318
Bài 90
RAU BONG NON
MỤC TIÊU
1. Trình bày được định nghĩa, nguyên nhân rau bong non.
2. Trình bày được triệu chứng lâm sàng, tiến triển, biến chứng rau bong non.
3. Trình bày được hướng xử trí rau bong non và cách phòng bệnh.
NỘI DUNG
Rau bong non là 1 cấp cứu chảy máu trong sản khoa nguy hiểm, bệnh diễn biến
nhanh, từng giờ, từng phút ảnh hưởng đến tính mạng của mẹ và con. Bệnh thường xảy
ra vào 3 tháng cuối của kỳ thai nghén và lúc chuyển dạ.
1. Định nghĩa
Rau bong non (RBN) rau m đúng chỗ vị tbình thường nhưng đã bong
một phần của bánh rau trước khi thai sổ.
Có hai loại rau bong non:
- Rau bong non bệnh lý (Thường do nhiễm độc thai nghén)
- Rau bong non do chấn thương (Sn phụ bị ngã hoặc bị tai nạn xe cộ)
Rau bong non thể nặng thường gây tử vong mẹ rất cao do brối loạn đông
máu và thai hầu như tử vong 100%.
2. Nguyên nhân
Chưa rõ ràng: Yếu tố thường gặp
Do tăng huyết áp, hội chứng tiền sản giật, tiền sử bị RBN, do sang chấn, dây
rau ngắn, tiền sử sản khoa nặng nề v.v.
3. Triệu chứng lâm sàng : Tuỳ theo thể bệnh người ta chia làm 3 loại.
3.1. Rau bong non thể nhẹ:
Tử cung chỉ tăng co bóp n bình thường, sản phụ thấy đau bụng nhẹ, đôi khi
ra một ít máu đen, tim thai vẫn nghe rõ. Thể này cũng kchẩn đoán nếu không
siêu âm. Rau bong non thể nhẹ chỉ chẩn đoán hồi cứu sau đẻ có cục máu sau rau.
3.2. Rau bong non thể trung bình:
Tử cung cơn co bóp nhiều hơn, sản phụ đau vừa, tim thai bắt đầu suy nhưng
vẫn còn nghe được, máu âm đạo ra vừa thâm đen, loãng không đông. thể tình
trạng choáng nhẹ, thường kèm theo dấu hiệu của hội chứng tiền sản giật.
3.3. Rau bong non thể nặng :(còn gọi là phong huyết tử cung rau hay hội chứng
Couvoler)
+ Trương lực cơ tử cung tăng, sờ nắn thấy tử cung cứng liên tục như gỗ.
+ Sản phụ đau dữ dội, tim thai không nghe thấy.
+ Ra máu âm đạo thâm đen, loãng không đông.
+ Cổ tử cung cứng, ối căng phồng, nước ối thể máu màu hồng ( triệu
chứng có giá trị chẩn đoán).
+ Có hội chứng tiền sản giật nặng.
+ Tình trạng choáng rất nặng do mất máu và do nhiễm độc.
+ Nếu máu ra ít âm đạo hoặc không ra mà tử cung to lên nhanh chứng tỏ rau
bong nhiều, máu chảy vào tử cung.
Cần lưu ý: Tuy choáng nặng, nhưng lúc đầu huyết áp chưa tụt xuống huyết
áp của sản phụ đã cao sẵn, khi huyết áp đã tụt dưới mức bình thường tình trạng sản
phụ đã rất nặng, có thể đã bắt đầu có dấu hiệu rối loạn đông máu và đe doạ tính mạng.
319
4. Tiến triển-Biến chứng:
* Tiến triển: Trong những thể nặng dù đã xử trí rồi, tính mạng bệnh nhân vẫn
có thể bị đe doạ.Vì các biến chứng shock, chảy máu và vô niệu .
Thông thường trong thể nhẹ thì sau khi ối vỡ, thể tích tử cung giảm làm cho tử
cung co bóp được, cổ tử cung mnhanh, thai sổ nhanh, rau ra kèm theo cục huyết
sau rau, nhưng tử cung vẫn có thể bị đờ gây chảy máu nhiều. Cần phải hết sức chú ý
rau bong non từ thể nhẹ có thể chuyển thành thể nặng trong chốc lát nếu không xử trí
kịp thời.
* Biến chứng:
- Shock
- Băng huyết do đờ tử cung và rối loạn yếu tố đông máu
- Vô niệu( do shock nặng )
- Viêm thận mãn ,viêm tuyến thượng thận
- Viêm gan cấp tính
- Mất tử cung
- Cao huyết áp
- Tử vong mẹ và con
- Thai suy và chết
5. Xử trí
5.1. Tuyến xã
- Khi đã chẩn đoán rau bong non dù ở thế nào cũng phải tư vấn và gửi tuyến
có trung tâm phẫu thuật và hồi sức, khi chuyển phải cho thuốc giảm co bóp tử cung
Papaverin 0,04g x 1-2 ống TBT
- Nếu có tình trạng choáng phải hồi sức trước và trong khi gửi đi và có nhân
viên y tế đi kèm.
5.2. Tuyến huyện:
- Thể nhẹ theo dõi đẻ thường, sau đẻ kiểm tra thấy có cục máu sau rau.
Đề phòng chảy máu sau đẻ do đờ tử cung hoặc rối loạn yếu tố đông máu
- Thể nặng: Hồi sức chống choáng và mổ lấy thai. Nếu tình trạng nặng cần phải
chuyển lên tuyến tỉnh hoặc mời tuyến tỉnh đến cùng xử trí.
6. Phòng bệnh
- Thực hiện tốt quản thai nghén, thai phụ phải được khám thai tối đa 5 lần.
Khi có một trong những dấu hiệu như: Phù các chi hay toàn thân, nước tiểu có Protein,
nhất tăng huyết áp những dấu hiệu của hội chứng tiền sản giật, nếu không
được xử trí kịp thời có thể dẫn tới rau bong non hay sản giật.
- Khuyên thai phụ trong lúc đi lại tránh va chạm mạnh hoặc nđập vào bụng
dễ gây rau bong non.
- Trong q tnh mang thai nếu ra máu đặc biệt 3 tháng cuối phải đi km thai ngay.
LƯỢNG GIÁ
1. Trình bày định nghĩa, nguyên nhân rau bong non?
2. Trình bày triệu chứng lâm sàng,tiến triển, biến chứng rau bong non?
3. Trình bày cách xử trí rau bong non và cách phòng bệnh?
* Trả lời các câu hỏi ngắn từ 3 - 5
3. Kể tên 3 thể lâm sàng của rau bong non.
A …….
B…….
C…….
320
4. Kể 5 triệu chứngbản để chẩn đoán rau bong non.
A …….
B…….
C…….
D …….
E…….
5. Xử trí rau bong non tại tuyến xã là:
A …….
B…….
C……
* Phân biệt đúng sai các câu từ 6-8
STT
Câu hỏi
Đ
S
6
Rau bong non chảy máu qua âm đạo màu đỏ tươi và có máu
đông
7
Một triệu chứng quan trọng của rau bong non là tăng trương
lực cơ tử cung
8
Rau bong non thể nặng thường làm chết thai và nếu không xử
trí kịp thời có thể chết cả mẹ