c t ng công ty.

ỷ ấ ỷ ấ ố ả  su t c  c u v n, tài s n, t ạ ộ su t thanh toán, t ứ ộ ỷ ấ  su t sinh  ạ ể ả ủ ả ậ ề ư ỷ ấ ơ ấ  su t tài chính nh  t ­ Phân tích các t ề ệ ổ ợ ố i v n kinh doanh,…đ  đánh giá t ng quát v  hi u qu  ho t đ ng và m c đ  lành m nh, an  l ổ toàn v  tài chính c a c  t p đoàn, t ng công ty và các công ty thành viên.

ặ ổ ướ ố ớ ế c đ i v i ngành kinh t cũng ộ ề ư ủ ậ ­ So sánh và đánh giá vai trò c a t p đoàn ho c t ng công ty nhà n nh  toàn b  n n kinh t ế .

ủ ụ ế ụ ả ợ ể * Th  t c ki m toán chi ti ấ t các kho n m c báo cáo tài chính h p nh t

ủ ể ẹ ­ Ki m toán báo cáo tài chính c a riêng công ty m  và các công ty con:

ự ợ ươ ủ ụ ả ng pháp trình bày c a các kho n m c trên báo cáo tài ể + Ki m tra tính trung th c, h p lý và ph chính.

ể ấ ề ỳ ạ ủ ẹ ố

+ Ki m tra tính th ng nh t v  k  h ch toán c a báo cáo tài chính riêng công ty m  và các công ty con.

ể ươ ạ ng pháp h ch toán, ph ng pháp trình ố ụ ế ủ ẹ ả ươ ấ ề + Ki m tra tính th ng nh t v  chính sách k  toán và ph bày các kho n m c trên báo cáo tài chính c a riêng công ty m  và các công ty con.

ế ề ấ ậ ổ ợ ợ ỉ

ể ­ Ki m tra s  sách k  toán h p nh t và các bút toán đi u ch nh khi l p báo cáo tài chính h p  nh t:ấ

ể ệ ộ ả ụ ươ ứ ủ ủ ng  ng c a các báo cáo tài chính c a ẹ + Ki m tra tính chính xác vi c c ng các kho n m c t riêng công ty m  và các công ty con.

ể ắ ấ ả ợ ỉ ụ ề + Ki m tra tính đúng đ n bút toán đi u ch nh khi h p nh t các kho n m c

ả ả ộ ộ ắ ủ ệ ề ả ả ỉ ậ   ể + Ki m tra tính đúng đ n c a vi c đi u ch nh các kho n ph i thu, ph i tr  n i b  trong cùng t p đoàn.

ể ắ ủ ả ợ ệ ề ỉ ự ự ư ậ ừ i nhu n ch a th c s  phát sinh t các ị + Ki m tra tính đúng đ n c a vi c đi u ch nh các kho n l ộ ộ giao d ch n i b .

ả ỗ ư ự ự ể ắ ừ + Ki m tra tính đúng đ n các kho n l ch a th c s  phát sinh t ộ ộ ị  các giao d ch n i b .

ể ể ả ị ố ế ể ố ợ i ích c a c  đông thi u s  trên B ng cân đ i k   ợ ủ ổ ấ ả ấ ợ ợ ắ + Ki m tra tính đúng đ n, h p lý đ  xác đ nh l ế toán h p nh t và Báo cáo k t qu  kinh doanh h p nh t.

ể ắ ợ ỉ ệ ả ố ỗ ư ạ ệ ủ ệ ả ỷ ế ề  ch a phân ph i, chênh l ch tăng gi m v    c a các công ty liên doanh, liên k t khi ợ ề ề + Ki m tra tính đúng đ n, h p lý v  đi u ch nh lãi, l ả  giá ngo i t đánh giá tài s n, chênh l ch tăng, gi m t ặ ổ ấ ủ ậ ậ l p báo cáo tài chính h p nh t c a t p đoàn ho c t ng công ty.

ể ắ ố ệ ổ ổ ế ề ợ ỉ ấ ượ c ả ấ ợ ợ ­ Ki m tra tính đúng đ n s  li u t ng h p các bút toán đi u ch nh trên s  k  toán h p nh t đ ph n ánh vào báo cáo tài chính h p nh t.

Ụ Ụ PH  L C 02

Ộ Ố Ị ƯỚ Ự Ế M T S  Đ NH H Ệ Ự   NG L A CH N TIÊU CHÍ ĐÁNH GIÁ TÍNH KINH T , HI U L C, Ệ Ọ Ạ Ộ Ủ Ả Ệ HI U QU  HO T Đ NG C A DOANH NGHI P

ị ộ ể ệ ế ể , hi u l c, hi u qu  c a t ng cu c ki m toán c n đ ụ ầ ượ ượ ự ả ủ ừ ộ c xác đ nh  ả ọ c l a ch n ph i ả ắ ự ọ ờ ớ ả ể ầ ậ ướ ủ ệ ớ ồ c, v i th c ạ ả ị ủ ố ượ ng đ c ki m toán và có tính kh  thi. Xu t phát t ể ườ ấ ụ ậ ể ệ ụ ủ ở ữ ố ướ ạ ụ ướ ị ng đ nh h ụ ặ ế ể ầ ậ ỉ ố ả ướ c các nhóm m c tiêu này. Theo đó, ki m toán viên đ ủ ng c a Nhà n ỉ ố ể ị ụ ộ ố c đ nh h ể ượ ị ệ ợ ạ ộ ơ ả ể ế ự ể ạ ọ i các ư ệ ự Tiêu chí ki m toán tính kinh t ủ ể ộ ớ ụ ể ắ c  th , g n v i m c tiêu, n i dung ki m toán c a cu c ki m toán. Tiêu chí đ ứ ả đ m b o các nguyên t c xây d ng tiêu chí, đáp  ng yêu c u khoa h c, khách quan, đ ng th i  ả ự ạ ợ ph i phù h p v i các quy đ nh, văn b n quy ph m pháp lu t hi n hành c a Nhà n ượ ừ ụ ạ ộ ễ  m c tiêu ho t  ti n ho t đ ng c a đ i t ơ ả ủ ộ ả ợ ụ ệ i nhu n; m c tiêu b o toàn và phát  đ ng c  b n c a các doanh nghi p th ng là: m c tiêu l ủ  ự ậ ủ ề ữ ố ể tri n v n; m c tiêu phát tri n b n v ng; m c tiêu tuân th  pháp lu t; m c tiêu th c hi n các ch ế ượ ủ ươ c c a ch  s  h u v n)... nên khi tr   c (và/ho c k  ho ch, chi n l ứ ộ  ọ ự l a ch n các ch  s  đ  xác đ nh tiêu chí ki m toán c n t p trung vào các ch  s  ph n ánh m c đ ỉ ự ạ ượ ng, g i ý l a ch n ch   đ t đ tiêu đ  xây d ng m t s  tiêu chí c  b n khi ti n hành công vi c ki m toán ho t đ ng t ệ doanh nghi p nh  sau:

ả ạ ộ ủ ệ ệ 1. Tiêu chí đánh giá hi u qu  ho t đ ng kinh doanh c a doanh nghi p

ổ ợ a) Tiêu chí t ng h p

ả ơ ả ổ ế ấ ủ ệ ể ỷ ấ ợ ứ ợ ụ ọ ự i nhu n tính trên v n, tài s n ơ ở ệ ượ ợ c g i ý l a ch n ch  s   ổ ị i nhu n và t  su t l ể ỉ ố m c l ụ ụ ố ạ ộ ậ ệ ủ ả ợ

Trên c  s  xem xét m c tiêu hi u qu  c  b n, ph  bi n nh t c a các doanh nghi p, ki m toán  ả ...  ậ viên đ ể đ  xác đ nh tiêu chí t ng h p ph c v  công tác ki m toán đánh giá hi u qu  ho t đ ng c a  doanh nghi p.ệ

ớ ng, các tiêu chí đ ậ i nhu n, t ườ ố ượ ử ụ ạ ộ ủ ỳ ả c s  d ng đ  so sánh v i ch  s  m c l ể ỷ ấ ợ  su t l ượ ể ượ ỉ ố ứ ợ ổ ế c ki m toán (ph  bi n là năm tài chính đ ậ   i nhu n ể c ki m Thông th tính trên v n, tài s n... c a k  ho t đ ng đ toán) là:

ỷ ấ ợ ậ ậ ự ế ệ ự ự ế ị i nhu n; T  su t l i nhu n d  ki n do doanh nghi p t ạ    xác đ nh khi xây d ng k  ho ch ứ ợ ­ M c l kinh doanh;

ứ ợ ỷ ấ ợ ậ ự ế ự ệ ậ ỳ ướ ­ M c l i nhu n; T  su t l i nhu n th c t th c hi n k  (năm) tr c;

ỷ ấ ợ ậ ủ ệ ậ ạ i nhu n; T  su t l i nhu n bình quân c a các doanh nghi p có cùng quy mô và lo i hình ứ ợ ­ M c l ạ ộ ho t đ ng;

ỷ ệ ươ ậ ượ ế ử ụ ệ ể ạ ng m i doanh nghi p có th  nh n đ c n u s  d ng ­ T  l ố v n cho vay ấ ề ử  lãi su t ti n g i ngân hàng th ỳ ở  cùng k  so sánh;

ể ỉ ố c tính b ng ậ ể ỗ ổ ỉ ố ườ ậ ố ả ế ậ ủ ỗ ổ ượ ế ượ ệ ữ ỉ ố ng (Market Price ­ P) và thu nh p c a m i c  phi u (Earning Per Share ­ EPS) và đ ằ ị ng m i quan h  gi a giá th   c tính ­ Ki m toán viên cũng có th  tham kh o thêm các ch  s  EPS (Earning Per Share) đ ợ i nhu n (thu nh p) trên m i c  phi u; ch  s  P/E là ch  s  đo l l ườ tr ư nh  sau: P/E = P/EPS.

ủ ỳ ạ ộ ậ ố ỷ ấ ợ  su t l ậ i nhu n, t ỉ ố ượ ử ụ ả ứ ợ ớ c ki m toán v i các ch  s  đ ộ ế ợ ệ ư ế ụ ử ụ ậ ị ụ ể ể ế ị ọ ơ ụ ể ơ ạ ộ ủ ệ ệ ế ả ộ ả Khi so sánh m c l i nhu n tính trên v n, tài s n…c a k  (năm) ho t đ ng  ể ượ c s  d ng làm tiêu chí so sánh nêu trên, tùy thu c k t qu  so  đ ữ ể sánh, ki m toán viên có trách nhi m đ a ra nh ng phân tích, đánh giá, nh n đ nh phù h p. Theo  đó, h  cũng quy t đ nh có hay không ti p t c s  d ng thêm các tiêu chí c  th  đ  làm rõ h n  hi u qu  ho t đ ng c a doanh nghi p trên các góc đ  chi ti t và c  th  h n.

ợ ệ ệ ể ụ ự ể ầ ự ệ ặ ạ ộ ủ ở ữ ư ọ ợ ố ươ ứ ự ế ả ả ữ ả ị ề ả ượ ị c, m c đ  hoàn thành v  s n l ấ ng và ch t l ể ng quan gi a chi phí th c t ự ế ạ ượ  đ t đ ể ủ ể ọ ơ ở ầ ụ ẩ ứ ự ế ỏ  b  ra và k t qu  s n xu t, cung  ng s n ph m, d ch v   ấ ượ ụ ẩ ng s n ph m, d ch v .  c theo yêu c u đ t hàng c a  ướ ứ ộ ạ ượ ệ ự ế ủ ướ ế ạ ặ ị ủ ơ c; c a đ n v ả ầ c năm tr ự ế ạ ượ  đ t đ ệ ả ạ ộ ấ ườ Tr ng h p ki m toán các doanh nghi p th c hi n nhi m v  công ích, Ki m toán viên c n căn  ứ c  vào lĩnh v c ho t đ ng, chuyên ngành, tính đ c thù, ch  s  h u đ a ra các tiêu chí đánh giá  cho phù h p. Theo đó, ki m toán viên c n nghiên c u l a ch n tiêu chí so sánh trên c  s  xem  xét m i t ứ ộ công ích th c t ự Tiêu chí l a ch n đ  so sánh, phân tích có th  là m c đ  đ t đ c; theo k  ho ch, d  ki n c a doanh nghi p; th c t Nhà n ề có cùng ho t đ ng, quy mô, đi u ki n s n xu t kinh doanh...

b) Tiêu chí c  thụ ể

ợ ổ ọ ể ỉ ủ ỉ ữ ả ộ ậ ổ ể ả ợ ặ ả ỉ ố ợ ể i ả ỉ ố ậ ậ ượ ợ ế ố ạ ợ ự ữ ọ ợ ả ổ ộ ặ ườ ng h p, nh ng ch  s  ph n ánh  ụ ể c g i ý l a ch n làm tiêu chí c  th t o nên l ư ư ử ụ ể Là các tiêu chí dùng đ  minh h a cho tiêu chí t ng h p cũng nh  s  d ng đ  phân tích, đánh giá,  ườ ủ ng bên trong, bên ngoài ch  rõ nguyên nhân, lý do khách quan, ch  quan, các tác đ ng c a môi tr   ể ệ ưở ng làm tăng (ho c gi m) l i nhu n t ng th  (hi u qu  t ng th ), ki m  ­ ch  ra nh ng  nh h ế ố ọ ể ự  tác đ ng làm tăng (ho c gi m) l toán viên có th  l a ch n các ch  s  ph n ánh các y u t ọ ơ ở ự ả ộ ừ nhu n làm c  s  l a ch n tiêu chí so sánh. Tùy thu c t ng tr ủ ộ ệ ố m i quan h  tác đ ng c a các y u t i nhu n đ ể ể đ  ki m toán viên so sánh nh  là:

ố ộ ế ệ ố t ki m chi phí và m i quan h  gi a hai y u t ế ố ưở ệ ứ ộ ố ộ ­ M c đ , t c đ  tăng tr ố ộ này (t c đ  tăng tr ưở ng doanh thu, t c đ  ti ệ ệ ế t ki m, tri ng, ti ệ ữ ả ầ t tiêu nhau hay góp ph n nâng cao hi u qu );

ế ượ ợ ư ỷ ệ ỉ ố ưở ọ tăng tr l c g i ý l a ch n nh  t ố ư ộ ả ượ ng s n l ồ ụ ả ọ ử ụ ệ ố ự ề ệ ự ng tiêu  ­ Ti p theo đó, các ch  s  liên quan đ ạ ả ử ụ th , hi u qu  s  d ng tài s n dài h n, vòng quay v n l u đ ng; vòng quay hàng t n kho, vòng  ượ ợ ằ c g i ý l a ch n s  d ng cho vi c phân tích, đánh giá. quay v n b ng ti n,v.v... cũng đ

ộ tác đ ng gián ti p t ả ưở ượ ườ ộ ầ ng bên ngoài nh   nh h ế  xã h i khác n u có th  đ nh l ủ ng c a chính  ữ ằ ng b ng d ế ừ  kinh t ư ả ể ị ệ ế ố ể ọ ạ ộ ự ứ ế ả ộ ệ ộ ố ế ố  môi tr ­ Ngoài ra, m t s  y u t ế ấ ế sách (gi m thu  su t, kích c u,...), y u t ố ệ ụ ể ệ li u, s  li u c  th  cũng nên l a ch n đ  so sánh m c tác đ ng đ n hi u qu  ho t đ ng chung  ủ c a doanh nghi p...

ọ ỉ ố ỉ ượ ự ầ ủ ượ ơ ở ể ỉ ố ả ế ố ằ ế ủ ự ệ ợ ụ ụ ả ệ ổ ủ ừ ậ ủ ệ ư ữ ế ệ ộ ờ ị ặ ả ơ ị ế ự ặ ệ  th c hi n năm tr ứ ộ ạ ế ể ậ ứ c các yêu c u c a tiêu  c l a ch n làm tiêu chí khi chúng đáp  ng đ Các ch  s  nêu trên ch  đ ứ ộ ệ ự   ư ậ ả ụ ể chí và là c  s  đ  so sánh, phân tích, đánh giá m c đ  hi u qu  c  th . Nh  v y, các tiêu chí l a ệ ệ ộ ọ ch n nh m ph c v  cho vi c phân tích m i quan h  và tình hình bi n đ ng các ch  s   nh  ệ ạ ộ ằ ưở ng đ n hi u qu  ho t đ ng c a doanh nghi p (l i nhu n th c hi n) nh m đánh giá xu  h ỉ ố ả ố ớ ộ ướ ng thay đ i c a t ng ch  s , cũng nh  nh ng tác đ ng c a chúng đ i v i hi u qu  chung  h ớ ỉ ố ự ế ở ỳ ể ủ ể  k  ki m toán v i  c a doanh nghi p. Theo đó, ki m toán viên ti n hành so sánh ch  s  th c t   ứ ộ  ỉ ố ươ ả ơ ch  s  (có cùng n i dung, ph ng pháp tính, kho ng th i gian, đ n v  tính toán) ph n ánh m c đ ặ ướ ự ế ự c; và/ho c m c tiêu đ n v  đ t ra, theo k  ho ch đã xây d ng ho c  th c t ượ đ ụ ế c phân giao, m c đ  bình quân tiên ti n... đ  phân tích, đánh giá và k t lu n.

ể ể ệ ả ạ ộ ộ ặ ệ ử ụ ể ữ ế ợ ể ự ọ ụ ể ư ế ơ ấ ụ ầ ậ ấ ợ ể ệ ủ ạ ộ ầ ư ơ ở tài chính dài h n, đ u t ệ ượ ậ ạ ộ ả ủ ế ừ ạ ộ ể ỉ ủ ệ i nhu n chung c a doanh nghi p c a các b  ph n c u thành: Ho t đ ng s n  ự  khác trên c  s  các tiêu chí đã l a   ho t đ ng c hình thành ch  y u t ộ ố ệ ự Ki m toán viên có th  l a ch n m t ho c m t s  tiêu chí đ  đánh giá tính hi u qu , hi u l c  ậ ủ ế c a các ho t đ ng c  th . L u ý vi c s  d ng k t h p các tiêu chí đ  nh ng đánh giá, k t lu n  ỷ ọ  tr ng  mang tính toàn di n, thuy t ph c. Ngoài ra, ki m toán viên cũng c n đánh giá c  c u, t ủ ả ạ ộ đóng góp vào l ấ ầ ư xu t kinh doanh, ho t đ ng đ u t ạ ộ ệ ọ ch n đ  ch  rõ hi u qu  ho t đ ng c a doanh nghi p đ nào.

ộ ố ỉ ố ả ử ụ ể ự ệ ả ọ ọ

ụ ể ự ợ G i ý l a ch n m t s  ch  s  đánh giá hi u qu  s  d ng tài s n đ  l a ch n làm tiêu chí c  th   ư nh  sau:

ự ế ấ ớ ế ế ủ ề ả so v i công su t thi ố ớ t k  c a tài s n (Đ i v i các dây chuy n s  d ng công su t th c t ấ ớ ỷ ệ ử ụ ệ ả ấ ­ T  l công ngh  s n xu t l n).

ệ ố ử ụ ụ ụ ả ả ả ả ổ ổ ổ

ế ­ H  s  s  d ng tài s n = T ng tài s n ph c v  SXKD/T ng tài s n ph n ánh trên s  sách k   toán.

ầ ấ ẩ ấ ờ ổ ả ậ ư ứ ọ đ ng, kém, m t ph m ch t, không c n dùng, ch  thanh lý, trong ị ­ T ng giá tr  tài s n, v t t đó:

ả ố ị + Tài s n c  đ nh;

ậ ư + V t t , hàng hóa.

ỷ ệ ả ầ ấ ớ ờ ị ậ ư ứ ọ đ ng, kém, m t ph m ch t, không c n dùng, ch  thanh lý so v i  ệ giá tr  tài s n, v t t ả ấ ử ụ ị ổ ả ẩ ­ T  l giá tr  t ng tài s n doanh nghi p qu n lý, s  d ng.

ị ầ ư ổ ự ­ T ng giá tr  đ u t ỳ ơ ả  xây d ng c  b n trong k .

ả ố ị ớ ị ỳ ­ Giá tr  tài s n c  đ nh m i tăng thêm trong k .

ỷ ệ ả ố ị ị ầ ư ơ ả ớ ỳ ị ­ T  l giá tr  tài s n c  đ nh tăng trong k  so v i giá tr  đ u t ỳ  c  b n trong k .

ệ ố ờ ủ ả ­ H  s  sinh l i c a tài s n:

ợ ế ổ T ng l H = ướ c thu ả ị ổ ậ i nhu n tr Giá tr  t ng tài s n ủ ạ ộ ỉ ố ể ệ ả tăng ả ả ướ ả ỷ ệ  tăng (gi m) các kho n n p Ngân sách nhà n  l ự ệ ể ự ứ c; m c và t ườ ệ ộ ệ ố ượ ế ộ ưở ậ ộ Các ch  s  đánh giá hi u qu  ho t đ ng c a doanh nghi p có th  tham kh o đ  xây d ng tiêu  chí đánh giá nh  m c và t tr ư ứ ng lao đ ng, vi c làm, thu nh p, th c hi n ch  đ  BHXH... cho ng ỷ ệ  l ộ i lao đ ng. ng s  l

ồ ố ử ụ ụ ể ả ả

2. Tiêu chí đánh giá kh  năng b o toàn, phát tri n và s  d ng đúng m c đích ngu n v n  ủ ở ữ ch  s  h u

ự ợ ọ Tiêu chí g i ý l a ch n là:

ứ ộ ả ệ ố ố a) M c đ  b o toàn v n theo h  s  H

ệ ố ả ể ể ả ố ướ ứ Ki m toán viên có th  tham kh o tính toán h  s  b o toàn v n nhà n c theo công th c sau:

ả ả ị ổ ả Giá tr  t ng tài s n ­ N  ph i tr H = ố V n nhà n ợ ướ c ứ ặ Ho c công th c:

ố ủ ở ữ ủ H = V n ch  s  h u c a Công ty t ủ ở ữ ủ ố ề ạ V n ch  s  h u c a Công ty cu i k  tr ờ ể i th i đi m báo cáo ề ớ ỳ ố ỳ ướ c li n k  v i k  báo cáo ế ượ ố ả ư ả ị c v n; H = 1 b o toàn đ c v n và n u H< 1ch a b o ệ ố ượ ố ể ượ ố ơ ế N u h  s  H>1, đ n v  đã phát tri n đ ả ệ ố ử ụ c v n (s  d ng v n không hi u qu ). toàn đ

ượ ự ự ệ ể ả ố ố c m c đ  phát tri n v n ho c s  d ng v n có th c s  hi u qu  so ứ ộ ặ ớ ể ử ụ ị ặ ử ụ ể c ho c so v i m c tiêu đã xác đ nh, ki m toán viên có th  s  d ng ể ế Ti p theo, đ  đánh giá đ ụ ỳ ướ ớ ỳ ướ c, các k  tr v i k  tr ể thêm các tiêu chí sau đ  phân tích, đánh giá:

ỷ ệ ưở ủ ở ữ ố b) T  l tăng tr ng v n ch  s  h u

ự ọ ỉ ớ ỳ ướ ạ ặ ủ ơ ớ ế ưở ề ặ ộ ố c (ho c/và m t s   ị ủ ng bình quân ho c so v i k  ho ch m c tiêu c a đ n v , c a ể Ki m toán viên tính toán ch  tiêu này và l a ch n tiêu chí so sánh v i k  tr ụ ỳ ướ k  tr ướ nhà n ề ố ộ c li n k ); t c đ  tăng tr ế c (n u có).

ỷ ệ ưở ủ ở ữ ỳ ể ế ố c) T  l tăng tr ng v n ch  s  h u tính đ n k  ki m toán

ỉ ượ ớ ố ố ượ c tính toán trên c  s  k t qu  đ t đ ờ ầ i k  ki m toán so v i s  v n đ ặ ổ ỗ ể ự c  ố c bàn giao v n ho c có  ử ụ ế ế ị ằ ả ạ ượ ạ ỳ ể c t ừ ờ  th i đi m doanh nghi p đ ệ ớ ế ệ ưở ủ ơ ụ ệ ặ ủ ế ố ử ụ ữ ạ ề ượ ệ ượ ỳ ể c giao đ n k  ki m toán). S  d ng tiêu chí  ị ấ   ủ ng v i k  ho ch, m c tiêu c a doanh nghi p, c a đ n v  c p ả c (n u có) theo c  giai đo n. S  d ng tiêu chí  ồ ng và b o toàn v n không đ ng đ u gi a các năm, qua ưở ế ẽ ư ữ ậ ợ ị ơ ở ế Ch  tiêu này đ ể giao ban đ u (tính theo chu i th i gian t ố ụ ượ quy t đ nh b  sung v n đ  th c hi n nhi m v  đ ạ ứ ộ này nh m so sánh m c đ  tăng tr ướ ệ trên giao v n cho doanh nghi p ho c c a nhà n ố ả ạ c tình tr ng tăng tr này s  đánh giá đ ế đó đ a ra nh ng đánh giá, k t lu n và ki n ngh  thích h p.

ứ ộ ướ ụ ủ ậ ầ ị ị ướ c ủ ạ ộ ổ ủ ế ủ ộ ồ ặ ộ ị d) M c đ  tuân th  quy đ nh c a pháp lu t, theo m c đích, yêu c u, đ nh h ng c a nhà n (ho c/và Ngh  quy t c a Đ i h i c  đông, H i đ ng thành viên tùy thu c mô hình công ty)

ỉ ằ ạ ệ ị ệ ự ủ ứ ị ị ướ ặ ự ộ ộ ể ị ợ ứ ộ ủ ủ ể ố ụ ụ ể ạ i văn b n pháp quy, t ng c  th  t ụ ọ ướ c giao là t p trung ể ế ụ ủ ả ự ẫ ầ ả ọ ố ự ạ ứ ế ầ ư ử ụ ng...nh ng s  d ng v n đ u t ụ  tài chính dài h n cho nh ng lĩnh v c không ph i nhi m v   ự ng, đ m b o an ninh năng  ệ ướ ệ ị ườ ữ ề ẩ ủ ượ ượ c ể ệ ả ả ạ ộ ệ ộ ổ ọ ố ư ả ạ ộ c nhà n c giao, tham gia vào lĩnh v c ho t đ ng có ti m  n r i ro, không đ ụ ệ ự   i do không th c hi n m c tiêu chính ể   ủ ng th c ho t đ ng c a doanh nghi p, ki m ầ ư ứ ầ ư ị ặ ể ự ưỡ ươ ự ị ứ ộ ấ ủ ở ữ ướ ướ ủ ể ạ ộ ụ  ra ngoài lĩnh v c chính ví d  là 5% (10%) t ng v n đ u t ủ c, c a ch  s  h u  ng c a nhà n ng đ  xác đ nh m c đ  ch p hành đ nh h Đây là tiêu chí đánh giá m c đ  tuân th  c a doanh nghi p nh m ch  ra tính hi u l c c a ho t  ứ ả ộ đ ng b o toàn, phát tri n v n theo các m c tiêu đã xác đ nh. Ki m toán viên căn c  vào các m c  ứ ụ ạ ả i ngh  quy t ho c l a ch n m t m c c   quy đ nh, đ nh h ệ ậ ể th , phù h p đ  đánh giá. Ví d : M t DNNN th c hi n nhi m v  c a nhà n ắ  mũi nh n, đáp  ng yêu c u d n d t th  tr vào ngành kinh t ượ l chính đ ạ ế khuy n khích phát tri n thì dù hi u qu  cũng ph i xem xét l ứ ạ ượ đ c giao. Ho c tùy thu c lo i hình ho t đ ng, ph toán viên có th  l a ch n m c đ u t tài chính là ng v n.ố

ử ụ ệ ả ả ố ệ e) Vi c qu n lý và s  d ng v n và tài s n nhà n ướ ạ c t i doanh nghi p

ạ ộ v n ra ngoài doanh ạ ộ ệ ầ ư ố ệ ự , ti n đ  gi ệ ầ ư ế , ti n đ  th c hi n d  án đ u t ố ộ ự ể ầ ư ồ ầ ư ố ộ ầ ư ế ầ ư ầ ư ố ả ạ ­ Ho t đ ng đ u t  v n, tài s n t ắ ộ ố nghi p (ngu n v n huy đ ng g n v i d  án đ u t ầ ư ngân v n đ u t ); Tình hình đ u t i doanh nghi p và ho t đ ng đ u t ớ ự  và huy đ ng v n đ  đ u t ự  vào các d  án đ u t ộ ả   i  hình thành

ả ố ị ệ ự ộ ự ơ ả ế ạ ấ ệ ề ả ạ ỉ ự ề ế tài s n c  đ nh và xây d ng c  b n; Đánh giá ti n đ  th c hi n d  án/ k  ho ch; Các v n đ   ụ phát sinh; Đi u ch nh m c tiêu; Hi u qu  mang l i;

ử ụ ế ố ộ ố ộ ­ Tình hình huy đ ng v n và s  d ng v n huy đ ng; phát hành trái phi u;

ợ ủ ệ ả ả ả i doanh nghi p, kh  năng thanh toán n  c a doanh ợ ạ ủ ở ữ ệ ố ợ ệ ố ả ­ Tình hình qu n lý tài s n, qu n lý n  t ả ả nghi p, h  s  n  ph i tr  trên v n ch  s  h u;

ề ệ ủ ư ể ệ ­ Tình hình l u chuy n ti n t c a doanh nghi p.

ả ả ệ ệ ị 3. Tiêu chí đánh giá hi u qu  qu n tr  doanh nghi p

ụ ụ ệ ọ c và m c tiêu đã l a ch n, doanh nghi p luôn tìm cách áp d ng ơ ở ế ệ ụ ị ị ự c các m c tiêu đã đ nh. Công tác qu n tr  doanh ự ồ ộ ụ ả ướ ạ ả c th c hi n t c  các ho t đ ng, mang tính đ ng b  và có m c tiêu h ng đích. ấ ể ạ ượ ạ ộ ạ ệ ự ể ậ ợ ệ i cho vi c phân tích, ế ượ Trên c  s  k  ho ch, chi n l ị ệ ả các bi n pháp qu n tr  hi u qu  nh t đ  đ t đ ệ ở ấ ả ệ ượ  t nghi p đ ọ ậ Vì v y, vi c l a ch n tiêu chí nên phân lo i thành hai nhóm đ  thu n l đánh giá:

ụ ệ ả ằ ị ả ạ a) Qu n tr  nh m đ t m c tiêu hi u qu

ụ ị ế ấ ượ ượ ử ụ ệ ng các bi n pháp đ ớ ắ ằ ế ệ ự ệ ộ ọ ế ố ầ ả ự ễ ệ ườ t ki m y u t ưở ạ ộ ứ ự ế ị ả ả ượ ưở ế ng s n l ậ ồ ự ệ ỉ ố ể ả ự ồ ọ ộ ụ ế ệ ệ ờ ư ệ ế ợ ế ạ ộ ọ ủ ể ả ế ệ ớ ẫ ả ả ị ạ ẫ ấ ượ ặ ệ ế ả ệ ả ế ệ ị ố ượ ể ụ ế ể ả ả ề ấ ự ể ế ắ ầ ị ả ố ượ c s  d ng cho m c tiêu qu n tr /K t qu  th c ti n các  S  l ng, ch t l ệ ề ầ ạ ệ i. Tiêu chí l a ch n thu c nhóm này c n g n v i vi c đ  ra các bi n pháp  bi n pháp này mang l ả ạ ượ ế ố ầ  đ u vào nh m đ t đ c hi u qu . Thông th ng,  tăng tr ng y u t  đ u ra, ti ậ ấ ạ ế ả ị ầ các ho t đ ng qu n tr  c n quan tâm đánh giá là công tác l p k  ho ch, ti p th , s n xu t, bán  ằ ụ ể hàng, nghiên c u phát tri n, nhân s , k  toán tài chính... nh m tăng tr ng tiêu th ,  ả ử ụ ả ế t gi m chi phí; nâng cao hi u qu  s  d ng ngu n l c tài chính, tài  doanh thu, thu nh p; ti ưở ọ ầ ườ ấ ng  i... Ki m toán viên c n chú tr ng l a ch n các ch  s  có  nh h nguyên, đ t đai, con ng ả ồ ư ệ quan tr ng đ n hi u qu , đ ng th i xét đ n vi c áp d ng đ ng b  các bi n pháp cũng nh  tác  ế ế ộ ụ đ ng c a các bi n pháp đ n k t qu  ho t đ ng. Đi n hình nh  vi c k t h p áp d ng chính sách  ả ắ ẩ bán hàng g n v i chính sách qu n tr  h  giá thành và c i ti n ch t l ng, m u mã s n ph m/  ư ụ ặ ị ữ ả ả  nguyên ho c tăng thêm các d ch v  ho c  t gi m chi phí nh ng v n đ m b o gi Bi n pháp ti ả ứ ả ấ ợ ụ ế ị ể ủ ị t gi m chi phí b t h p lý đ  nâng cao hi u qu  ch  không ph i  giá tr  gia tăng c a d ch v  (ti ụ ứ ả ấ ượ ẩ ả ư ng s n ph m, d ch v  cung  ng)... Đánh giá   t ki m chi phí nh ng làm gi m ch t l ti ng, s  l ư ệ ạ ở ộ ố ệ ằ ị    m t s  khía c nh nh  vi c ban hành công tác qu n tr  nh m m c tiêu ti t ki m có th  xem xét  ả ả ầ ị quy đ nh v  đ u th u mua s m đ  gi m chi phí đ u vào; qu n tr  nhân l c đ  ti t gi m chi phí  nhân công...

ụ ả ằ ị ệ ự ạ b) Qu n tr  nh m đ t m c tiêu hi u l c

ố ượ ượ ử ụ ệ ả ị c s  d ng cho m c tiêu qu n tr  / K t qu  các bi n  ộ ụ ườ ả ớ i. Tiêu chí l a ch n thu c nhóm này th ế ng g n v i công tác ban hành chính ệ ng các bi n pháp đ ự ệ ổ ứ ệ ị ị ọ ắ  ch c th c hi n các chính sách, quy ch , quy đ nh đó. Chú ế ộ ộ ướ ỉ ố ể ả ộ ự ệ ự ủ ộ ằ ế ọ ả ủ ệ ế ị ị i góc đ  qu n tr   ả ng, có hi u qu  chi n ướ ạ ứ ệ ự ắ ả ệ ệ ạ ị ầ ủ ả ấ ượ ng, ch t l S  l ạ pháp này mang l sách, quy ch , quy đ nh và vi c t ọ ự tr ng l a ch n các ch  s  đánh giá hi u l c c a b  máy ki m soát n i b  d ậ ệ ự hi u l c (qu n tr  tuân th  pháp lu t; qu n tr  nh m th c hi n đúng h ượ l c, s  m nh, t m nhìn c a doanh nghi p trong c  ng n h n và dài h n).

ể ệ ạ ả ị ể ệ ượ ợ ứ ộ ả ọ ự ạ ộ ế ế ủ c g i ý l a ch n tiêu chí so sánh k t qu  ho t đ ng k  (năm) đ ề ả ả ớ ớ ướ ướ ệ ế ạ ị ỳ c khi có các bi n pháp qu n tr ; so sánh k t qu  v i giai đo n tr ượ ượ ả ọ c tính toán trên nguyên t c chú tr ng các thông tin có kh  năng l ả ắ ờ ữ ệ ề ị ượ c  ề c li n k ;  ề  ng hóa v ế ng), đ ng th i đánh giá v  đ nh tính và các thông tin, d  li u k t ng (s  l ấ ượ ố ượ ng, ch t l ọ ể ồ ậ ủ ể ị ệ Đ  so sánh, phân tích, đánh giá m c đ  c i thi n/h n ch  c a các bi n pháp qu n tr  doanh  nghi p, ki m toán viên đ ể ki m toán v i tr ả ế k t qu  so sánh đ ượ ị đ nh l ả qu  liên quan có th  minh h a cho nh n đ nh c a ki m toán viên.

ự ủ ệ

ả ệ ự ệ ủ ươ ệ ế ạ ướ ế ượ ệ ự ị c theo c ậ ệ ể 4. Tiêu chí đánh giá tính hi u qu , hi u l c trong th c hi n ch  tr ng c a nhà n ả ệ ự ủ quy đ nh c a pháp lu t; tính hi u qu , hi u l c trong th c hi n k  ho ch, chi n l phát tri n doanh nghi p

ủ ươ ụ ể ủ ướ ừ ể ự ạ c trong t ng giai đo n, ki m toán viên có  ể ứ ể ể ố ớ ự ọ ạ ộ ậ ợ ơ ể ể ọ ư ộ ng, chính sách c  th  c a nhà n Tùy thu c ch  tr ầ ả th  l a ch n các tiêu chí đ  đánh giá. Tiêu chí ph i đáp  ng yêu c u chung đ i v i tiêu chí ki m  ợ toán ho t đ ng đã nêu. G i ý phân nhóm đ  ki m toán viên thu n l i h n trong l a ch n tiêu chí  đánh giá, so sánh nh  sau:

ể ị ượ ỉ ế a) Tiêu chí có th  đ nh l ng qua các ch  tiêu kinh t , tài chính

ạ ủ ủ ươ ơ ở ụ ể ư ặ ể ng, k  ho ch c a nhà n ế ự ạ ướ  xây d ng ch  tiêu k  ho ch (ho c đ ỉ ệ ế ạ ỉ ặ c (có th  đã có ho c ch a đ t ra ch   ặ ượ ơ ế ỉ ng trình). Các ch  tiêu nh  s n l ỉ ươ ặ ứ ụ ủ ả ẩ ị ị ự ố ộ ỉ ướ ng, doanh s  bán mu i cho đ ng bào dân t c/ Ch  tiêu thu mua l ả ượ ứ ự ả c c  quan qu n lý  ị  ư ả ượ ng, giá tr ướ ụ ả c. Ví d : S n  ng c a nhà n ế ự ế ươ ng th c tr c ti p đ n nông   ỉ ng, doanh s , m c giá)/Ch  tiêu bán phân bón tr c  ấ ả ượ ủ ế ứ ế ế Trên c  s  c  th  hóa ch  tr ệ ự  tài chính), doanh nghi p t tiêu kinh t ặ ấ c p trên giao ch  tiêu ho c phê duy t k  ho ch, ch cung  ng s n ph m d ch v  mang tính công ích ho c theo đ nh h ồ ố ượ l ự ươ ổ ng th c (s n l dân c a T ng công ty L ậ ủ ộ ti p đ n h  nông dân c a T p đoàn Hóa ch t (s n l ố ố ng, doanh s , m c giá)...

ể ị ượ ộ ố ỉ b) Tiêu chí có th  đ nh l ng qua thông qua m t s  ch  tiêu khác

ị ặ ạ ế ạ ộ ỉ ố ụ ữ ử ụ ứ ộ ạ ượ ủ ụ ả ớ ổ ệ ầ ầ ứ ộ ổ th  ph n trên th  tr ủ ổ ế ạ ầ ị bán  ố ượ ố ượ ệ h  gia đình, s  l ng ư ượ ắ ố ượ ệ ộ ớ ng lao đ ng m i ngoài xã ể ụ ế ự ệ ụ ữ S  d ng chính nh ng ch  s  m c tiêu k  ho ch ho c m c tiêu pháp đ nh làm tiêu chí đánh giá  ệ ệ ự c c a nh ng ho t đ ng do doanh nghi p th c hi n. Ví d : Kh  năng tham gia  m c đ  đ t đ ổ ỷ ơ ấ ả ượ ủ ổ ng so v i t ng nhu c u, t bình  n giá c a T ng công ty Công nghi p Xi măng (c  c u s n l   ệ ị ầ ấ ị ị ườ ỉ ố ể l ng là ch  s  đ  xác đ nh m c đ  tham gia bình  n)/Cung c p xăng d u  ầ ủ ề ầ ứ ự đáp  ng đ  nhu c u cho khu v c mi n núi, vùng sâu vùng xa c a T ng công ty Xăng d u  ỷ ệ ặ ượ ụ c giao là 100% hay bao nhiêu % th  ph n)/T  l Petrolimex (m c tiêu k  ho ch ho c đ ệ ủ ấ ơ ộ ế c cung c p đi n c a EVN…/ S  l đi n đ n công t ầ ộ lao đ ng dôi d  đ ộ ượ h i đ ả ượ ệ ng huy n đ o đ ổ c s p x p công vi c khác sau c  ph n hóa; s  l ầ ư c tuy n d ng sau th c hi n chính sách đ u t nhà máy…

ệ ự c) Tiêu chí đánh giá tính hi u l c

ế ủ ướ ậ ị ng c a nhà n ủ c, quy đ nh c a pháp lu t ề ờ ụ ả ệ ầ ặ ế ủ ươ ụ Yêu c u v  th i gian/M c tiêu/K t qu  theo ch  tr ự ạ và/ho c m c tiêu k  ho ch doanh nghi p đã xây d ng.

ổ ờ ạ ờ ạ ệ ụ ớ ổ   ủ c; Th i h n th c hi n Ngh  quy t c a Chính ph , Qu c h i; K t qu  c a ho t đ ng bình  n ạ ế ự ế ủ ụ ệ ố ộ ố ng thu mua g o, mu i... tr c ti p c a ng c trong ch  tr ự ạ ượ ế ạ ị ế ạ ế ề ả ủ ươ ế ắ ề Ví d : Th i h n hoàn thành đ  án s p x p đ i m i doanh nghi p theo ch  tr ả ủ ế ủ ướ ị n ủ ươ giá, m c tiêu đ t đ ổ diêm dân...; K t qu  tham gia bình  n giá hàng T t, ki m ch  l m phát t ủ ng c a Nhà  ạ ộ i nông dân,  ươ ng... ườ i đ a ph

ự ươ ọ ự ể ự ệ ng t ệ    đ  đánh giá vi c th c hi n ầ ự , ki m toán viên cũng c n l a ch n nh ng tiêu chí t ế ữ ệ ượ ế ượ ủ ươ ụ ể ạ ể T m c tiêu k  ho ch, chi n l c c a doanh nghi p đ ng t c ki m toán.

ầ ầ ơ ở ệ ự ng pháp đã xác đ nh. Tuy ề ự ươ ọ ị ẵ ỉ ọ ợ ề ể ự ệ ự ả ấ ơ ở ự ế ỉ ể ừ phía nhà n c hay t ữ ệ ể ứ ị ố ớ ơ ấ ợ ướ ằ ờ ướ ỉ ả ề ị c, doanh  ụ ụ ề ỉ ứ ạ ậ ỉ ướ ị ợ ụ ặ c đã l c h u, c  ch  qu n lý giá không còn thích h p; doanh nghi p đ t m c ị ơ ế ệ ể ự ơ ắ ủ ọ Vi c l a ch n tiêu chí c n tuân th  nguyên t c, yêu c u, c  s  và ph ỉ ấ ầ ớ nhiên, ph n l n các tiêu chí đ  xu t nêu trên đ u d a trên vi c l a ch n các ch  tiêu có s n.  ợ ự ế Th c t , các ch  tiêu g i ý đ  l a ch n làm tiêu chí không ph i lúc nào cũng h p lý, khách quan.  ọ ượ ự ậ c l a ch n làm  Vì v y, trong quá trình đánh giá, n u th y c  s  xây d ng nên các ch  tiêu đã đ ừ ư ợ tiêu chí đánh giá, so sánh ch a h p lý (nguyên nhân có th  t  phía doanh  ầ ằ ế nghi p), ki m toán viên cũng c n tìm ki m b ng ch ng, phân tích và ch  ra nh ng b t h p lý  ế ồ nh m có đánh giá khách quan đ ng th i có ki n ngh  đ i v i c  quan qu n lý nhà n ứ ệ nghi p đi u ch nh cách th c xác đ nh các ch  tiêu này. Ví d : Quy đ nh v  đ nh m c hao h t xăng ệ ả ầ ủ d u c a nhà n ự ấ tiêu th p h n năng l c có th  th c hi n…

ế ư ậ ả ộ ạ ộ ị ể ủ ể ế ế ả ng pháp đánh giá, x p lo i doanh nghi p và x p lo i k t qu  ho t đ ng t ị ả ề ươ ị ệ ủ ả   c ki m toán, ki m toán viên cũng có th  tham kh o ạ ế ủ ề ạ ộ ệ ệ ả ệ ự ế ế , hi u l c  L u ý: Khi phân tích, đánh giá, k t lu n, ki n ngh  các n i dung ph n ánh tính kinh t ể ệ ệ ượ và hi u qu  ho t đ ng c a doanh nghi p đ ị ạ ộ ạ quy đ nh v  ph ươ ng III Ngh  đ nh 87/2015/NĐ­CP ngày 06/10/2015 c a Chính ph  v  giám sát đ u t Ch ướ nhà n ạ i  ầ ư ố  v n  c vào doanh nghi p; giám sát tài chính, đánh giá hi u qu  ho t đ ng và công khai thông

ủ c; Thông t ố ẫ ộ ướ ủ ệ ướ ộ ố ộ ệ ng d n m t s  n i dung v  giám sát  ả ướ v n nhà n c vào doanh nghi p; giám sát tài chính, đánh giá hi u qu  ho t đ ng và công ướ ủ ệ ố ệ ệ tin tài chính c a doanh nghi p nhà n c và doanh nghi p có v n nhà n ướ 200/2015/TT­BTC ngày 15/12/2015 c a B  Tài chính h ầ ư ố đ u t khai thông tin tài chính c a doanh nghi p nhà n ệ c và doanh nghi p có v n nhà n ư   ề ạ ộ ướ c.

ả ể ơ ở ế ệ ể ộ ế ự ạ ộ ề ế ể ả ả ị ượ ộ ồ ộ ồ ế ố ả ả ị ổ ệ ể ỉ ư ế ệ ậ ề ự ố ợ ủ ợ ị ể Trên c  s  k t qu  ki m toán đã th c hi n, ki m toán viên có th  tách riêng n i dung đánh giá,  ạ ủ ơ ậ c ki m toán và đánh giá k t qu  ho t  nh n xét, k t lu n v  k t qu  ho t đ ng c a đ n v  đ ố ủ ộ đ ng qu n lý, đi u hành c a H i đ ng thành viên/ H i đ ng qu n tr , T ng giám đ c/Giám đ c  và s  ph i h p c a các phòng ban trong doanh nghi p đ  ch  rõ trách nhi m cũng nh  có ki n  ngh  phù h p.