Sâu đục trái nhãn và cách
phòng trị
Câu hỏi: Nhãn ở vùng chúng tôi không rõ tại sao thời gian gần đây
thường bị một lọai sâu đục vào bên trong trái làm trái bị hư. Chúng lớn cỡ
đầu nhân nhang, dài khỏang 1-2 cm, mình mầu hơi trắng hồng, đầu mầu
nâu đen. Chúng ăn hết cả phần hột của trái, nằm bên trong trái rồi thải
những cục phân nhỏ li ti trong “tổ” hoặc đùn ra phía ngòai kết lại thành
từng cục dính trên vỏ trái. Xin cho biết đó là con sâu gì? Cách phòng trừ
lọai sâu này?
Trả lời: Sâu đục trái nhãn có đến vài lòai, nhưng qua mô tả của các
bạn, kết hợp với những gì hiểu biết được về sâu bệnh hại trên cây nhãn trong
vài năm gần đây, chúng tôi cho rằng có thể đây là lòai sâu đục trái
Conogethes punctiferalis. Lòai sâu này gây hại khá phổ biến ở các tỉnh phía
Nam, nhất là vào mùa khô.
Con trưởng thành là một lọai bướm có chiều dài thân khỏang 1,2 cm,
sải cánh rộng khỏang 2,5 cm, mầu vàng rơm. Trên cánh có nhiều chấm nhỏ
mầu đen. Mỗi con cái có thể đẻ khỏang 20-30 trứng, trên vỏ trái nhãn, trứng
có hình bầu dục dài khỏang 2-2,5mm, mầu trắng sữa hoặc vàng lợt. Sau khi
đẻ khỏang 5 ngày trứng nở ra sâu non.
Sâu non có mầu hồng lợt, đầu mầu nâu đen, trên lưng có nhiều chấm
nhỏ mầu đen, đẫy sức sâu dài khỏang 2 cm.
Sâu gây hại từ khi trái còn non cho đến khi sắp thu họach. Khi trái
còn nhỏ sâu nhả tơ kết dính các trái lại ăn phá bên trong làm cho trái bị rụng.
Khi trái lớn sâu đục lỗ chui vào bên trong ăn rỗng cả phần hột (trong khi
thần cơm trái vẫn còn) (ảnh III-28b), sâu thải những cục phân nhỏ li ti như
hạt cải mầu nâu đen ngay trong trái họặc ra bên ngòai rồi kết dính lại với
nhau thành từng đám ở xung quanh lỗ đục (như các bạn đã nhìn thấy)(ảnh
III-28a, III-28c).
Khi đẫy sức sâu có thể hóa nhộng ngay bên trong phần hột đã đục
hoặc chui ra ngòai kết tơ dính phân thành một lớp kén mỏng rồi hóa nhộng
trong kén ngay trên cuống trái. Nhộng có mầu vàng nâu hoặc nâu đen (khi
sắp vũ hóa).
Qua quan sát thực tế vườn cây cho thấy những vườn nhãn bị bỏ rơi
không được chăm sóc chu đáo, những giống nhãn có chùm trái đóng xít
nhau...thường bị sâu gây hại nhiều hơn. Nếu không phát hiện và diệt trừ kịp
thời, sẽ bị thất thu rất lớn. Ở Tiền Giang, Đồng Tháp đã có những vườn thất
thu đến sáu, bẩy chục phần trăm cũng vì con sâu này. Ngòai nhãn sâu còn
gây hại cho cả ổi, chôm chôm, sầu riêng...
Để hạn chế tác hại của sâu, các bạn có thể áp dụng kết hợp một số
biện pháp sau đây:
-Ở những vùng trồng tập trung chuyên canh nên vận động nhiều chủ
vườn cùng xử lý cho nhãn ra trái tập trung thành từng đợt, để hạn chế nguồn
thức ăn lai rai liên tục trên vườn cây.
Nếu chùm trái thấp, số nhãn không nhiều có thể thu gom những trái bị
sâu hại đem tiêu hủy, diệt sâu nhộng bên trong, để hạn chế mật số sâu tại chỗ
và ở các vụ nhãn sau.
-Khi trong vườn có khỏang 10% số trái bị hại hoặc ở những vườn
thường bị sâu gây hại nặng hàng năm, khi nhãn vừa tượng trái nên xịt một
đợt thuốc bằng một trong các lọai thuốc trừ sâu như: Bian 40EC; Sherpa
10EC hoặc 25EC; Visher 25EC; Padan 90SP; Ofatox 50EC; Selecron
500ND; Decis 2,5EC...Sau đó khỏang 10-15 ngày phun tiếp lần 2. Nếu sâu
vẫn còn có thể phun thêm một vài lần nữa, nhưng nhớ phải ngưng xịt thuốc
trước khi thu họach ít nhất là 2 tuần để không gây độc hại cho người ăn.
-Có thể bao chùm trái bằng bao Nilon, bao giấy, bao lá dừa, hoặc các
lọai bao chuyên dùng.