1
MỤC LỤC
PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ:
1. Lý do chọn đề tài.......................................................................................02
2. Mục đích nghiên cứu.................................................................................04
3. Đối tượng nghiên cứu................................................................................04
4. Đối tượng khảo sát thực nghiệm...............................................................04
5. Phạm vi và kế hoạch nghiên cứu...............................................................04
6. Phương pháp nghiên cứu...........................................................................04
PHẦN II: GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
1. Cơ sở lý luận.............................................................................................05
2. Thực trạng vấn đề......................................................................................07
3. Các biện pháp thực hiện............................................................................09
4. Hiệu quả SKKN........................................................................................14
PHẦN III: KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ.............................................................16
PHẦN IV: TÀI LIỆU THAM KHẢO.............................................................27
2
I. ĐẶT VẤN ĐỀ
1. Lý do chọn đề tài:
Giáo dục mầm non là cấp học đầu tiên trong hệ thống giáo dục quốc dân,
đặt nền móng cho sự phát triển về thể chất, nhận thức, tình cảm xã hội và thẩm
mỹ cho trẻ. Những kỹ năng mà trẻ được tiếp thu qua chương trình giáo dục mầm
non sẽ là nền tảng cho việc học tập và thành công sau này của trẻ. Những năm
đầu đời đóng vai trò vô cùng quan trọng trong việc hình thành nhân cách và phát
triển năng lực của trẻ, bởi trẻ bẩm sinh đã có khả năng tiếp thu học tập, não bộ
đã được lập trình để tiếp nhận các thông tin cảm quan và sử dụng để hình thành
hiểu biết và giao tiếp với thế giới. Giáo dục mầm non sẽ chuẩn bị cho trẻ những
kỹ năng như tự lập, sự kiềm chế, khả năng diễn đạt rõ ràng, đồng thời hình thành
hứng thú đối với việc đến trường ở bậc tiếp theo là giáo dục tiểu học, tăng khả
năng sẵn sàng để bước vào giai đoạn giáo dục phổ thông.
Ở giai đoạn mẫu giáo hầu hết các trẻ đều tò mò, hoạt động nhiều, có nhu
cầu ham học hỏi, thích tự làm việc và luôn mong muốn được khám phá thế giới
rộng lớn muôn màu sắc. Áp dụng các phương pháp giáo dục tiên tiến, tạo cơ hội
cho trẻ chủ động học tâp, rèn luyện kỹ năng theo trình độ khả năng của mỗi cá
nhân trẻ là một trong những tiêu trí của đổi mới chương trình giáo dục hiện nay.
Chính vì vậy STEAM đã bắt đầu trong vài năm qua và đang tiến lên như một
phương thức tiếp cận giáo dục mới nhằm đáp ứng nhu cầu của một nền kinh tế
thế kỷ 21. STEAM tận dụng lợi ích của STEM, thông qua nghệ thuật, đưa
STEM lên một tầm cao mới bằng việc cho phép trẻ em ở lứa tuổi mầm non cũng
có thể tiếp cận và phát triển toàn diện.
Giáo dục STEM tập trung vào những yếu tố quan trọng như: Science
(Khoa học),Technology (Công nghệ), Engineering (Kỹ thuật), Math (Toán học)
vừa là nội dung vừa là cách tiếp cận giáo dục xuyên suốt cho cả mầm non lên
đến các bậc học cao hơn trên thế giới. Theo đó, mô hình giáo dục STEM là quá
trình tích hợp kiến thức giữa các môn khoa học, kỹ thuật, toán học, công nghệ,
qua đó xây dựng cho học sinh các kỹ năng được kết hợp hài hòa từ kiến thức của
các bộ môn nói trên để sử dụng khi làm việc trong thế giới công nghệ ngày nay.
Nhắc đến khoa học chúng ta thường nghĩ tới những vấn đề thật cao siêu như cấu
tạo trái đất ra sao hay sóng thần hình thành như thế nào? Thực tế khoa học chỉ là
quan sát những sự vật, hiện tượng xảy ra xung quanh nhằm phân tích, giải thích
cách thức hoạt động, sự tồn tại của sự vật hiện tượng đó. Dưới đôi mắt trẻ thơ,
khái niệm khoa học vô cùng đơn giản và là cả một bầu trời kiến thức thú vị cần
khám phá.
3
Thực hiện công văn của Bộ Giáo dục và Đào tạo về việc triển khai thực
hiện chuyên đề “Xây dựng trường mầm non lấy trẻ làm trung tâm” giáo viên
được lựa chọn các nội dung, hình thức mà không áp đặt trẻ, trong đó tích hợp
các nội dung, hình thức và chú trọng đến hoạt động trải nghiệm cho trẻ. Trong
chương trình Giáo dục mầm non, các lĩnh vực phát triển cho trẻ được tổ chức
theo các hoạt động học với 7 môn học như sau: làm quen với toán, tạo hình,
khám phá khoa học/khám phá xã hội, âm nhạc, làm quen văn học, làm quen chữ
cái, giáo dục thể chất. Ngoài ra các chuyên đề ứng dụng công nghệ thông tin
trong dạy học và các chương trình cho trẻ làm quen máy tính đã được các trường
ứng dụng,sử dụng hiệu quả trong những năm qua. Với giáo dục mầm non,
STEAM có thể hiểu là tích hợp nội dung theo chủ đề với các môn như :khoa
học, công nghệ, chế tạo( xây dựng, lắp ráp), nghệ thuật ( tạo hình), toán trong
cùng một hoạt động. Chính vì vậy, trường tôi đã xây dưng kế hoạch và triển khai
nhiều nội dung cũng như hoạt đông thiết thực nhằm thực hiện có hiệu quả
chuyên đề. Trong đó việc áp dụng những phương pháp giáo dục tiên tiến là một
trong những nội dung được nhà trường triển khai.
Tuy nhiên qua tìm hiểu tại trường tôi thấy việc tích hợp phương pháp
giáo dục STEAM vào các hoạt động giáo dục tại các lớp học trong trường vẫn
còn gặp nhiều khó khăn. Các học liệu, đồ dùng có sẵn nhưng chưa được sử dụng
một cách hiệu quả gây lãng phí và không phát huy được tính sáng tạo của trẻ
trong hoạt động. Bên cạnh đó, với mô hình nhà trường là mô hình trường chất
lượng cao nên đòi hỏi giáo viên phải luôn đổi mới môi trường học tập, phương
pháp, nội dung dạy học, tổ chức các hoạt động gây hứng thú cho trẻ và đặc biệt
là với việc thực hiện chuyên đề “xây dựng môi trường học lấy trẻ làm trung
tâm” thì việc áp dụng các phương pháp giáo dục tiên tiến là rất quan trọng. Từ
đó thúc đẩy sự phát triển toàn diện cho trẻ về thể chất lẫn tinh thần đáp ứng với
mô hình trường chất lượng cao, luôn luôn thay đổi từng ngày, từng giờ phù hợp
với xu hướng đổi mới của đất nước.
Là một giáo viên được tham gia vào lớp bồi dưỡng chuyên đề “ Phương
pháp tiếp cận học qua chơi và ứng dụng STEAM trong tổ chức các hoạt động
giáo dục theo chương trình giáo dục mầm non” do Sở Giáo Dục và Đào Tạo tổ
chức, bản thân tôi luôn ao ước đem phương pháp mới này tới cho trẻ của mình
cũng như các trẻ trong nhà trường bởi tính ưu việt, hiệu quả của phương pháp
mang lại . Tôi cũng như các giáo viên trong nhà trường luôn đào sâu suy nghĩ,
tìm tòi, học hỏi, quan sát để nắm được những nhu cầu, mong muốn của trẻ từ đó
nghiên cứu, áp dụng những phương pháp giáo dục vào trong trường mình một
cách hợp lí và hiệu quả. Giáo viên luôn luôn nâng cao ý thức trách nhiệm của
4
mình đưa các hình thức, nội dung mới trong việc giáo dục nhằm tạo môi trường
thân thiện, gần gũi trong cuộc sống của trẻ và giúp trẻ trở thành những người
công dân toàn cầu trong tương lai.
2. Mục đích nghiên cứu:
Tích hợp phương pháp giáo dục STEAM trong hoạt động giáo dục cho trẻ
mẫu giáo nhỡ nhằm giúp trẻ phát huy tính sáng tạo, tò mò, ham hiểu biết về thế
giới xung quanh và mạnh dạn tự tin trong các hoạt động
3. Đối tượng nghiên cứu:
Tích hợp phương pháp giáo dục tiên tiến STEAM trong thiết kế và tổ
chức một số hoạt động khám phá, trò chơi học tập cho trẻ mẫu giáo.
4. Đối tượng khảo sát thực nghiệm:
Khảo sát hiệu quả việc ứng dụng phương pháp giáo dục STEAM trong
thiết kế và tổ chức một số hoạt động, trò chơi học tập cho trẻ ở trường mầm non.
Kế hoạch các hoạt động giáo dục trẻ ở trường mầm non.
5. Phạm vi và kế hoạch nghiên cứu:
Nghiên cứu tại lớp mẫu giáo nhỡ 3 và khối lớp mẫu giáo nhỡ của trường
mầm non 20/10 số 40 Thợ Nhuộm – Hoàn Kiếm – Hà Nội.
Trong năm học 2019 - 2020
6. Phương pháp nghiên cứu:
Nghiên cứu lý luận: Tổng hợp các kết quả nghiên cứu, các báo cáo ; phân
tích, tổng hợp, sưu tầm các tài liệu, hoạt động liên quan đến vấn đề nghiên cứu.
Phương pháp phỏng vấn và đàm thoại: Trao đổi, lấy ý kiến của một số
giáo viên về việc ứng dụng phương pháp giáo dục STEAM trong thiết kế hoạt
động khám phá và tổ chức một số trò chơi học tập cho trẻ ở trường mầm non.
Phương pháp quan sát: Quan sát các hoạt động của trẻ một ngày ở trường
mầm non.
Phương pháp điều tra: Điều tra đối với giáo viên việc thiết kế hoạt động
khám phá và tổ chức các trò chơi học tập cho trẻ
Phương pháp thống kê: Xử lý các kết quả thu được.
5
II. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
1. Cơ sở lý luận:
Tầm quan trọng của việc tích hợp phương pháp giáo dục STEAM với
trẻ mẫu giáo:
Giáo dục mầm non là một khoa học và là một nghệ thuật. Khoa học này
dạy trẻ không ngừng phát triển. Do vậy đòi hỏi làm công tác chăm sóc giáo dục
trẻ phải có năng lực toàn diện, có những phẩm chất cần thiết mới hoàn thành
được nhiệm vụ giao phó, nhiệm vụ đó là đào tạo cho thế hệ trẻ dưới 0-6 tuổi
phát triển một cách toàn diện.
Giáo dục lấy trẻ làm trung tâm là việc các nhà giáo dục không chỉ
truyền đạt kiến thức cho học sinh một cách thụ động mà các nhà giáo dục tạo ra
các điều kiện, các cơ hội để mọi đứa trẻ được chủ động, sáng tạo, tích cực hoạt
động, tự chiếm lĩnh kiến thức và kinh nghiệm. Để đạt được điều này, các nhà
giáo dục (giáo viên) cần nắm được hứng thú, nhu cầu, trình độ, khả năng của
từng trẻ trong lớp, trên cơ sở đó lựa chọn được nội dung, phương pháp phù hợp
với từng nhóm, từng cá nhân trẻ.
Giáo dục lấy trẻ làm trung tâm cần đảm bảo: Hứng thú, nhu cầu, kỹ năng,
thế mạnh của mỗi trẻ đều được hiểu, đánh giá đúng và được tôn trọng. Mỗi đứa
trẻ đều có cơ hội tốt nhất để thành công. Để giáo dục lấy trẻ làm trung tâm được
thực hiện một cách tốt nhất và có hiệu quả nhất thì đổi mới và áp dụng các
phương pháp giáo dục tiên tiến là việc làm rất cần thiết và không thể thiếu.
Căn cứ vào công văn của Bộ giáo dục và đào tạo về việc hướng dẫn
chuyên môn Giáo dục mầm non, trong đó quy định về việc đổi mới phương
pháp giáo dục cho trẻ hoạt động trong nhóm/lớp là một phần quan trọng của
công văn này. Qua đó giúp giáo viên mầm non có một cách nhìn tổng quan hơn
về việc đưa và áp dụng các phương pháp giáo dục tiên tiến để giáo dục trẻ.
Căn cứ vào nhu cầu và khả năng phát triển của trẻ: tuổi 4 - 5 đây là lứa
tuổi kỳ diệu, trẻ rất hiếu động tò mò, muốn học hỏi, tìm hiểu thế giới tự nhiên và
xã hội. Trong các hoạt động của tuổi mẫu giáo: chơi giữ vai trò hoạt động chủ
đạo
giữa hoạt động vui chơi và hoạt động học tập chưa có ranh giới rõ ràng. Khác
với người lớn trẻ em thật sự học trong khi chơi, trẻ lĩnh hội các tri thức tiền khoa
học trong trường mầm non theo phương châm "Chơi bằng học, học mà chơi".
Hiện nay trên thế giới có một số mô hình, cách tiếp cận trong giáo dục
đầu đời được các nhà chuyên gia giáo dục đánh giá cao. Điển hình như các mô
hình đã có từ lâu nhưng hiện vẫn có giá trị là Montessori (Italy) hay các mô hình
mới được xây dựng gồm Reggio Emilia (Italy), High Scope (Mỹ)…và phương