SUY HÔ HẤP CẤP
(Kỳ 4)
VII. ĐIỀU TRỊ
1. Nguyên tắc điều trị:
- Làm thông thoáng đường hô hấp.
- Liệu pháp oxy.
- Đặt ống nội khí quản, mở khí quản, hỗ trợ hô hấp.
- Chống nhiễm khuẩn, bội nhiễm.
- Kiềm hóa huyết tương.
2. Điều trị cụ thể:
a. Điều trị hỗ trợ và giải phóng đường hô hấp:
* Lau hút sạch mồm, họng, mũi.
* Đặt canule Mayo để khỏi tụt lưỡi.
* Hút đàm giải, chất xuất tiết bằng máy hút.
Rửa phế quản, làm loãng đàm bằng khí dung, bằng bơm dung dịch
bicarbonate natri 14‰ hay dung dịch chlorua natri 0,9%, 2-5 ml mỗi lần rồi hút ra.
* Bồi phụ nước và điện giải và thăng bằng toan-kiềm:
Đảm bảo có sự cân bằng giữa lượng dịch ra và vào hàng ngày, tránh khô
quánh đàm, chất xuất tiết phế quản. Nếu có toan hô hấp thì phải truyền dịch kiềm
như bicarbonate natri 14‰.
b. Liệu pháp oxy:
* Thở oxy:
Khí oxy phải làm ẩm và làm ấm oxy đó trước khi sử dụng cho bệnh nhân.
Khí oxy phải qua một bình chứa nước và được làm ấm bằng máy siêu âm hay
bằng những tấm được làm nóng lên.
* Những phương tiện thở oxy:
+ Xông mũi thường đựoc áp dụng: Thường dùng nhất đầu của ống xông có
nhiều lỗ, đặt không vượt quá lỗ mũi sau (chiều dài là khoảng cách giữa mũi và dái
tai).
+ Xông mũi có thể dùng cho những cung lượng từ 1-6 lít/phút, thường dùng
trong những trường hợp suy hô hấp nhẹ hay vừa.
* Chỉ định:
+ Thở oxy nguyên chất: Áp dụng trong rất ít trường hợp như ngưng tim,
chảy máu nặng.
+ Khí thở được tăng cường oxy:
- Những bệnh nhân có nồng độ khí carbonic máu bình thường hay giảm:
Tất cả những tình trạng thiếu oxy máu thì PaO2 đều giảm dưới 65 mmHg, cho thở
oxy với cung lượng 4-6 lít/phút bằng xông mũi hay trong những trường hợp thiếu
oxy nặng hơn thì sử dụng mặt nạ oxy.
- Những bệnh nhân có nồng độ khí carbonic trong máu cao mạn tính: đó là
những trường hợp suy hô hấp mạn, cung lượng oxy dùng ở bệnh nhân bị suy hô
hấp mạn là thấp khoảng 1-3 lít/phút, thở ngắt quãng và được kiểm soát nồng độ
các khí trong máu.
c. Đặt nội khí quản:
* Chỉ định:
- Khi có trở ngại đường hô hấp trên như phù nề, vết thương thanh quản, hôn
mê gây tụt lưỡi.
- Khi cần giảm khoảng chết để tăng thông khí phế nang, hỗ trợ hô hấp, cần
thở oxy, thở máy.
- Khi có tăng khí carbonic máu.
- Khi cần bảo vệ đường hô hấp, phòng hít sai lạc.
* Phương pháp: Có 2 phương pháp:
+ Đặt nội khí quản đường mũi: Còn gọi là đặt nội khí quản mò, là phương
pháp được dùng phổ biến, nhất là đối với trẻ sơ sinh, trẻ còn bú và trẻ em, đặc biệt
trong bệnh uốn ván và trong hồi sức nội khoa. Bệnh nhân đặt ở tư thế Jackson cải
tiến: nằm ngữa, kê vai cao 5-7 cm để ngữa cổ vừa phải hoặc tư thế nửa ngồi, nhất
là khi sợ máu, mủ, dịch...từ phổi bệnh trào sang phổi bên kia.
+ Đặt nội khí quản đường miệng: Bệnh nhân được đặt trong tư thế như trên:
tư thế Jackson hay nửa ngồi. Cho thở oxy vài phút trước khi đặt ống.
Thông thường, ống không đặt quá 3 ngày.
d. Mở khí quản:
* Chỉ định:
Như chỉ định đặt nội khí quản hay không đặt được ống hay khi cần đặt ống
quá 3 ngày.
* Phương pháp:
- Mở khí quản cao: dễ thấy khí quản hơn.
- Mở khí quản thấp.
e. Tai biến có thể gặp khi đặt nội khí quản và mở khí quản:
* Tai biến khi đặt:
Chảy máu, phù nề thanh quản, thủng khí quản, co thắt thanh môn, ngưng
tim.
* Tai biến sau khi đặt:
Nhiễm khuẩn nơi đặt, viêm phổi, loét, hoại tử khí quản, rò khí thực quản,
tổn thương dây thanh âm, xẹp phổi, tràn khí màng phổi, tràn khí trung thất, tràn
khí dưới da.
f. Hỗ trợ hô hấp:
* Dụng cụ hỗ trợ hô hấp bằng tay:
Khí thở được cung cấp cho bệnh nhân là khí trời.
- Loại có bóng: Ambu, Canister.
- Loại có túi xếp: Ranima, Drager.
* Thở máy:
+ Chỉ định: Thở máy được dùng khi các phương pháp hỗ trợ hô hấp thông
thường không có hiệu quả.
Ba loại bệnh nhân lớn tương ứng với ba mức độ khác nhau về khí carbonic
trong máu. Mỗi loại bệnh nhân cần một cách thức điều chỉnh hô hấp nhân tạo khác
nhau:
- Loại bệnh nhân thứ nhất: là loại có một sự gia tăng nhiều khí carbonic
kèm một sự giảm khí oxy máu, như sự mất bù cấp của những suy hô hấp mạn, thở
oxy phải bắt đầu với cung lượng thấp, sau đó tăng dần lên nhưng rất chậm, khả
năng cung cấp oxy (FiO2) cao nhất là lúc khởi đầu.
- Loại bệnh nhân thứ hai: là loại đang hình thành sự tăng khí carbonic máu,
bệnh nhân này có thể hô hấp hoàn toàn bình thường với FiO2 khoảng 50%.
- Loại bệnh nhân thứ ba: là loại có một sự giảm khí carbonic máu. Hiện
tượng tăng hô hấp thứ phát sau thiếu khí oxy máu. Tuy nhiên do có bệnh lý phổi
bên dưới, nên sự tăng hô hấp không kéo theo một sự tăng PaO2 được. Bởi vậy
bệnh nhân nặng dần dần, càng ngày nợ oxy càng trở nên trầm trọng.
- Có 5 loại máy thở:
+ Máy thở tạo ra chu kỳ dựa trên tần số.
+ Máy thở tạo ra chu kỳ dựa trên thể tích.
+ Máy thở tạo ra chu kỳ dựa trên áp lực.
+ Máy thở tạo ra chu kỳ dựa trên dòng khí.
+ Máy thở tạo ra chu kỳ hỗn hợp.
g. Chống nhiễm khuẩn:
Các vi khuẩn gây bội nhiễm thường là Streptococcus pneumoniae,
Haemophilus influenza, Stapylococcus aureus, Klebsiella pneumoniae,... nên phải
cho các kháng sinh thích hợp.
