Sản xuất phân hữu cơ sinh học từ rác thải hữu cơ sinh hoạt và phế thải nông nghiệp để dùng làm phân bón cho rau sạch vùng ngoại vi thành phố

Chia sẻ: Nguyen Lan | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:42

Thêm vào BST

Báo xấu

299
lượt xem 118
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Hiện nay rác thải sinh hoạt và phế thải nông công nghiệp là một thảm họa khó lường trong sự phát triển mạnh mẽ của quá trình sản xuất, chế biến nông công nghiệp và hoạt động của toàn xã hội. Phế thải không chỉ làm ô nhiễm môi trường sinh thái, ô nhiễm nguồn nước, ô nhiễm đất, gây độc hại đến sức khỏe con người, vật nuôi và cây trồng, mà còn làm mất đi cảnh quan văn hóa đô thị và nông thôn. ...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Sản xuất phân hữu cơ sinh học từ rác thải hữu cơ sinh hoạt và phế thải nông nghiệp để dùng làm phân bón cho rau sạch vùng ngoại vi thành phố

Bé Gi¸o dôc vµ ®µo t¹o Tr−êng §¹i häc n«ng nghiÖp I ---------------------------------------------------------------------- b¸o c¸o tæng kÕt ®Ò tµi THùC HIÖN nhiÖm vô hîp t¸c quèc tÕ vÒ khoa häc vµ c«ng nghÖ THEO NGHÞ §ÞNH TH¦ VíI CéNG hoµ italy GIAI §O¹N 2003 - 2005 Tªn ®Ò tµi: S¶n xuÊt ph©n h÷u c¬ sinh häc tõ r¸c th¶i h÷u c¬ sinh ho¹t vµ phÕ th¶i n«ng nghiÖp ®Ó dïng lµm ph©n bãn cho rau s¹ch vïng ngo¹i vi thµnh phè 6212 24/11/2006 Hµ Néi - 2006 0
Tªn ®Ò tµi: “ S¶n xuÊt ph©n h÷u c¬ tõ r¸c th¶i h÷u c¬ sinh ho¹t vµ phÕ th¶i n«ng nghiÖp ®Ó dïng lµm ph©n bãn cho rau s¹ch vïng ngo¹i vi thµnh phè " M· sè: Thuéc ch−¬ng tr×nh nhiÖm vô Hîp t¸c Quèc tÕ vÒ Khoa häc & C«ng nghÖ Theo nghÞ ®Þnh t− ký víi Céng hoµ Italy 2003 - 2005 Thêi gian thùc hiÖn: Tõ th¸ng 6/2003 ®Õn th¸ng 12/2005 §èi t¸c ViÖt Nam a. Tªn c¬ quan chñ tr× ViÖt Nam: Tr−êng §¹i häc N«ng nghiÖp I Hµ Néi §Þa ChØ: ThÞ trÊn Tr©u Quú, huyÖn Gia L©m, Thµnh phè Hµ Néi §iÖn tho¹i: 8276346, Fax: 8276554 b. Chñ nhiÖm ®Ò tµi: PGS. TS. §µo Ch©u Thu §iÖn tho¹i c¬ quan: 8765992, Fax: 8276554 E-mail: chauthu-hau@fpt.vn, §TD §: 0913275527 c. 10 c¸n bé kh¸c trùc tiÕp tham gia nghiªn cøu: • KS. Ph¹m Quang ViÖt • KS. TrÇn ThÞ Thiªm • TS. §ç Nguyªn H¶i • TS. NguyÔn Ých T©n • GVC. Nghiªm ThÞ BÝch Hµ • ThS. Lª ThÞ Hång Xu©n • ThS. NguyÔn ThÞ Minh • KS. Lª Anh Tïng • KS. Vò ThÞ Len • ThS. Tr−¬ng ThÞ Toµn §iÖn tho¹i c¬ quan: 8765992, Fax: 8276554, E-mail: Sardc@hau1.edu.vn §èi t¸c n−íc ngoµi a. Tªn c¬ quan ®èi t¸c nghiªn cøu n−íc ngoµi: Tr−êng §¹i häc Udine, Italy §Þa chØ: Via della scienze, 208, Post code: 33100, Udine, Italy b. Chñ nhiÖm ®Ò tµi: GS. TS. Mario Gregori §iÖn tho¹i: +390432558306, Fax: +390432558302 c. 02 c¸n bé kh¸c trùc tiÕp nghiªn cøu: GS.TS. Maria Noboli vµ TS. Elisa Napoletina, tr−êng §¹i häc Udine 1
Kinh phÝ phÝa ViÖt Nam: a. Tæng kinh phÝ • Tæng kinh phÝ: 700 triÖu ®ång VN trong 3 n¨m • Kinh phÝ ®−îc hç trî tõ ng©n s¸ch Nhµ n−íc: 700 triÖu ®ång ViÖt Nam b. Kinh phÝ ®∙ chi: 700 triÖu ®ång VN Kinh phÝ cña ®èi t¸c n−íc ngoµi: kho¶ng 25.000 EURO • Kinh phÝ cña Bé Ngo¹i giao Italy: 16.000 EURO • Kinh phÝ cña tr−êng §¹i häc Udine: kho¶ng 9.000 EURO 2
i. tæng quan vÊn ®Ò nghiªn cøu 1.T×nh h×nh nghiªn cøu ë ngoµi n−íc: - HiÖn nay r¸c th¶i sinh ho¹t vµ phÕ th¶i n«ng c«ng nghiÖp lµ mét th¶m häa khã l−êng trong sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, chÕ biÕn n«ng c«ng nghiÖp vµ ho¹t ®éng cña toµn x· héi. PhÕ th¶i kh«ng chØ lµm « nhiÔm m«i tr−êng sinh th¸i, « nhiÔm nguån n−íc, « nhiÔm ®Êt, g©y ®éc h¹i ®Õn søc kháe con ng−êi, vËt nu«i vµ c©y trång, mµ cßn lµm mÊt ®i c¶nh quan v¨n hãa ®« thÞ vµ n«ng th«n. - ë c¸c n−íc ph¸t triÓn nh− EU - Mü - óc - NhËt B¶n - Singapo ®Òu cã hÖ thèng thu gom vµ ph©n lo¹i r¸c th¶i gia ®×nh, n¬i c«ng céng ngay c¶ ë c¸c vïng n«ng th«n. Sau ®ã t¸i chÕ phÇn r¸c th¶i h÷u c¬ thµnh ph©n h÷u c¬ bãn cho c©y trång. - T¹i nhiÒu n−íc ®ang ph¸t triÓn cña Ch©u ¸ nh−: Th¸i Lan, In®«nªsia, Malaysia còng ®· cã nhiÒu ch−¬ng tr×nh gi¸o dôc vµ nghiªn cøu khoa häc vÒ thu gom r¸c th¶i h÷u c¬ t¹i gia vµ n¬i c«ng céng cña thÞ trÊn, thµnh phè, gãp phÇn lµm s¹ch m«i tr−êng vµ t¹o nguån ph©n h÷u c¬ b»ng c«ng nghÖ sinh häc cho s¶n xuÊt n«ng nghiÖp. - T¹i c¸c n−íc ph¸t triÓn - Ch©u ¢u vµ c¸c n−íc ®ang ph¸t triÓn - Th¸i Lan, Malaysia, Ên §é ®· x©y dùng nhiÒu c¬ së chÕ biÕn r¸c th¶i h÷u c¬ sinh ho¹t vµ phÕ th¶i n«ng nghiÖp b»ng c«ng nghÖ sinh häc ®Ó s¶n xuÊt ph©n h÷u c¬ bãn cho rau, hoa c©y c¶nh ®em l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ cao. - ë óc, Ên §é, Th¸i Lan, Malaysia…®· thu gom tµn d− thùc vËt trªn ®ång ruéng dïng chÕ phÈm vi sinh vËt xö lý thµnh ph©n h÷u c¬ t¹i chç ®Ó tr¶ l¹i cho ®Êt, lµm s¹ch ®ång ruéng vµ chèng « nhiÔm m«i tr−êng - ë § µi Loan víi c«ng nghÖ s¶n xuÊt ph©n h÷u c¬ vi sinh tõ phÕ th¶i m ïn r¸c, phÕ th¶i ch¨n nu«i c«ng suÊt hµng tr¨m ngµn tÊn/ n¨m (Lei Chu Enterprise Co., Ltd 2000) - ë Ên §é dïng c«ng nghÖ vi sinh vËt xö lý hÌm r−îu, b· bïn läc trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ®−êng ®Ó thµnh ph©n h÷u c¬ bãn cho c©y trång víi c«ng suÊt hµng chôc ngµn tÊn/ n¨m (C«ng nghÖ Bioearth cña Alfa- Lavan Ltd, 1998) 2. T×nh h×nh nghiªn cøu ë trong n−íc ë ViÖt Nam vÊn ®Ò chèng « nhiÔm m«i tr−êng míi ®−îc nghiªn cøu nhiÒu vµo cuèi thËp kû 90 víi c¸c ch−¬ng tr×nh, c¸c ®Ò tµi Nhµ n−íc: - §Ò tµi KHCN 02- 04 (A,B) giai ®o¹n 1996- 2000 do GS Lª V¨n Nh−¬ng chñ tr× xö lý phÕ th¶i h÷u c¬ r¾n (l¸ mÝa, vá cµ phª…) b¨ng c«ng nghÖ sinh häc chèng « nhiÔm m«i tr−êng - §Ò tµi cÊp bé: B 99-32-46; B 001- 32- 09 giai ®o¹n 1999- 2001 do PGS NguyÔn Xu©n Thµnh chñ tr× xö lý phÕ th¶i mïn mÝa, bïn mÝa b»ng c«ng nghÖ vi sinh thµnh ph©n h÷u c¬ bãn cho c©y mÝa ®−êng - §Ò tµi cÊp Tæng c«ng ty: Xö lý phÕ th¶i cña nhµ m¸y ®−êng b»ng c«ng nghÖ sinh häc do PGS NguyÔn Xu©n Thµnh, PGS NguyÔn §×nh M¹nh phèi hîp víi tæng c«ng ty mÝa ®−êng ViÖt Nam, tæng c«ng ty mÝa ®−êng Lam S¬n - Thanh Hãa ®Ó thµnh ph©n h÷u c¬ bãn cho c©y trång 3
- §Ò tµi Ph©n lo¹i r¸c th¶i sinh ho¹t vµ t¸i chÕ r¸c th¶i h÷u c¬ b»ng c«ng nghÖ vi sinh thµnh ph©n h÷u c¬ bãn cho c©y trång do PGS §µo Ch©u Thu chñ tr× thùc hiÖn t¹i tr−êng §¹i häc N«ng nghiÖp I - Hµ Néi 2001 - 2002 - Thu gom ph©n lo¹i r¸c th¶i h÷u c¬ t¹i mét sè thÞ x·, thµnh phè lín ë ViÖt Nam ®· vµ ®ang ®−îc triÓn khai do C«ng ty vÖ sinh M«i tr−êng ®« thÞ chÞu tr¸ch nhiÖm. ë Hµ Néi ®· cã nh÷ng Dù ¸n thö nghiÖm thu gom vµ ph©n lo¹i r¸c th¶i t¹i mét sè x·, ph−êng (C«ng ty vÖ sinh m«i tr−êng CÇu DiÔn; x· Gia Thôy, tr−êng §HNN I Hµ Néi). HiÖn nay víi sù gióp ®ì cña c¸c chuyªn gia, c¸c nhµ khoa häc ®· cã mét sè c¬ së lµ c«ng ty hay HTX tæ chøc s¶n xuÊt ph©n bãn tõ nguyªn liÖu chÊt h÷u c¬ b»ng c«ng nghÖ vi sinh nh−: C¸c xÝ nghiÖp chÕ biÕn r¸c th¶i, c«ng ty s¶n xuÊt ph©n h÷u c¬ vi sinh s«ng Gianh, c«ng ty TiÕn N«ng thµnh phè Thanh Hãa s¶n xuÊt ph©n vi sinh, HTX Gia Thuþ - Hµ Néi , c¸c xÝ nghiÖp cña c¸c nhµ m¸y ®−êng thuéc tæng c«ng ty mÝa ®−êng ViÖt Nam. Nh×n chung kÕt qu¶ nghiªn cøu cña c¸c ®Ò tµi, c¸c dù ¸n cho thÊy cã nhiÒu triÓn väng tèt, ®· gãp phÇn vµo viÖc xö lý phÕ th¶i c«ng n«ng nghiÖp chèng « nhiÔm m«i tr−êng. Tuy nhiªn, nh÷ng c¬ së s¶n xuÊt chÕ biÕn nµy cßn manh món. ®Æc biÖt cho thÊy trong quy tr×nh c«ng nghÖ xö lý phÕ th¶i cßn gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n do ch−a ph©n lo¹i r¸c th¶i, cßn lÉn qu¸ nhiÒu t¹p chÊt r¾n, mµ trong c«ng nghÖ ch−a thÓ gi¶i quyÕt ®−îc. Nh÷ng ®Ò tµi ®−îc thùc hiÖn trong n¨m qua ch−a tËp trung nhiÒu vµo kh©u nghiªn cøu ph©n lo¹i r¸c th¶i sinh ho¹t, ch−a cã quy tr×nh xö lý r¸c th¶i sinh ho¹t khu gia ®×nh vµ c«ng ®ång, ch−a tuyªn truyÒn s©u réng cho ng−êi d©n hiÓu râ nh÷ng t¸c h¹i cña r¸c th¶i sinh ho¹t, dÉn ®Õn ch−a cã ý thøc vÒ ph©n lo¹i r¸c th¶i. ChÝnh v× vËy ch−a tiÕt kiÖm ®−îc c«ng lao ®éng, g©y nhiÒu khã kh¨n vµ tèn kÐm trong c«ng t¸c xö lý phÕ th¶i. C¸c c¬ së xö lý r¸c th¶i, chÕ biÕn thµnh ph©n h÷u c¬ theo c«ng nghÖ tiªn tiÕn nh−ng víi quy m« nhá, thÝch hîp cho c¬ së s¶n xuÊt cÊp x· vïng n«ng th«n ch−a ®−îc chó träng ®óng møc, míi mang tÝnh chÊt tù ph¸t ë mét sè n¬i v× vËy hiÖn t−îng « nhiÔm n«ng th«n, mÊt c¶nh quan m«i tr−êng do viÖc vøt r¸c bõa b·i ngµy cµng gia t¨ng vµ thùc sù lµ vÊn ®Ò bøc xóc hiÖn nay ViÖc xö lý r¸c th¶i h÷u c¬ vµ t¸i chÕ thµnh ph©n h÷u c¬ bãn cho rau ®Ó ®ãng gãp thiÕt thùc cho vïng s¶n xuÊt rau s¹ch cña c¸c vïng ven ®« trong nh÷ng n¨m qua cßn ch−a ®−îc ®Ò cËp ®Õn. 3. Danh môc c¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu cã liªn quan: 1. §Ò tµi cÊp Nhµ n−íc: 52D01- 03; KC 08- 01; KC 08- 20; KHCN 02- 04; KHCN 02- 06 2. §Ò tµi cÊp Bé : B 99- 32- 46; B 001- 32 - 09 3. §Ò tµi nhiÖm vô HTQT vÒ KHCNMT víi Italy ( 2003-2005 ) 4
II. ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu 1. Ph−¬ng ph¸p gi¸o dôc - truyÒn th«ng khuyÕn c¸o céng ®ång trong thu gom r¸c h÷u c¬ th«ng qua viÖc tæ chøc líp häc, tËp huÊn, tuyªn truyÒn qu¶ng c¸o, b¨ng z«n, tê r¬i…. 2. Ph−¬ng ph¸p ®iÒu tra nhanh n«ng th«n (RRA) vµ ph−¬ng ph¸p ®iÒu tra cã sù tham gia cña ng−êi d©n (PRA) 3. øng dông c«ng nghÖ vi sinh ñ r¸c th¶i h÷u c¬ cña nhãm nghiªn cøu trong pha 1 (bé m«n vi sinh vËt - tr−êng §HNN I kÕt hîp víi chuyªn gia Italy vµ ¸o theo ph−¬ng ph¸p b¸n hiÕu khÝ cã tham kh¶o quy tr×nh cña ®Ò tµi KHCN 02- 04; B 99- 32- 46; KHCN 02- 06) 4. Ph−¬ng ph¸p ph©n tÝch chÊt l−îng ph©n h÷u c¬ sinh häc t¹i bé m«n Thæ nh−ìng N«ng ho¸ - tr−êng §HNN I kÕt hîp víi chuyªn gia Italy. 5. Ph−¬ng ph¸p cïng tham gia thö nghiÖm bãn ph©n h÷u c¬ cho s¶n xuÊt rau s¹ch (gi÷a c¸n bé nghiªn cøu cña tr−êng §HNN I vµ n«ng d©n trång rau vïng ngo¹i thµnh Hµ Néi) theo quy tr×nh s¶n xuÊt rau s¹ch cña së n«ng nghiÖp & PTNT Hµ Néi vµ Bé NN & PTNT 2000. iII. Néi dung nghiªn cøu chÝnh cña ®Ò tµi 1. Môc tiªu nghiªn cøu: • Tuyªn truyÒn h−íng dÉn céng ®ång khu d©n c− lµng x· cã ý thøc vµ thãi quen thu gom ph©n lo¹i r¸c th¶i h÷u c¬ sinh ho¹t t¹i nguån nh»m gi¶m « nhiÔm m«i tr−êng khu d©n sinh vµ t¹o nguån h÷u c¬ cho s¶n xuÊt ph©n h÷u c¬ sinh häc. • Nghiªn cøu vµ øng dông quy tr×nh xö lý r¸c th¶i vµ phÕ th¶i n«ng nghiÖp b»ng c«ng nghÖ vi sinh b¸n hiªó khÝ nh»m s¶n xuÊt ®−îc ph©n h÷u c¬ sinh häc an toµn, cã chÊt l−îng ®èi víi c¸c lo¹i c©y trång phï hîp víi ®iÒu kiÖn vµ quy m« cÊp th«n x·. • X©y dùng c¸c thö nghiÖm ®ång ruéng sö dông ph©n h÷u c¬ sinh häc cho rau nh»m gãp phÇn khuyÕn c¸o ng−êi n«ng d©n thÊy râ t¸c dông cña ph©n h÷u c¬ sinh häc vµ cïng tham gia s¶n xuÊt lo¹i ph©n nµy phôc vô n«ng nghiÖp an toµn vµ bÒn v÷ng. 2. Ho¹t ®éng nghiªn cøu ®Ò tµi: §Ò tµi ®−îc chia thµnh 3 ®Ò tµi nh¸nh ®Ó tho¶ m·n môc tiªu nghiªn cøu: • Tuyªn truyÒn, h−íng dÉn céng ®ång thu gom vµ ph©n lo¹i r¸c sinh ho¹t h÷u c¬ vµ phÕ th¶i n«ng nghiÖp lµm vËt liÖu s¶n xuÊt ph©n h÷u c¬ • Nghiªn cøu m« h×nh s¶n xuÊt ph©n h÷u c¬ sinh häc tõ r¸c sinh ho¹t h÷u c¬ vµ phÕ th¶i n«ng nghiÖp theo quy tr×nh ñ ph©n b»ng c«ng nghÖ vi sinh b¸n hiªó khÝ • Thö nghiÖm ®ång ruéng bãn ph©n h÷u c¬ sinh häc cho 3 lo¹i rau (¨n l¸, qu¶, cñ) • C¸c ho¹t ®éng kh¸c liªn quan ®Õn néi dung chÝnh cña ®Ò tµi + Tæ chøc c¸c líp tËp huÊn chuyÓn giao tiÕn bé kü thuËt ®Õn céng ®ång + Tæ chøc c¸c cuéc häp, héi th¶o trao ®æi khoa häc trong n−íc vµ Quèc tÕ + §µo t¹o ®−îc ®éi ngò c¸n bé theo c¸c néi dung cña ®Ò tµi nghiªn cøu 5
Iv. C¸c kÕt qu¶ nghiªn cøu §· hoµn thµnh ®Çy ®ñ néi dung nghiªn cøu cña 3 ®Ò tµi nh¸nh 1. §Ò tµi nh¸nh 1: “Tuyªn truyÒn h−íng dÉn céng ®ång ph©n lo¹i r¸c th¶i sinh ho¹t h÷u c¬ vµ phÕ th¶i n«ng nghiÖp” C¸n bé nghiªn cøu: PGS.TS. NguyÔn Tr−êng S¬n, TS NguyÔn Ých T©n, PGS.TS. §µo Ch©u Thu, KS Ph¹m Quang ViÖt, KS Vò ThÞ Len, KS. Lª Anh Tïng 1.1 Néi dung nghiªn cøu chÝnh: • Tæ chøc gi¸o dôc, tuyªn truyÒn, vËn ®éng c¸c hé gia ®×nh t¹i khu vùc nghiªn cøu thu gom vµ ph©n lo¹i r¸c th¶i sinh ho¹t h÷u c¬ t¹i gia ®×nh • Tæ chøc kiÓm tra, gi¸m s¸t ho¹t ®éng thu gom vµ ph©n lo¹i r¸c th¶i • Tæ chøc vËn chuyÓn r¸c h÷u c¬ ®Õn nhµ ñ ph©n • Tæ chøc líp tËp huÊn vÒ ph−¬ng ph¸p thu gom, ph©n lo¹i r¸c th¶i sinh ho¹t h÷u c¬ t¹i gia ®×nh vµ khu d©n c− 1.2 Tãm t¾t kÕt qu¶ nghiªn cøu: 1.2.1 KÕt qu¶ t×nh h×nh thu gom, ph©n lo¹i r¸c th¶i * T×nh h×nh thu gom, ph©n lo¹i r¸c ë khu d©n c− I-khu 16 hé vµ ®−êng F tr−êng §¹i häc N«ng nghiÖp I 99,9 100,0 99,7 99,5 99,0 99,0 98,6 Tû lÖ r¸c h÷u c¬ (%) 98,5 ● Ghi chó: C¸c 98,0 hé gia ®×nh ®Òu tham gia ph©n 97,5 lo¹i r¸c tèt, tû lÖ 97,0 r¸c h÷u c¬ ë c¸c 96,5 tuÇn ®¹t >95,0%. Do vËy chän 96,0 95,0% lµ gi¸ trÞ 95,5 nhá nhÊt 95,0 TuÇn 1 TuÇn 2 TuÇn 3 TuÇn 4 §å thÞ 1- Tû lÖ r¸c h÷u c¬ ë khu I + VÒ l−îng r¸c h÷u c¬ sinh ho¹t trung b×nh cña mét ng−êi/ mét ngµy: L−îng r¸c h÷u c¬ nhiÒu hay Ýt phô thuéc vµo nhu cÇu sinh ho¹t theo tõng ngµy ë mçi hé gia ®×nh. Do vËy, l−îng r¸c h÷u c¬ sinh ho¹t cña mét ng−êi/mét ngµy lµ kh¸c nhau ë c¸c tuÇn. ChØ tiªu nµy ®¹t cao nhÊt ë tuÇn 3 (0,35 kg) vµ ®¹t thÊp nhÊt ë tuÇn 1 (0,33 kg). Trung b×nh l−îng r¸c h÷u c¬ cña mét ng−êi/mét ngµy ë khu I lµ 0,34 kg. 6
+ Tû lÖ r¸c h÷u c¬ thu ®−îc (®å thÞ 1): ViÖc ph©n lo¹i r¸c h÷u c¬ sinh ho¹t kh«ng tèt sÏ ¶nh h−ëng ®Õn tû lÖ r¸c h÷u c¬-lµm nguyªn liÖu quan träng cho viÖc s¶n xuÊt ph©n h÷u c¬ vi sinh. ë tuÇn thø nhÊt tû lÖ r¸c h÷u c¬ cho gi¸ trÞ thÊp nhÊt (98,6%) vµ chØ tiªu nµy t¨ng dÇn ë c¸c tuÇn sau ®ã nh−ng ch−a ®¹t 100%. Trung b×nh tû lÖ r¸c h÷u c¬ ë khu I ®¹t 99,3%. *T×nh h×nh thu gom, ph©n lo¹i r¸c khu d©n c− II-®−êng T tr−êng §HNN I 100,0 99,6 98,9 99,0 98,0 96,8 T û lÖ r¸c h÷u c¬ (% ) 97,0 96,0 95,0 ● Ghi chó: ë khu II tû lÖ r¸c h÷u c¬ cña c¸c 94,0 93,0 tuÇn ®¹t >90,0%. Do 93,0 vËy chän 90,0% lµ gi¸ 92,0 trÞ nhá nhÊt 91,0 90,0 TuÇn 1 TuÇn 2 TuÇn 3 TuÇn 4 §å thÞ 2- Tû lÖ r¸c h÷u c¬ ë khu II + Tû lÖ r¸c h÷u c¬ ë khu II (®å thÞ 2): ë ®å thÞ 2 cho thÊy chØ tiªu vÒ tû lÖ r¸c h÷u c¬ còng kh¸c nhau ë c¸c tuÇn. ë tuÇn thø nhÊt, do ng−êi d©n ch−a cã thãi quen ph©n lo¹i r¸c nªn tû lÖ r¸c h÷u c¬ thu ®−îc cßn thÊp (93%). Sau khi ®−îc c¸n bé ch−¬ng tr×nh th−êng xuyªn ®i kiÓm tra vµ nh¾c nhë th× tû lÖ r¸c t¨ng lªn vµ ®¹t cao nhÊt ë tuÇn thø t− (99,6%). Trung b×nh tû lÖ r¸c h÷u c¬ cña khu II ®¹t 97,1%. T×nh h×nh thu gom, ph©n lo¹i r¸c ë khu III-®−êng S tr−êng §HNNI + L−îng r¸c h÷u c¬ trung b×nh cña mét ng−êi/mét ngµy ë mçi tuÇn lµ kh¸c nhau. ë tuÇn thø hai cho kÕt qu¶ cao nhÊt ( 0,34 kg) vµ thÊp nhÊt ë tuÇn thø nhÊt (0,29 kg). Trung b×nh l−îng r¸c h÷u c¬ ë khu III cña mét ng−êi/mét ngµy lµ 0,32 kg. + Tû lÖ r¸c h÷u c¬: Còng nh− ë khu vùc I, II, tû lÖ r¸c ë khu vùc III (®å thÞ 3) thÊp nhÊt ë tuÇn thø nhÊt (92,2%), chØ tiªu nµy cã xu h−íng t¨ng dÇn ë c¸c tuÇn sau. Trung b×nh tû lÖ r¸c h÷u c¬ ë khu III ®¹t (96,5%). 7
100,0 99,3 99,0 98,2 98,0 96,5 Tû lÖ r¸c h÷u c¬ (%) 97,0 ● Ghi chó: 96,0 Trung b×nh tû lÖ 95,0 r¸c h÷u c¬ ë c¸c tuÇn ®¹t > 90,0%. 94,0 Do vËy chän 90,0% lµ gi¸ trÞ 93,0 92,2 nhá nhÊt 92,0 91,0 90,0 TuÇn 1 TuÇn 2 TuÇn 3 TuÇn 4 §å thÞ 3-Tû lÖ r¸c h÷u c¬ ë khu III T×nh h×nh thu gom, ph©n lo¹i r¸c ë 3 khu: - L−îng r¸c h÷u c¬ ë tõng khu kh«ng chªnh lÖch nhau nhiÒu, mçi ng−êi d©n trung b×nh th¶i ra mét ngµy dao ®éng lµ 0,32-0,35 kg r¸c h÷u c¬ sinh ho¹t. - VÒ tû lÖ r¸c h÷u c¬: ë khu I-khu 16 hé vµ ®−êng F, ng−êi d©n cã ý thøc ph©n lo¹i r¸c cao. ®a sè ng−êi d©n trong khu th−êng mang r¸c ra ®æ khi cã ng−êi ®i thu r¸c vµ tû lÖ r¸c h÷u c¬ gÇn nh− ®¹t 100%. Mét sè Ýt hé gia ®×nh, kh«ng cã nhµ ë thêi ®iÓm ng−êi ®i thu r¸c nªn hä ®Ó r¸c ë ngoµi ®−êng nh−ng l−îng r¸c h÷u c¬ nµy vÉn ®−îc hä ph©n lo¹i tèt. Do vËy, tû lÖ r¸c h÷u c¬ ë khu I lµ cao nhÊt (99,3%) trong ba khu (®å thÞ 4). Cßn ë khu II vµ khu III, lóc ®Çu ng−êi d©n do ch−a thÊy ®−îc môc ®Ých vµ tÇm quan träng cña viÖc ph©n lo¹i r¸c nªn r¸c h÷u c¬ ®−îc ph©n lo¹i vÉn bÞ lÉn r¸c v« c¬. Nh−ng sau khi ®−îc chóng t«i th−êng xuyªn ®i kiÓm tra, nh¾c nhë còng nh− tr×nh bµy môc ®Ých cña viÖc ph©n lo¹i r¸c th× tû lÖ r¸c h÷u c¬ t¨ng lªn râ rÖt. 1.2.2 C¸c ho¹t ®éng phôc vô cho c«ng t¸c tuyªn truyÒn céng ®ång • §· tæ chøc c¸c cuéc häp tuyªn truyÒn, ph¸t ®éng sù cïng tham gia thu gom, ph©n lo¹i r¸c th¶i cña céng ®ång khu d©n c− ®iÓm nghiªn cøu • ThiÕt kÕ, in Ên c¸c tê d¬i, ¸p phÝch tuyªn truyÒn h−íng dÉn céng ®ång • §· tæ chøc c¸c líp tËp huÊn vµ tµi liÖu tËp huÊn h−íng dÉn céng ®ång thu gom, ph©n lo¹i r¸c th¶i t¹i khu d©n c− • Thµnh lËp ®éi sinh viªn t×nh nguyÖn cña tr−êng §HNNI vµ ®éi x· viªn HTX NN §Æng X¸ cïng c¸n bé nghiªn cøu cña Trung t©m th−êng xuyªn ®Õn c¸c gia ®×nh tuyªn truyÒn nh¾c nhë, gi¸m s¸t vµ cïng ph©n lo¹i r¸c th¶i, chhuyªn chë r¸c ®Õn tr¹m ñ ph©n. 8
2. §Ò tµi nh¸nh 2. “Nghiªn cøu m« h×nh s¶n xuÊt ph©n h÷u c¬ sinh häc theo quy tr×nh ñ ph©n b»ng c«ng nghÖ vi sinh b¸n hiÕu khÝ” C¸n bé nghiªn cøu: PGS.TS. Nguyªn Xu©n Thµnh, TS. §ç Nguyªn H¶i, Th.S. NguyÔn ThÞ Minh, ThS. Lª ThÞ Hång Xu©n, KS Ph¹m Quang ViÖt, ThS. Tr−¬ng ThÞ Toµn Sinh Viªn Tèt NghiÖp: Lª Anh Tïng, Vò ThÞ Len, NguyÔn Quang Vinh, NguyÔn ThÞ H»ng, NguyÔn §×nh C−¬ng, Hµ V¨n Khanh 2.1 Néi dung nghiªn cøu chÝnh: • S¶n xuÊt chÕ phÈm vi sinh vËt ®Ó xö lý r¸c th¶i h÷u c¬ vµ phÕ th¶i n«ng nghiÖp thµnh ph©n h÷u c¬ sinh häc. • Nghiªn cøu vµ thö nghiÖm quy tr×nh xö lý r¸c th¶i sinh ho¹t h÷u c¬ ®· ®−îc ph©n lo¹i theo c«ng nghÖ vi sinh b¸n hiªó khÝ. • Ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ chÊt l−îng ph©n h÷u c¬ sinh häc sau khi ñ r¸c th¶i vµ phÕ th¶i n«ng nghiÖp. 2.2 Tãm t¾t kÕt qu¶ nghiªn cøu 2.2.1 S¶n xuÊt chÕ phÈm vi sinh Thu thËp vµ tuyÓn chän c¸c chñng gièng VSV cã kh¶ n¨ng ph©n gi¶i chÊt h÷u c¬ N1 Ph©n gi¶i Xenlulo Bé m«n NH - VSV N2 Ph©n gi¶i Xenlulo Bé m«n NH - VSV N3 Ph©n gi¶i Tinh bét Bé m«n NH - VSV N4 Ph©n gi¶i Tinh bét Bé m«n NH - VSV N5 Ph©n gi¶i Pr«tªin Bé m«n NH - VSV N6 Ph©n gi¶i Pr«tªin Bé m«n NH - VSV VK1 Ph©n gi¶i Xenlulo Bé m«n NH - VSV VK2 Ph©n gi¶i Xenlulo Bé m«n NH - VSV VK3 Ph©n gi¶i Tinh bét Bé m«n NH - VSV VK4 Ph©n gi¶i Tinh bét Bé m«n NH - VSV VK5 Ph©n gi¶i Pr«tªin Bé m«n NH - VSV VK6 Ph©n gi¶i Pr«tªin Bé m«n NH - VSV XK1 Ph©n gi¶i Xenlulo Bé m«n NH - VSV XK2 Ph©n gi¶i Xenlulo Bé m«n NH - VSV XK3 Ph©n gi¶i Tinh bét Bé m«n NH - VSV 9
C¸c ®Æc tÝnh sinh häc cña c¸c chñng VSV ®−îc tuyÓn chän KÝch th−íc khÈn l¹c Kho¶ng Kho¶ng nhiÖt Kh¶ n¨ng Chñng Thêi gian sau5 ngµy thÝch øng ®é thÝch øng kh¸ng kh¸ng VSV mäc (giê) nu«i cÊy (0C) pH sinh (cm) N1 38 3,0 4-9 300-1000 25 - 42 N2 36 3,5 4-8 300-800 35 - 55 N3 45 4,0 5-9 300-1000 25 - 42 N4 60 1,3 5-8 300-800 N5 72 2,0 5-8 300-500 28 - 35 N6 36 2,5 4-9 300-1000 28 - 42 VK1 72 0,5 5-8 300-800 25 - 42 VK2 20 1,1 5-9 300-1000 VK3 60 0,4 4-7 300-500 28 - 42 VK4 26 0,9 5-8 300-1000 25 - 50 VK5 48 1,2 5-8 300-800 VK6 50 1,0 4-9 300-1000 25 - 42 XK1 72 0,5 5-8 300-500 25 - 42 36 1,2 4-9 300-1000 XK2 25 - 50 48 1,0 4-8 300-800 XK3 25 - 42 28-35 28 - 50 35 - 55 Ghi chó: 300, 500, 800, 1000 lµ c¸c nång ®é Streptomyxin/1 lil m«i tr−êng nu«i cÊy. S¶n xuÊt chÕ phÈm vi sinh vËt tõ c¸c tæ hîp VSV ®∙ tuyÓn chän - Gièng Vi sinh vËt: Gièng Vi sinh vËt ®−îc nh©n trªn m«i tr−êng ®Æc ®èi víi (NÊm + X¹ khuÈn), ®èi víi Vi khuÈn ®−îc nh©n trªn m«i tr−êng dÞch thÓ trªn m¸y l¾c 150 vßng/phót (48-72 giê tuú tõng chñng). - ChÊt mang: ChÊt mang lµ m«i tr−êng ®Ó VSV sèng, tån t¹i vµ ph¸t triÓn trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh. ChÊt mang ®−îc chóng t«i sö dông lµ hçn hîp chÊt h÷u c¬ gåm c¸m trÊu, g¹o, mïn c−a, than bïn vµ mét sè phô gia. Hçn hîp chÊt mang ph¶i ®−îc tiÖt trïng ë 1210C qua 1 giê, sau ®ã ®Ó nguéi vµ tiÕn hµnh s¶n xuÊt chÕ phÈm VSV ®−îc thùc hiÖn theo s¬ ®å 1. 10
KÕt qu¶ ph©n tÝch mét sè chØ tiªu dinh d−êng trong chÊt mang. ChØ tiªu ph©n tÝch §¬n vÞ tÝnh KÕt qu¶ ph©n tÝch §é xèp % 67,9 §é Èm % 37,3 OM % 23,5 pHKCl 7,0 N % 1,09 P2O5 % 0,72 K2 O % 5,6 P2O5 dÔ tiªu mg/100g chÊt mang 29,6 K2O dÔ tiªu mg/100g chÊt mang 33,4 S¬ ®å 1: Quy tr×nh s¶n xuÊt chÕ phÈm vi sinh vËt dïng ®Ó xö lý phÕ th¶i h÷u c¬ Chñng gièng VSV Nhãm I (Vi khuÈn) Nhãm II (nÊm, x¹ khuÈn) Tõng chñng ®−îc nh©n Tõng chñng ®−îc nh©n sinh khè riªng rÏ ë sinh khèi riªng rÏ ë d¹ng dÞch thÓ trong 48 d¹ng khuÈn l¹c bµo tö giê trªn m¸y l¾c trªn m«i tr−êng ®Æc 150 vßng/phót trong vßng 120 giê. Hçn hîp chÊt mang (gåm mïn c−a, c¸m g¹o…) Phèi trén ñ sinh khèi ®· xö lý tiÖt trïng ë 1210C trong vßng 1 tuÇn trong vßng 30 phót, cã bæ sung chÊt phô gia. ChÕ phÈm vi sinh vËt d¹ng ChÕ phÈm NÊm, X¹ láng (DÞch thÓ) khuÈn d¹ng chÊt mang §em xö lý r¸c th¶i 11
2.2.2 §¸nh gi¸ hiÖu qu¶ xö lý chÊt th¶i h÷u c¬ sinh ho¹t vµ phÕ th¶i n«ng nghiÖp cña chÕ phÈm VSV. TiÕn hµnh xö lý r¸c th¶i h÷u c¬ vµ phÕ th¶i n«ng nghiÖp vµ ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ cña chóng qua 5 c«ng thøc thÝ nghiÖm ®−îc bè trÝ nh− sau: CT1: §èi chøng (kh«ng xö lý chÕ phÈm VSV) CT2: Xö lý chÕ phÈm VSV1 CT3: Xö lý chÕ phÈm VSV2 CT4: Xö lý chÕ phÈm VSV3 CT5: Xö lý chÕ phÈm VSV4 ThÝ nghiÖm xö lý r¸c th¶i h÷u c¬ ®−îc thùc hiÖn theo ph−¬ng ph¸p ñ b¸n hiªó khÝ kh«ng ®¶o trén víi quy m« nhá. R¸c th¶i sinh ho¹t h÷u c¬ vµ phÕ th¶i n«ng nghiÖp ®−îc ®−a vµo trong bÓ ñ, cø mçi líp phÕ th¶i kho¶ng 30 - 40 cm ta phun ®Òu 1 l−ît dung dÞch chÕ phÈm vi sinh vËt, cø xö lý tõng líp nh− vËy ®Õn khi phÕ th¶i ®Çy bÓ ñ th× dïng bïn ao tr¸t kÝn nªn trªn bÒ mÆt cña bÓ ñ, víi thêi gian ñ lµ 60 ngµy. Trong qu¸ tr×nh ñ chóng t«i tiÕn hµnh ph©n tÝch c¸c chØ tiªu lý, ho¸ häc vµ VSV trong ®èng ñ. Ph©n tÝch hiÖu qu¶ cña chÕ phÈm VSV trong qu¸ tr×nh xö lý phÕ th¶i h÷u c¬ ChØ tiªu Sau 30 ngµy ñ Sau 60 ngµy ñ §¬n vÞ ph©n tÝch CT1 CT2 CT3 CT4 CT5 CT1 CT2 CT3 CT4 CT5 pHKCl 7,6 7,7 7,7 7,8 7,6 7,8 8,1 8,2 8,0 8,1 §é Èm t® % 68,2 65,4 67,6 65,9 68,3 40 32,5 30,7 33,1 30,4 §é xèp % 45,3 57,1 58,6 54,8 59,3 56 71,3 72,5 71,9 74,2 OM % 16,7 20,8 22,0 21,1 23,8 19,3 28,3 30,1 27,9 29,5 N % 0,12 0,23 0,37 0,25 0,39 0,25 0,67 0,71 0,62 0,69 P2O5ts % 0,35 0,5 0,57 0,53 0,60 0,42 0,95 0,97 0,94 0,99 K2Ots % 0,27 0,4 0,45 0,42 0,47 0,31 0,76 0,78 0,75 0,81 P2O5dt mg/100g 112,8 245,3 250,5 249,1 252,7 175,9 518,0 527,2 523,3 529,5 K2Otr® mg/100g 45,7 71,1 72,9 68,7 74,9 67,7 142,5 146,9 141,2 150,0 7 VKTS x10 tÕ bµo 24,6 48,2 50,3 47,2 53,1 30,2 95,1 97,1 94,8 97,9 6 NÊm x10 tÕ bµo 19,4 37,5 40,2 35,6 39,2 22,8 35,6 37,8 36,2 39,2 5 VKPGX x10 tÕ bµo 7,3 13,2 13,8 12,6 12,9 17,2 41,3 40,9 39,7 42,5 4 XK x10 tÕ bµo 3,9 7,1 7,9 7,4 7,5 11,7 25,9 30,5 28,6 31,7 NhËn xÐt: - VÒ c¸c chØ tiªu dinh d−ìng trong ®èng ñ: Nh×n chung hµm l−îng c¸c chÊt dinh d−ìng trong ®èng ñ t¨ng dÇn theo thêi gian ñ, nhÊt lµ c¸c chÊt dinh d−ìng dÔ tiªu. 12
- ë c«ng thøc cã xö lý VSV hµm l−îng c¸c chÊt dinh d−ìng lu«n lu«n cho cao h¬n ë c¸c c«ng thøc ®èi chøng cô thÓ: Sau 60 ngµy ñ: Hµm l−îng OM (%) ®¹t cao nhÊt lµ CT3 (OM=30,1%), cho thÊp nhÊt lµ CT2 (OM=28,3%). Hµm l−îng ®¹m tæng sè (N%) ®¹t cao nhÊt lµ CT3 (N=0,71%), cho thÊp nhÊt lµ CT4(N=0,62%). Hµm l−îng l©n tæng sè (P2O5%) ®¹t cao nhÊt lµ CT5 (P2O5=0,99%), cho thÊp nhÊt lµ CT4 (P2O5=0,62%). Hµm l−îng kali tæng sè (K2O%) ®¹t cao nhÊt lµ CT5 (K2O=0,71%), cho thÊp nhÊt lµ CT4 (K2O =0,75%). Hµm l−îng P2O5 dÔ tiªu vµ K2O trao ®æi cho gi¸ trÞ cao nhÊt ë CT5 (P2O5 = 529,5 mg/100g ph©n, K2O = 150,0 mg/100g ph©n) vµ cho kÕt qu¶ thÊp nhÊt ë CT2 (P2O5 = 518,0 mg/100g ph©n), CT4 (K2O = 141,2 mg/100g ph©n). - VÒ mËt ®é VSV trong ®èng ñ: ë c«ng thøc xö lý VSV cho sè l−îng cña 5 nhãm VSV ®−îc ph©n tÝch lu«n lu«n cao h¬n ë c«ng thøc ®èi chøng vµ ®¹t cao nhÊt sau 60 ngµy ñ, trõ nÊm tæng sè ®¹t cùc ®¹t chØ sau 30 ngµy ñ. Cô thÓ VKTS ®¹t 94,8 - 97,9 x 107TB/1g (sau 60 ngµy ñ), NÊm ®¹t 37,5 - 40,2 x 106 bµo tö/1g; VKPGX ®¹t 39,7 - 42,5 x 105 TB/1g; x¹ khuÈn ®¹t 25,9 - 31,7 x 104 TB/1g. Nh− vËy, tÊt c¶ c¸c c«ng thøc cã xö lý VSV ®Òu cho hiÖu qu¶ cao trong qu¸ tr×nh xö lý phÕ th¶i h÷u c¬. Trong ®ã, næibËt cã 2 lo¹i chÕ phÈm VSV ®−îc t¹o ra tõ tæ hîp 2 (hçn hîp Vi khuÈn) vµ tæ hîp 4 (hçn hîp Vi khuÈn + x¹ khuÈn + nÊm). Tõ ®ã, ta cã thÓ lùa chän hai tæ hîp VSV nµy ®Ó lµm chÕ phÈm xö lý phÕ th¶i h÷u c¬ KÕt luËn: 1. Tõ bé gièng cña Bé m«n N«ng ho¸ - Vi sinh vËt, Khoa §Êt & M«i tr−êng, Tr−êng §¹i häc N«ng nghiÖp I Hµ Néi ®· thu thËp vµ tuyÓn chän ®−îc 15 chñng gièng VSV cã kh¶ n¨ng ph©n gi¶i chÊt h÷u c¬ ®Ó ®−a ®¸nh gi¸ c¸c ®Æc tÝnh sinh häc. 2. Tõ 15 chñng gièng VSV trªn, ®· tuyÓn chän ®−îc 10 chñng, ®©y lµ nh÷ng chñng cã ®Æc tÝnh sinh häc tèt nhÊt (tèc ®é mäc nhanh, ®−êng kÝnh khuÈn l¹c lín, kh¶ n¨ng thÝch øng pH réng, kh¶ n¨ng c¹nh tranh lín vµ ®Òu thÓ hiÖn ho¹t tÝnh enzim m¹nh). Ngoµi ra c¸c chñng nµy cßn ph¸t triÓn m¹nh ë kho¶ng nhiÖt ®é cao tõ 35 - 55oC, nªn rÊt thÝch hîp víi nhiÖt ®é cña bÓ ñ r¸c th¶i. C¸c chñng VSV ®−îc tuyÓn chän bao gåm: − 4 chñng NÊm: N1, N2, N3, N6. − 4 chñng Vi khuÈn: VK2, VK4, VK5, VK6. − 2 X¹ khuÈn: XK2, XK3. 3. Trong 4 lo¹i chÕ phÈm VSV ®−îc t¹o ra th× chÕ phÈm VSV2 vµ chÕ phÈm VSV 4 lµ tæ hîp cña (hçn hîp NÊm + hçn hîp Vi khuÈn + hçn hîp X¹ khuÈn) cho hiÖu qu¶ xö lý r¸c th¶i h÷u c¬ sinh ho¹t vµ phÕ th¶i n«ng nghiÖp cao h¬n c¶. 4. Tõ c¸c kÕt qu¶ nghiªn cøu chóng t«i nhËn thÊy trong 4 tæ hîp VSV ®· ®−îc tuyÓn chän th× cã 2 tæ hîp tá ra chiÕm −u thÕ h¬n, chóng cho hiÖu qu¶ xö lý r¸c th¶i vµ phÕ th¶i n«ng nghiÖp v−ît tréi, ®ã lµ - Tæ hîp VSV1 lµ hçn hîp cña 4 chñng vi khuÈn: VK2, VK4, VK5, VK6. - Tæ hîp VSV2 lµ hçn hîp cña 10 chñng (vi khuÈn + nÊm + x¹ khuÈn) ®· tuyÓn chän. 13
2.2.3 X©y dùng quy tr×nh xö lý phÕ th¶i n«ng nghiÖp vµ r¸c th¶i h÷u c¬ sinh ho¹t b»ng c«ng nghÖ vi sinh b¸n hiÕu khÝ A. ChuÈn bÞ nguyªn liÖu Nguyªn liÖu cÇn thiÕt ®Ó s¶n xuÊt ra 1 tÊn ph©n ñ h÷u c¬ sinh häc tõ r¸c th¶i sinh ho¹t gia ®×nh hoÆc phÕ th¶i n«ng nghiÖp theo ph−¬ng ph¸p b¸n h¶o khÝ C¸c nguyªn liÖu dïng ®Ó chÕ biÕn Sè l−îng 2-2,5 tÊn (kho¶ng 3 - 3,5m3) - R¸c th¶i h÷u c¬ sinh ho¹t hoÆc phÕ th¶i n«ng nghiÖp - N−íc 250 – 300 lÝt - ChÕ phÈm vi sinh dïng ®Ó xö lý 5 lÝt B. C¸c b−íc tiÕn hµnh B−íc 1: Thu gom vµ ph©n lo¹i r¸c th¶i sinh ho¹t t¹i gia ®×nh. ViÖc thu gom vµ lùa chän c¸c vËt liÖu h÷u c¬ (nh−: c¸c phÇn lo¹i bá tõ rau, hoa, qu¶, th©n c©y, r¬m r¹, giÊy lo¹i…) viÖc ph©n lo¹i c¸c phÕ th¶i sinh ho¹t ®−îc tiÕn hµnh ngay t¹i gia ®×nh trªn c¬ së ®−îc tËp huÊn vÒ ph−¬ng ph¸p tuyÓn lùa B−íc 2: ñ phÕ th¶i PhÕ th¶i h÷u c¬ sau khi ®· ®−îc tuyÓn chän tõ c¸c hé gia ®×nh ®−îc ®em tËp trung ®Õn bÓ ñ. ë bÓ ñ, r¸c th¶i ®−îc ®¶o ®Òu råi dµn tr¶i theo tõng líp kho¶ng 40- 50 cm, sau ®ã t−íi n−íc cã hoµ chÕ phÈm vi sinh vËt vµ n−íc gØ ®−êng, råi l¹i tiÕp tôc chÊt lªn líp r¸c th¶i h÷u c¬ kh¸c vµ tiÕp tôc t−íi chÕ phÈm vi sinh vËt kÕt hîp gØ ®−êng (tæng l−îng chÕ phÈm VSV sö dông phèi trén kho¶ng 2/3 tæng l−îng chÕ phÈm). Khi l−îng r¸c th¶i phèi trén ®−îc chÊt dÇn ®ñ ®é cao so víi søc chøa cña bÓ ñ ng−êi ta tiÕn hµnh tr¸t bÒ mÆt bÓ ñ b»ng mét líp bïn ao máng kho¶ng 2- 3cm. B−íc 3: KiÓm tra vµ duy tr× ®é Èm trong bÓ ñ Sau khi ñ ®−îc kho¶ng 10 ngµy ng−êi ta tiÕn hµnh t−íi hÕt l−îng chÕ phÈm chøa VSV cßn l¹i. Sau ®ã ph¶i th−êng xuyªn gi¸m s¸t ®é Èm vµ bæ sung n−íc cho bÓ ñ khi thÊy cÇn thiÕt. Kho¶ng 20 hoÆc 30 ngµy sau khi ñ sÏ cã n−íc gØ tõ trong bÓ ch¶y ra hè ga. N−íc nµy sÏ ®−îc thu l¹i ®Ó t−íi lªn bÒ mÆt cña bÓ ñ kÕt hîp víi n−íc t−íi ®Ó duy tr× ®é Èm thÝch hîp cho bÓ ñ. Sau khi ®· ñ kho¶ng 40 ngµy th× kh«ng cÇn bæ sung thªm n−íc vµo bÓ ñ n÷a mµ gi÷ nguyªn hiÖn tr¹ng cho ®Õn khi kÕt thóc qu¸ tr×nh ñ. B−íc 4: ChÕ biÕn ph©n h÷u c¬ sinh häc. - S¶n phÈm ph©n ñ h÷u c¬ (sau khi ñ) ®−îc ®em hong kh« trong ®iÒu kiÖn s©n ph¬i cã m¸i che. - Sau khi ph¬i kh« s¶n phÈm ph©n ñ ng−êi ta tiÕn hµnh nghiÒn vµ sµng c¸c s¶n phÈm vµ thu ®−îc 2 lo¹i s¶n phÈm theo kÝch th−íc th« vµ mÞn. + S¶n phÈm ph©n h÷u c¬ ë d¹ng th«: cã thÓ ph¶i ®em ñ l¹i hoÆc ®−îc dïng ®Ó bãn lãt trùc tiÕp ra ruéng cho c©y trång. + S¶n phÈm ph©n h÷u c¬ d¹ng mÞn: ®−îc ®ãng vµo bao ®em bãn ngay cho c¸c lo¹i c©y trång hoÆc ®−îc phèi trén bæ sung thªm nh÷ng dßng vi sinh vËt h÷u Ých. 14
S¬ ®å 1: Quy tr×nh xö lý r¸c th¶i h÷u c¬ sinh ho¹t vµ phÕ th¶i n«ng nghiÖp thµnh ph©n h÷u c¬ sinh häc theo kiÓu b¸n hiÕu khÝ R¸c th¶i sinh ho¹t vµ phÕ th¶i n«ng nghiÖp Ph©n lo¹i ChÕ phÈm Vi R¸c v« c¬ R¸c h÷u c¬ sinh vËt Lo¹i bá khái BÓ ñ vËt liÖu chÕ biÕn Sau 50-60 ngµy §em ph¬i NghiÒn sµng Ph©n h÷u c¬ Ph©n h÷u c¬ sinh häc d¹ng sinh häc d¹ng th« mÞn KiÓm tra chÊt l−îng §ãng bao, ®Ñm sö dông 15
C. KÕt qu¶ theo dâi, ph©n tÝch vµ ®¸nh gi¸ chÊt l−îng ph©n ñ (1) DiÔn biÕn cña nhiÖt ®é cña ®èng ñ trong bÓ chÕ biÕn r¸c h÷u c¬ DiÔn biÕn nhiÖt ®é trong ®èng ñ ®−îc x¸c ®Þnh hµng tuÇn (sau 7 ngµy) ë c¸c møc ®é s©u kh¸c nhau cña bÓ (30, 60 vµ 90cm). DiÔn biÕn nhiÖt ®é cña bÓ ñ §é s©u x¸c ®Þnh nhiÖt ®é (0C) Thêi gian ñ (tuÇn) NhiÖt ®é kh«ng khÝ 30 cm 60 cm 90 cm 0 27 29 30 30 1 26 50 40 40 2 30 49 41 40 3 35 46 42 40 4 34 44 40 39 5 32 40 42 39 6 34 37 39 39 7 32 34 35 37 8 34 34 35 36 (Ghi chó: Thêi gian ®o: Th¸ng 5 – 6 n¨m 2005) - NhiÖt ®é ë trong ®èng ñ t¨ng m¹nh ë tuÇn thø nhÊt sau khi ñ so víi nhÞªt ®é ngoµi trêi ë tÊt c¶ c¸c møc ®é s©u kh¸c nhau. Sau ®ã møc ®é nhiÖt ®é cao 40- 50OC tiÕp tôc ®−îc duy tr× trong tuÇn thø hai vµ tuÇn thø ba råi sau ®ã cã xu h−íng gi¶m dÇn ë c¸c tuÇn tiÕp ®ã. §Õn tuÇn thø 7 (kho¶ng 50 ngµy sau khi ñ) nhiÖt ®é ë c¸c ®é s©u gÇn nh− kh«ng biÕn ®éng vµ ®Õn tuÇn thø 8 th× nhÞªt ®é æn ®Þnh gi÷a c¸c tÇng vµ kh«ng cßn sù kh¸c biÖt lín so víi nhiÖt ®é ë ngoµi trêi. - KÕt qu¶ theo dâi nhiÖt ®é còng cho thÊy ë ®é s©u 30 cm nhiÖt ®é lu«n cao h¬n so víi møc ®é s©u 60 vµ 90 cm (trong suèt giai ®o¹n thêi gian tõ tuÇn ®Çu tiªn cho tíi tuÇn thø t−), ®iÒu nµy chøng tá møc ®é ph©n hñy ë ®iÒu kiÖn b¸n h¶o khÝ diÔn ra rÊt m¹nh ë kho¶ng ®é s©u nµy. Trong khi ®ã nhiÖt ®é ë c¸c tÇng s©u 60 cm vµ 90 cm cña bÓ ñ nhiÖt ®é cã chiÒu h−íng t¨ng chËm h¬n so víi tÇng trªn ë giai ®o¹n 4 tuÇn ®Çu, nh−ng nhiÖt ®é cao ë ®©y vÉn duy tr× vµ gi¶m chËm ë cuèi tuÇn thø 6 vµ gi¶m m¹nh ë tuÇn thø 7, ®iÒu nµy cho thÊy qu¸ tr×nh ph©n hñy chÊt h÷u c¬ ë nh÷ng tÇng bªn d−íi trong ®iÒu kiÖn yÕm khÝ diÔn ra chËm h¬n so víi c¸c tÇng trªn cña ®èng ñ vµ nÕu ®−îc ®¶o trén theo thêi gian thÝch hîp th× qu¸ tr×nh ph©n hñy ch¾c ch¾n sÏ diÔn ra nhanh h¬n. 16
(2) DiÔn biÕn pH trong bÓ ñ Thêi gian ñ pH(H2O) (tuÇn) LÇn 1 LÇn 2 LÇn 3 LÇn 4 Trung b×nh 1 8,09 8,12 8,12 8,13 8.12 2 8,12 8,15 8,12 8,15 8.14 3 8,34 8,31 8,31 8,34 8.33 4 8,54 8,53 8,53 8,53 8.53 5 8,94 8,90 8,92 8,89 8.91 6 8,13 8,14 8,12 8,14 8.13 7 8,09 8,10 8,09 8,11 8.10 8 8,10 8,09 8,09 8,11 8.10 Qua x¸c ®Þnh diÔn biÕn ®é chua (pH) trong bÓ ñ ë c¸c vÞ trÝ kh¸c nhau theo thêi gian kÕt qu¶ x¸c ®Þnh ë b¶ng 2 cho thÊy pH trong bÓ ñ lu«n ë møc trung tÝnh hay kiÒm yÕu kÓ tõ lóc b¾t ®Çu ñ cho ®Õn khi t¹o ra thµnh phÈm. KÕt qu¶ c¸c gi¸ trÞ pH trong bÓ ñ lu«n ®¹t ë møc trung tÝnh vµ kiÒm yÕu mét phÇn cã liªn quan ®Õn viÖc sö dông c¸c vËt liÖu khö mïi Zeolit vµ v«i bét phèi trén vµo r¸c th¶i tr−íc khi ®em ñ nh»m t¹o ®iÒu kiÖn pH thÝch hîp cho c¸c chñng VSV ph©n huû h÷u c¬, tæng hîp mïn vµ h¹n chÕ ruåi tËp trung ë c¸c bÓ sö lý. ViÖc sö dông v«i vµ c¸c chÕ phÈm zeolite cßn nh»m gióp cho viÖc h×nh thµnh c¸c muèi humat vµ fulvat canxi trong s¶n phÈm ph©n ñ. D. Ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ chÊt l−îng ph©n ñ. Thêi gian ph©n tÝch ChØ tiªu §¬n vÞ tÝnh Th¸ng Th¸ng Th¸ng Th¸ng Th¸ng 2/2004 3/2004 5/2004 1/2005 10/2005 pH (H2O) 8.47 8.04 7.65 7.92 7.20 pH (KCl) 8.02 7.73 7.32 7.66 6.68 OM% % 26.53 24.00 28.80 27.25 24.53 N% % 0.98 1.1 1.35 0.97 1.18 P2O5 % % 0.35 1.15 1.92 0.95 1.48 P2O5 dÔ tiªu mg/100g ph©n 432.0 620.0 844.3 518.0 - K2O TS % 1.44 1.46 2.33 1.8 1.62 K2 O dÔ mg/100g ph©n 1028.5 1460.0 1046.9 1650.0 1008.8 tiªu C Humic% % - - 0.72 1.00 1.93 17
KÕt qu¶ ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ chÊt l−îng vÒ mét sè tÝnh chÊt lý, ho¸ häc cña s¶n phÈm ph©n ñ h÷u c¬ ®−îc x¸c ®Þnh theo c¸c bÓ ñ ë c¸c thêi ®iÓm kh¸c nhau (thÓ hiÖn ë b¶ng 3) cho thÊy nh×n chung chÊt l−îng c¸c s¶n phÈm ph©n ñ ®Òu ®¹t tiªu chuÈn cho phÐp (theo Tiªu chuÈn ViÖt Nam). S¶n phÈm ph©n ñ h÷u c¬ cã ph¶n øng trung tÝnh pH 7,65- 8,47; hµm l−îng OM% dao ®éng tõ 24.50-28.8% ®¹t chÊt l−îng lµ ph©n h÷u c¬ tèt theo tiªu chuÈn ®o l−êng Quèc gia ( OM% .21% ). C¸c chÊt dinh d−ìng cho c©y trång N% 0,98- 1,35% ®¹t ë møc trung b×nh, K2O%: 1,44- 2,33% ë møc tõ trung b×nh ®Õn kh¸; Kali dÔ tiªu ®¹t ®−îc ë møc rÊt giµu, P2O5% biÕn ®éng kh¸ lín tõ trung b×nh cho ®Õn giµu; hµm l−îng P2O5 dÔ tiªu cao. L−îng l©n dÔ tiªu cao h¬n ë c¸c ®ît ph©n tÝch ë c¸c bÓ thu vµo c¸c th¸ng 2, 3, 4/ 2004 cã liªn quan ®Õn viÖc bãn bæ sung l©n tecm« phosphate trong qu¸ tr×nh ñ nh»m t¹o ®iÒu kiÖn cho VSV ho¹t ®éng m¹nh h¬n, cßn ë lÇn ph©n tÝch th¸ng 1/2005 chóng t«i kh«ng sö dông biÖn ph¸p bãn bæ sung ®èi víi l©n. T¹i bÓ ñ ph©n tÝch vµo 5/ 2005, nguån nguyªn liÖu sö dông ®Ó ñ chñ yÕu lµ c¸c s¶n phÈm phô bÌo t©y, bÌo bång, cá vµ r¬m, r¹ kÕt hîp víi r¸c, do vËy, cho dï kh«ng bæ sung l©n vµ kali song hµm l−îng mét sè chÊt dinh d−ìng cña hai yÕu tè nµy vÉn ®¹t ®−îc ë møc kh¸ cao so víi c¸c kÕt qu¶ ph©n tÝch r¸c th¶i h÷u c¬ sinh ho¹t th«ng th−êng cã bæ sung thªm hai nguyªn tè nµy. KÕt qu¶ ph©n tÝch mét sè chØ tiªu mïn ho¸ theo c¸c mèc thêi gian kh¸c nhau (kÕt qu¶ ph©n tÝch chØ tiªu chÊt l−îng ph©n ñ theo tiªu chuÈn EC t¹i phßng ph©n tÝch sinh ho¸ cña tr−êng §¹i häc Udine) ChØ sè ChØ sè mïn TEC Sè TEC mïn A445/ MÉu ho¸ Na4P2O NhËn xÐt mÉu H 2O ho¸ A665 trong 7 (HI) n−íc * R¸c S5 0.32 4.12 0.46 23.5 2.19 VËt liÖu th« * S1 0.17 2.16 0.46 12.0 2.19 MÉu ph©n ñ B¸n ph©n huû S2** 0.25 2.05 0.37 13.7 2.74 sau 30 ngµy B¸n ph©n huû S3 * 0.22 1.36 0.32 11.7 2.23 MÉu ph©n ñ Ph©n huû TB S4** 0.32 4.12 0.46 23.5 2.19 sau 60 ngµy Ph©n huû triÖt ®Ó (*) Ph©n tÝch lÇn 1: Ngµy 20/7/2004 (**) Ph©n tÝch lÇn 2: Ngµy 4/8/2004 18
§Ó kiÓm chøng râ mét sè chØ tiªu ®¸nh gi¸ møc ®é mïn ho¸ cña ph©n ñ theo tiªu chuÈn cña céng ®ång ch©u ¢u (EC), chóng t«i tiÕn hµnh göi mÉu ph©n ñ sang ph©n tÝch t¹i phßng ph©n tÝch tiªu chuÈn cña §¹i häc Udine- Italia ®Ó x¸c ®Þnh vÒ mét sè chØ tiªu TEC (H2O), chØ sè mïn ho¸ trong n−íc vµ chØ sè mïn ho¸ HI theo tiªu chuÈn cña EC, kÕt qu¶ (b¶ng 4) ®· chØ ra cho thÊy cã sù kh¸c biÖt râ vÒ møc ®é ph©n huû theo thêi gian ë c¸c giai ®o¹n ñ kh¸c nhau vµ s¶n phÈm sau khi ñ ®−îc ®¸nh gi¸ lµ ®¶m b¶o ®¹t ®−îc tiªu chuÈn ë møc trung b×nh ®Õn møc kh¸ tèt vÒ qu¸ tr×nh vµ kh¶ n¨ng mïn ho¸ ®èi víi c¸c vËt liÖu sau khi ñ. B−íc ®Çu ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ kinh tÕ cña viÖc chÕ biÕn ph©n ñ sinh häc tõ nguån r¸c th¶i h÷u c¬. Chi phÝ s¶n xuÊt ph©n ñ vµ ph©n h÷u c¬ sinh häc (BÓ cã søc chøa kho¶ng 18m3 t−¬ng ®−¬ng 10 tÊn r¸c th¶i t−¬i) Thµnh tiÒn §¬n gi¸ Stt Chi phÝ s¶n xuÊt Sè l−îng (®ång) (®ång) I. Vi sinh vËt 50 (lÝt) 10000 500000 II. N−íc gØ ®−êng (hoÆc ®−êng kÝnh) 100 (lÝt) 2000 200000 III. Bao ®ùng ph©n 50 (chiÕc) 2500 125000 IV. Chi phÝ lao ®éng Xö lý vi sinh vËt 4(c«ng) 10000 40000 Phñ bïn lªn bÒ mÆt bÓ ñ 1(c«ng) 20000 20000 Duy tr× ®é Èm trong bÓ ñ (*) 2(c«ng) 20000 40000 Ph¬i ph©n h÷u c¬ sinh häc 4(c«ng) 25000 100000 NghiÒn ph©n h÷u c¬ sinh häc 4(c«ng) 25000 100000 Xµng ph©n h÷u c¬ sinh häc 4(c«ng) 25000 100000 §ãng bao 2(c«ng) 25000 50000 V. Dông cô lao ®éng (§∙ tÝnh khÊu hao) XÎng/ 6bÓ 2(chiÕc) 25000 8333 Cµo/ 6bÓ 1(chiÕc) 25000 4167 Thóng/ 1bÓ 1(®«i) 20000 20000 ñng/ 10bÓ 2(®«i) 25000 5000 G¨ng tay/ 2bÓ 2(®«i) 7000 7000 Tæng chi 1.319.500 19