Sự hình thành của giá cả trong nền kinh tế thị trường (phần 4)

Chia sẻ: Nguyễn Kiều Trinh | Ngày: | Loại File: DOC | Số trang:7

Thêm vào BST

Báo xấu

54
lượt xem 19
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Việc đầu tư được tính toán kỹ lưỡng và khoa học hơn, do đó hiệu quả kinh tế của đồng vốn ngày càng cao hơn, cơ cấu đầu tư cũng hợp lý hơn

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Sự hình thành của giá cả trong nền kinh tế thị trường (phần 4)

II/ Xu h íng vËn ®éng cña gi¸ c¶ thÞ tr êng vµ c¸c nh©n tè t¸c ®éng Xu híng vËn ®éng cña gi¸ thÞ trêng ®îc xÐt trªn hai mÆt: 1. §èi víi tæng thÓ hµng ho¸. Sù vËn ®éng cña tæng thÓ gi¸ c¶ trªn thÞ trêng phô thuéc vµo sù t¸c ®éng cña hai nhãm nh©n tè c¬ b¶n sau ®©y: a. Nh÷ng nh©n tè lµm cho gi¸ c¶ cã xu híng gi¶m xuèng. Sù c¹nh tranh trªn thÞ trêng ngµy cµng gay g¾t lµm cho c¸c doanh nghiÖp cã c«ng nghÖ, thiÕt bÞ l¹c hËu, qu¶n lý yÕu kÐm sÏ r¬i vµo t×nh tr¹ng bÞ thua lç vµ ph¸ s¶n. §Ó ®øng v÷ng ®îc trªn thÞ trêng, c¸c doanh nghiÖp ph¶i thêng xuyªn øng dông khoa häc vµ kü thuËt tiªn tiÕn, ®a c«ng nghÖ vµ thiÕt bÞ míi, hiÖn ®¹i vµo kinh doanh, nh»m t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng, gi¶m gi¸ s¶n phÈm. Th«ng qua c¹nh tranh, c¸c doanh nghiÖp cã chi phÝ qu¸ cao (tÝnh cho mét ®¬n vÞ s¶n phÈm) sÏ bÞ lo¹i ra khái lÜnh vùc s¶n xuÊt, lu th«ng. C¸c ®¬n vÞ cßn l¹i muèn tån t¹i ®îc ph¶i qu¶n lý chi phÝ chÆt chÏ vµ cã hiÖu qu¶ h¬n. §ång thêi, do sö dông c«ng nghÖ vµ thiÕt bÞ hiÖn ®¹i h¬n, nªn hao phÝ vËt chÊt vµ tiÒn c«ng ®Ó s¶n xuÊt ra mét ®¬n vÞ s¶n phÈm còng Ýt h¬n. C¸c yÕu tè trªn ®a ®Õn kÕt qu¶ lµ chi phÝ cho mét ®¬n vÞ s¶n phÈm ngµy cµng gi¶m xuèng. Do yªu cÇu cña c¸c quy luËt kinh tÕ cña thÞ trêng, c¸c doanh nghiÖp ph¶i c¨n cø vµo nhu cÇu cña thÞ trêng ®Ó kinh doanh vµ t×m mäi c¸ch ®Ó b¸n ®îc hµng cña m×nh, cho nªn nh×n chung, hµng ho¸ dÞch vô s¶n xuÊt ra ®îc tiªu thô hót. Lîng hµng dù tr÷ trong tõng gia ®×nh còng gi¶m ®i.
ViÖc vËn dông thêng xuyªn cña c¸c quy luÊt kinh tÕ cña thÞ trêng buéc c¸c doanh nghiÖp ph¶i chó ý tíi viÖc t¨ng tèc ®é vßng quay cña ®ång vèn. ViÖc ®Çu t ®îc tÝnh to¸n kü lìng vµ khoa häc h¬n, do ®ã hiÖu qu¶ kinh tÕ cña ®ång vèn ngµy cµng cao h¬n, c¬ cÊu ®Çu t còng hîp lý h¬n. b. Nh÷ng nh©n tè lµm t¨ng gi¸ c¶. Thu nhËp cña ngêi lao ®éng vµ cña toµn x∙ héi thêng xuyªn t¨ng lªn. Thu nhËp t¨ng lµm cho cÇu vÒ hµng ho¸ dÞch vô t¨ng lªn, do ®ã t¹o ra ¸p lùc lµm cho t¨ng gi¸ c¶ (ë nhiÒu níc, tèc ®é t¨ng gi¸ thêng thÊp h¬n tèc ®é t¨ng cña thu nhËp). Yªu cÇu tiªu dïng cña x∙ héi ngµy cµng cao. V× vËy ®Ó tho¶ m∙n yªu cÇu ®ã, c¸c doanh nghiÖp ph¶i t¨ng thªm chi phÝ ®Ó t¹o ra ®îc mét ®¬n vÞ gi¸ sö dông cung cÊp cho x∙ héi. Tµi nguyªn ngµy c¹n c¹n kiÖt, viÖc khai th¸c c¸c tµi nguyªn ngµy cµng khã kh¨n, chi phÝ khai th¸c ngµy cµng línm, do ®ã tµi nguyªn cã xu híng t¨ng lªn. Søc mua cña ®ång tiÒn cã xu híng gi¶m, do ChÝnh phñ duy tr× l¹m ph¸t ë møc ®é nhÊt ®Þnh (l¹m ph¸t kÝch thÝch t¨ng trëng). C¸c nh©n tè nªu trªn thêng xuyªn t¸c ®éng tíi gi¸ c¶. Gi¸ c¶ chÞu søc Ðp cña c¶ hai nh©n tè ®ã. Xu híng cña gi¸ c¶ sÏ thiªn vÒ nhãm nh©n tè nµo t¹o ra ®îc søc Ðp m¹nh h¬n. Trong nh÷ng n¨m qua, nh©n tè thø hai ®∙ vµ ®ang cã søc Ðp m¹nh, lµm cho mÆt b»ng gi¸ c¶ vËn ®éng theo c¸c xu híng sau: + Gi¸ c¶ kh«ng æn ®Þnh vµ cã xu híng t¨ng lªn. §iÒu ®ã còng cã nghÜa lµ viÖc gi¶m gi¸ kh«ng ph¶i lµ hiÖn tîng phæ biÕn. + Gi¸ c¶ ngµy cµng s¸t víi gi¸ trÞ h¬n, vµ do ®ã c¬ cÊu cña gi¸ c¶ ngµy cµng hîp lý h¬n.
+ Gi¸ c¶ hµng ho¸ vµ dÞch vô trªn thÞ trêng trong níc xÝch gÇn h¬n víi gi¸ c¶ trªn thÞ trêng thÕ giíi. + C¸c quan hÖ tû gi¸ lín trong nÒn kinh tÕ quèc d©n sÏ thay ®æi vµ kÐo theo sù thay ®æi phøc t¹p cña mÆt b»ng gi¸ c¶. Quan hÖ tû gi¸ thay ®æi theo híng tû gi¸ gi÷a c«ng nghiÖp phÈm vµ n«ng s¶n réng theo híng cã lîi cho c«ng nghiÖp. Cßn tû gi¸ hµng ho¸ vµ dÞch vô th× më réng theo híng cã lîi cho dÞch vô. §iÒu ®ã cã nghÜa lµ tuú mÆt b»ng gi¸ c¶ cã t¨ng lªn, nhng tèc ®é t¨ng gi¸ dÞch vô thêng cao h¬n tèc ®é t¨ng gi¸ n«ng s¶n. 2. §èi víi tõng lo¹i hµng ho¸. Quan hÖ cung cÇu trªn thÞ trêng quyÕt ®Þnh sù vËn ®éng cña gi¸ c¶ tõng lo¹i hµng ho¸. Ngêi ta cã thÓ thÊy râ qua hÖ gi÷a cung vµ cÇu vµ gi¸ c¶. XÐt trong kho¶ng thêi gian ng¾n (vµi n¨m), gia c¶ thÞ trêng cña tõng lo¹i hµng ho¸ cã thÓ t¨ng lªn, h¹ xuèng vµ æn ®Þnh. Sù t¨ng gi¶m ®ã lµ do sù thay ®æi thêng xuyªn cña quan hÖ cung cÇu quyÕt ®Þnh. Khi cung nhá h¬n cÇu, gi¸ c¶ hµng ho¸ t¨ng. Khi cung lín h¬n cÇu, gi¸ c¶ hµng ho¸ gi¶m xuèng. TÊt nhiªn, nÕu trªn thÞ trêng, cung cÇu lu«n ®îc duy tr× ë møc c©n b»ng th× gi¸ c¶ æn ®Þnh. Trªn thÞ trêng, quan hÖ cung cÇu thÓ hiÖn díi c¸c d¹ng chñ yÕu sau ®©y: Cung nhá h¬n cÇu Cung b»ng cÇu. Cung lín h¬n cÇu. VÊn ®Ò ®îc ®Æt ra lµ: yÕu tè nµo quyÕt ®Þnh quan hÖ cung cÇu? §ã chÝnh lµ chu kú kinh doanh. Sù vËn ®éng cña chu kú kinh doanh trªn thÞ trêng quyÕt ®Þnh sù vËn ®éng cña quan hÖ cung cÇu. Chu kú kinh doanh lµ hiÖn tîng tÊt yÕu cña kinh tÕ thÞ trêng. Mçi quèc gia cã mét nÒn kinh tÕ
thÞ trêng kh¸c nhau. Chu kú kinh doanh trªn mçi nÒn kinh tÕ thÞ trêng ®ã cã nh÷ng ®Æc thï cña nã. Sù vËn ®éng cña chu kú kinh doanh vµ c¸c ®Æc thï cña nã. Sù vËn ®éng cña chu kú kinh doanh vµ c¸c ®Æc thï cña nã chÞu sù chi phèi rÊt lín cña c¸c yÕu tè ph¸t sinh trªn thÞ trêng trong níc vµ trªn thÞ tr êng thÕ giíi. Sù vËn ®éng cña chu kú kinh doanh trªn c¸c h×nh th¸i thÞ trêng kh¸c nhau sÏ cã nh÷ng ®Æc thï riªng. BÊt kú mét hµng ho¸ nµo ®∙ tån t¹i trªn thÞ trêng, hay bÊt kú mét nhµ kinh doanh nµo ®∙ ho¹t ®éng trªn thÞ trêng ®Òu bÞ chi phèi bëi chu kú kinh doanh. Tuy nhiªn, c¸c nhµ ®éc quyÒn cã kh¶ n¨ng h¹n chÕ bít sù t¸c ®éng tù ph¸t cña chu kú kinh doanh tíi quan hÖ cung cÇu vµ gi¸ c¶ hµng ho¸ cña m×nh. Mét chu kú kinh doanh xuÊt hiÖn trªn thÞ trêng thêng cã mét sè thêi kú chñ yÕu sau: + Suy tho¸i, tøc lµ giai ®o¹n mµ kinh doanh gi¶m sót nghiªm träng. Trong thêi kú nµy cã giai ®o¹n tiªu ®iÒu vµ giai ®o¹n ¶m ®¹m. + Ph¸t triÓn, t¸c lµ kinh doanh ®îc håi phôc, cã ph¸t triÓn vµ t¨ng trëng. + æn ®Þnh (hng thÞnh) tøc lµ kinh doanh ph¸t triÓn vµ sau ®ã æn ®Þnh ë møc cao. HiÖn tîng trªn ®îc lÆp ®i lÆp l¹i trªn thÞ tr êng. Khi kinh doanh bíc vµo thêi kú suy tho¸i, nhu cÇu tiªu dïng bÞ h¹n chÕ, hµng ho¸ cã Ýt ngêi mua, s¶n xuÊt bÞ thu hÑp nghiªm träng. Do søc Ðp cña s¶n xuÊt vµ cña tiªu dïng, c¸c doanh nghiÖp buéc ph¶i ®æi míi qu¶n lý, c¶i tiÕn kü thuËt, tiÕp thu c«ng nghÖ vµ thiÕt bÞ míi. C¸c yÕu tè trªn l¹i lµ c¬ së, tiÒn ®Ò cho sù phôc håi, t¨ng trëng vµ ph¸t triÓn. Trong nÒn kinh tÕ, nÕu ®ång thêi diÔn ra t×nh tr¹ng nhiÒu hµng ho¸, nhiÒu doanh nghiÖp ë trong thêi gian suy tho¸i, th× nÒn
kinh tÕ kÐm æn ®Þnh, tèc ®é t¨ng trëng vµ ph¸t triÓn thÊp. ë thêi kú suy tho¸i, do nh÷ng khuyÕt tËt cña s¶n phÈm, do sù yÕu kÐm cña qu¶n lý hoÆc do sù l¹c hËu vÒ c«ng nghÖ vµ thiÕt bÞ, nªn s¶n phÈm cã Ýt ngêi mua, tõ ®ã dÉn ®Õn t×nh tr¹ng cung lín h¬n cÇu vµ gi¸ c¶ hµng ho¸ gi¶m xuèng. Do sù "céng hëng" cña c¸c khèi lîng hµng kh«ng b¸n ®îc, nªn tèc ®é h¹ gi¸ ë cuèi giai ®o¹n tiªu ®iÒu vµ ®Çu giai ®o¹n ¶m ®¹m cao h¬n nhiÒu so víi tèc ®é gi¶m gi¸ ë ®Çu giai ®o¹n tiªu ®iÒu vµ cuèi giai ®o¹n ¶m ®¹m. V× kh«ng b¸n ®îc hµng nªn c¸c doanh nghiÖp l¹i tiÕp tôc h¹ gi¸ cho ®Õn khi kh«ng thÓ h¹ h¬n ®îc n÷a. ë møc gi¸ ®©y ®ã, hµng ho¸ vÉn kh«ng ®îc tiªu thô nhiÒu vµ buéc doanh nghiÖp ph¶i c¶i tiÕn s¶n xuÊt vµ qu¶n lý, ®Ó ®a ra thÞ trêng nh÷ng hµng ho¸ míi cã nhiÒu u thÕ h¬n (kÓ c¶ u thÕ vÒ gi¸). ë thêi kú ph¸t triÓn, c¸c s¶n phÈm míi cã nhiÒu u thÕ ®∙ xuÊt hiÖn vµ ®îc nhiÒu ngêi biÕt ®Õn, nªn nhu cÇu trªn thÞ trêng t¨ng lªn rÊt nhanh. Nhu cÇu t¨ng ®∙ kÐo theo sù t¨ng lªn cña s¶n xuÊt. Song trªn thÞ trêng vÉn tån t¹i cung nhá h¬n cÇu. Do vËy, gi¸ c¶ sÏ t¨ng lªn ë giai ®o¹n ®Çu ph¸t triÓn, vµ tèc ®é t¨ng cña cÇu lín h¬n tèc ®é t¨ng cña cung. Tèc ®é t¨ng gi¸ trong tõng giai ®o¹n còng rÊt kh¸c nhau. Do søc Ðp t¨ng nhanh cña cÇu, nªn tèc ®é t¨ng gi¸ ë cuèi giai ®o¹n phôc håi vµ ®Çu giai ®o¹n ph¸t triÓn lµ cao nhÊt. Tèc ®é t¨ng gi¸ ë cuèi giai ®o¹n ph¸t triÓn thÊp dÇn vµ ®¹t møc thÊp nhÊt. Do tèc ®é t¨ng gi¸ ë cuèi giai ®o¹n phôc håi vµ ®Çu giai ®o¹n ph¸t triÓn lµ cao nhÊt, nªn gi¸ c¶ trë thµnh søc hót m¹nh nhÊt ®èi víi c¸c doanh nghiÖp vµ lµ ®éng lùc thóc ®Èy c¸c doanh nghiÖp ®Èy m¹nh s¶n xuÊt ®Ó cã nhiÒu hµng cung cÊp cho thÞ tr êng.
Trong thêi kú æn ®Þnh, quan hÖ cung cÇu t¬ng ®èi æn ®Þnh vµ vÒ c¬ b¶n lµ phï hîp víi nhau (c¶ vÒ quy m« vµ c¬ cÊu). Do quan hÖ cung cÇu phï hîp víi nhau, nªn gi¸ c¶ æn ®Þnh vµ dao ®éng ë ®iÓm c©n b»ng cung cÇu. ë thêi kú nµy, c¸c doanh nghiÖp th êng Ýt ®æi míi c«ng nghÖ vµ thiÕt bÞ, Ýt c¶i tiÕn kü thuËt v.v... Do ®ã, ngay trong thêi kú nµy ®∙ chøa ®ùng c¸c yÕu tè dÉn tíi suy tho¸i. NÕu c¸c doanh nghiÖp cµng Ýt ®æi míi qu¶n lý, cµng chËm c¶i tiÕn kü thuËt, v.v... th× thêi kú suy tho¸i sÏ nhanh ®Õn h¬n. Trªn ®©y lµ xu híng vËn ®éng cña gi¸ c¶ hµng ho¸ dÞch vô trªn thÞ trêng. Xu híng nµy ®îc thÓ hiÖn trªn nhiÒu h×nh th¸i thÞ trêng. Song, sù vËn ®éng nh trªn cña gi¸ c¶ cÇn ph¶i ®îc chó ý ®èi víi thÞ trêng ®éc quyÒn. Trªn thÞ trêng ®éc quyÒn (thÞ trêng do sù chi phèi cña ngêi b¸n), c¸c nhµ ®éc quyÒn cã vai trß rÊt lín ®èi víi viÖc ®iÒu tiÕt quan hÖ cung cÇu. Th«ng th êng c¸c nhµ ®éc quyÒn ®a mét lîng hµng ho¸ ra thÞ trêng (cung) nhá h¬n nhu cÇu, vµ do ®ã hä sÏ ®¹t ® îc gi¸ c¶ cao. Thêi gian duy tr× gi¸ cao t¬ng ®èi dµi. ë thêi kú ph¸t triÓn, gi¸ còng t¨ng dÇn. Gi¸ sÏ æn ®Þnh ë thêi kú hng thÞnh. Do cã sù ®éc quyÒn, nªn cã thÓ sÏ kh«ng xuÊt hiÖn t×nh tr¹ng cung lín h¬n cÇu vµ gi¸ ca gi¶m xuèng (ë thêi kú suy tho¸i). Song, trong ®iÒu kiÖn suy tho¸i, m©u thuÉn gi÷a nhµ kinh doanh vµ ngêi tiªu dïng sÏ trë nªn gay g¾t, buéc c¸c nhµ kinh doanh ph¶i ®æi míi qu¶n lý, c¶i tiÕn kü thuËt v.v... Nh vËy ®∙ xuÊt hiÖn c¸c yÕu tè cña thêi kú phôc håi vµ thêi kú t¨ng gi¸ míi. Tõ sù ph©n tÝch ë trªn cã thÓ rót ra mét sè kÕt luËn sau ®©y: Thø nhÊt; trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng, gi¸ c¶ thÞ trêng lµ mét hiÖn tîng kinh tÕ phøc t¹p, tæng
hîp, lµ bµn tay v« h×nh ®iÒu tiÕt nÒn s¶n xuÊt x∙ héi, lµ tÊm g¬ng ph¶n ¸nh thùc tr¹ng nÒn kinh tÕ. Thø hai; Nhµ níc cÇn ph¶i qu¶n lý gi¸. ViÖc qu¶n lý gi¸ ph¶i ®îc thùc hiÖn ®ång bé tõ tµi chÝnh ®Õn tiÒn tÖ, tõ cÇu ®Õn cung, tõ gi¸ trong níc ®Õn gi¸ trªn thÞ trêng thÕ giíi, tõ c¹nh tranh ®Õn chèng ®éc quyÒn vµ c¸c biÖn ph¸p h¹n chÕ tù do kinh doanh. Thø ba; viÖc qu¶n lý cÇn ®îc thùc hiÖn theo luËt vµ c¸c chÝnh s¸ch díi luËt. Trªn c¬ së ®ã, cÇn më réng tèi ®a quyÒn tù ®Þnh cña c¸c doanh nghiÖp. §ång thêi cÇn t¨ng kiÓm tra, kiÓm so¸t ®Ó h¹n chÕ nhiÒu nhÊt viÖc kh«ng thùc hiÖn c¸c luËt ®∙ ban hµnh.