Tắc ruột
Biện chứng đông y: Tà nhiệt kết ở tràng vị, dịch của trung tiêu bị khô, khí
thượng và hạ cũng không thể thǎng giáng, uất mà hóa nhiệt.
Cách trị: Tả hạ táo thực túc thanh lý nhiệt.
Đơn thuốc: Đại thừa khí thang gia vị.
Công thức: Đại hoàng 9g, Chỉ thực 9g, Nguyên minh phấn 18g (chiêu với
nước thuốc), Xuyên phác 6g, Phục linh 12g, Nguyên hồ 15g Bạch thược 12g, Cam
thảo 3g. Sắc uống mỗi ngày 1 thang.
Hiệu quả lâm sàng: Thư XX, nam, 23 tuổi, quân nhân phục viên. Đau
bụng trên kèm theo nôn dữ dội. Bệnh mới đầu đau bụng, phát triển thành đau từng
cơn nặng dần, từng nôn ra chất có màu như cà phê, đã 3 ngày không ǎn, bụng
trướng, bí đại tiện, không bị cúi gập người. Đã qua điều trị ở bệnh viện địa phương
không kết quả nên chuyển đến đây. Người bệnh đã 2 nǎm trước từng bị mổ vì bị
viêm ruột thừa kèm viêm phúc mạc. Kiểm tra cạnh rốn, sờ thấy có u dài. Tây y
chẩn đoán là tắc ruột do dính, đã thụt tháo, dùng atropin để chống co thắt, giảm áp
lực dạ dày, ruột, truyền dịch tĩnh mạch vẫn không đỡ đau bụng, mà bụng lại
trướng đầy, cự án, chất lưỡi hơi đỏ, cuống lưỡi rêu trắng, mạch hoạt sác. Vào viện
đến ngày thứ 3 mới đầu chữa bằng thuốc đông y. Cho dùng bài Đại thừa khí thang
gia vị, uống 1 thang lúc 4 giờ chiều hôm đó, đến 11 giờ đêm lại đại tiện 2 lần,
phần nhiều, rất thối, liền theo đó bớt đau bụng. Sáng sớm hôm sau ǎn một bát cháo
loãng, khám lại, đổi bài thuốc Tiểu thừa khí than gia giảm, gồm: Chỉ xác 9g,
Xuyên phác 8g, Bạch thược 18g, Phục linh 12g, Nguyên hồ 15g, Cốc nha 20g,
Cam thảo 3g, Tô ngạnh 12g. Cho uống 2 thang, mọi chứng đều tiêu hết. Bệnh
nhân ra viện. Cấp cho mang về 3 thang Tứ quân tử thang thêm Bạch thược, Chỉ
xác, Nguyên hồ để củng cố.
Tắc ruột người già
Biện chứng đông y: Trung khí bất túc
Cách trị: Giáng khí chỉ thống, tư nhuận bổ trung, nhuận tràng thông tiện.
Đơn thuốc: Trầm hương ẩm.
Công thức: Trầm hương 6g, Mật ong 120g, Mỡ lợn 120g .Bỏ Trầm hương
vào 300ml, nước sắc đến còn 200ml thì đem uống trước, sau đó mới uống mật ong
và mỡ lợn: 2 vị này đun sôi để cho âm ấm rồi uống. Nếu bệnh nhân bị nôn nặng,
trước khi uống thuốc có thể tiêm 0,25mg atropin vào 2 bên huyệt túc tam lý. Nếu
vừa uống thuốc vào đã nôn ra thì phải uống bù lại lần nữa.
Hiệu quả lâm sàng: Đồng XX, nam, 65 tuổi, xã viên. Vào viện cấp cứu
ngày 21-4-1972. Người bệnh đau bụng đã 2 ngày, nôn oẹ, không đại tiện, người
mệt mỏi, yếu ớt. Kiểm tra tỏ ra là bệnh cấp tính, bụng mềm, quai ruột nổi rõ, vùng
bên phải rốn ấn đau. Khám nghe rõ nhu động ruột tǎng, chiếu X quang thấy có
nhiều mặt nước phẳng hình cái cốc. Sau khi vào viện cho truyền dịch, đồng thời
hút hết các vật chứa trong dạ dày. Đến 8 giờ tối cho uống nước Trầm hương, sau
uống mật ong, mỡ lợn. Tới sáng sớm hôm sau, bụng sôi réo, đại tiện được một lần.
Bớt đau đớn và đầy trướng, khoảng 9 giờ sáng liên tiếp đại tiện 2 lần, các chứng
tiếp đó đều biến hết. Đến ngày thứ 3 khỏi bệnh, cho ra viện.
Bàn luận: Bệnh tắc ruột ở người già, vì tuổi cao sức yếu nên phần lớn bệnh
nhân không muốn mổ, mà thích được dùng thuốc đông y hơn. Thực tiễn cho thấy
bài thuốc trên dùng chữa bệnh tắc ruột của người già kết quả rất mỹ mãn. Bài
thuốc này là do nhà đông y Lý Quang Diệu truyền lại cho. .
Rối loạn chức năng thần kinh thực vật (ra mồ hôi trộm)
Biện chứng đông y: Khí âm không đủ.
Cách trị: Bổ khí cố biểu, dưỡng âm liễm hãn.
Đơn thuốc: Đương quy chỉ hãn tiễn.
Công thức: Đương quy thân 30g, (ngâm trong sữa phụ nữ nửa giờ vớt ra
hong khô rồi cho vào thuốc), Bạch thược 12g, Quy bản 30g (sắc trước). Bạch truật
10g, Phòng phong 5g, Cam thảo 3g, Ngũ vị tử 6g, Thạch hộc 10g, Ngọc trúc 15g,
Sinh hoàng kỳ 15g. Sắc uống, mỗi ngày 1 thang.
Hiệu quả lâm sàng: Trần XX, nam, 28 tuổi, giáo viên. Tới khám tháng 12-
1963. Bệnh nhân kể rằng ban đêm ra mồ hôi trộm, ngủ thì ra mồ hôI, tỉnh lại
không có mồ hôi nữa, áo ướt đầm, cả chǎn chiếu cũng ướt, không ngủ yên được,
đã đi chữa ở nhiều nơi, uống thuốc nhưng đều vô hiệu. Chất lưỡi nhạt, mạch trầm
tế, bệnh là do khí âm đều hư, vệ biểu không giữ được, cần trị bằng cách bổ khí cố
biểu, dưỡng âm liễn hãn. Cho bệnh nhân uống "Đương quy chỉ hãn tiễn" là bài
thuốc gia truyền của chúng tôi. Uống được 1thang, các triệu chứng đã giảm nhẹ,
uống 2 thang thì bệnh khỏi hẳn.
