Joint United Nations Programme on HIV/AIDS
Bé gi¸o dôc vµ ®µo t¹o
UNHCR-UNICEF-WFP-UNDP-UNFPA UNODC-ILO-UNESCO-WHO-WORLD BANK
)
Hiv/aids
i
i
Vµ Gi¸o dôc
i
o ¹ t o µ § µ v c ô d o ¸ G h n µ g n o h c n Ò y u r t n ª y u t u Ö l
i
µ t é B
(
i
i
/
I
c ô d o ¸ g µ v s d a v H
i
o ¹ t o µ § µ v c ô d o ¸ G h n µ g n o h c n Ò y u r t n ª y u t u Ö l
i
Hµ néi 2004
µ t é B
Bé tµi liÖu tuyªn truyÒn cho ngµnh Gi¸o dôc vµ §µo t¹o
Hiv/aids vµ gi¸o dôc
Hµ néi 2004
HIV/AIDS vµ Gi¸o dôc
Lêi nãi ®Çu
HiÖn nay, bèn vÊn ®Ò lín toµn cÇu ®ang ® îc toµn thÕ giíi quan t©m vµ ®ang cïng nhau chung søc gi¶i quyÕt lµ hoµ b×nh, m«i tr êng, HIV/AIDS vµ ®ãi nghÌo. HIV/AIDS kh«ng ®¬n thuÇn lµ mét vÊn ®Ò y tÕ mµ cßn lµ mét vÊn ®Ò mang tÝnh chÊt x· héi vµ ph¸t triÓn. HIV/AIDS - ®¹i dÞch cña nh©n lo¹i ®ang ®e däa søc khoÎ vµ tÝnh m¹ng cña mäi ng êi, ®Æc biÖt lµ thÕ hÖ trÎ, t¸c ®éng nguy h¹i nghiªm träng tíi sù ph¸t triÓn còng nh sù tån vong cña nßi gièng vµ d©n téc. ë mét sè quèc gia ch©u Phi, ®¹i dÞch ®· c íp ®i sinh m¹ng vµ lµm suy gi¶m kh¶ n¨ng häc tËp, gi¶ng d¹y, lµm viÖc cña nhiÒu häc sinh, sinh viªn vµ c¸n bé, gi¸o viªn dÉn tíi t×nh tr¹ng thiÕu hôt nh©n lùc trÇm träng cho ngµnh gi¸o dôc vµ cho c¶ ®Êt n íc.
ë ViÖt Nam, phßng, chèng HIV/AIDS ngµy nay ® îc xem lµ nhiÖm vô c¬ b¶n, cÊp b¸ch vµ l©u dµi. Ngµy 17/3/2004, Thñ t íng ChÝnh phñ ®· phª duyÖt ChiÕn l îc quèc gia phßng, chèng HIV/AIDS ®Õn n¨m 2010 vµ tÇm nh×n 2020, trong ®ã kh¼ng ®Þnh mét trong nh÷ng nhiÖm vô träng t©m lµ ®Èy m¹nh c«ng t¸c th«ng tin, gi¸o dôc vµ truyÒn th«ng.
Cïng víi nç lùc cña c¸c Bé, ngµnh vµ ®oµn thÓ trong c¶ n íc, tõ n¨m 1991 ®Õn nay, Bé Gi¸o dôc vµ §µo t¹o ®· ® a ra chñ tr ¬ng vµ c¸c gi¶i ph¸p ®Ó thùc hiÖn viÖc phßng, chèng HIV/AIDS cã hiÖu qu¶. Tuy vËy, t¹i c¸c tr êng häc cßn thiÕu nhiÒu nguån lùc, ®Æc biÖt lµ c¸c tµi liÖu ®Þnh h íng cho c«ng t¸c nµy. V× vËy, Bé Gi¸o dôc vµ §µo t¹o ®· phèi hîp víi Tæ chøc Gi¸o dôc, V¨n ho¸ vµ Khoa häc cña Liªn hîp quèc (UNESCO) biªn so¹n bé tµi liÖu "HIV/AIDS vµ Gi¸o dôc". Tµi liÖu nµy do v¨n phßng UNESCO khu vùc t¹i B¨ng Cèc - Th¸i Lan vµ v¨n phßng UNESCO t¹i Hµ Néi so¹n th¶o, ®· ® îc sù gãp ý cña c¸c chuyªn gia vÒ HIV/AIDS cña ngµnh gi¸o dôc vµ ®µo t¹o vµ c¸c c¬ quan cã liªn quan ë ViÖt Nam.
Trong tµi liÖu, ngoµi c¸c th«ng tin c¬ b¶n vÒ HIV/AIDS, cßn cã nh÷ng néi dung tËp trung vµo viÖc ph©n tÝch ¶nh h ëng cña HIV/AIDS ®Õn hÖ thèng gi¸o dôc vµ ®µo t¹o, vai trß cña c«ng t¸c gi¸o dôc phßng ngõa, vai trß cña ngµnh gi¸o dôc vµ ®µo t¹o c¸c cÊp trong cuéc chiÕn phßng, chèng HIV/AIDS vµ c¸c biÖn ph¸p t¨ng c êng ®¸p øng cña ngµnh ®èi víi c«ng cuéc phßng, chèng HIV/AIDS. Nh÷ng néi dung quan träng nhÊt cña tµi liÖu ®· ® îc tr×nh bµy thµnh c¸c néi dung tãm t¾t ®Ó thuËn tiÖn trong viÖc truyÒn th«ng phßng, chèng HIV/AIDS.
“HIV/AIDS vµ Gi¸o dôc" lµ tµi liÖu cã nhiÒu th«ng tin cÇn thiÕt cho c¸c c¸n bé qu¶n lý, gi¸o viªn c¸c m«n cã liªn quan trùc tiÕp ®Õn HIV/AIDS vµ cho nh÷ng c¸n bé, gi¸o viªn quan t©m ®Õn c«ng t¸c gi¸o dôc phßng, chèng HIV/AIDS, ®Æc biÖt lµ mèi liªn quan gi÷a HIV/AIDS vµ nhiÖm vô Gi¸o dôc.
Bé Gi¸o dôc vµ §µo t¹o tin t ëng r»ng, tµi liÖu nµy sÏ ®ãng gãp ®¸ng kÓ vµo viÖc gi¸o dôc phßng, chèng HIV/AIDS trong ngµnh. Xin ch©n thµnh c¶m ¬n sù tham gia tÝch cùc, chñ ®éng cña toµn ngµnh, sù hîp t¸c chÆt chÏ víi c¸c Bé, ngµnh ®oµn thÓ h÷u quan, ®Þa ph ¬ng vµ sù hç trî cña b¹n bÌ quèc tÕ. Chóng t«i tin r»ng chóng ta sÏ thµnh c«ng trong c«ng viÖc lµm gi¶m nhÑ ¶nh h ëng cña ®¹i dÞch HIV/AIDS ®Õn ngµnh gi¸o dôc vµ ®µo t¹o.
Trong qu¸ tr×nh biªn so¹n tµi liÖu ch¾c ch¾n sÏ cßn nhiÒu thiÕu sãt. Xin ® îc ®ãn nhËn sù ®ãng gãp
ch©n thµnh cña tÊt c¶ c¸n bé, gi¸o viªn còng nh cña b¹n ®äc.
Thø tr ëng Bé Gi¸o dôc vµ §µo t¹o
§Æng Huúnh Mai
“Kh«ng cã gi¸o dôc th× aids sÏ tiÕp tôc lan trµn,
Kh«ng kiÓm so¸t ® îc AIDS th× kh«ng thùc hiÖn ® îc gi¸o dôc.”
Peter Piot, Gi¸m ®èc §iÒu hµnh UNAIDS
HIV/AIDS vµ Gi¸o dôc
HIV/AIDS vµ Gi¸o dôc
Bé tµi liÖu tuyªn truyÒn cho ngµnh gi¸o dôc vµ ®µo t¹o
Th a QuÝ «ng / QuÝ bµ,
NÕu Quý vÞ sö dông bé tµi liÖu nµy, ch¾c h¼n quÝ vÞ lµ mét c¸n bé trung cao cÊp hoÆc lµ c¸n bé ® îc giao
tr¸ch nhiÖm trong ngµnh gi¸o dôc vµ ®µo t¹o. Cã thÓ quÝ vÞ ®· biÕt t×nh h×nh HIV/AIDS ®ang diÔn ra nghiªm
träng t¹i khu vùc ch©u ¸ vµ Th¸i B×nh D ¬ng. Nh ng liÖu quÝ vÞ cïng ®ång nghiÖp trong ngµnh cã biÕt ph¶i
øng phã mét c¸ch cã hiÖu qu¶ víi mèi ®e däa nµy nh thÕ nµo kh«ng?
Bé tµi liÖu tuyªn truyÒn nµy do UNESCO vµ UNAIDS biªn so¹n ®Ó gióp quÝ vÞ vµ c¸n bé trong ngµnh gi¸o
dôc vµ ®µo t¹o ë khu vùc §«ng Nam ¸ vµ Th¸i B×nh D ¬ng cñng cè quyÕt t©m, n©ng cao hiÓu biÕt vÒ ¶nh
h ëng cña HIV/AIDS vµ phèi hîp hµnh ®éng chèng l¹i c¨n bÖnh nµy. HÖ thèng gi¸o dôc cã vai trß quan träng
trong phßng chèng l©y nhiÔm HIV/AIDS.
Bé tµi liÖu nµy bao gåm nh÷ng th«ng tin vÒ c¸c vÊn ®Ò liªn quan ®Õn mèi liªn hÖ gi÷a HIV/AIDS vµ c«ng
t¸c gi¸o dôc vµ mét bé h×nh chiÕu phÇn mÒm vi tÝnh powerpoint ®Ó tr×nh bÇy tr íc héi nghÞ. QuÝ vÞ cßn ® îc
h íng dÉn tham kh¶o c¸c nguån t liÖu vµ c«ng cô h÷u Ých kh¸c cho c«ng t¸c cña m×nh khi ® îc giao tr¸ch
nhiÖm ®¶m nhËn nhiÖm vô cùc kú khã kh¨n nµy.
Mäi ng êi ®Òu biÕt râ vµ thõa nhËn gi¸o dôc cã thÓ lµm ® îc rÊt nhiÒu viÖc ®Ó ng¨n chÆn l©y nhiÔm
HIV/AIDS. CÇn chia xÎ vµ ¸p dông nh÷ng thùc hµnh tèt nhÊt gi÷a c¸c n íc trong khu vùc. Chóng t«i hy väng
r»ng bé tµi liÖu sÏ gióp quÝ vÞ thùc hiÖn ® îc môc tiªu nµy.
Xin c¶m ¬n quÝ vÞ ®· tham gia phßng chèng HIV/AIDS.
Sheldon Shaeffer Gi¸m ®èc UNESCO B¨ng-cèc
Néi dung 1:
Th«ng tin c¬ b¶n vÒ HIV/AIDS
HiÖn nay nhiÒu ng êi ®· tõng nghe nãi ®Õn
HIV lµ tõ viÕt t¾t chØ lo¹i vi rót lµm suy gi¶m hÖ miÔn dÞch ë ng êi (Human Immunodeficiency HIV/AIDS - ®©y lµ mét chñ ®Ò ® îc b¸o chÝ,
Virus). Khi mét ng êi bÞ nhiÔm HIV, kh«ng cã ph¸t thanh, truyÒn h×nh ®Ò cËp ®Õn rÊt nhiÒu,
nghÜa lµ ng êi ®ã bÞ AIDS. ngay c¶ ë nh÷ng n¬i c«ng céng nh n¬i häp chî
hay ngoµi ® êng phè. Tuy nhiªn, còng cã nhiÒu
ng êi kh«ng biÕt chÝnh x¸c HIV/AIDS lµ g×. AIDS lµ tõ viÕt t¾t tiÕng Anh chØ héi chøng suy g i ¶ m m i Ô n d Þ c h m ¾ c p h ¶ i ( A q u i r e d NhiÒu ng êi cßn ch a biÕt tù b¶o vÖ m×nh. HiÖn Immunodeficiency Syndrome). Sau khi bÞ nhiÔm t îng hiÓu sai vÒ HIV/AIDS cßn rÊt phæ biÕn. vi rót, ng êi nhiÔm HIV tr«ng bÒ ngoµi vÉn khoÎ Ngoµi ra, gi÷a hiÓu biÕt víi thùc hµnh vÉn cßn m¹nh nh ng êi b×nh th êng trong mét thêi gian c¸ch xa nhau rÊt nhiÒu, bëi v× nhiÒu ng êi vÉn dµi. Sau mét qu¸ tr×nh, vi rót g©y bÖnh sÏ giÕt kh«ng lµm theo nh÷ng ®iÒu ®· ® îc häc vÒ mÆt hoÆc ph¸ ho¹i c¸c tÕ bµo trong c¬ thÓ ng êi lý thuyÕt. nhiÔm, huû ho¹i kh¶ n¨ng miÔn dÞch cña c¬
thÓ vµ lµm cho c¬ thÓ trë nªn suy yÕu kh«ng ®ñ
kh¶ n¨ng chèng chäi c¸c bÖnh l©y nhiÔm th«ng
th êng vµ c¸c bÖnh kh¸c. Ng êi m¾c AIDS
th êng chÕt v× nh÷ng c¨n bÖnh kh«ng g©y nguy
hiÓm ®èi víi nh÷ng ng êi cã hÖ miÔn dÞch
b×nh th êng.
!!! * AIDS kh«ng ph©n biÖt ®èi t îng - bÊt cø ai còng cã thÓ m¾c bÖnh.
T¹i mét sè n íc trªn thÕ giíi ®· cã ph ¬ng
ph¸p ®iÒu trÞ y tÕ cã thÓ lµm chËm tèc ®é g©y suy
gi¶m miÔn dÞch cña vi rót HIV. Ngoµi ra cßn cã
nhiÒu ph ¬ng ph¸p kh¸c cã thÓ ng¨n ngõa thËm
chÝ ch÷a khái nh÷ng bÖnh liªn quan ®Õn AIDS.
§èi víi mét sè bÖnh kh¸c, nÕu ® îc ph¸t hiÖn
sím sÏ cã nhiÒu c¬ héi lùa chän ph ¬ng ph¸p
* ChØ cã tinh dÞch, dÞch ©m ®¹o, m¸u vµ s÷a mÑ cña ng êi cã vi rót lµ cã thÓ truyÒn HIV/AIDS.
®iÒu trÞ vµ ch¨m sãc dù phßng. Tuy nhiªn, hiÖn
nay vÉn ch a cã thuèc ®iÒu trÞ HIV mµ chØ cã thÓ
lµm chËm tèc ®é ph¸t triÓn cña HIV mµ th«i.
* Sèng chung víi ng êi nhiÔm HIV kh«ng bÞ l©y bÖnh.
HIV L¢Y TRUYÒN THEO §¦êNG NµO?
8
HIV/AIDS kh«ng ph©n biÖt ®èi t îng. BÊt cø ai Nh»m cã c¸ch ®èi phã hiÖu qu¶ víi bÖnh dÞch còng cã thÓ m¾c bÖnh kh«ng kÓ tuæi t¸c, quèc HIV/AIDS, mäi ng êi cÇn ph¶i ® îc trang bÞ tÞch, giíi tÝnh hay ®Þa vÞ x· héi. kiÕn thøc c¬ b¶n vÒ c¨n bÖnh nµy. Mäi ng êi HIV lµ vi rót l©y truyÒn qua bèn lo¹i dÞch tiÕt còng cÇn ph¶i lµm chñ kü n¨ng cÇn thiÕt ®Ó tù cña c¬ thÓ, ®ã lµ m¸u, tinh dÞch, dÞch ©m ®¹o vµ b¶o vÖ m×nh khái bÞ l©y nhiÔm HIV. s÷a mÑ. HIV chØ cã thÓ l©y truyÒn khi nh÷ng lo¹i
HIV/AIDS vµ Gi¸o dôc
dÞch kÓ trªn cña ng êi nhiÔm x©m nhËp vµo m¸u
T×nh H×nh hiv hiÖn nay
cña ng êi ch a bÞ nhiÔm HIV. N¨m 2002, toµn thÕ giíi cã 42 triÖu ng êi
lín vµ trÎ em nhiÔm HIV/AIDS. (cid:174) Quan hÖ t×nh dôc kh«ng an toµn víi ng êi
kh¸c giíi hay ®ång giíi bÞ nhiÔm HIV - bÊt Tuy nhiªn, Ch ¬ng tr×nh Phèi hîp Phßng kÓ tiÕp xóc theo ® êng ©m ®¹o, qua chèng AIDS cña Liªn Hîp Quèc (UNAIDS) miÖng hay hËu m«n lµ c¸ch thøc l©y c¶nh b¸o dÞch bÖnh AIDS vÉn ®ang ë trong nhiÔm phæ biÕn nhÊt. giai ®o¹n ®Çu. Tû lÖ nhiÔm HIV ®ang leo (cid:174) Dïng chung b¬m kim tiªm kh«ng ® îc tiÖt thang tíi møc cao h¬n so víi dù b¸o ë nh÷ng trïng víi ng êi nhiÔm HIV (vÝ dô: tiªm quèc gia bÞ dÞch trÇm träng nhÊt. HIV ®ang chÝch ma tóy hoÆc ë c¸c c¬ së y tÕ) còng tiÕp tôc lan nhanh sang c¸c nhãm d©n c míi cã thÓ dÉn tíi l©y nhiÔm, bÊt kÓ ®ã lµ b¬m ë nh÷ng khu vùc kh¸c trªn thÕ giíi. kim tiªm dïng ®Ó chÝch ma tóy hay tiªm
thuèc ch÷a bÖnh, hay dïng ®Ó x¨m træ
hoÆc xuyªn chÝch qua da.
(cid:174) Trong thêi gian mang thai, ng êi mÑ ®· bÞ
nhiÔm HIV còng cã thÓ truyÒn vi rót cho
con. §øa con còng cã thÓ bÞ l©y nhiÔm
trong khi sinh hay sau nµy khi bó s÷a mÑ.
(cid:174) TruyÒn m¸u còng cã thÓ dÉn ®Õn l©y
nhiÔm nÕu kh«ng lµm xÐt nghiÖm m¸u
® îc truyÒn
HIV KH¤NG L¢Y TRUYÒN THEO §¦êNG NµO?
HIV/AIDS lµ mèi hiÓm
(cid:32)(cid:32)(cid:174) Qua kh«ng khÝ hay do ho hoÆc h¾t h¬i
(cid:174) Qua thøc ¨n, n íc uèng
(cid:174) Qua må h«i vµ n íc m¾t
(cid:174) Do dïng chung cèc chÐn, b¸t ®Üa, ®å ¨n
víi ng êi nhiÔm HIV
(cid:174) §ông ch¹m, «m vµ h«n ng êi nhiÔm HIV
(cid:174) Do mÆc chung quÇn ¸o hay b¾t tay víi
ng êi nhiÔm HIV
(cid:174) Do dïng chung bån vÖ sinh, nhµ t¾m cïng
víi ng êi nhiÔm HIV
häa cña toµn thÓ nh©n lo¹i. §©y lµ mét trong nh÷ng th¸ch thøc ghª gím nhÊt ®èi víi cuéc sèng vµ phÈm gi¸, ®èi víi viÖc tËn h ëng quyÒn con ng êi vµ sù ph¸t triÓn kinh tÕ toµn cÇu. BÖnh dÞch ¶nh h ëng ®Õn mäi cÊp ®é trong x· héi, tõ mçi quèc gia ®Õn tõng c¸ nh©n.
(cid:174) Do sèng cïng víi ng êi nhiÔm HIV
(cid:174) Do bÞ muçi ®èt, bä chÐt hay c¸c lo¹i c«n
Tuyªn bè UNGASS cam kÕt phßng chèng HIV/AIDS n¨m 2001
9
trïng kh¸c c¾n.
Néi dung 2: T×nh h×nh HIV/AIDS ë Ch©u ¸
T×nh h×nh hiÖn nay
Tû lÖ nhiÔm HIV ë ng êi lín (15-49) t¹i khu vùc ch©u ¸ vµ Th¸i B×nh D ¬ng
1986
C¸c b¶n ®å ë h×nh bªn cho thÊy rÊt râ kh«ng mét quèc gia nµo trong khu vùc ch©u ¸ vµ Th¸i B×nh D ¬ng kh«ng bÞ ¶nh h ëng bëi dÞch
HIV/AIDS. Th¸i Lan vµ Cam-Pu-Chia th«ng b¸o
cã tû lÖ nhiÔm HIV cao tõ ®Çu thËp niªn 1990,
cßn ë Trung Quèc vµ In®«nªxia th× dÞch míi b¾t
®Çu xuÊt hiÖn ë vµi ®Þa ph ¬ng nh ng kh¸
nghiªm träng.
Riªng n¨m 2002, ë khu vùc ch©u ¸ vµ Th¸i B×nh D ¬ng mçi ngµy cã gÇn 1.200 ng êi chÕt v×
AIDS, ® a sè tö vong v× AIDS hµng n¨m trong
khu vùc lªn ®Õn 435.000 ng êi. Trong khi ®ã cø
2 - 5% 1 - 2% 0.5 - 1% 0.1 - 0.5% 0 - 0.1% Kh«ng cã sè liÖu
mçi ngµy l¹i cã thªm kho¶ng 2.700 ng êi nhiÔm
HIV. Nh vËy hµng n¨m trong khu vùc cã thªm 1
2002
triÖu ca nhiÔm míi.
DÞch HIV/AIDS l©y lan rÊt nhanh. Tû lÖ nhiÔm
HIV thÊp ë ®èi t îng d©n c nãi chung cã thÓ
khiÕn cho mäi ng êi kh«ng nhËn thÊy t×nh h×nh
bÖnh dÞch nghiªm träng ®ang xÈy ra ë c¸c nhãm
cã hµnh vi nguy c¬ cao. C¸c nhãm cã hµnh vi nguy c¬ cao ë ch©u ¸ lµ thanh thiÕu niªn, ng êi b¸n d©m, ng êi mua d©m, ng êi nghiÖn ma tóy,
®ång tÝnh nam, d©n di biÕn ®éng, trÎ lang thang,
vv…§©y lµ nh÷ng nhãm dÔ bÞ l©y nhiÔm cho nªn
còng cã nguy c¬ l©y nhiÔm HIV cao. Tû lÖ hiÖn
Nguån: UNESCO Bangkok
m¾c HIV ë c¸c ®èi t îng nµy th êng cao h¬n
nhiÒu so víi d©n c nãi chung. Mét sè n¬i ë
Trung Quèc cã tû lÖ hiÖn m¾c HIV ë ng êi tiªm Ch©u ¸ vµ Th¸i B×nh D ¬ng cã kho¶ng 7 chÝch ma tóy lªn ®Õn h¬n 70%. triÖu ng êi m¾c HIV/AIDS, trong ®ã cã
kho¶ng 1 triÖu ng êi lín vµ trÎ em míi nhiÔm
trong n¨m 2002. T×nh h×nh ë khu vùc nµy
trong nh÷ng n¨m qua trë nªn xÊu ®i nhanh
10
chãng t¹i nhiÒu vïng kh¸c nhau.
HIV/AIDS vµ Gi¸o dôc
!!! •
•
T¹i ch©u ¸, mçi ngµy cã 2.700 ng êi bÞ nhiÔm HIV Kho¶ng 25 triÖu ng êi ë ch©u ¸ cã thÓ bÞ nhiÔm HIV vµo n¨m 2010 nÕu kh«ng t¨ng c êng phßng chèng
•
Cã thÓ ng¨n chÆn dÞch nÕu thùc hiÖn c¸c ch ¬ng tr×nh dù phßng phï hîp
Nh ®· xÈy ra ë Th¸i lan, Cam-Pu-Chia vµ (cid:174) PhÇn lín nh÷ng ng êi nhiÔm lµ thanh
My-An-Ma, bÖnh dÞch cã thÓ nhanh chãng thiÕu niªn (13-29 tuæi), chiÕm 63%.
chuyÓn tõ c¸c nhãm cã hµnh vi nguy c¬ cao (cid:174) TÝnh tõ n¨m 1999 ®Õn nay, trung b×nh sang d©n c nãi chung. Ng êi tiªm chÝch ma mçi ngµy l¹i ph¸t hiÖn thªm ® îc 35-40 tóy, ng êi ®ång tÝnh nam, vµ kh¸ch mua d©m ng êi nhiÔm míi. cã thÓ v« t×nh hay h÷u ý truyÒn bÖnh cho nh÷ng
ng êi quan hÖ t×nh dôc víi m×nh vµ cho trÎ em.
T×nh h×nh HIV/AIDS ë ViÖt Nam
Ca nhiÔm HIV ®Çu tiªn ® îc ph¸t hiÖn vµo
th¸ng 12 n¨m 1990. Tõ ®ã ®Õn nay, HIV/AIDS
®· l©y lan nhanh chãng víi nh÷ng ®Æc ®iÓm
sau ®©y: (cid:174) DÞch HIV bïng ph¸t trong nhãm nh÷ng
ng êi tiªm chÝch ma tuý vµo n¨m 1993.
(cid:174) §Õn th¸ng 12/1998, HIV ®· ® îc ph¸t
hiÖn ë tÊt c¶ c¸c tØnh thµnh trong
c¶ n íc
(cid:174) TÝnh ®Õn th¸ng 12/2003, ViÖt Nam ®·
ph¸t hiÖn ® îc 76.180 ng êi nhiÔm
HIV, trong ®ã cã 11.659 ng êi ®·
(1)
chuyÓn sang giai ®o¹n AIDS vµ 6.550
ng êi ®· chÕt v× AIDS.
(cid:174) HIV ®· ® îc ph¸t hiÖn ë tÊt c¶ c¸c
nhãm d©n c .
(cid:174) TØ lÖ nh÷ng ng êi nhiÔm HIV theo
® êng ma tuý gi¶m dÇn, trong khi ®ã tØ
lÖ nh÷ng ng êi nhiÔm qua ® êng t×nh
dôc t¨ng lªn. HiÖn nay chØ cã 57%
ng êi nhiÔm lµ nh÷ng ng êi tiªm chÝch
ma tuý so víi 64.7% vµo n¨m 2001.
11
(1) Uû ban Quèc gia phßng chèng AIDS vµ phßng chèng ma tuý, m¹i d©m - ChiÕn l îc Quèc gia phßng chèng HIV/AIDS ë ViÖt Nam ®Õn n¨m 2010 vµ tÇm nh×n 2020, 2004
TÝch luü sè ng êi nhiÔm theo tõng n¨m
80000
74330
70000
59200
60000
48278
50000
40000
34050
30000
22838
20000
10000
5767
1157
1
0
1990
1993
1996
1999
2000
2001
2002
11-2003
d©m vµ ma tuý bÞ nhiÔm HIV. Trong thùc tÕ,
Qu¸ tr×nh l©y lan cña HIV/AIDS
nh÷ng ng êi kh«ng thuéc nh÷ng ®èi t îng nµy Kinh nghiÖm quèc tÕ vµ thùc tÕ dÞch ë ViÖt hiÕm khi ®i lµm xÐt nghiÖm, do ®ã chóng ta cµng Nam cho thÊy, thêi gian ®Çu HIV/AIDS th êng dÔ cã nhËn ®Þnh sai lÇm r»ng nh÷ng ng êi b×nh tËp trung ë nhãm nh÷ng ng êi tiªm chÝch ma tuý th êng khã cã nguy c¬ bÞ nhiÔm HIV. vµ l©y lan m¹nh trong céng ®ång nµy vµ b¹n t×nh
cña hä. Sau ®ã HIV/AIDS l©y sang nhãm nh÷ng ë mét sè tØnh, ®· cã nh÷ng gi¸o viªn vµ häc sinh bÞ nhiÔm HIV vµ ®· cã nh÷ng ng êi bÞ chÕt
v× AIDS. HIV/AIDS ®ang x¶y ra ngay trong
ngµnh gi¸o dôc ®µo t¹o, nhÊt lµ ë mét sè tØnh ng êi hµnh nghÒ m¹i d©m vµ tõ nhãm m¹i d©m nµy, HIV/AIDS l©y sang céng ®ång. ë ViÖt Nam, nhiÒu ng êi nhiÔm HIV qua con ® êng tiªm thµnh cã dÞch HIV ®ang lan réng. NÕu chóng ta chÝch ma tuý, tuy nhiªn ë c¸c tØnh phÝa Nam (tiÕp kh«ng hµnh ®éng kÞp thêi, ngµnh gi¸o dôc ®µo gi¸p Cam-Pu-Chia), ®a sè ng êi nhiÔm HIV lµ t¹o sÏ bÞ tæn thÊt rÊt lín do HIV/AIDS g©y ra. qua ® êng t×nh dôc.
Nh÷ng ai cã nguy c¬ bÞ nhiÔm
MÆc dï cã ®Õn 57% nh÷ng ng êi nhiÔm HIV
® îc b¸o c¸o lµ nh÷ng ng êi tiªm chÝch ma tuý,
HIV/AIDS?
12
®iÒu nµy kh«ng cã nghÜa lµ chØ cã nh÷ng ng êi Cã thÓ nãi r»ng tÊt c¶ mäi ng êi ®Òu cã nguy tiªm chÝch ma tuý míi cã nguy c¬ bÞ nhiÔm HIV. c¬ bÞ nhiÔm HIV. Tuy nhiªn nguy c¬ nµy cã thÓ §· cã rÊt nhiÒu ng êi kh«ng thuéc hai nhãm m¹i
HIV/AIDS vµ Gi¸o dôc
chñ ®éng phßng tr¸nh ® îc b»ng c¸ch tõ bá c¸c (cid:174) Ng êi nhËn m¸u ch a ® îc sµng
hµnh vi kh«ng an toµn. läc HIV
(cid:174) Ng êi sö dông dÞch vô y tÕ, thÈm mü Nh÷ng ai cã hµnh vi cã nguy c¬ lµm l©y nhiÔm kh«ng ® îc tiÖt trïng ®óng c¸ch HIV, hoÆc dÔ bÞ Ðp buéc cã c¸c hµnh vi nguy c¬ (cid:174) D©n di biÕn ®éng (lao ®éng xa nhµ) th× ®Òu cã kh¶ n¨ng bÞ nhiÔm HIV. Nh÷ng ®èi
t îng dÔ cã nguy c¬ bÞ nhiÔm HIV lµ: (cid:174) TrÎ em lang thang, lao ®éng trÎ em
(cid:174) Thanh thiÕu niªn (cid:174) Ng êi sö dông ma tuý (cid:174) Phô n÷ vµ trÎ em g¸i (cid:174) Ng êi hµnh nghÒ m¹i d©m vµ kh¸ch (cid:174) C¸c nhãm thiÓu sè vÒ d©n téc, x· héi, hµng cña hä t«n gi¸o, t×nh dôc (cid:174) Ng êi cã quan hÖ t×nh dôc víi
nhiÒu ng êi
(2)
¦íc tÝnh luü tÝch sè ng êi bÞ nhiÔm HIV vµ m¾c AIDS theo thêi gian
N¨m dù b¸o 2003 2005 2010
Sè nhiÔm 165.444 197.500 350.970
Sè m¾c AIDS 30.755 48.864 112.227
Sè chÕt 27.135 44.102 104.710
Nh vËy sè dù b¸o cho n¨m 2003 cao h¬n hai lÇn sè ph¸t hiÖn ® îc. Dù b¸o ®Õn n¨m 2010, ViÖt Nam sÏ
cã 350.000 ng êi nhiÔm, 71.000 ng êi m¾c AIDS vµ cã 60.200 tr êng hîp tö vong v× AIDS.
Dù b¸o t ¬ng lai
C¸c m« h×nh dù b¸o cho thÊy ®Õn n¨m 2010
nÕu kh«ng t¨ng c êng biÖn ph¸p phßng ngõa sÏ
cã thªm 18,5 triÖu ng êi bÞ nhiÔm HIV ë khu vùc Nam vµ §«ng Nam ¸. Theo sè liÖu íc tÝnh míi ®©y, nÕu kh«ng t¨ng c êng dù phßng hay c¸c
ch ¬ng tr×nh dù phßng thÊt b¹i, ®Õn n¨m 2010 chØ
riªng Trung Quèc sÏ cã 10-15 triÖu tr êng hîp bÞ nhiÔm HIV/AIDS, cßn Ên §é sÏ cã kho¶ng 20-25 triÖu ng êi nhiÔm.
Tuy nhiªn, nÕu kÞp thêi can thiÖp sÏ ng¨n chÆn
® îc nhiÒu l©y nhiÔm vµ ®¶o ng îc ® îc t×nh
h×nh dÞch bÖnh. C¸c biÖn ph¸p phßng ngõa toµn
diÖn sÏ gãp phÇn c¾t gi¶m 69 % sè ca nhiÔm míi
Nguån: UNESCO Hµ Néi
trong khu vùc, tøc lµ chØ cã 5,7 triÖu thay v× 18,5
triÖu ng êi nhiÔm míi vµo n¨m 2010.
13
(1) Uû ban Quèc gia phßng chèng AIDS vµ phßng chèng ma tuý, m¹i d©m - ChiÕn l îc Quèc gia phßng chèng HIV/AIDS ë ViÖt Nam ®Õn n¨m 2010 vµ tÇm nh×n 2020, 2004
Khu vùc ch©u ¸ Th¸i B×nh D ¬ng ®ang bÞ ¶nh h ëng nghiªm träng, vµ cã kh¶ n¨ng lan nhanh nÕu kh«ng hµnh ®éng kÞp thêi
T×nh h×nh bÖnh dÞch ë Th¸i lan khi kh«ng cã can thiÖp vµo n¨m 2020, vµ biÓu ®å thùc tÕ
10 000
8 000
×
Môc 10, tuyªn bè cam kÕt cña Khãa häp ®Æc biÖt cña §¹i Héi ®ång Liªn hîp quèc vÒ HIV/AIDS, 2001
Cã thÓ chÆn ®øng bÖnh dÞch b»ng mét ®¸p øng thÝch hîp
) n h g n (
6 000
I
Kh«ng can thiÖp
i
Cã nh÷ng b»ng chøng cho thÊy cã thÓ
4 000
V H m Ô h n è S
¸p dông thµnh c«ng c¸c ch ¬ng tr×nh dù
Cã can thiÖp
2 000
phßng vµ ng¨n chÆn ® îc bÖnh dÞch.
C¸c n íc Th¸i Lan vµ Cam-Pu-Chia lµ
0
1985 1990 1995 2000 2005 2010 2015 2020
nh÷ng vÝ dô tèt trong khu vùc cho thÊy
th«ng qua c¸c chiÕn dÞch tuyªn truyÒn
m¹nh mÏ tr íc khi bÖnh dÞch bïng ph¸t
chóng ta cã thÓ ng¨n chÆn ® îc
HIV/AIDS. C¸c ch ¬ng tr×nh can thiÖp
Nguån: Côc Phßng chèng AIDS, Bé Y tÕ Th¸i Lan: Tæ c«ng t¸c dù b¸o HIV/AIDS (2001) - Dù b¸o t×nh h×nh HIV/AIDS ë Th¸i Lan 2000-2020.
toµn diÖn ë Th¸i lan ® îc ñng hé vÒ mÆt
chÝnh trÞ vµ ® îc cung cÊp ®Çy ®ñ kinh
phÝ ®· cøu sèng hµng triÖu sinh m¹ng.
Sè ca nhiÔm míi ®· gi¶m tõ 143.000
BiÓu ®å trªn cho thÊy t×nh h×nh tiÕn triÓn thùc tÕ vµ t×nh h×nh dù b¸o bÖnh dÞch ë Th¸i lan nÕu kh«ng kÞp thêi cã c¸c biÖn ph¸p can thiÖp.
ng êi trong n¨m 1991 xuèng chØ cßn
Nguån: UNESCO Hµ Néi
14
29.000 ng êi trong n¨m 2001.
HIV/AIDS vµ Gi¸o dôc
Néi dung 3:
¶nh h ëng cña HIV/AIDS ®Õn hÖ thèng gi¸o dôc
Quèc gia nµo kh«ng kÞp thêi kiÓm so¸t
bÖnh dÞch khi tû lÖ nhiÔm HIV vÉn cßn t ¬ng
®èi thÊp th× sÏ cã nguy c¬ ph¶i ® ¬ng ®Çu
!!! NÕu kh«ng cã nh÷ng biÖn ph¸p
víi th¸ch thøc to lín trong t ¬ng lai. Mét khi
phßng chèng tÝch cùc th×:
bÖnh dÞch ®· lan réng, sÏ cã khuynh h íng
l©y nhiÔm nhanh chãng h¬n bëi v× lóc ®ã ®·
SÏ cã nh÷ng häc sinh, sinh viªn vµ
cã nhiÒu ng êi vµ nhiÒu nhãm ®èi t îng
c¸c c¸n bé kh¸c trong ngµnh gi¸o
kh¸c nhau trong x· héi ®· bÞ ¶nh h ëng.
dôc vµ ®µo t¹o bÞ èm vµ chÕt v× AIDS
HIV/AIDS kh«ng chØ ¶nh h íng tíi tõng
Ngµy cµng nhiÒu häc sinh sinh viªn
c¸ nh©n mµ cßn ¶nh h ëng tíi tÊt c¶ c¸c bé
phËn x· héi vµ c¸c tæ chøc nhµ n íc. TÊt c¶
®Æc biÖt lµ c¸c em g¸i sÏ ph¶i bá häc
mäi thµnh tùu ph¸t triÓn con ng êi ®Òu bÞ
¶nh h ëng xÊu v× ®Êt n íc ®· bÞ bÖnh dÞch
HIV/AIDS ¶nh h ëng tíi chÊt l îng
c íp ®i mÊt nh÷ng ng êi trÎ tuæi, lùc l îng
gi¸o dôc vµ kh¶ n¨ng häc tËp
lao ®éng chñ chèt cña x· héi; nÒn kinh tÕ
quèc d©n sÏ bÞ suy sôp, gia ®×nh th× lón s©u
vµo t×nh tr¹ng ®ãi nghÌo trong khi nh÷ng tæn
“HIV/AIDS lµ mét th¸ch thøc to lín
thÊt do bÖnh dÞch th× t¨ng lªn vïn vôt. §Êt
n íc sÏ bÞ cuèn b¨ng vµo vßng xo¸y bÊt
®èi víi ngµnh gi¸o dôc. Nã ®· lµm
tËn, kinh tÕ x· héi khñng ho¶ng cµng lµm
chËm l¹i tiÕn tr×nh h íng tíi môc
cho mäi c¸ nh©n céng ®ång dÔ trë nªn m¾c
tiªu gi¸o dôc cho mäi ng êi, th«ng
bÖnh. Cµng nhiÒu ng êi nhiÔm HIV cµng
qua nh÷ng ¶nh h ëng nÆng nÒ
thªm ®ãi nghÌo; vµ cµng ®ãi nghÌo cµng
®Õn c¶ cung cÇu vµ chÊt l îng
nhiÒu ng êi nhiÔm HIV h¬n. Tai ¬ng cø thÕ
mµ tiÕp diÔn.
gi¸o dôc”.
¶nh h ëng ®Õn hÖ thèng
DiÔn ®µn Gi¸o dôc Dakar 2000
Gi¸o dôc
HIV/AIDS lµ mèi ®e däa nghiªm träng ®Õn hÖ thèng gi¸o dôc. ¶nh h ëng cña bÖnh dÞch ®Õn hÖ thèng gi¸o dôc ë ch©u Phi ®· cho thÊy c¸c quèc gia ch©u ¸ cÇn rót ra bµi häc tõ nh÷ng kinh nghiÖm nµy vµ ph¶i
“ NhiÒu quèc gia, mçi tuÇn l¹i cã nhiÒu thÇy c« gi¸o bÞ chÕt v× AIDS h¬n lµ sè thÇy c« gi¸o ® îc ®µo t¹o.”
giµnh lÊy thÕ chñ ®éng. NÕu nh kh«ng
hµnh ®éng b©y giê, ¶nh h ëng cña bÖnh
dÞch HIV/AIDS còng sÏ trÇm träng nh ®·
Chñ tÞch Ng©n hµng ThÕ giíi. James D. Wolfensohn ph¸t biÓu tr íc Héi ®ång B¶o an LHQ, th¸ng 1-2000
15
thÊy t¹i khu vùc cËn Sahara cña ch©u Phi.
ng êi nhiÔm HIV/AIDS, vai trß giíi c¸c vÊn ®Ò Nhu cÇu gi¸o dôc: HIV/AIDS cã t¸c ®éng
vÒ giíi vµ kü n¨ng sèng. tiªu cùc ®Õn häc sinh. Sè häc sinh tíi tr êng
gi¶m dÇn. Khi bÖnh dÞch lan réng, sÏ cµng LËp kÕ ho¹ch gi¸o dôc: HIV/AIDS cã ¶nh nhiÒu häc sinh bÞ èm, nhiÒu häc sinh nhÊt lµ n÷ h ëng ®Õn c¸c bé, ngµnh, c¬ quan, tæ chøc vµ sinh sÏ ph¶i bá häc ®Ó ch¨m sãc ng êi th©n nh÷ng ng êi ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch chÞu tr¸ch ®au yÕu vµ ®¶m ® ¬ng viÖc nhµ (V× vËy lµm nhiÖm lËp kÕ ho¹ch ®Çu t kinh phÝ cho ngµnh t¨ng tÝnh dÔ bÞ l©y nhiÔm, nh bÞ bãc lét søc lao gi¸o dôc. §ãn tr íc ®Ó ®èi phã víi ¶nh h ëng ®éng ch¼ng h¹n). Ngµy cµng Ýt gia ®×nh cã ®ñ cña bÖnh dÞch t¸c ®éng lªn c¸c khÝa c¹nh cung tµi chÝnh ®Ó chu cÊp viÖc häc hµnh cho con em cÇu, néi dung, chÊt l îng gi¸o dôc ë cÊp nµy hä. V× lý do t©m lý liªn quan ®Õn sù kú thÞ trong lµ nh÷ng c«ng viÖc mÊt rÊt nhiÒu thêi gian x· héi, nhiÒu em kh«ng muèn ®i häc hay tiÕp
tôc tíi tr êng, tõ ®ã sÏ l¬ lµ häc tËp vµ søc häc c«ng søc. ®uèi dÇn.
§¸p øng nhu cÇu gi¸o dôc: Ngµnh gi¸o dôc
sÏ gÆp khã kh¨n vÒ nguån nh©n lùc, nhiÒu thÇy
c« gi¸o vµ c¸n bé trong ngµnh sÏ bÞ chÕt, èm
®au hay suy sôp tinh thÇn v× mÊt m¸t ng êi th©n
trong gia ®×nh vµ céng ®ång v× AIDS, tõ ®ã
kh«ng cßn cã thÓ an t©m c«ng t¸c ® îc n÷a.
“B¶o vÖ thÕ hÖ trÎ tr¸nh bÞ nhiÔm HIV vµ bÞ AIDS lµ nhiÖm vô cÊp b¸ch hÖ träng ®èi víi t ¬ng lai cña hÖ thèng gi¸o dôc, mµ chÝnh hÖ thèng nµy còng ®ang cïng trë thµnh n¹n nh©n chÞu ¶nh h ëng cña bÖnh dÞch HIV/AIDS”.
H¬n thÕ n÷a, nhµ tr êng sÏ nhËn ® îc Ýt trî
gióp cña gia ®×nh vµ céng ®ång h¬n.
Khu«n khæ chiÕn l îc toµn cÇu:
ChÊt l îng gi¸o dôc: NÕu ngµnh gi¸o dôc
HIV/AIDS, Tr êng häc vµ Gi¸o dôc
kh«ng ®ñ kh¶ n¨ng hç trî c¸c thÇy c« gi¸o bÞ
¶nh h ëng bëi AIDS, hay kh«ng thÓ thay thÕ hÕt
nh÷ng ng êi ®· thiÖt m¹ng hay ®au yÕu, th× tinh
thÇn chung cña c¸n bé ngµnh gi¸o dôc còng
nh chÊt l îng gi¸o dôc sÏ bÞ gi¶m sót. Ngoµi
ra, nÕu ch ¬ng tr×nh d¹y häc kh«ng cung cÊp
® îc nh÷ng kiÕn thøc vµ kü n¨ng cÇn thiÕt cho
thanh thiÕu niªn trong mét x· héi ®· bÞ ¶nh
h ëng cña bÖnh dÞch AIDS, th× chÊt l îng gi¸o
dôc còng bÞ gi¶m sót theo.
Néi dung gi¸o dôc: Néi dung ch ¬ng tr×nh
gi¸o dôc hiÖn nay cÇn ® îc c¶i c¸ch nh»m ® a
c¸c néi dung cÇn thiÕt liªn quan ®Õn HIV/AIDS,
nh gi¸o dôc søc kháe, gi¸o dôc t×nh dôc,
h íng dÉn c¸ch ®èi phã víi bÖnh tËt vµ chÕt
16
chãc trong gia ®×nh, kh«ng ph©n biÖt ®èi xö víi
HIV/AIDS vµ Gi¸o dôc
Néi dung 4: Vai trß quan träng cña ngµnh gi¸o dôc vµ ®µo t¹o trong phßng chèng HIV/AIDS
V× ch a cã thuèc ch÷a khái vµ ch a cã v¾c xin phßng bÖnh nªn gi¸o dôc lµ c«ng cô hiÖu qu¶ nhÊt ®Ó phßng
chèng HIV/AIDS.
"§Ó ng¨n chÆn bÖnh dÞch l©y
V× sao gi¸o dôc cã thÓ phßng chèng ® îc HIV/AIDS ?
lan, tÊt c¶ c¸c quèc gia ®Òu ph¶i
chó träng c«ng t¸c dù phßng
Ngµnh gi¸o dôc vµ ®µo t¹o cã mét lîi
thÕ lµ ® îc tiÕp cËn sím víi trÎ em vµ
trong gi¸o dôc, dinh d ìng,
thanh thiÕu niªn, ngay tr íc khi c¸c em
th«ng tin, vµ c¸c dÞch vô ch¨m
cã nh÷ng hµnh vi cã thÓ ® a ®Õn nguy c¬
sãc søc khoÎ."
l©y nhiÔm HIV. C¸c ho¹t ®éng gi¸o dôc
ng¾n h¹n còng nh dµi h¹n ®Òu cã thÓ
Tuyªn bè cam kÕt cña Kho¸ häp ®Æc biÖt cña
§¹i Héi ®ång Liªn Hîp Quèc vÒ HIV/AIDS, 2001
gióp trÎ em vµ thanh thiÕu niªn ®Ò phßng
l©y nhiÔm.
Thanh thiÕu niªn lµ nh÷ng ®èi t îng
®ang trong qu¸ tr×nh thu l îm kiÕn thøc, Nghiªn cøu trªn thÕ giíi cho thÊy khi x©y dùng gi¸ trÞ cuéc sèng vµ båi d ìng thanh niªn ® îc cung cÊp ®Çy ®ñ th«ng tin nh÷ng kü n¨ng gióp hä sèng lµnh m¹nh chÝnh x¸c vµ ® îc trang bÞ kiÕn thøc vµ kü vµ cã Ých cho x· héi. Mét nÒn gi¸o dôc n¨ng v÷ng vµng, hä kh«ng nh÷ng chØ toµn diÖn cã thÓ gióp nh÷ng ng êi trÎ tuæi tr¸nh quan hÖ t×nh dôc sím, mµ cßn biÕt ph¸t triÓn nh÷ng kü n¨ng sèng ®Ó b¶o vÖ c¸ch tù b¶o vÖ m×nh khái c¸c bÖnh l©y qua tèt h¬n chÝnh b¶n th©n hä. V× gi¸o dôc x¸c ® êng t×nh dôc bao gåm c¶ HIV/AIDS, tõ ®Þnh th¸i ®é vµ gi¸ trÞ sèng, nªn gi¸o dôc k h i h ä b ¾ t ® Ç u c ã q u a n h Ö sÏ gióp gi¶m bít sù ph©n biÖt ®èi xö ®èi t×nh dôc. víi ng êi bÞ HIV/AIDS.
!!!
HiÖn nay ch a cã v¸c-xin phßng bÖnh vµ thuèc ch÷a khái HIV/AIDS, nh ng cã thÓ
chñ ®éng phßng tr¸nh nhiÔm HIV.
Gi¸o dôc lµ c«ng cô hiÖu qu¶ nhÊt ®Ó phßng, chèng HIV/AIDS
Ngµnh gi¸o dôc vµ ®µo t¹o ph¶i nhËn thøc ® îc tr¸ch nhiÖm cña m×nh vµ chñ ®éng phßng, chèng HIV/AIDS
17
Ngµnh gi¸o dôc vµ ®µo t¹o cã thÓ lµm g× ?
§ a néi dung dù phßng vµ ch¨m sãc HIV/AIDS vµo trong ch ¬ng tr×nh gi¸o dôc quèc gia
Ngµnh gi¸o dôc vµ ®µo t¹o cã thÓ lµm ® îc
rÊt nhiÒu viÖc ®Ó ng¨n chÆn sù l©y lan cña Lång ghÐp néi dung phßng chèng HIV/AIDS
HIV/AIDS, nh»m gióp ®ì nh÷ng ng êi m¾c vµo ch ¬ng tr×nh gi¸o dôc søc kháe réng lín
bÖnh còng nh nh÷ng ng êi chÞu ¶nh h ëng h¬n bao gåm c¶ vÊn ®Ò sèt rÐt, lao phæi, søc
cña bÖnh dÞch vµ gi¶m nhÑ t¸c ®éng cña kháe sinh s¶n, l¹m dông ma tóy vµ c¸c nhiÔm
HIV/AIDS ®èi víi x· héi nãi chung vµ ®èi víi trïng qua ® êng t×nh dôc.
ngµnh gi¸o dôc vµ ®µo t¹o nãi riªng. HuÊn luyÖn gi¸o viªn biÕt c¸ch øng xö víi
Ngµnh Gi¸o dôc vµ ®µo t¹o ph¶i thÊy mét häc sinh sinh viªn vµ ®ång nghiÖp bÞ HIV d ¬ng
thùc tÕ HIV/AIDS lµ mét vÊn ®Ò rÊt nghiªm tÝnh, ph ¬ng ph¸p gi¶ng d¹y vÒ HIV/AIDS, kü
träng vµ thanh niªn lµ nh÷ng ng êi ®ang ë løa n¨ng sèng vµ nh÷ng vÊn ®Ò liªn quan vµ lång
tuæi sinh ho¹t t×nh dôc m¹nh mÏ rÊt dÔ bÞ l©y ghÐp néi dung nµy vµo ch ¬ng tr×nh ®µo t¹o
nhiÔm HIV/AIDS. gi¸o viªn.
§Ó b¶o vÖ thanh thiÕu niªn vµ c¸n bé ngµnh Biªn so¹n ®Çy ®ñ tµi liÖu d¹y vµ häc liªn
gi¸o dôc vµ ®µo t¹o kh«ng bÞ HIV/AIDS, ngµnh quan ®Õn kiÕn thøc hiÓu biÕt vÒ HIV/AIDS,
gi¸o dôc vµ ®µo t¹o ph¶i ®Ò ra chÝnh s¸ch hiÖu kü n¨ng sèng vµ kÕt hîp sö dông t liÖu ngoµi
qu¶, x©y dùng vµ ®¶m b¶o thùc hiÖn tèt ch ¬ng nhµ tr êng.
tr×nh gi¸o dôc phßng chèng HIV/AIDS toµn Sö dông b¶ng kiÓm trong bé tµi liÖu ®Ó t×m diÖn vµ thÝch hîp. hiÓu chi tiÕt c¸c nhu cÇu vÒ chÝnh s¸ch vµ c«ng
t¸c lËp kÕ ho¹ch.
LËp kÕ ho¹ch vµ qu¶n lý thùc hiÖn gi¸o dôc phßng chèng HIV/AIDS
LËp kÕ ho¹ch chiÕn l îc, kÕ ho¹ch hµnh
®éng vµ kÕ ho¹ch dù phßng ®Ó sím c¶nh b¸o
c¸c ¶nh h ëng cña bÖnh dÞch vµ ®Ò ra c¸c
chÝnh s¸ch, ch ¬ng tr×nh, kÕ ho¹ch phï hîp víi
thùc tÕ vµ kh¶ thi.
Dù tr÷ ng©n s¸ch ®Çy ®ñ ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn
cung cÊp kinh phÝ mét c¸ch dÔ dµng.
Bæ nhiÖm c¸n bé chuyªn tr¸ch gi¸o dôc
phßng chèng HIV/AIDS ë nh÷ng c¬ quan tæ
chøc lín vµ ph©n c«ng tr¸ch nhiÖm cô thÓ
tõng ng êi.
18
*Chó ý: Bé Gi¸o dôc vµ §µo t¹o lµ c¬ quan chÞu tr¸ch nhiÖm ® a néi dung phßng chèng HIV/AIDS vµo ch ¬ng tr×nh gi¶ng d¹y hiÖn nay vµ qu¶n lý thùc hiÖn.
HIV/AIDS vµ Gi¸o dôc
Néi dung 5: V× sao thanh thiÕu niªn cÇn ph¶i hiÓu biÕt vÒ HIV/AIDS vµ t×nh dôc
muèn ng¨n chÆn HIV/AIDS vµ b¶o vÖ thanh
!!!
thiÕu niªn kh«ng bÞ l©y nhiÔm, chóng ta ph¶i
thõa nhËn thùc tÕ ®ã. Trang bÞ cho thanh thiÕu
niªn vµ b¹n t×nh cña hä kiÕn thøc vµ kü n¨ng
dôc m¹nh mÏ
phßng tr¸nh l©y nhiÔm HIV lµ mét kh©u quan
träng nh»m gi¶m bít tèc ®é l©y lan bÖnh dÞch
HIV/AIDS.
Thanh thiÕu niªn cã ho¹t ®éng t×nh Thanh thiÕu niªn kh«ng hiÓu biÕt ®Çy ®ñ vÒ HIV/AIDS KÕt qu¶ nghiªn cøu cho thÊy gi¸o
dôc phßng ngõa kh«ng lµm gia
t¨ng ho¹t ®éng t×nh dôc tr íc
“NhiÒu ng êi vÉn cßn rÊt cæ hñ, coi
h«n nh©n
t×nh dôc lµ chuyÖn riªng t , nªn
kh«ng muèn nãi vÒ chuyÖn ®ã”.
Ph ¬ng ph¸p tiÕp cËn v¨n hãa trong dù
TÝnh ®Õn th¸ng 12/2003, thanh thiÕu niªn tõ
phßng vµ ch¨m sãc HIV/AIDS ë mét sè vïng,
TP Hå ChÝ Minh.
15-29 tuæi chiÕm 64% nh÷ng ng êi nhiÔm HIV
® îc ph¸t hiÖn ë ViÖt Nam. Hä lµ nh÷ng ng êi
dÔ bÞ l©y nhiÔm nhÊt, bëi v× kh«ng ® îc th êng
xuyªn tiÕp cËn víi c¸c nguån th«ng tin, kh«ng
® îc trang bÞ nh÷ng kiÕn thøc hiÓu biÕt vµ kü
n¨ng phßng chèng HIV/AIDS. VÞ thµnh niªn
còng lµ thêi kú mµ nhiÒu ng êi muèn thö quan
hÖ t×nh dôc vµ sö dông ma tóy. Tuy nhiªn thanh
thiÕu niªn còng lµ nguån hi väng lín lao nhÊt
cña nh©n lo¹i trong c«ng cuéc phßng chèng
HIV/AIDS.
Thanh thiÕu niªn víi t×nh dôc
Còng nh c¶ thÕ giíi, nhiÒu ng êi ë khu vùc §«ng Nam ¸ b¾t ®Çu cã quan hÖ t×nh dôc ë løa tuæi vÞ thµnh niªn, tøc lµ tr íc 18 tuæi. NhiÒu
thanh thiÕu niªn, c¶ nam vµ n÷, cã thÓ cã quan
hÖ t×nh dôc tr íc h«n nh©n ngay c¶ khi ch a
®Õn tuæi 15.
NhiÒu bËc phô huynh muèn lµm ng¬ tr íc
19
chuyÖn t×nh dôc cña con c¸i hä. Tuy nhiªn, nÕu
(cid:174) Ch ¬ng tr×nh gi¸o dôc phßng chèng HIV/AIDS vµ quyÒn lîi cña m×nh
HÇu hÕt thanh thiÕu niªn ch a cã hiÓu biÕt ®Çy ®ñ vÒ HIV/AIDS
(cid:174) VËn ®éng b¹n bÌ tham gia phßng chèng HIV/AIDS.
NhiÒu ng êi trong khu vùc cßn thiÕu hiÓu
biÕt vÒ sù tån t¹i mèi ®e däa HIV còng nh
nh÷ng th«ng tin vÒ sù l©y truyÒn HIV vµ
NhiÒu bËc phô huynh bµy tá lo
ph ¬ng ph¸p phßng tr¸nh l©y nhiÔm.
ng¹i gi¸o dôc t×nh dôc sÏ lµm gia
NhiÒu thanh thiÕu niªn cßn hiÓu sai vÒ
t¨ng ho¹t ®éng t×nh dôc, thËm chÝ
HIV/AIDS. Cã ng êi cho r»ng HIV/AIDS cã thÓ
dÉn ®Õn quan hÖ t×nh dôc bõa b·i
ch÷a khái, r»ng muçi c¾n còng cã thÓ truyÒn
ë løa tuæi thiÕu niªn. Tuy nhiªn
bÖnh, r»ng ng êi tr«ng bÒ ngoµi khoÎ m¹nh
thùc tÕ kh«ng ®óng nh vËy: HIV
kh«ng thÓ lµ ng êi ®· nhiÔm HIV.
vµ gi¸o dôc søc kháe t×nh dôc
ThiÕu hiÓu biÕt vµ kü n¨ng, thanh thiÕu niªn
khiÕn cho thanh thiÕu niªn b¾t
sÏ kh«ng biÕt c¸ch phßng tr¸nh HIV nh ng êi
®Çu cã quan hÖ t×nh dôc muén
lín tuæi. Thanh niªn cµng lín tuæi bao nhiªu,
cµng cã ý thøc phßng vÖ bÊy nhiªu. Ngoµi ra,
h¬n, quan hÖ t×nh dôc víi Ýt ng êi
kÕt qu¶ nghiªn cøu cßn cho thÊy mèi liªn hÖ
h¬n, sè tr êng hîp mang thai
trùc tiÕp gi÷a tr×nh ®é v¨n hãa vµ sö dông bao
ngoµi ý muèn gi¶m ®i, tû lÖ nhiÔm
cao su.
trïng qua ® êng t×nh dôc gi¶m ®i,
vµ c¸c hµnh vi cã tr¸ch nhiÖm
t¨ng lªn.
TÊt c¶ thanh thiÕu niªn ®Òu cã quyÒn hiÓu biÕt
TÊt c¶ thanh thiÕu niªn ®Òu cã quyÒn biÕt c¸ch tù b¶o vÖ m×nh vµ b¶o vÖ nh÷ng ng êi kh¸c, biÕt c¸ch gi¶m thiÓu ¶nh h ëng cña HIV/AIDS. Hä cÇn hiÓu biÕt vÒ:
“HIV/AIDS kh«ng chØ lµ bÖnh dÞch trÎ tuæi, mµ cßn lµ bÖnh dÞch cña tuæi trΔ.
Peter Piot Gi¸m ®èc
Gi¸m ®èc §iÒu hµnh, UNAIDS
(cid:174) C¬ thÓ cña m×nh (cid:174) §Æc ®iÓm cña giíi (cid:174) Giíi tÝnh vµ t×nh dôc (cid:174) KiÕn thøc c¬ b¶n vÒ HIV/AIDS, c¸c bÖnh nhiÔm trïng qua ® êng t×nh dôc vµ kü n¨ng phßng vÖ (cid:174) T×nh tr¹ng søc kháe cña m×nh vµ c¬ së xÐt nghiÖm (cid:174) N¬i ® îc ch¨m sãc y tÕ vµ t vÊn t©m lý khi bÞ nhiÔm (cid:174) B¶o vÖ gia ®×nh, bÌ b¹n kh«ng bÞ l©y nhiÔm HIV/AIDS
20
(cid:174) B¶o vÖ ng êi bÞ HIV/AIDS trong céng ®ång
HIV/AIDS vµ Gi¸o dôc
Néi dung 6: H íng dÉn gi¸o dôc phßng ngõa HIV/AIDS
H íng dÉn gi¸o dôc phßng Ngõa
V× sao gi¸o dôc phßng ngõa l¹i cã t¸c dông
Ch ¬ng tr×nh gi¸o dôc phæ th«ng c¬ b¶n Môc ®Ých gi¸o dôc phßng ngõa lµ
cã t¸c dông phßng ngõa quan träng. Nã trang khuyÕn khÝch lèi sèng lµnh m¹nh vµ c¸c hµnh
bÞ kiÕn thøc cho mäi ng êi biÕt ® a ra nh÷ng vi cã tr¸ch nhiÖm ®Ó phßng ngõa bÖnh tËt.
quyÕt ®Þnh ®óng ®¾n liªn quan ®Õn cuéc sèng, Muèn gi¸o dôc phßng ngõa th× ph¶i cung h×nh thµnh nh÷ng hµnh vi lµnh m¹nh ®¶m b¶o cÊp kiÕn thøc, x¸c ®Þnh th¸i ®é, huÊn luyÖn kü søc kháe l©u dµi vµ ®em ®Õn cho mäi ng êi c¬ n¨ng vµ khuyÕn khÝch thùc hiÖn c¸c hµnh vi héi ®éc lËp kinh tÕ vµ hi väng. an toµn ®Ó cã thÓ gi¶m bít nguy c¬ l©y nhiÔm; Gi¸o dôc lµ c«ng cô h÷u hiÖu nhÊt ®Ó ®ång thêi thùc hiÖn hç trî x· héi, ch¨m sãc gi¶m bít kh¶ n¨ng dÔ bÞ l©y nhiÔm HIV cña n÷ ng êi bÖnh vµ gi¶m thiÓu sù kú thÞ vµ ph©n sinh. Gi¸o dôc n÷ sinh gãp phÇn ng¨n chÆn vµ biÖt ®èi xö. ®Èy lïi HIV/AIDS th«ng qua t¹o dùng sù ®éc §iÒu quan träng lµ ph¶i tiÕn hµnh sím, lËp vÒ kinh tÕ, chËm kÕt h«n vµ kÕ ho¹ch hãa ph¶i thùc hiÖn gi¸o dôc phßng ngõa tr íc khi gia ®×nh. trÎ em vÞ thµnh niªn cã ho¹t ®éng t×nh dôc Tr êng häc lµ c¬ së thÝch hîp ®Ó cung cÊp hoÆc bá häc. th«ng tin phßng chèng HIV/AIDS cho ®«ng Mét ch ¬ng tr×nh gi¸o dôc phßng ngõa ®¶o ®èi t îng ch a bÞ nhiÔm, tøc lµ häc sinh,
sinh viªn vµ thanh thiÕu niªn nãi chung,
nh÷ng ng êi ®ang ë løa tuæi cã nguy c¬ l©y hiÖu qu¶ th× ph¶i mang tÝnh toµn diÖn, ®a ngµnh, cëi më vµ linh ho¹t; ch ¬ng tr×nh ph¶i ®Ò cËp ® îc tÊt c¶ c¸c yÕu tè lµm t¨ng nguy nhiÔm nhÊt. c¬ l©y nhiÔm HIV/AIDS, nh hµnh vi t×nh dôc, Gi¸o dôc lµ biÖn ph¸p hiÖu qu¶ kinh tÕ vai trß cña phô n÷ vµ c¸c nhãm thiÓu sè, vÊn cao bëi v× ®Çu t cho c«ng t¸c dù phßng ®Ò vÒ giíi, hoµn c¶nh gia ®×nh vµ céng ®ång, nhá h¬n rÊt nhiÒu so víi chi phÝ ch¨m sãc häc hµnh, nghÌo khã, ph©n biÖt ®èi xö, l¹m ng êi èm. dông r îu vµ ma tóy, b¹n bÌ rñ rª l«i kÐo, vv.
C¸n bé gi¸o dôc vµ ®µo t¹o ph¶i ® îc
trang bÞ kiÕn thøc vµ huÊn luyÖn kü n¨ng
truyÒn th«ng, biÕt l¾ng nghe häc hái vµ
!!!
cã kh¶ n¨ng xö lý hiÖu qu¶ nh÷ng vÊn ®Ò
Gi¸o dôc phßng ngõa lµ mét c«ng
nh¹y c¶m.
cô h÷u hiÖu, khi ® îc øng dông
Cã thÓ häc tËp ¸p dông nh÷ng ®iÓn h×nh
mét c¸ch thÝch hîp
tèt nhÊt tõ c¸c quèc gia vµ khu vùc kh¸c,
Thanh thiÕu niªn cÇn ph¶i biÕt tù
nh ng cÇn ph¶i l u ý tíi nh÷ng ®Æc tr ng v¨n
b¶o vÖ m×nh vµ gi¶m bít ¶nh h ëng
hãa cña ®Êt n íc m×nh.
cña HIV/AIDS
21
CÇn x©y dùng ch ¬ng tr×nh gi¸o dôc
phæ th«ng, còng nh chuyªn nghiÖp nh»m
vµo c¸c hµnh vi nguy c¬ cao.
CÇn t¨ng c êng gi¸o dôc phßng ngõa
b»ng c¸ch huy ®éng nhiÒu kªnh kh¸c nhau
nh tr êng häc, ph ¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i
chóng, hÖ thèng kh«ng chÝnh qui, vv.
Gi¸o dôc phßng chèng HIV/AIDS
kh«ng chØ ë tr êng häc. Ph¶i lång ghÐp víi
c¶ ch ¬ng tr×nh chÝnh kho¸ lÉn c¸c ho¹t
®éng ngo¹i khãa trong tr êng häc nh c¾m
tr¹i, gi¸o dôc ®ång ®¼ng, v¨n nghÖ s©n
khÊu, tham quan, triÓn l·m, thi t×m hiÓu, thi
®Êu thÓ thao, vv.
Gi¸o dôc phßng ngõa ph¶i chó träng
n©ng cao kü n¨ng sèng.
Lµm thÕ nµo ®Ó cã thÓ trß chuyÖn
dÔ dµng vÒ HIV/AIDS?
h íng dÉn viªn
(cid:174)(cid:32)HuÊn luyÖn cho gi¸o viªn vµ c¸c
ph¶i cã kiÕn thøc vµ kü n¨ng v÷ng
vµng
(cid:174)(cid:32)Gi¸o viªn vµ c¸c h íng dÉn viªn
(cid:174)(cid:32)Tµi liÖu d¹y vµ häc cã chÊt l îng
sinh
(cid:174)(cid:32)T«n träng vµ th©n thiÖn víi häc
(cid:174)(cid:32)Kiªn nhÉn vµ c¶m th«ng
(cid:174)(cid:32)Kh«ng tá th¸i ®é ph¸n xÐt
Nguån: UNESCO Hµ Néi
22
(cid:174)(cid:32)M«i tr êng gi¸o dôc thuËn lîi
HIV/AIDS vµ Gi¸o dôc
Néi dung 7: Gi¶m nguy c¬ vµ kh¶ n¨ng dÔ bÞ l©y nhiÔm
Dù phßng ®ãng vai trß then chèt trong viÖc gi¶m bít tû lÖ l©y nhiÔm. Gi¸o dôc dù phßng ®ãng vai trß quan träng trong viÖc h¹n chÕ thanh niªn cã c¸c hµnh vi nguy c¬ vµ gióp thanh niªn n©ng cao hiÓu biÕt vµ biÕt c¸ch tù b¶o vÖ. Gi¸o dôc dù phßng ph¶i nh»m vµo c¶ hai môc tiªu lµ gi¶m nguy c¬ vµ kh¶ n¨ng dÔ bÞ l©y nhiÔm.
Sau ®©y lµ mét sè kü n¨ng c¬ b¶n:
!!!
(cid:174) Kü n¨ng ®µm ph¸n
(cid:174) Kü n¨ng tù t×m hiÓu
KiÕn thøc vµ kü n¨ng sèng sÏ gióp
(cid:174) Kü n¨ng t duy cã phª ph¸n
thanh niªn gi¶m bít c¸c hµnh vi
(cid:174) Kü n¨ng ra quyÕt ®Þnh
nguy c¬.
Cã thÓ gi¶ng d¹y kü n¨ng sèng theo nhiÒu
c¸ch c¶ ë trong vµ ngoµi tr êng häc. Bëi v×
Mét sè nhãm ®èi t îng cã nguy c¬
®©y lµ mét ph ¬ng ph¸p c¶i tiÕn t ¬ng ®èi
l©y nhiÔm HIV/AIDS cao h¬n nh÷ng
míi mÎ, cho nªn huÊn luyÖn gi¸o viªn lµ mét
nhãm kh¸c. Gióp hä gi¶m nguy c¬
yÕu tè then chèt ®Ó ®¶m b¶o gi¸o dôc cã kÕt
l©y nhiÔm sÏ gãp phÇn h¹n chÕ l©y
qu¶. Mét ®iÒu quan träng n÷a lµ ph¶i ®Ó cho
lan HIV.
thanh thiÕu niªn ® îc tham gia tÝch cùc tõ
giai ®o¹n ®Çu, tøc lµ ngay tõ khi thiÕt kÕ
ch ¬ng tr×nh, bao gåm biªn so¹n gi¸o tr×nh
vµ c¸c tµi liÖu hç trî dù phßng HIV/AIDS .
Gi¶m nguy c¬
Gi¶m kh¶ n¨ng dÔ bÞ l©y nhiÔm
Mét sè nhãm ®èi t îng dÔ bÞ l©y nhiÔm Mét ch ¬ng tr×nh gi¸o dôc cã chÊt l îng sÏ HIV/AIDS h¬n c¸c nhãm kh¸c. Mét khÝa båi d ìng cho häc sinh kh¶ n¨ng t duy ph©n c¹nh cña gi¸o dôc dù phßng lµ ph¶i tËp trung tÝch vµ nh÷ng thãi quen tèt. Thanh thiÕu niªn c¶i thiÖn nh÷ng ®iÒu kiÖn cã ¶nh h ëng tíi cã gi¸o dôc sÏ mau chãng tiÕp thu kiÕn thøc, tù kh¶ n¨ng dÔ bÞ l©y nhiÔm HIV/AIDS. Th«ng tin vµ cã kü n¨ng giao tiÕp x· héi ®Ó tù b¶o vÖ qua viÖc gi¶m kh¶ n¨ng dÔ bÞ l©y nhiÔm, gi¸o kh«ng bÞ l©y nhiÔm HIV. Tuy nhiªn, chØ cã kiÕn dôc dù phßng sÏ gi¶m bít ® îc kh¶ n¨ng l©y thøc hiÓu biÕt th× ch a ®ñ ®Ó thay ®æi hµnh vi. nhiÔm. C¸c nhãm ®èi t îng sau ®©y ®Æc biÖt Häc sinh cÇn ph¶i ® îc trang bÞ c¸c kü n¨ng dÔ bÞ l©y nhiÔm: sèng th«ng qua ch ¬ng tr×nh gi¸o dôc kü n¨ng
gióp hä thùc hµnh nh÷ng néi dung ®· häc hái VÞ thµnh niªn vµ thanh niªn, bëi v× hä ® îc nh»m môc ®Ých x©y dùng lßng tin vµo th êng cã c¸c hµnh vi t×nh dôc cã nguy c¬ vµ b¶n th©n ®Ó chèng l¹i ¸p lùc cña bÌ b¹n vµ sö dông ma tóy, ®ång thêi kh«ng cã c¬ héi ng êi lín. tiÕp cËn víi th«ng tin vµ c¸c dÞch vô dù phßng
23
HIV/AIDS.
Gi¸o dôc tù nã cã thÓ gi¶m tÝnh dÔ bÞ l©y nhiÔm Phô n÷ vµ n÷ sinh, bëi v× hä Ýt cã ®iÒu kiÖn
HIV/AIDS th«ng qua t¨ng c êng c«ng t¸c xo¸ häc hµnh, lÊy chång sím, kh«ng chñ ®éng
mï ch÷ vµ gi¸o dôc phæ cËp, t¹o nhu cÇu giao yªu cÇu ng êi cã quan hÖ t×nh dôc víi m×nh sö
tiÕp víi ng êi kh¸c, ý thøc an toµn, vµ t¹o ®iÒu dông bao cao su mµ nhiÒu ng êi ®µn «ng cã
thÓ cßn cã ho¹t ®éng t×nh dôc víi ng êi kh¸c
n÷a.
kiÖn tiÕp cËn víi nh÷ng ng êi tin cÈn.
Nh÷ng ng êi cã hµnh vi nguy c¬ cao
Nh÷ng nhãm di biÕn ®éng, bëi v× hä
th êng sèng xa gia ®×nh vµ c¸c dÞch vô b¶o
th× l¹i cµng dÔ bÞ l©y nhiÔm HIV/AIDS
trî x· héi. Sù c« ®¬n cã thÓ dÉn d¾t hä t×m ®Õn
h¬n nh÷ng ng êi kh¸c. Do ®ã, gi¶m
c¸c ho¹t ®éng m¹i d©m. Sèng ë thµnh phè
kh¶ n¨ng dÔ bÞ l©y nhiÔm còng cã nghÜa
kh«ng cã ng êi th©n, b¹n bÌ gióp ®ì lµm cho
lµ gióp mäi ng êi n©ng cao kh¶ n¨ng
nh÷ng ng êi nµy còng dÔ bÞ bãc lét t×nh dôc.
phßng tr¸nh l©y nhiÔm HIV/AIDS.
Ng êi nghiÖn ma tuý, ®Æc biÖt lµ nh÷ng
ng êi dïng chung b¬m tiªm hay buéc ph¶i
b¸n d©m (kh«ng an toµn) ®Ó ®æi lÊy thuèc.
Dïng ma tóy hay uèng r îu ®Òu cã thÓ dÉn
®Õn hµnh vi t×nh dôc kh«ng an toµn.
Ng êi b¸n d©m vµ kh¸ch mua d©m, bëi v×
ng êi b¸n d©m ph¶i phôc vô nhiÒu kh¸ch,
kh«ng ph¶i lóc nµo hä còng cã thÓ yªu cÇu
kh¸ch hµng mang bao cao su. HËu qu¶ lµ hä
bÞ l©y bÖnh tõ nh÷ng ng êi mua d©m ®·
nhiÔm HIV.
C¸c nhãm ®èi t îng cã ®Æc thï riªng vÒ
d©n téc, t«n gi¸o, x· héi, t×nh dôc, bëi v× hä
kh«ng ® îc tiÕp cËn víi kiÕn thøc vµ kh«ng
® îc huÊn luyÖn c¸c kü n¨ng phï hîp víi
truyÒn thèng v¨n hãa cña m×nh. Bëi vËy hä
th êng c¶m thÊy xa l¹ víi nh÷ng néi dung
th«ng tin tuyªn truyÒn phßng chèng
HIV/AIDS ®· ® îc biªn so¹n bëi c¸c chuyªn
gia thuéc nÒn v¨n hãa 'chñ ®¹o' vµ nh»m ®Ó
phôc vô c¸c ®èi t îng 'sè ®«ng'.
TrÎ lang thang, lao ®éng trÎ em vµ trÎ
em kh«ng ® îc ®i häc, bëi v× c¸c em kh«ng
cã c¬ héi tiÕp thu kiÕn thøc vµ huÊn luyÖn kü
24
n¨ng tù b¶o vÖ ®Ó kh«ng bÞ l©y nhiÔm HIV.
HIV/AIDS vµ Gi¸o dôc
Néi dung 8:
Gióp ng êi nhiÔm HIV vµ nh÷ng ng êi bÞ ¶nh h ëng bëi HIV/AIDS trong tr êng häc nh thÕ nµo ?
th«ng qua c¸c nç lùc t¨ng c êng hiÓu biÕt, thÓ
hiÖn t×nh th ¬ng, th¸i ®é c¶m th«ng vµ kh«ng
ph©n biÖt ®èi xö ®èi víi nh÷ng ng êi m¾c vµ
nh÷ng ng êi bÞ ¶nh h ëng bëi HIV/AIDS.
®¶M B¶O GI¸O VI£N, HäC SINH M¾C BÖNH Vµ BÞ ¶NH H¦ëNG BëI HIV/AIDS VÉN §¦îC D¹Y Vµ HäC T¹I Nhµ TR¦êNG
Häc sinh vµ gi¸o viªn bÞ ¶nh h ëng v×
HIV/AIDS sÏ gÆp nhiÒu khã kh¨n trong cuéc
§¸p øng nhu cÇu cña ng êi m¾c bÖnh
sèng riªng khiÕn hä ®i ®Õn quyÕt ®Þnh rêi bá
nhµ tr êng. Mét trong nh÷ng lý do lµ sù hiÓu
nhÇm vµ sî h·i cña céng ®ång n¬i hä sinh Ng êi m¾c hay ng êi bÞ ¶nh h ëng bëi ho¹t th êng dÉn ®Õn sù kú thÞ vµ ph©n biÖt HIV/AIDS cã nhu cÇu ®Æc biÖt kh«ng chØ vÒ hç ®èi xö. trî t©m lý (t vÊn) mµ c¶ vÒ ch¨m sãc y tÕ.
Ngµnh gi¸o dôc vµ ®µo t¹o còng cã nhiÖm vô §iÒu quan träng lµ nhµ tr êng ph¶i hiÓu râ vµ cÇn ph¶i biÕt c¸ch ®¸p øng nhu cÇu vµ t¸c ®éng tiÒm Èn cña bÖnh dÞch, sù kú thÞ vµ ch¨m sãc ®èi t îng. Ch¼ng h¹n, cã thÓ thiÕt ph©n biÖt ®èi xö ®èi víi nh÷ng ng êi bÞ ¶nh lËp trong tr êng häc nh÷ng c¬ chÕ, hÖ thèng h ëng, cã biÖn ph¸p hµnh ®éng ®Ó ng¨n chÆn giíi thiÖu ®èi t îng ®Õn c¸c dÞch vô y tÕ vµ c¸c t¸c ®éng nµy. Gi¸o viªn vµ häc sinh bÞ ¶nh x· héi. h ëng bëi HIV/AIDS còng cã quyÒn ® îc gi¸o
dôc vµ lao ®éng nh nh÷ng ng êi kh¸c. CÇn VÒ c«ng t¸c so¹n th¶o chÝnh s¸ch vµ h íng ®¶m b¶o c¸c thÇy c« gi¸o vµ häc sinh nhiÔm dÉn, cÇn ph¶i ®Ò xuÊt nh÷ng chÝnh s¸ch cô thÓ bÖnh còng nh bÞ ¶nh h ëng v× HIV/AIDS ®Òu ®Ó gióp ®ì c¸c häc sinh gi¸o viªn m¾c bÖnh ® îc h ëng trän vÑn nh÷ng quyÒn lîi c¬ b¶n bÞ gi¸n ®o¹n häc tËp cã c¬ héi bï ®¾p thêi gian cña mét con ng êi. BiÖn ph¸p ®Çu tiªn ®Ó gi¶i bÞ mÊt b»ng c¸ch cho phÐp hä ® îc häc tËp quyÕt vÊn ®Ò nµy lµ ph¶i ®Ò ra chñ tr ¬ng, hay gi¶ng d¹y theo mét thêi gian biÓu linh chÝnh s¸ch h íng dÉn b¶o vÖ ng êi bÞ ho¹t h¬n. HIV/AIDS vµ ¸p dông c¸c biÖn ph¸p s©u réng
®Ó phæ biÕn cho tÊt c¶ nh÷ng ng êi lµm c«ng
t¸c qu¶n lý nhµ tr êng ®Òu hiÓu râ vÊn ®Ò nµy.
CÇn phèi hîp víi c¸c nhãm ®èi t îng t¹i
!!!
céng ®ång, c¸c tæ chøc phi chÝnh phñ, c¸c ban
ngµnh kh¸c (nh Bé Lao ®éng, Th ¬ng binh,
• §Ó häc sinh, gi¸o viªn bÞ HIV/AIDS vÉn tiÕp tôc d¹y vµ häc t¹i tr êng • Ch¨m sãc hç trî nh÷ng ng êi
X· héi) ®Ó vÉn gi÷ l¹i tr êng c¸c häc sinh gi¸o
m¾c vµ bÞ ¶nh h ëng
• Tr¸nh sù kú thÞ vµ ph©n biÖt ®èi xö
viªn bÞ m¾c vµ bÞ ¶nh h ëng bëi HIV/AIDS.
Nhµ tr êng cã thÓ ®ãng vai trß rÊt quan träng
25
trong viÖc lµm g ¬ng cho céng ®ång noi theo
kh¶ n¨ng ®¶m ® ¬ng tr¸ch nhiÖm quan träng
nµy b»ng c¸ch ®µo t¹o hoÆc cung cÊp c¸c th«ng
tin cÇn thiÕt vµ nh÷ng ®Þa chØ tin cËy ®Ó hä cã thÓ
®èi phã víi nh÷ng tæn th ¬ng tinh thÇn vµ c¸c vÊn ®Ò kh¸c liªn quan ®Õn aids
giíi thiÖu cho häc sinh vµ gia ®×nh c¸c em t×m
®Õn ®Ó ® îc gióp ®ì. B¶n th©n c¸c gi¸o viªn N¨ng lùc häc tËp cña thanh thiÕu niªn bÞ ¶nh còng cÇn ® îc gióp ®ì t vÊn tr íc nh÷ng tæn h ëng bëi HIV/AIDS, kÓ c¶ trÎ em må c«i v× AIDS thÊt cña ng êi th©n trong gia ®×nh hay cña cã thÓ bÞ ¶nh h ëng nghiªm träng v× nh÷ng tæn bÌ b¹n. thÊt trong gia ®×nh, hay c¶nh sèng bÊp bªnh
trong gia ®×nh cña th©n nh©n bÌ b¹n ®ang gióp
Gi¶m bít sù kú thÞ vµ ph©n biÖt
®ì hä. Néi dung ch ¬ng tr×nh gi¸o dôc cã thÓ
®èi xö
kh«ng cßn phï hîp víi hoµn c¶nh ®au khæ, tuyÖt
väng vµ mÊt m¸t cña ®èi t îng n÷a. §iÒu quan HIV/AIDS g©y ¶nh h ëng ®èi víi häc sinh do träng lµ nhµ tr êng ph¶i ® îc gióp ®ì tiÕn hµnh nh÷ng tæn th ¬ng vÒ tinh thÇn, kú thÞ vµ ph©n c¸c ho¹t ®éng trªn líp ®Ó ®èi phã víi nh÷ng t×nh biÖt ®èi xö lu«n lu«n ®i kÌm víi nã. Nh÷ng ¶nh huèng nµy trong mét bÇu kh«ng khÝ trµn ®Çy t×nh h ëng nµy cã thÓ lµ nguyªn nh©n khiÕn mét sè th ¬ng yªu, ®ång c¶m vµ t ¬ng trî chø kh«ng thanh thiÕu niªn ngõng häc hay lµ trèn häc bëi v× ph¶i lµ sù sî h·i, th¸i ®é ph¸n xÐt vµ tõ chèi. c¸c em c¶m thÊy ®uèi søc vµ kh«ng tËp trung t §èi víi tõng c¸ nh©n, thÇy c« gi¸o vµ b¹n bÌ t ëng häc tËp ® îc n÷a. Gi¸o dôc cã thÓ ®em ®ãng vai trß quan träng trong viÖc gãp ý t vÊn ®Õn cho nh÷ng ®èi t îng nµy c¸c th«ng tin cÇn cho c¸c em r¬i vµo hoµn c¶nh nµy ®Ó gióp ®ì thiÕt vµ x©y dùng th¸i ®é c¶m th«ng hç trî, qua c¸c em v ît qua ®au khæ, kú thÞ vµ nh÷ng søc Ðp ®ã gãp phÇn gi¶m bít sù kú thÞ vµ ph©n biÖt ®èi kh¸c bëi HIV/AIDS ë trong gia ®×nh c¸c em. CÇn xö t¹i céng ®ång vµ gióp ®ì ng êi bÞ ¶nh h ëng chuÈn bÞ chu ®¸o cho c¸c gi¸o viªn ®Ó hä cã ®ñ bëi HIV/AIDS v ît qua nh÷ng khã kh¨n trªn.
D íi ®©y lµ mét sè vÝ dô vÒ sù khiÕp sî vµ kú thÞ liªn quan ®Õn AIDS
(cid:118) “Em kh«ng muèn ®i lµm xÐt nghiÖm c¸c b¹n em sÏ nãi g× khi biÕt em bÞ nhiÔm bÖnh?”.
giê? Kh«ng ®êi nµo t«i l¹i bá tiÒn ®i thuª mét kÎ èm ®au bÊt kú lóc nµo. Chóng t«i kh«ng muèn tuyÓn dông lao ®éng nhiÔm HIV”. (cid:118) “Nã ®æ bÖnh lµ ®óng, ch¼ng cã g× ®¸ng ng¹c
nhiªn c¶ - bëi v× nã lµ th»ng ®ång tÝnh”.
(cid:118) “Kh«ng ai d¸m ®Õn gÇn em, ¨n c¬m cïng em, nãi chuyÖn víi em sau khi hä biÕt mÑ em bÞ HIV/AIDS”.
(cid:118) “Chóng t«i ph¶i ®ãng cöa hµng ¨n, bëi v× tõ khi biÕt th»ng con t«i bÞ AIDS, ch¼ng ai d¸m ®Õn ¨n c¶”.
(cid:118) “T«i muèn nãi chuyÖn víi mäi ng êi, nh ng ng¹i mäi ng êi kinh tëm dung m¹o cña m×nh” (cid:118) “Em buéc ph¶i th«i häc v× c¶ tr êng ®Òu sî”.
(cid:118) “Em kh«ng sî AIDS, nh ng sî mäi ng êi ®èi xö víi m×nh sao ®©y khi biÕt em bÞ AIDS”. (cid:118) “Chóng em kh«ng d¸m bãn c¬m cho c« n÷a, chóng em sî kh«ng d¸m l¹i gÇn c« vµ thÕ lµ c« mÊt”. (cid:118) “Ai l¹i ®i thuª ng êi bÞ HIV d ¬ng tÝnh bao
Sù kú thÞ xuÊt ph¸t tõ viÖc g¾n HIV/AIDS víi t×nh dôc, bÖnh tËt, chÕt chãc vµ víi
nh÷ng hµnh vi bÞ lªn ¸n, cÊm kþ nh quan hÖ t×nh dôc tr íc vµ ngoµi h«n nh©n, m·i
d©m, ®ång tÝnh luyÕn ¸i nam vµ tiªm chÝch ma tóy. Sù kú thÞ sinh ra tõ thµnh kiÕn
®ång thêi lµm cho thµnh kiÕn cµng trë nªn nÆng nÒ.
26
HIV/AIDS vµ Gi¸o dôc
Néi dung 9: HIV/AIDS vµ GI¸O DôC
THáA THUËN CñA C¸C CHÝNH PHñ
!!! Tuyªn bè cam kÕt phßng chèng
ChÝnh phñ c¸c n íc trªn thÕ giíi ®·
HIV /AIDS t¹i Kho¸ häp §Æc biÖt cña
th«ng qua néi dung h íng dÉn hµnh ®éng
§¹i Héi ®ång Liªn Hîp Quèc
phßng chèng HIV/AIDS trong ngµnh gi¸o dôc.
Quan chøc ngµnh gi¸o dôc, cã thÓ sö dông
Môc tiªu Ph¸t triÓn Thiªn niªn kû
nh÷ng tuyªn bè vµ tho¶ íc quèc tÕ nµy ®Ó
Khu«n khæ hµnh ®éng Dakar
thuyÕt phôc ®ång nghiÖp vµ nh÷ng ng êi kh¸c
biÕt vÒ sù cÇn thiÕt ph¶i hµnh ®éng.
C¸c v¨n b¶n cña §¶ng vµ Nhµ n íc
Tuyªn bè cam kÕt phßng Chèng
Sau ®©y lµ nh÷ng yªu cÇu chÝnh:
HIV/AIDS
Th¸ng 6 n¨m 2001, c¸c vÞ nguyªn thñ
quèc gia vµ ®¹i diÖn chÝnh phñ c¸c n íc trªn (cid:174)(cid:32)Sù l·nh ®¹o m¹nh mÏ ë tÊt c¶ c¸c cÊp. (cid:174) Phßng ngõa vÉn lµ biÖn ph¸p chñ yÕu ®èi
thÕ giíi ®· héi kiÕn t¹i Phiªn häp §Æc biÖt cña phã víi bÖnh dÞch.
§¹i Héi ®ång Liªn Hîp Quèc (UNGASS) vÒ (cid:174) Ch¨m sãc, hç trî vµ ch÷a trÞ ®Òu lµ yÕu tè
HIV/AIDS. TÊt c¶ ®¹i biÓu tham dù héi nghÞ c¬ b¶n cña mét ®¸p øng hiÖu qu¶.
(cid:174) Nh×n nhËn quyÒn con ng êi vµ quyÒn tù ®Òu bÇy tá quyÕt t©m trong b¶n tuyªn bè cam
do c¬ b¶n cho tÊt c¶ mäi ng êi lµ ®iÒu kÕt phßng chèng HIV/AIDS.
kiÖn tiªn quyÕt ®Ó gi¶m bít kh¶ n¨ng l©y B¶n tuyªn bè lµ sù thÓ hiÖn chÝnh kiÕn râ nhiÔm HIV/AIDS ®¸p øng ph¶i dùa trªn rµng cña c¸c chÝnh phñ vÒ néi dung hµnh c¬ së t«n träng c¸c quyÒn cña ng êi ®éng ®· ® îc tháa thuËn vµ cam kÕt thùc hiÖn nhiÔm HIV/AIDS. theo nh÷ng mèc thêi gian cô thÓ. Nh vËy, B¶n (cid:174) §¸p øng ph¶i chó träng ®Õn nh÷ng ng êi tuyªn bè lµ mét c«ng cô h íng dÉn s¾c bÐn cã kh¶ n¨ng bÞ l©y nhiÔm. ®¶m b¶o hµnh ®éng, cam kÕt, hç trî vµ nguån
lùc ®Ó tiÕn hµnh c«ng t¸c phßng chèng bÖnh (cid:174) T¨ng thªm quyÒn lùc cho phô n÷. (cid:174) Giµnh cho trÎ må c«i v× HIV/AIDS sù dÞch ë tõng quèc gia còng nh ®èi víi sù hîp ch¨m sãc ®Æc biÖt. t¸c gi÷a c¸c chÝnh phñ víi nhau. Tãm l¹i b¶n (cid:174) Phßng chèng HIV/AIDS cã nghÜa lµ ph¶i tuyªn bè lµ mét c«ng cô s¾c bÐn ®Ó h íng dÉn ®Çu t ph¸t triÓn bÒn v÷ng. vµ kªu gäi hµnh ®éng, cam kÕt hç trî vµ c¸c (cid:174) CÇn ®Èy m¹nh nghiªn cøu vµ ph¸t triÓn nguån lùc cho viÖc phßng chèng HIV/AIDS c¶ thuèc ch÷a bÖnh. trong vµ ngoµi hÖ thèng nhµ n íc. (cid:174) SÏ kh«ng ® ¬ng ®Çu ® îc víi th¸ch thøc
nµy nÕu kh«ng duy tr× ®Òu ®Æn, bæ sung
27
vµ ®Çu t míi c¸c nguån lùc.
g©y ¶nh h ëng nghiªm träng ®Õn nhu cÇu,
®¸p øng vµ chÊt l îng gi¸o dôc. T×nh h×nh
Môc tiªu ph¸t triÓn Thiªn Niªn Kû
nµy ®ßi hái khÈn cÊp sù quan t©m cña chÝnh T¹i Héi nghÞ th îng ®Ønh Thiªn niªn phñ, c¸c tæ chøc d©n sù vµ céng ®ång quèc kû th¸ng 9 n¨m 2000, c¸c quèc gia tÕ. HÖ thèng gi¸o dôc ph¶i cã nh÷ng thay thµnh viªn cña Liªn Hîp Quèc ®· ®æi quan träng th× míi cã thÓ trô v÷ng vµ
kh¼ng ®Þnh cam kÕt giµnh u tiªn cao chèng l¹i nh÷ng ¶nh h ëng to lín cña bÖnh
dÞch, ®Æc biÖt lµ ¶nh h ëng ®èi víi nguån nhÊt cïng hµnh ®éng v× mét thÕ giíi
cung cÊp gi¸o viªn vµ nhu cÇu cña häc ph¸t triÓn bÒn v÷ng vµ xo¸ bá nghÌo sinh. §Ó ®¶m b¶o thùc hiÖn môc tiªu 'Gi¸o ®ãi. dôc cho mäi ng êi' cÇn ph¶i u tiªn cao Héi nghÞ ghi nhËn AIDS lµ mét th¸ch nhÊt c«ng t¸c phßng chèng HIV/AIDS ë thøc to lín kh«n l êng vÒ y tÕ c«ng céng, nh÷ng quèc gia bÞ ¶nh h ëng nÆng nÒ nhÊt, kinh tÕ vµ x· héi, bëi v× nã l©y nhiÔm qu¸ giµnh cho c«ng t¸c nµy sù ñng hé chÝnh trÞ nhiÒu thanh niªn (mét nöa sè ca nhiÔm m¹nh mÏ th êng xuyªn, lång ghÐp c«ng míi ë ®é tuæi tõ 15 ®Õn 24) vµ do c íp ®i t¸c phßng chèng HIV/AIDS vµo tÊt c¶ mäi sinh m¹ng cña nhiÒu ng êi ®ang trong ®é khÝa c¹nh cña ho¹t ®éng chÝnh s¸ch, c¶i tuæi ph¸t triÓn rùc rì nhÊt, AIDS tµn ph¸ vµ c¸ch ch ¬ng tr×nh ®µo t¹o huÊn luyÖn gi¸o ng¨n chÆn sù ph¸t triÓn cña nh©n lo¹i. viªn, vµ t¨ng c êng ®Çu t ng©n s¸ch kinh
phÝ ®¸ng kÓ cho tÊt c¶ c¸c ho¹t ®éng nµy. Môc tiªu ph¸t triÓn thiªn niªn kû sè 6
(Phßng chèng HIV/AIDS, sèt rÐt vµ c¸c (63) M êi n¨m qua cho thÊy bÖnh dÞch bÖnh kh¸c) bao gåm mét môc tiªu cô thÓ HIV/AIDS ®· vµ sÏ cã ¶nh h ëng tµn ph¸ trùc tiÕp ®èi víi HIV/AIDS, ®ã lµ chÆn ®øng ghª gím ®èi víi hÖ thèng gi¸o dôc, ®èi víi vµ b¾t ®Çu ®Èy lïi bÖnh dÞch HIV/AIDS vµo gi¸o viªn, häc sinh, sinh viªn ®Æc biÖt lµ ®èi n¨m 2015. Ba chØ sè thµnh c«ng thùc hiÖn víi c¸c em g¸i. Sù kú thÞ vµ ®ãi nghÌo do môc tiªu lµ gi¶m tû lÖ l©y nhiÔm ë phô n÷ HIV/AIDS g©y ra ®ang ph©n hãa thªm c¸c mang thai tõ 15 ®Õn 24 tuæi, n©ng cao tû lÖ tÇng líp x· héi míi, ®ã lµ trÎ em kh«ng ® îc sö dông c¸c biÖn ph¸p phßng tr¸nh thai vµ häc hµnh vµ ng êi lín bÞ gi¶m c¬ héi sèng. gi¶m sè trÎ em må c«i v× HIV/AIDS. CÇn ph¶i cã biÖn ph¸p ®èi phã víi
HIV/AIDS trªn c¬ së t«n träng quyÒn con
Khu«n khæ hµnh ®éng Dakar
ng êi nh»m gi¶m bít ¶nh h ëng vµ theo dâi
chÆt chÏ t¸c ®éng cña bÖnh dÞch ®èi víi viÖc DiÔn ®µn gi¸o dôc thÕ giíi häp t¹i thùc hiÖn c¸c môc tiªu 'Gi¸o dôc cho mäi Dakar, Sªnªgan, n¨m 2000 ®· th«ng ng êi'. C¸c biÖn ph¸p nµy ph¶i bao gåm c¶ qua Khu«n khæ hµnh ®éng Dakar. nh÷ng nç lùc vÒ ph¸p luËt vµ hµnh chÝnh ®Ó ChiÕn l îc sè 7 trong khu«n khæ hµnh ®¶m b¶o quyÒn ® îc gi¸o dôc cña nh÷ng ®éng ®· kªu gäi thùc hiÖn khÈn cÊp c¸c ng êi bÞ ¶nh h ëng bëi bÖnh dÞch vµ chèng ch ¬ng tr×nh gi¸o dôc vµ hµnh ®éng l¹i sù ph©n biÖt ®èi xö trong ngµnh gi¸o dôc. phßng chèng HIV/AIDS.
28
(64) Tr êng häc vµ c¸c c¬ së gi¸o dôc (62) BÖnh dÞch HIV/AIDS ®ang thñ cÇn t¹o dùng m«i tr êng thuËn lîi an toµn tiªu nh÷ng thµnh tùu cña nç lùc 'Gi¸o dôc cho häc sinh vµ thanh thiÕu niªn nãi chung cho mäi ng êi' t¹i nhiÒu n¬i trªn thÕ giíi, trong mét thÕ giíi nhiÔm HIV/AIDS, t¨ng
HIV/AIDS vµ Gi¸o dôc
C¸c v¨n b¶n quan träng cña §¶ng vµ Nhµ n íc
c êng kh¶ n¨ng phßng vÖ kh«ng bÞ l¹m dông t×nh dôc vµ c¸c h×nh thøc bãc lét kh¸c. ¸p dông linh ho¹t c¸c h×nh thøc gi¸o dôc kh«ng chÝnh
qui ®Ó t¨ng c êng tiÕp cËn nhiÒu trÎ em vµ (cid:174) Ph¸p LÖnh cña Uû ban Th êng vô ng êi lín m¾c bÖnh hay bÞ ¶nh h ëng cña Quèc Héi ngµy 31/5/1995 vÒ phßng, bÖnh dÞch vµ chó ý ®Æc biÖt tíi trÎ må c«i v× chèng vi rót g©y ra héi chøng suy gi¶m AIDS. Ch ¬ng tr×nh d¹y häc dùa trªn ph ¬ng miÔn dÞch m¾c ph¶i ë ng êi (HIV/AIDS). ph¸p huÊn luyÖn kü n¨ng sèng cÇn tÝch hîp tÊt
c¶ c¸c khÝa c¹nh liªn quan ®Õn c«ng t¸c dù (cid:174) ChØ thÞ cña Ban ChÊp hµnh Trung phßng vµ ch¨m sãc HIV/AIDS. Cha mÑ vµ ¬ng §¶ng Céng s¶n ViÖt nam sè 52- céng ®éng còng ph¶i ® îc h ëng lîi tõ nh÷ng CT/TW ngµy 11-3-1995 vÒ L·nh ®¹o ch ¬ng tr×nh phßng chèng HIV/AIDS kh¸c. c«ng t¸c phßng, chèng AIDS. Gi¸o viªn ph¶i ® îc ®µo t¹o vµ tËp huÊn ®Çy
®ñ vÒ HIV/AIDS th«ng qua c¸c khãa ®µo t¹o (cid:174) ChØ thÞ cña Bé tr ëng Bé Gi¸o dôc
gi¸o viªn chÝnh qui vµ huÊn luyÖn t¹i chøc. vµ §µo t¹o sè 10 ngµy 30/5/1995 vÒ viÖc Gi¸o viªn bÞ ¶nh h ëng cña bÖnh dÞch ph¶i t¨ng c êng gi¸o dôc phßng chèng AIDS ® îc tÊt c¶ c¸c cÊp hç trî gióp ®ì. vµ c¸c tÖ n¹n x· héi trong ngµnh Gi¸o
Nguån: UNESCO Hµ Néi
29
dôc vµ §µo t¹o.
Néi dung 10: C¸C HO¹T §éNG TIÕP THEO
Sau khi ®· n¾m ® îc t×nh h×nh chung vµ thÊy râ ¶nh h ëng cña HIV/AIDS cã thÓ g©y ra ®èi víi hÖ thèng
gi¸o dôc vµ ®µo t¹o nÕu kh«ng cã hµnh ®éng kÞp thêi, quÝ vÞ muèn biÕt hµnh ®éng tiÕp theo sÏ ph¶i lµm
g×. Chóng t«i tin r»ng quÝ vÞ lµ ng êi n¾m v÷ng nhÊt ai lµ ng êi cÇn gÆp trong Bé Gi¸o dôc vµ §µo t¹o vµ
®Ó ®Ò ®¹t nh÷ng néi dung g×. Tuy nhiªn, sau ®©y lµ mét sè gîi ý quÝ vÞ cã thÓ c¶m thÊy h÷u Ých:
(cid:174) Chñ ®éng phßng chèng tr íc khi bÖnh
T×m kiÕm th«ng tin bæ sung
dÞch bïng ph¸t. (cid:174) §¶m b¶o tuyªn truyÒn s©u réng ®Ó mäi H·y t×m kiÕm thªm c¸c th«ng tin cËp nhËt
t×nh h×nh HIV/AIDS ë trong n íc vµ nh÷ng nhu ng êi hiÓu râ b¶n chÊt cña ®¹i dÞch vµ t¸c ®éng cña nã ®Õn gi¸o dôc. cÇu cô thÓ; tËp hîp c¸c t liÖu nh b¸o c¸o (cid:174) X©y dùng qui ®Þnh h íng dÉn vµ néi qui nghiªn cøu, v¨n b¶n chÝnh s¸ch, ® êng lèi
chiÕn l îc, tµi liÖu s¸ch b¸o khoa häc vÒ ®Ó lµm râ tr¸ch nhiÖm cña mçi bªn tham gia. HIV/AIDS vµ gi¸o dôc cña ngµnh vµ cña ViÖt (cid:174) Th êng xuyªn duy tr× c¸c ho¹t ®éng. Nam; nh vËy quÝ vÞ sÏ vÞ n¾m ® îc t×nh h×nh
thùc tÕ vµ nh÷ng môc tiªu cÇn ®¹t. H·y t×m kiÕm c¶ ®èi t¸c ë bªn ngoµi
bé/ngµnh gi¸o dôc vµ ®µo t¹o cïng chung mèi
T×m kiÕm ®èi t¸c vµ ®ång minh
quan t©m víi quÝ vÞ vµ cã thÓ gióp quÝ vÞ thùc
hiÖn c¸c môc tiªu ®Ò ra, ch¼ng h¹n: ®¹i diÖn H·y t×m kiÕm ®èi t¸c trong Bé/Së gi¸o dôc cña Ch ¬ng tr×nh Phßng chèng HIV/AIDS cïng chung mèi quan t©m muèn t¨ng c êng Quèc gia, Bé Y TÕ, c¸c tæ chøc cña Liªn Hîp h¬n n÷a c¸c ho¹t ®éng phßng chèng HIV/AIDS Quèc (nh UNESCO, UNAIDS, UNICEF, trong ngµnh gi¸o dôc. WHO, UNFPA vv.), c¸c tæ chøc phi chÝnh phñ L u ý lµ ph¶i hµnh ®éng ngay tõ b©y giê. H·y (nh Education International, CARE, FHI, thuyÕt phôc c¸c ®ång nghiÖp cña quÝ vÞ cÇn AIDS Alliance vv.), c¸c bé ngµnh kh¸c (nh Bé ph¶i tiÕn hµnh ngay nh÷ng viÖc lµm sau ®©y: Lao ®éng , Th ¬ng binh, X· héi; Bé V¨n hãa
Th«ng tin, Bé KÕ ho¹ch §Çu t ), C«ng ®oµn (cid:174) ThÓ hiÖn sù l·nh ®¹o vµ cam kÕt vÒ gi¸o dôc, Héi cha mÑ häc sinh, tr êng t thôc, mÆt chÝnh trÞ vµ gi¸o dôc v.v...
(cid:174) X©y dùng ch ¬ng tr×nh gi¸o dôc dù phßng toµn diÖn, ® îc ñng hé vÒ mÆt chÝnh trÞ vµ ®ñ kinh phÝ .
(cid:174) §¶m b¶o cam kÕt chÝnh trÞ mét c¸ch nhÊt qu¸n.
Phèi hîp víi c¸c ®èi t¸c trong vµ ngoµi ngµnh x©y dùng danh môc c¸c ho¹t ®éng tiÕp theo
(cid:174) ñng hé chÝnh s¸ch ®Þa ph ¬ng ho¸ qu¶n lý - t¨ng c êng huy ®éng sù tham
30
gia cña c¸c së, phßng gi¸o dôc ë ®Þa Sö dông 'B¶ng kiÓm' kÌm theo trong bé tµi ph ¬ng trong c«ng t¸c lËp kÕ ho¹ch, liÖu ®Ó x¸c ®Þnh néi dung ho¹t ®éng vµ ph©n x©y dùng chÝnh s¸ch vµ thùc hiÖn c¸c c«ng tr¸ch nhiÖm thùc hiÖn. ho¹t ®éng liªn quan ®Õn HIV/AIDS.
HIV/AIDS vµ Gi¸o dôc
Gi¸o dôc phßng ngõa lµ c«ng cô quan träng
nhÊt ®Ó phßng chèng l©y nhiÔm HIV/AIDS vµ
Bé/ Së Gi¸o dôc vµ §µo t¹o lµ c¬ quan chÞu
CÇn chó träng c«ng t¸c gi¸o dôc phßng ngõa vµ gi¶m bít t¸c ®éng cña bÖnh dÞch
tr¸ch nhiÖm chØ ®¹o thùc hiÖn nhiÖm vô nµy,
®¶m b¶o ® a gi¸o dôc phßng ngõa ®Õn mäi §Ó gi¶m bít t¸c ®éng hiÖn nay vµ t¸c ®éng ng êi d©n. tiÒm Èn cña bÖnh dÞch ®èi víi ho¹t ®éng cña
toµn ngµnh Gi¸o dôc vµ §µo t¹o, ph¶i nç lùc
thùc hiÖn triÖt ®Ó chèng mäi biÓu hiÖn sù kú thÞ
vµ ph©n biÖt ®èi xö liªn quan ®Õn HIV/AIDS
trong toµn ngµnh vµ t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó ng êi
nhiÔm HIV/AIDS ® îc tham gia vµo c¸c ho¹t
®éng.
“Can thiÖp sím tr íc khi bÖnh dÞch bïng ph¸t sÏ cã t¸c dông lín h¬n rÊt nhiÒu trong viÖc h¹n chÕ qui m« ph¸t triÓn cña bÖnh dÞch so víi nh÷ng nç lùc t ¬ng tù nh ng chØ ® îc tiÕn hµnh sau khi bÖnh dÞch lan réng”
T¹p chÝ 'The Lancet', TËp 360, Ngµy 6 th¸ng 7 n¨m 2002
Nguån: UNESCO Hµ Néi
31
CON Sè Vµ Sù THËT
Nh÷ng con sè vµ sù thËt d íi ®©y sÏ tr×nh bÇy tãm t¾t t×nh
h×nh bÖnh dÞch AIDS trªn thÕ giíi vµ trong khu vùc. Nh÷ng
th«ng tin nµy lÊy tõ B¸o c¸o n¨m 2002 vÒ t×nh h×nh bÖnh AIDS
trªn toµn thÕ giíi cña UNAIDS. Xin quÝ vÞ l u ý ®©y míi chØ lµ
nh÷ng sè liÖu íc tÝnh, sè liÖu trªn thùc tÕ cã thÓ cßn lín h¬n
rÊt nhiÒu.
ThÕ giíi
(cid:174) Mçi ngµy cã 8.219 ng êi chÕt v× AIDS vµ 13.699 ca
nhiÔm míi. (cid:174) Cuèi n¨m 2002 cã 42 triÖu ng êi sèng chung víi
HIV/AIDS. Riªng n¨m 2002 cã 5 triÖu ng êi nhiÔm HIV. (cid:174) H¬n 3 triÖu trÎ em (0-14 tuæi) ®ang sèng chung víi
HIV/AIDS. (cid:174) 28 triÖu ng êi ®· chÕt v× AIDS. Riªng n¨m 2002 ®· cã
h¬n 3 triÖu ng êi chÕt. (cid:174) 14 triÖu trÎ em (0-14 tuæi) må c«i mÑ hoÆc cha mÑ
v× AIDS. (cid:174) MÊt m¸t vÒ kinh tÕ chiÕm tíi 20 phÇn tr¨m GDP ë nh÷ng
n íc bÞ ¶nh h ëng nghiªm träng nhÊt bëi dÞch AIDS
n¨m 2002.
Ch©u ¸ vµ Th¸i B×nh D ¬ng
vµ 2.685 ca (cid:174) Mçi ngµy cã 1.192 ng êi chÕt v× AIDS
nhiÔm míi.
(cid:174) Khu vùc ch©u ¸ vµ Th¸i B×nh D ¬ng chiÕm 60 % d©n sè thÕ giíi nh ng míi chØ chiÕm 20 % tæng sè ca nhiÔm íc tÝnh trªn toµn cÇu. Tuy nhiªn ... HIV
(cid:174) TÝnh ®Õn cuèi n¨m 2003 cã 7,4 triÖu ng êi chung sèng cïng víi HIV/AIDS.
(cid:174) 1 triÖu ng êi lín vµ trÎ em bÞ nhiÔm míi n¨m 2002. (cid:174) 225.000 trÎ em (0-14 tuæi) bÞ nhiÔm HIV/AIDS. (cid:174) GÇn 500.000 ng êi chÕt v× AIDS n¨m 2002. (cid:174) 1,9 triÖu trÎ em må c«i v× bÖnh AIDS. (cid:174) GÇn 30.000 ng êi bÖnh ®ang ® îc ®iÒu trÞ b»ng thuèc
kh¸ng vi rót.
Dù b¸o sè ca nhiÔm míi ë khu vùc Nam ¸ vµ §«ng Nam ¸
vµo n¨m 2010 lµ 18,5 triÖu ca, nÕu kh«ng t¨ng c êng c«ng
Nguån: UNESCO Hµ Néi
32
t¸c dù phßng.
HIV/AIDS vµ Gi¸o dôc
NGHI£N CøU T×NH HUèNG
Sau ®©y lµ mét sè tr êng hîp cho thÊy C©u chuyÖn cña Quang
HIV/AIDS ®· ¶nh h ëng nghiªm träng vµ l©u Quang lµ sinh viªn n¨m thø hai cña mét dµi ®Õn cuéc sèng cña thanh thiÕu niªn nh tr êng ®¹i häc. Bè mÑ Quang bËn c«ng viÖc thÕ nµo, ngay c¶ khi b¶n th©n hä kh«ng bÞ kinh doanh nªn kh«ng quan t©m ®Õn Quang nhiÔm HIV. nhiÒu l¾m. Do cã tiÒn vµ bÞ b¹n bÌ rñ rª,
Quang ®· nghiÖn ma tuý vµ gÇn ®©y Quang C©u chuyÖn cña Lan
trë nªn suy sôp rÊt nhanh. Hai ®øa b¹n cña Lan míi lªn 9 tuæi nh ng ®· ph¶i nghØ häc. Quang ®· chÕt v× AIDS. Quang c¶m thÊy lo sî Bè Lan lµ ng êi nghiÖn ma tuý. Sau mÊy n¨m v× mÊy ®øa thØnh tho¶ng l¹i dïng chung b¬m gÇy vµ yÕu l¾m, bè Lan ®· qua ®êi khi Lan míi kim tiªm. Quang nghi ngê m×nh còng bÞ nhiÔm ® îc 8 tuæi. Tõ khi bè Lan chÕt, c¸c b¹n trong HIV vµ quyÕt ®Þnh bá häc v× c¶m thÊy kh«ng líp kh«ng muèn ch¬i víi Lan v× sî Lan bÞ cßn hy väng g× vµo t ¬ng lai. nhiÔm HIV. Lan kh«ng biÕt râ HIV lµ g× nh ng
kh«ng muèn ®i häc n÷a v× khi ®Õn tr êng Lan
c¶m thÊy bÞ xa l¸nh. Lan ®· bá häc vµ ë nhµ
tr«ng em.
C©u chuyÖn cña Hoa
C« bÐ Hoa 12 tuæi ®ang häc t¹i mét tr êng
phæ th«ng c¬ së. Em cã 2 chÞ em, em g¸i Hoa
míi lªn 4 tuæi. Míi ®©y, ng êi ta ph¸t hiÖn
® îc mÑ Hoa bÞ nhiÔm HIV khi vµo bÖnh viÖn
do bÞ tai n¹n giao th«ng. Cha cña Hoa thØnh
tho¶ng ®i c«ng t¸c xa vµi ngµy. B©y giê hµng
xãm l¸ng giÒng vµ b¹n bÌ ë tr êng ®Òu bµn
t¸n vÒ chuyÖn mÑ Hoa bÞ nhiÔm HIV. Hoa rÊt
buån vµ lo l¾ng kh«ng biÕt nÕu kh«ng may
m×nh bÞ nhiÔm th× cã ®i häc tiÕp ® îc kh«ng.
C©u chuyÖn cña Th¾ng
Th¾ng n¨m nay 15 tuæi, em lµ häc sinh giái.
Khi lín lªn em muèn trë thµnh thÇy gi¸o.
Th¾ng cïng hai em g¸i sèng t¹i mét thÞ trÊn
nhá. MÑ em Ýt häc cßn bè th× èm ®· hai n¨m
nay nªn ph¶i th êng xuyªn nghØ viÖc. Cuèi
cïng gia ®×nh ® a «ng ®i bÖnh viÖn th× ph¸t
hiÖn lµ «ng ®· bÞ bÖnh AIDS. Tõ ®ã gia ®×nh tan
Nguån: UNESCO Hµ Néi
33
n¸t. Th¾ng ph¶i bá häc ®Ó ch¨m sãc gia ®×nh.
THUËT NG÷ vµ Tõ VIÕT T¾T
Trong c¸c tµi liÖu vÒ HIV/AIDS quÝ vÞ cã thÓ gÆp Antibody - Kh¸ng thÓ
ph¶i mét sè thuËt ng÷ hay ch÷ viÕt t¾t. Danh C¸c ph©n tö globulin miÔn dÞch trong m¸u do hÖ môc nµy vÉn ch a thùc sù ®Çy ®ñ, nghÜa lµ thèng miÔn dÞch cña c¬ thÓ s¶n sinh ra ®Ó chèng ch a thÓ liÖt kª ® îc hÕt nh÷ng thuËt ng÷ vµ l¹i c¸c t¸c nh©n nh vi rót 'l¹' hay vi khuÈn. Khi ch÷ viÕt t¾t cÇn tra cøu. QuÝ vÞ cã thÓ bæ sung nhiÔm HIV, c¸c kh¸ng thÓ sinh ra ®Ó chèng l¹i vi vµo danh môc nh÷ng tõ ng÷ nµo mµ quÝ vÞ thÊy rót ®· kh«ng ®ñ kh¶ n¨ng b¶o vÖ c¬ thÓ. cÇn ® îc ®Þnh nghÜa hay gi¶i thÝch.
ARV (Antiretroviral Drugs) - Thuèc kh¸ng Advocacy- Tuyªn truyÒn vËn ®éng vi rót T¸c ®éng tíi nh÷ng quyÕt ®Þnh cã ¶nh h ëng C¸c thuèc kh¸ng vi rót nµy lµm gi¶m l îng vi rót trùc tiÕp tíi ®êi sèng x· héi th«ng qua c«ng t¸c ë ng êi, gióp duy tr× t×nh tr¹ng søc kháe cña th«ng tin trùc tiÕp, ® a tin qua c¸c ph ¬ng tiÖn bÖnh nh©n. Tuy nhiªn thuèc kh¸ng vi rót kh«ng th«ng tin ®¹i chóng nh s¸ch b¸o, ph¸t thanh, ®ñ kh¶ n¨ng lo¹i trõ hoµn toµn HIV ra khái c¬ truyÒn h×nh, internet vµ vËn ®éng cho c¸c chñ thÓ. C¸c lo¹i thuèc kh¸ng vi rót ho¹t ®éng theo tr ¬ng chÝnh s¸ch c«ng céng vµ ®Çu t nguån nguyªn lý ng¨n chÆn sù nh©n lªn vµ ho¹t ®éng lùc trong c¸c c¬ quan tæ chøc chÝnh trÞ, kinh tÕ, cña c¸c lo¹i vi rót nh HIV. x· héi.
Bacteria - Vi khuÈn Affected by HIV/AIDS - BÞ ¶nh h ëng bëi
HIV/AIDS C¸c lo¹i vi khuÈn ®¬n bµo sinh s¶n b»ng ph ¬ng
ph¸p ph©n bµo. Cã hai lo¹i vi khuÈn: vi khuÈn cã HIV/AIDS g©y ¶nh h ëng ®èi víi cuéc sèng lîi vµ vi khuÈn cã h¹i. Vi khuÈn cã h¹i (th êng cña nh÷ng ng êi kh«ng trùc tiÕp bÞ nhiÔm ® îc gäi lµ vi trïng) lµ nguyªn nh©n g©y ra nhiÒu HIV/AIDS nh ng lµ nh÷ng ng êi cã ng êi th©n bÖnh tËt. Vi khuÈn cã thÓ tån t¹i ®éc lËp, kh¸c víi b¹n bÌ bÞ HIV d ¬ng tÝnh. Hä còng cã thÓ høng vi rót chØ tån t¹i trong nh÷ng tÕ bµo sèng mµ chÞu c¸c hËu qu¶ tiªu cùc nh bÞ ph©n biÖt kú chóng ®· x©m nhËp vµo ® îc. thÞ, kh«ng ® îc tiÕp nhËn c¸c dÞch vô x· héi.
BCC (Behaviour Change Communication) - AIDS (Acquired Immunodeficiency TruyÒn th«ng ®Ó thay ®æi hµnh vi Syndrome) - Héi chøng suy gi¶m miÔn dÞch
m¾c ph¶i Bisexual - L ìng giíi, ¸i nam ¸i n÷
Lµ giai ®o¹n cuèi cña qu¸ tr×nh nhiÔm HIV, Ng êi bÞ hÊp dÉn t×nh dôc bëi c¶ nam vµ n÷. th êng biÓu hiÖn b»ng c¸c bÖnh nhiÔm trïng CDU (Condom use) Sö dông bao cao su c¬ héi vµ ung th do hÖ thèng miÔn dÞch cña c¬
34
thÓ bÞ suy gi¶m. §©y lµ héi chøng m¾c ph¶i do Cell - TÕ bµo HIV tÊn c«ng trùc tiÕp hÖ thèng miÔn dÞch, Tæ chøc sèng bao gåm mét hay nhiÒu tÕ bµo, tån kh«ng ph¶i lµ bÖnh suy gi¶m miÔn dÞch bÈm t¹i nh nh÷ng ®¬n vÞ ®éc lËp tù nh©n lªn. sinh vµ kh«ng do c¸c nguyªn nh©n kh¸c.
HIV/AIDS vµ Gi¸o dôc
Clinical trial - Thö nghiÖm l©m sµng GIPA (Greater Involvement of People Living
with AIDS) - T¨ng c êng sù tham gia cña Thö nghiÖm l©m sµng lµ nghiªn cøu c¶i tiÕn bÖnh nh©n AIDS ph ¬ng ph¸p ®iÒu trÞ, hay t×m ph ¬ng ph¸p
®iÒu trÞ míi. Thuèc ® îc thö nghiÖm trªn ng êi Heterosexual - Quan hÖ t×nh dôc kh¸c giíi tu©n theo nh÷ng qui ®Þnh nghiªm ngÆt. Lµ quan hÖ t×nh dôc cña mét ng êi víi mét ng êi
kh¸c giíi Concentrated epidemic - æ dÞch
High-risk behaviour - Hµnh vi nguy c¬ cao Mét dÞch bÖnh ® îc coi lµ æ dÞch khi cã d íi 1
phÇn tr¨m toµn thÓ d©n sè vµ trªn 5 phÇn tr¨m Lµ c¸c hµnh vi lµm cho c¸c c¸ nh©n cã nguy c¬ ®èi t îng thuéc nhãm cã hµnh vi nguy c¬ cao bÞ bÞ nhiÔm HIV cao h¬n so víi nh÷ng ng êi kh«ng nhiÔm bÖnh. cã c¸c hµnh vi ®ã. §èi víi HIV/AIDS, c¸c hµnh vi
nguy c¬ cao bao gåm quan hÖ t×nh dôc kh«ng an Condom - Bao cao su
toµn vµ dïng chung b¬m kim tiªm. Dông cô ngõa thai vµ c¸c bÖnh nhiÔm trïng
HIV (Human Immunodeficiency Virus) - Vi rót qua ® êng t×nh dôc bao gåm c¶ HIV/AIDS. Cã
c¶ bao cao su dïng cho nam vµ n÷. g©y suy gi¶m miÔn dÞch ë ng êi
Diagnosis - ChÈn ®o¸n Lo¹i vi rót khi x©m nhËp vµo c¬ thÓ ng êi sÏ tÊn
c«ng trùc tiÕp hÖ thèng miÔn dÞch, lµm c¬ thÓ X¸c ®Þnh t×nh tr¹ng søc kháe hay sù tån t¹i cña gi¶m søc ®Ò kh¸ng vµ dÔ m¾c c¸c bÖnh nhiÔm mét c¨n bÖnh. trïng c¬ héi vµ ung th (vi rót g©y AIDS ë ng êi).
Empowerment - N©ng cao quyÒn lùc, n©ng Homosexual - §ång tÝnh luyÕn ¸i cao n¨ng lùc
Ng êi cã quan hÖ t×nh dôc víi ng êi cïng giíi. Nç lùc gióp c¸c ®èi t îng d©n c cã c¬ héi kiÓm
I E C ( I n f o r m a t i o n , E d u c a t i o n a n d so¸t nhiÒu h¬n ®èi víi cuéc sèng hµng ngµy.
ThuËt ng÷ nµy th êng ® îc sö dông ®èi víi c¸c Communication) - Th«ng tin, gi¸o dôc,
®èi t îng bÞ thiÖt thßi, ph©n biÖt ®èi xö nh phô truyÒn th«ng
n÷, ng êi ®ång tÝnh, hay nh÷ng ng êi hµnh Immune system - HÖ thèng miÔn dÞch nghÒ m·i d©m.
HÖ thèng c¸c c¬ quan thùc hiÖn c¸c chøc n¨ng Epidemic - DÞch bÖnh, vô dÞch b¶o vÖ c¬ thÓ chèng l¹i c¸c yÕu tè l¹, c¸c mÇm Sù bïng ph¸t lan réng mét c¨n bÖnh nhiÔm bÖnh x©m nhËp vµo c¬ thÓ. trïng khiÕn nhiÒu ng êi bÞ m¾c bÖnh t¹i mét Incubation period - Thêi kú ñ bÖnh khu vùc, trong cïng mét thêi ®iÓm.
Thêi kú xen gi÷a lóc c¬ thÓ b¾t ®Çu nhiÔm khuÈn Gays - §ång tÝnh nam (®èi víi HIV/AIDS, lµ lóc nhiÔm HIV) vµ lóc xuÊt ChØ nh÷ng ng êi nam giíi cã quan hÖ t×nh dôc hiÖn nh÷ng triÖu chøng ®Çu tiªn cña c¨n bÖnh. víi nam giíi. IDU (Injecting Drug User) - Ng êi tiªm chÝch Generalized epidemic - DÞch phæ biÕn ma tóy
BÖnh dÞch ® îc coi lµ dÞch phæ biÕn khi cã h¬n
35
1 phÇn tr¨m d©n sè bÞ m¾c nhiÔm.
Lesbians - §ång tÝnh n÷ Pandemic - §¹i dÞch
Phô n÷ quan hÖ t×nh dôc víi phô n÷ BÖnh dÞch lan trµn ®ång thêi trªn rÊt nhiÒu khu
vùc ®Þa lý. Life skills - Kü n¨ng sèng
Pathogen - MÇm bÖnh Mét lo¹t c¸c kü n¨ng t©m lý x· héi vµ giao tiÕp
c¸ nh©n gióp cho mäi ng êi cã kh¶ n¨ng ra
quyÕt ®Þnh ®óng ®¾n trªn c¬ së th«ng tin ®· T¸c nh©n g©y bÖnh nh vi rót hay vi khuÈn. Peer education - Gi¸o dôc ®ång ®¼ng biÕt, kh¶ n¨ng truyÒn ®¹t hiÖu qu¶, ®Çy ®ñ
b¶n lÜnh ®èi phã víi c¸c t×nh huèng, biÕt tù Ph ¬ng ph¸p gi¸o dôc trong ®ã sö dông ng êi kiÒm chÕ ®Ó sèng h÷u Ých, lµnh m¹nh. ®ång ®¼ng (nh÷ng ng êi cã cïng hoµn c¶nh,
løa tuæi, tr×nh ®é v¨n ho¸) chia sÎ kiÕn thøc, kü Maternal antibody - Kh¸ng thÓ ng êi mÑ n¨ng vµ kinh nghiÖm sèng ®Ó cã sù thÊu c¶m,
TrÎ s¬ sinh ® îc tiÕp nhËn thô ®éng c¸c chÊt gióp thay ®æi th¸i ®é vµ hµnh vi ® îc dÔ dµng
kh¸ng thÓ cña ng êi mÑ tõ trong bµo thai. Bëi h¬n.
v× c¸c chÊt kh¸ng thÓ cña ng êi mÑ kh¸ng l¹i Plasma - HuyÕt t ¬ng vi rót HIV vÉn tiÕp tôc tuÇn hoµn trong m¸u trÎ
s¬ sinh ®Õn tËn 15-18 th¸ng tuæi, cho nªn rÊt Lµ phÇn dÞch thÓ cña m¸u khã x¸c ®Þnh ®øa trÎ cã bÞ nhiÔm HIV hay
kh«ng khi trÎ ch a ®Õn 19 th¸ng tuæi. PWA/PLWHA/PLHA/PLA (People Living
with HIV/AIDS) - Ng êi sèng chung víi Microrganism - Vi sinh vËt
HIV/AIDS C¸c lo¹i vi sinh vËt chØ cã thÓ nh×n thÊy qua
kÝnh hiÓn vi. VÝ dô nh c¸c ®éng vËt nguyªn PMTCT (Prevention of Mother to Child sinh protozoan, vi khuÈn, nÊm vµ vi rót. Transmission) Phßng ngõa l©y nhiÔm tõ MSM (Men have Sex with Men) - Nam giíi mÑ sang con quan hÖ t×nh dôc víi nam giíi Prevalence rate - Tû lÖ hiÖn m¾c
Opportunistic infection - NhiÔm trïng c¬ héi Tû lÖ ng êi m¾c bÖnh t¹i mét thêi ®iÓm nhÊt ®Þnh. NhiÔm trïng kh«ng g©y bÖnh ë ng êi b×nh Rape - HiÕp d©m th êng, mµ chØ g©y bÖnh ë nh÷ng ng êi cã hÖ
miÔn dÞch ®· bÞ suy gi¶m nh ng êi nhiÔm Thùc hiÖn hµnh vi giao cÊu víi mét ng êi mµ HIV. kh«ng ® îc sù ®ång ý cña ng êi Êy.
Orphans - TrÎ må c«i Safer sex - T×nh dôc an toµn h¬n
TrÎ em bÞ mÊt cha mÑ. Khi nãi vÒ AIDS, trÎ må Hµnh vi t×nh dôc h¹n chÕ hoÆc lo¹i bá hoµn c«i lµ trÎ em d íi 15 tuæi cã cha mÑ bÞ chÕt toµn sù tiÕp xóc víi c¸c dÞch thÓ cña c¬ thÓ cã v× AIDS. thÓ l©y truyÒn HIV.
Pedophilia - L¹m dông t×nh dôc trÎ em Serological testing - XÐt nghiÖm huyÕt
Ng êi lín m¬n trín ve vuèt hay giao hîp víi
36
trÎ em. thanh Lµ xÐt nghiÖm mÉu huyÕt thanh
HIV/AIDS vµ Gi¸o dôc
Seronegative - HuyÕt thanh ©m tÝnh Symptom - TriÖu chøng
KÕt qu¶ xÐt nghiÖm trong huyÕt thanh BiÓu hiÖn thay ®æi cña c¬ thÓ khi cã bÖnh.
kh«ng cã kh¸ng thÓ kh¸ng HIV. Vaccine - V¸c xin
Seropositive - HuyÕt thanh d ¬ng tÝnh Thuèc chøa c¸c thµnh phÇn kh¸ng nguyªn
KÕt qu¶ xÐt nghiÖm trong huyÕt thanh cã ®· bÞ lµm cho yÕu ®i, hay ®iÒu chÕ b»ng
kh¸ng thÓ kh¸ng HIV. Ng êi cã huyÕt thanh ph ¬ng ph¸p tæng hîp, tõ nh÷ng tæ chøc
d ¬ng tÝnh bÞ coi lµ nhiÔm HIV. nhiÔm khuÈn dïng ®Ó t¨ng c êng ho¹t hãa
kh¶ n¨ng miÔn dÞch chèng l¹i vi khuÈn g©y Sex worker - Ng êi hµnh nghÒ m·i d©m bÖnh. Th êng ® îc sö dông ®Ó phßng bÖnh.
Ng êi b¸n d©m chuyªn nghiÖp hay b¸n VCT (Voluntary Counseling and Testing) chuyªn nghiÖp ®Ó kiÕm tiÒn, kiÕm hµng hay - T vÊn vµ xÐt nghiÖm tù nguyÖn ® îc u ®·i nh»m môc ®Ých nu«i sèng b¶n
th©n vµ nh÷ng ng êi kh¸c. Virus - Vi rót
STI (Sexual Tract Infection) - NhiÔm Mét t¸c nh©n g©y bÖnh ®èi víi c¬ thÓ sèng.
trïng qua ® êng t×nh dôc Vi rót cã kÝch th íc rÊt nhá vµ lµ mét tÕ bµo
Nguån: UNESCO Hµ Néi
37
kh«ng hoµn chØnh, nã chØ tån t¹i vµ ph¸t triÓn NhiÔm trïng do giao cÊu hay do tiÕp xóc víi trong m«i tr êng mét tÕ bµo sèng theo kiÓu bé phËn sinh dôc. Sù l©y truyÒn HIV lµ mét ký sinh. nhiÔm trïng qua ® êng t×nh dôc.
,
Þ
i
y u g n
m ¶ g
i
d e r i u q c A
y © g
“
h n Ö b c ¸ c i
y u s
i
i
n © h n h n Ö B
.
h n A
h n ¹
l
g n « h k
g n ø h c
.
i
h c d n Ô m Ö h g n o r t
I
I
g n Õ
/
/
I
i t
é H
I
g n ê h
I
I
/
µ
g n ê h
t
o µ b Õ
c ô d o ¸ G µ v S D A V H
c ô d o ¸ G µ v S D A V H
õ
t
t
l
I
Ü
×
i
h n Ö b
a h g n
m ô c
m ¶ c µ v y ¶ h c u ª
Þ
i t
t û u h ¸ h p
t
n ¨ c
a ñ c
i
t
ó r i v Þ
¾
g n ÷ h n
t
b
i
. i
, ” e m o r d n y S
t
h n g n ê h
i
t
× v t
i
h n b h c d n Ô m Ö h ã c i
Õ v
?
×
i
µ d n a g
Õ h c
I
i
? × g µ l
i
÷ h c
I
µ
? o µ n g n ê ® o e h t n Ò y u r t y ©
l
/
l
g n « h t g n ï r t
g n ê h t
I
I
I
I
i
4
2
I
I
i
y c n e c i f e d o n u m m
G µ L S D A
S D A V H •
V H •
? o µ n g n ê ® o e h t n Ò y u r t y © l g n « h k V H •
? V H m Ô h n y © l Þ b Ô d t Ö b c Æ ® i a g n ÷ h N •
S D A V H Ò V N ¶ B ¥ C U Ò § G N ÷ H N
S D A
ê h t t é m u a S
I
ä h c g n è h c g n ¨ n ¶ h k ñ ® g n « h k µ v u Õ y y u s n ª n ë r t Ó h t ¬ c
¶ h p c ¾ m h c Þ d n Ô i m
m Ô h n
S D A
ê g n i í v i è ® m Ó h
i
i
. i
i
i
i
y c n e c i f e d o n u m m
I
I
/
/
I
I
µ v h n ¹ m e á h k y Ê h t
c ô d o ¸ G µ v S D A V H
c ô d o ¸ G µ v S D A V H
i
i
I n a m u H “ h n A g n Õ i t õ t
i
×
?
u Ó b g n ø h c u Ö i r t ã c a h c m Ô h n i ê g n Ó h t ã c ,
×
m ¶ c n É v ä h , u Õ y m è y Ê h t
I
i
Ü
I
ê g n ë h c Þ d n Ô i m m ¶ i g y u s y © g t ó r i v µ l a h g n
i
/
m ô c t ¾ t t Õ v ÷ h c µ
V H m Ô h n
l
I
I
i
3
1
I
, ” s u r i
i
i
c ô d o ¸ G µ v S D A V H
G µ L V H
V H
h K
m ¶ c y a h n Ö h
V
. i µ d n a g i ê h t t é m g n o r t g n ê h t h n b n É v i µ o g n Ò b g n « r t
t n o P r e w o P u Ö l
i
µ T
38
HIV/AIDS vµ Gi¸o dôc
I
i
h n
I
i
,
p î h
× t i
i
t
Ê b
m a n
i
i
i
i
n Õ k h n µ h
t
I
/
c í r t c ô d h n
i
I
× t
¸ n Õ y u
l
o h c m µ
I
I
i
h n
l i
/
/
Ý t
I
I
i v h n µ h g n ÷ h n
ê h
í v S D A V H n ¾ g a
i
t
c ô d o ¸ G µ v S D A V H
c ô d o ¸ G µ v S D A V H
I
t i
Ü
g n å ®
,
ê g n
i
m © d
i
i
× v i
Ö h n a u q h n n ¸ n ª
.
í v µ v c ã h c t
l Þ
· m
,
ë b µ
g n å ® n Õ k h n µ h
l Þ
t
Õ h c ,
h
. y ó
õ
t
t
m Ô h n i ê g n t é m n « h c Æ o h m « ,
I
n © h n n « h
þ K M Ê C µ V
i
Þ
i
Ý
i
. n ¾ c c ¸ h k g n ï r t n « c i ¹ o l c ¸ c y a h t è ® i ç u m
V H m Ô h n
g n è u c í n , n ¨ c ø h
Þ
i
t
t ú k ù s ã c Ü d ë S
a r h n s Þ h t ú K
n ¹ o h h n Ö b , c ô d
b c Æ o h þ k m Ê c p ¸ h p
µ o g n µ v
a m h c h c m ª i t
Ò n g n Æ n n ª n ë r t g n µ c
¬ h t ¾ h c Æ o h o h o d y a h Ý h k g n « h k a u Q
a u Q
t ¾ m c í n µ v i « h å m a u Q
í v g n è u n ¨ ô c g n ô d , a ® t ¸ b , n Ð h c c è c g n u h c g n ï d o D
m ¹ h c g n ô ® o D
V H m Ô h n i ê g n i í v y a t t ¾ b y a h o ¸ n Ç u q g n u h c c Æ m o D
V H m Ô h n i ê g n i í v g n ï c m ¾ t µ h n u Ç c n å b g n u h c g n ï d o D
V H m Ô h n i ê g n i í v g n ï c g n è s o D
b o D
ê g n
6
8
I
•
•
H T ú K ù S
? O µ N G N ê ¦ § A U Q N Ò Y U R T Y ¢ L G N ¤ H K V H
·
·
·
·
·
·
·
·
·
i
g n a m
Ý
g n ï d o d ,
i
i
I
i
m ª i t i h k ô d Ý v ,
Þ
I
I
i
/
I
I
I
c ô d o ¸ G µ v S D A V H
i
/
i
n ¬ h o a c g n ê h t y µ n g n î
I
c ô d o ¸ G µ v S D A V H
t i
, c é t n © d , o ¸ g n « t Ò v g n ª i r ï h
. t Ö b c Æ ® h n ¶ c n µ o h
Þ
i
m e Î r t
M Ô H N Y ¢ L
ë b
Þ
,
i
g n é ® o a
y ó
l
I
a d a u q h c h c n ª y u x ô c g n ô d c ¸ c µ v m ª i t
t
i h k g n o r t n o c g n a s h n Ö b n Ò y u r t
g n u h c i
t c Æ ® ã c g n î
i
I
i
t i
i
I
i
¸ g m e Î r t
µ v g n a h
i
i
i
c ô d h n
i
t
n ª n u Õ h
g n é ® n Õ b
t
i
× t , i
. ó b o h c g n a ® y a h Î ® h n s , i
i
Ý
a h
i ê g n i í v Ö v o ¶ b c î ® g n « h k c ô d h n × t Ö h n a u q a u Q
V H m Ô h n Þ b u ¸ m n Ò y u r t o d : u ¸ m g n ê ® a u Q
V H m Ô h n Ñ M
. n « m u Ë h y a h g n Ö m g n ê ® , o ¹ ® m © a u q V H m Ô h n
m k m ¬ b g n u h c
V H m Ô h n i ê g n i í v g n ï r t t Ö i t c î ® a h c
c ã s m ¨ h c ô v h c d , Õ t y ô v h c d c ¸ c ë c Æ o h y ó t a m h c h c
. p Ñ ® c ¾ s
t
µ v ÷ n ô h P
d n © D
a m n Ö h g n i ê g N
m © d a u m h c ¸ h k µ v m © d n ¸ b i ê g N
è ® m ã h n c ¸ C
h n a h T
g n a l Î r T
è ® g n ÷ h n ë V H m Ô h n y © l Ö l û T
5
I
7
? O µ N G N ê ¦ § O E H T N Ò Y U R T Y ¢ L V H
•
•
•
B Ô D M ã H N G N ÷ H N
·
·
·
·
·
·
é h · x
·
·
ã n c n © d i í v o s
39
i
i
i
i
i
g n ä r t
i
y a h m Ô h n y ©
ä m n Õ h k Ó h
t
l Þ
×
g n ¬ D h n B
I
I
.
.
i
h n µ h ã c m ã h n c ¸ c õ
/
/
t
Þ
I
I
I
c ô d o ¸ G µ v S D A V H
c ô d o ¸ G µ v S D A V H
h n a h n
g n u h c i
b Ô d g n î
t
h n a h n
.
t i
t
m ª h g n h c d g n ¹ r t
Þ
m a N
I
h n
h n ®
t
/
t
i
I
ã c g n é ® g n é c g n o r t
Ê r n Ò y u r t
u Ç c n µ o
× t y Ê h
t
t
n a
l
p Ê h
u Ö
¸ h T & ¸ u © h C a ñ c u Ö
t
i
i
Ê r n Ó y u h c Ó h
I
Ó h
i l
i l
a
t
t
/
l
i
S D A V H m Ô h n Ö
I
Þ
i
I
×
/
Ê h n c ù v u h k è s t é m
I
I
n Ë h n g n « h k i ê g n
è ® m ã h n c ¸ c ë a r n Ô d g n a ®
i ¹ t
ã n c n © d g n a s o a c ¬ c y u g n i v
ã c S D A V H
ã c h c d h n Ö B
m Ô h n y © l Ö l û T
×
/
è s µ v n i t g n « h T
è s µ v n i t g n « h T
l û t h n Ý t c í ¦
g n ¬ t o ¸ b ù D
Ö V ë S D A V H h n h h n T
I
1 1
0 1
•
•
•
O µ N A G C è U Q õ R T G N ¤ H K S D A V H
T Ë H T ù S µ V è S N O C
•
•
•
•
•
i
æ u
t
i ¹ T
5 1
i
i
I
i
i
S D A
I
/
I
n © h p g n « h k V H
I
I
I
.
y © l · ® S D A V H
i
í d m e Î r t
I
/
/
I
I
c ô d o ¸ G µ v S D A V H
c ô d o ¸ G µ v S D A V H
I
I
S D A
i
×
I
i
, g n ¬ D h n B
S D A
I
I
i
/
I
S D A V H
I
u Ö i r t 3 µ v n í l i ê g n u Ö i r t 7 3 ã C
× v t Õ h c i ê g n u Ö i r t 8 2 n Ç G
Þ b g n a ®
× v Ñ m y a h a h c i « c å m m e Î r t u Ö i r t 4 1 ã C
I
. o ¸ g n « t µ v i í g , i é h · x p Ê c g n ¼ ® , c é t g n ñ h c , c ¸ t i
í m m Ô h n a c u Ö i r t 5
× v t Õ h c i ê g n u Ö i r t 3
G N î ¦ T
i
·
·
æ u
/
·
·
·
I
: 3 0 0 2 / 2 1 g n ¸ h t n Õ §
ã c 3 0 0 2 m ¨ n g n ª R
t t
V H m Ô h n ¬ c y u g n ã c u Ò ® i ê g n i ä m ¶ c t
i
9
2 1
I
i
·
·
U Ç C N µ O T U Ö L è S & N T G N ¤ H T
. g n å ® g n é c g n o r t g n é r n a
Ê T
Ö b
i ¸ h T µ v ¸ u © h C ë c í n u Ò h n
l
T Ö B N ¢ H P G N ¤ H K S D A V H
è §
40
HIV/AIDS vµ Gi¸o dôc
i
1 1
t
) n
Ê m
% 8
i
i t
)
i
i
t
,
i
® y Ê
Ê m
í v o s % 5 4 1
P N G
g n « h
l
i
t
g n ¸ h k c è u h
( i
t t
t
I
/
I
I
i
I
/
/
I
g n » b
i
S D A V H
ó s m ¶ g
I
I
I
Þ
i
é n c è u q
Þ
c ô d o ¸ G µ v S D A V H
c ô d o ¸ G µ v S D A V H
Þ r t
b
í m m Ô h n n í
/
i
I
l i
a ñ c ¶ u q u Ë h o d % 5 2 - 5 1
i
t
I
I
P N G % 2 m ¶ g m µ
I
l
S D A h n Ö b
I
i
I
I
I
ó s m ¶ g
ê g n u Ö i r t
1 0 0 2 m ¨ n S D A
/
× v i
Þ
ê g n u Ö i r t
i
,
I
m È h p n ¶ s g n æ
× v t
u Ò ® c î ® g n a ®
S D A V H
t
i
Þ
×
.
I
G N ¥ ¦ D H N B
Õ h c i
I
I
i
S D A m ¨ n g n µ H
b Ï s P N G
® p í c · ® S D A 6 9 9 1 m ¨ n g n ª R
:
:
Ï s S D A m ¨ n g n µ h 0 0 0 2 m ¨ n n Õ §
: i
b Ï s P N G 5 0 0 2 m ¨ n n Õ §
i
I
i
A G C è U Q è S T é M
i
I
Ë h n p Ë c Ó ® n v . g r o . s d a n u w w w g n a r t
I
í V
: é § n Ê
: a y n ª K
a b m a N
h P m a N
a n a z n a T
% 5 y a h a l « ® û t
S D A ã c g n « h k i h k
P N G
S D A
i
m e X
I
4 7 ã c 3 0 0 2 m ¨ n i è u C
1 ã c 2 0 0 2 m ¨ n g n ª R
b m e Î r t 0 0 0 . 5 2 2
ê g n 0 0 0 . 5 3 4
« c å m m e Î r t u Ö i r t 9 , 1
ê g n 0 0 0 . 0 3 n Ç G
4 1
6 1
S D A V H A ñ C Õ T H N K G N é § C ¸ T
•
è §
•
•
•
•
C ù V U H K U Ö L è S µ v N T G N ¤ H T
¸ H T ¸ U ¢ H C
•
•
•
•
•
•
t ó r i v
(
i
i
i
i
i
i
è s g n æ t
i
i
I
I
Ü
/
I
I
I
×
I
/
/
i
I
I
í V
ã c m ¨ n i ç m µ l a h g n ,
I
c ô d o ¸ G µ v S D A V H
c ô d o ¸ G µ v S D A V H
m Ô h n a c è s g n æ t ã c Ï s
i
I
¸
í g Õ h t n µ o t n ª r t
×
í g Õ h t n µ o t n ª r t
I
i
×
i
I
I
i
u © h C
g n è u x 2 6 õ t h n b g n u r t ä h t i æ u t
×
/
/
g n ã h c h n a h n n ª l g n ¨ t c ù v u h k g n o r t
G N ¥ ¦ D H N B
I
I
i
I
S D A v g n ¹ m
i
I
i
/
i
I
i
I
I
/
/
S D A v t Õ h c i ê g n 2 9 1 . 1 ã c y µ g n
ã c m ¨ n g n µ h g n é c g n æ t , i í m m Ô h n a c 8 5 6 . 2 ã c y µ g n i
, 0 1 0 2 m ¨ n n Õ ® o ¸ b
i
I
i
I
I
¸ H T ¸ U ¢ H C
7 4 n ß c
m ¶ g m µ l · ® S D A V H
S D A V H m Ô h n p î h g n ê r t
% 0 7 m Õ h c i h P u © h C ë a r a h a S n Ë c c ù v u h K
S D A V H m Ô h n Þ b ) I æ u t 9 4 - 5 1 ( n í l i ê g n % 9
S D A
× v t Õ h c i h P u © h c i ê g n u Ö i r t 3 , 2 ã c 1 0 0 2 m ¨ n g n ª R
ç M
t Ö h t i ê g n 0 0 0 . 5 3 4
ù D
í m m Ô h n i ê g n u Ö i r t 1 n Ç g
m Ô h n c ¾ m i ê g n è s g n æ t i í v o s
h P u © h c ë a r a h a S n Ë C c ù v u h k n ¬ h o a c S D A V H
S D A V H m Ô h n Ö l û T
I
ç M
3 1
5 1
•
•
•
•
•
•
•
•
¹ T
è § S D A V H A ñ C G N ë ¦ H H N ¶
H P U ¢ H C ë A R A H A S N Ë C C ù V U H K
41
,
t
¸ h p
i
i
c ô d h n
¹
i
i
× t
n Ç d m ¶ g ý u
i
t
) I
l y µ g n
i
i
N í L
9 2 - 3 1 ( n ª n u Õ h
. i
I
I
t
I
/
/
) i ê g n 0 0 0 . 1 7 6 (
) i ê g n 0 0 0 . 0 7 1 (
) i ê g n 0 0 0 . 2 2 1 (
I
I
×
i
) i ê g n 0 0 0 . 0 5 8 (
c ô d o ¸ G µ v S D A V H
c ô d o ¸ G µ v S D A V H
h n a h
i
m Ô h n
t
i
i
I
µ
a m g n ê ® o e h
g n ê ® a u q m Ô h n
l
í m m Ô h n
t
i
i
c n © d m ã h n c ¸ c ¶ c t
I
Ê
i
I
t
m Ô h n
i
æ U T 9 4 N Õ § 5 1 õ T (
i
i
I
I
ë n Ö h
ê g n è s g n æ
I
V H m Ô h n
t
i
t
/
ê g n g n ÷ h n Ö
i
% 9 2 , 0 :
I
l Ø t
ã ®
m a N
i
.
i
ê ¦ G N ë V H M Ô H N Ö L û T
i
×
% 7 7 , 2 : a h c u p m a C
t Ö V
% 5 8 , 1 : n a L i ¸ h T
% 1 , 0 : c è u Q g n u r T
I
Ý
ê g n g n ÷ h n Ö l Ø
Ý
i
·
·
·
·
¸ h p c î ® · ® V H
T
ê g n g n ÷ h n n í l n Ç h P
ç m h n b g n u r t , y a n n Õ ® 9 9 9 1 m ¨ n õ t h n T
h k g n o r t
n ª l g n ¨ t
% 3 6 m Õ h c , ) i æ u t
ê g n 0 4 - 5 3 c î ® m ª h t n Ö h
A G C è U Q è S T é M
i
8 1
0 2
×
•
M A N T Ö V ë S D A V H H N H H N T
•
•
•
H N T C í ¦
¹ T
i
i
.
i
i
I
I
I
S D A
/
/
I
I
c ô d o ¸ G µ v S D A V H
c ô d o ¸ G µ v S D A V H
I
0 8 1 . 6 7 c î ® n Ö h t ¸ h p · ® m a N
i
2 0 0 2 m ¨ n u Ç c n µ o t n ª r t
i
t Ö V
I
I
h n Ø t c ¸ c ¶ c t Ê t ë n Ö h t ¸ h p c î ® · ® V H
I
/
/
I
g n a s n Ó y u h c · ® i ê g n 9 5 6 . 1 1 ã c ã ® g n o r t ,
I
I
i
I
i
×
i
S D A V H m Ô h n Ö l Ø
0 9 9 1 / 2 1 g n ¸ h t o µ v n ª i t u Ç ® m Ô h n p î h g n ê r t c î ® n Ö h
× v t Õ h c · ® i ê g n 0 5 5 . 6 µ v S D A n ¹ o ®
i
t
T
Ý
I
i
, 8 9 9 1 / 2 1 g n ¸ h t n Õ §
, 3 0 0 2 / 2 1 / 1 3 n Õ ® h n T
c í n ¶ c g n o r t h n µ h
t
V H m Ô h n i ê g n
a g
/
¸ h P
7 1
9 1
×
I
•
M A N T Ö V ë S D A V H H N H H N T
•
•
G N ã H C H N A H N T Ê R N Ò Y U R T Y ¢ L S D A V H
42
HIV/AIDS vµ Gi¸o dôc
Õ h
t
i
i
h n o ¹
t
×
I
V
I
I
í V
I
/
/
I
I
I
i
c ô d o ¸ G µ v S D A V H
c ô d o ¸ G µ v S D A V H
I
I
/
/
I
I
i
0 0 0 . 2 2 :
m a N
i
C í ¦ N C ¸ C
I
i
0 0 0 . 5 5 : a h c u p m a C
t Ö V
0 0 0 . 0 9 2 : n a L i ¸ h T
0 0 0 . 6 7 : c è u Q g n u r T
i
I
·
·
·
·
I
/
Ý
I
I
? o µ n
o µ ® c ô d o ¸ g h n µ g n n Õ ® g n ë h h n ¶ S D A V H
S D A V H µ v n ª n u Õ h t h n a h T
/
2 2
4 2
I
è § S D A V H A ñ C G N ë ¦ H H N ¶
O ¹ T O µ § µ v C ô D O ¸ G H N µ G N
•
•
¤ C å M M E Î R T è S H N T C í ¦
¹ T S D A V H
y a h (
i
i
I
T é M
,
I
,
,
/
,
,
% 8 3 3
I
% 9 5 2
% 9 6 2
% 9 6 2
% 3 6 4
I
I
/
/
I
I
I
c ô d o ¸ G µ v S D A V H
c ô d o ¸ G µ v S D A V H
I
i
¹ T M Ô H N
Þ
i
I
B N í L
i
I
:
i ê g n 0 0 0 . 0 5 3 ã c Ï s 0 1 0 2 m ¨ n n Õ ® ,
m a N
m a N
I
i
i
i
: a h c u p m a C
: o µ L D N C D H C
t Ö V
: n a L i ¸ h T
: c è u Q g n u r T
·
·
·
·
·
¸ u © h c ë i í m m Ô h n i ê g n u Ö i r t 8 , 2 1 m ¶ g Ó h t
i
i
Ý
i
u Ö i r t 5 , 8 1 ã c Ï s ¸ u © h c ë ã ® g n o r t , i í m m Ô h n
t ¹ o h c ¸ c g n ê c g n ¨ t a u q g n « h t ) o ¸ b ù d è s n o c % 9 6
g n ß h p ù d g n é ®
m Ô h n
p î h g n ê r t u Ö i r t 4 , 5 4 ã c Ï s i í g Õ h t n µ o t , 0 1 0 2 m ¨ n n Õ §
ã C
t Ö V ë g n ª R
3 2
1 2
•
•
•
A L G N ¥ ¦ T O ¸ B ù D
S D A V H M Ô H N ÷ N ô H P Ö L û T H N T C í ¦
ê ¦ G N è S G N O R T
A G C è U Q è S
43
ý l
c Æ o h ,
×
i
i
i
× v i
µ v h n ® a g g n o r t
I
I
/
/
I
ë b c ù
I
I
S D A
l
c ô d o ¸ G µ v S D A V H
c ô d o ¸ G µ v S D A V H
Þ
I
i
i
n © h n t Ê h t n æ t Þ
i
i
I
i
i
i
i
I
c ô d o ¸ g u Ç c u h N
c ô d o ¸ g u Ç c u h n g n ø p ¸ §
c ô d o ¸ g g n î l t Ê h C
c ô d o ¸ g g n u d i é N
× v t Õ h c p î h g n ê r t g n ÷ h n g n ÷ h n
/
m è Þ b , t Õ h c Þ b Ó h t ã c o ¹ t o µ ® c ô d o ¸ g h n µ g n é b n ¸ C
m © t g n ¬ h t n æ t Þ b µ v h n ® n æ g n « h k , t ó s m ¶ g e á h k c ø S
I
6 2
8 2
·
·
·
·
c ô d o ¸ g h c ¹ o h Õ k p Ë L ·
N Õ § G N ë ¦ H H N ¶ S D A V H
C ô D O ¸ G G N è H T Ö H
C ô D O ¸ G U Ç C U H N G N ø P ¸ §
·
b Ï s c ô d o ¸ g h n µ g N
·
× v
. g n å ® g n é c
×
y a h t
i
i
i
i
i
I
I
I
C Æ §
/
/
I
I
I
/
i
c ô d o ¸ G µ v S D A V H
c ô d o ¸ G µ v S D A V H
t ó s m ¶ g
I
Þ
c ä h i ® n o c o h c n Ò
I
i t
i
c ä h i ® c î ® g n « h k Ï s , i ¸ g m e Î r t
µ
h n ® a g c Ö v n Ë h n m ¶ ® y a h m è
m è u a ®
i
l t
b m e Î r t
i
Þ
Þ
i
M ¢ T N A U Q
i
I
a ñ c p Ë
Ö b c Æ ®
i
i
i
N £ N U Õ H T H N A H T
i
,
I
b m e Î r t
×
I
i
i
i
i
i
i
í V
i
I
t c ä h c ù
m e Î r t
i
l
ê g n c ã s m ¨ h c i
i
i
I
n ª n u Õ h t h n a h
µ l y µ g n t é m a c 0 0 0 . 6 g n ¶ o h k - i í m m Ô h n a c è s a ö n t é M
S D A V H m Ô h n Þ b Ô d n ª n u Õ h t h n a h T
c ô d h n × t t ¹ o h h n s è h p h n µ h t ë µ l t Ê h n , n ª n u Õ h t h n a h T
m µ l Ó h t ã c n í l o t g n ä v y h m Ò n µ l n ª n u Õ h t h n a h T
t
Ï m h n ¹ m g n µ c y µ g n
h c d h n Ö b n Õ b n Ô d i æ ®
u Ò h N
ñ ® ã c g n « h k h n ® a g u Ò h N
g n ¨ N
u Ò h n m ª h T
/
5 2
7 2
I
I
•
•
•
•
C ô D O ¸ G U Ç C U H N
è M µ L S D A V H
è § T Ö B
·
·
¶ h p × v
·
·
44
HIV/AIDS vµ Gi¸o dôc
I
i
/
g n î
I
i
i
i
i
i
i
Þ
I
I
Ý
/
/
i
I
I
c ô d o ¸ G µ v S D A V H
c ô d o ¸ G µ v S D A V H
i
?
×
i
I
/
i
I
I
i
u q h n h c g n « h k c ô d o ¸ g ¶ c i í t
: i h k t ó s m ¶ i g
I
Þ
i
l t Ê h c µ v h n µ g n g n o r t é b n ¸ c a ñ c c Ö i v m µ
l
g n ô d n Ó y u t µ v h c d h n Ö b a ñ c g n ë h h n ¶ y a h h n Ö b c ¾ m
c ù l n © h n n å u g n o ¹ t o µ §
S D A V H a õ g n g n ß h p c ô d o ¸ g h n × r t g n ¬ h c g n ù d y © X
p Ê c c ¸ c ë y ¹ d g n ¶ g o µ v S D A V H g n u d i é n a §
m © t n a u Q
Þ
n ª v o ¸ g c ¸ c c î ® î r t ç h g n « h k o ¹ t o µ ® c ô d o ¸ g h n µ g N
ü k µ v c ø h t n Õ k ñ ® p Ê c g n u c g n « h k c ä h y ¹ d h n × r t g n ¬ h C
b
Õ h t y a h t i ê g n ñ ®
h n s c ä h o h c Þ b g n a r t Ó ® t Õ h t n Ç c g n è s g n ¨ n
0 3
2 3
C ô D O ¸ G G N î ¦ L T Ê H C
Ó H T ã C C ô D O ¸ G H N µ G N
G G N ÷ H N M µ L N Ç C µ V
n Ö h c ù h t ý l n ¶ u q µ v h c ¹ o h Õ k p Ë L ·
·
·
·
·
i
i
n Ç h t h n T
·
b Ï s c ô d o ¸ g
·
i
ô v
×
h c Þ d
i
i
é n g n ÷ h n
i
i
I
c ¸ c
Þ
/
I
p Ê c
t
S D A V H
c ô d
I
I
Þ
/
/
I
I
c ô d o ¸ G µ v S D A V H
c ô d o ¸ G µ v S D A V H
h c ¸ s
i
I
Ý
g n u c µ v c ù
c ä h u Ç c u h n c î ® g n ø p ¸ ®
l
/
í v p î h h c Ý t n Ç c -
i
I
I
Þ
h n h c h n ®
I
n å u g n
/
c ô d
I
æ b
i
n a u q
i
o ¸ g
I
i
n © h p
,
g n ß h P
/
i
i
I
h n µ g n é b c ¸ C
n Ö v ô v c ¸ C
ë S
u ÷ h n a u q ¬ C
h c ¹ o h µ h n g n ÷ h N
S D A V H n Õ ® n a u q n ª
C ô D O ¸ G G N U D
S D A V H Ò v n ¶ b ¬ c c ø h t n Õ K
h n × t c ô d o ¸ g µ v e á h k c ø s c ô d o ¸ G
h n ® a g g n o r t c ã h c t Õ h c µ v u a ® m è ù s i í v ã h p i è §
b i ê g n i í v ö x i è ® t Ö b n © h p g n « h K
¹ o h h n s n e u q i ã h t µ v g n è s g n ¨ n ü K
I
h c ¹ o h Õ k
i l
/
9 2
1 3
I
i
p Ë
i ¶ h p c ô d o ¸ i g h n × r t g n ¬ h C
·
p Ë t
·
: y © ® u a s g n u d
·
·
·
m Ö i h n h c ¸ r t u h c n a u q ¬ c c ¸ c ¶ c t Ê t n Õ ® g n ë h h n ¶ S D A V H
l
: h n c ô d o ¸ g
·
·
·
·
·
C ô D O ¸ G H C ¹ O H Õ K P Ë L
é N
45
i
i
I
I
I
i
/
/
/
i
I
I
I
c ô d o ¸ G µ v S D A V H
c ô d o ¸ G µ v S D A V H
Þ
i
Ý
i
…
i
. . .
i
i
i
Þ
i
i
I
g n ä r t n a u q i ¬ n g n ÷ h n ¶ c t Ê t i ¹ t
/
n Æ h c n ¨ g n Ó h t ã c a t g n ó h c t ¸ h p g n ï b h c d h n Ö b
Ý h p h n k ñ ® y Ç ®
i
i
I
I
p î h ï h p h c ¸ s h n h c i è l g n ê ® c ¸ c n Ó i r t t
t
/
I
Ý
n Ô i t c ù h t g n é ® h n µ h h c ¹ o h Õ k µ v c î l n Õ h c c ¸ c a r Ò §
¸ h P
u Ç §
g n è h c g n ß h p h c ¸ r t n ª y u h c é b n ¸ c ö c Ò ® m Ö h n æ B
S D A V H
o ¹ ® h n · l c î ® n a L i ¸ h T ë n Ö d n µ o t p Ö h t n a c h n × r t g n ¬ h C
c ù v u h k g n o r t y a h ô d Ý v g n ÷ h n µ l a h c u p m a C µ v n a L i ¸ h T
4 3
6 3
I
·
·
·
·
G N ä V Y H N ß C N É V
ý L N ¶ U Q µ V H C ¹ O H Õ K P Ë L
S D A V H G N è H C G N ß H P C ô D O ¸ G
·
Ï m h n ¹ m n Ò y u r t n ª y u t h c d n Õ h c c ¸ c a u q g n « h t y Ê h t o h c
h k c í r t
S D A V H c î ®
·
g n è s u ø c · ® Ý h p h n k ñ ® y Ç ® p Ê c g n u c µ v é h g n ñ Þ r t h n h c
0 0 0 . 3 4 1 õ t i í m m Ô h n a c è s m ¶ g , g n ¹ m h n s u Ö i r t g n µ h
1 0 0 2 m ¨ n i ê g n 0 0 0 . 9 2 n ß c Ø h c g n è u x 1 9 9 1 m ¨ n i ê g n
i
i
i
i
i
h c ¸ r ¸ l
i
i
m ¶ g c ô d o ¸ g g n î
n ª n u Õ h t h n a h t µ v
i
I
I
I
l t Ê h c
o a l
g n ¨ t c ä h t Ê h t
/
/
m ï ® h n µ l
g n î
c ô d o ¸ g h n × r t g n ¬ h c
I
I
¸
V H m Ô i h n y © l
l c ù
Ö
l
l ,
c ô d o ¸ G µ v S D A V H
c ô d o ¸ G µ v S D A V H
o a c g n µ c y µ g n
« c å m Î r t è s , t ó s
l û T
m ¶ i g Ò h g n h n µ l
, t Õ h c n ª i v o ¸ i G
p î h ï h p
g n è s g n ¨ n ü k c ô d
g n é ®
a õ g n
g n ¨ t ÷ h c ï M
I
I
i
o ¸ g
/
C ô D
a ã h n ¨ v
I
I
i
ý l n ¶ u q µ v h c ¹ o h
I
A ÷ G
G N ß V
/
n Õ
I
I
Ý
O ¸ G
I
N È U Q N È U L
í V S D A V H
i t i
g n è h
c ô d o ¸ i g
t
/
m Ô h n y ©
h c ¸ s h n h c i
Õ k c ¸
l
t Ö i k n ¹ c
è
I
t
o µ v S D A V H g n u d
l
i
i
g n ß h p c ô d o ¸ g
¶ c y a h
/ Õ t y h c ¸ s n © g N
i
é n
c ø h t i r t Õ t h n i k n Ò n
g n « c t
i
è
p ¹ h c m Ë h c Õ t
n Ò y u r t y u h
h n a r t h n ¹ c g n ¨ n ¶ h k t Ê m c í n t Ê §
p î h
h n i k g n ë r t g n ¨ T
t
g n ä r t
t
i
Ý
g n ê ® a r Ò §
ó h C
¬ c y u g n m ¶ G
¸ h P
h c T
a h k n Ó i r T
3 3
5 3
·
m µ L ·
·
a g c è u q
·
·
·
·
G N é § H N µ H G N ¤ H K U Õ N ¶ U Q U Ë H
? O µ N H C ¸ C G N » B S D A V H G N è H C G N ß H P
46
HIV/AIDS vµ Gi¸o dôc
i
n a u q n ª
i
i
I
n Õ ® n a u q n ª
I
I
I
/
/
i
/
I
I
c ô d o ¸ G µ v S D A V H
c ô d o ¸ G µ v S D A V H
I
T Ê R
i
I
I
i l c ä h µ v y ¹ d u Ö
/
/
I
I
I
I
/
i l g n u d i é n c ¸ c µ v g n è s g n ¨ n ü k ,
I
i
×
I
i
/
i
i
O µ V S D A V H G N U D
I
c ô d h n × t Ö h n a u q ã c u Ç ® t ¾ b i h k Ö v o ¶ b ù
I
n ¬ h n é u m c ô d h n × t g n é ® t ¹ o h ã c u Ç ®
t t
t
i
¾ B
Õ B
c ¸ h k ¬ c y u g n i v h n µ h c ¸ c c î ® h n ¸ r T
i
Ý
i
g n ¶ g p ¸ h p g n ¬ h p n ª v o ¸ g n Ê u h p Ë t µ v h n s o ¸ g o ¹ t o µ §
i l i µ t , h n × r t o ¸ g g n ù d y © X
h n × r t g n ¬ h c o µ v S D A V H g n è h c g n ß h p g n u d i é n p î h h c T
8 3
0 4
I
c î ® n ª i n h n a h t y Ê h t o h c c í n u Ò i h n ë u ø c n ª h g N
·
A õ G N G N ß H P C ô D O ¸ G
G N ä R T N A U Q
Ï s n i t g n « h t ñ ® y Ç ® p Ê c g n u c
·
·
é N A ¦ §
A G C è U Q C ô D O ¸ G H N R T G N ¥ ¦ H C
·
c ä h c Ë b c ¸ c a ñ c ¸ o h k i ¹ o g n µ v i é n e á h k c ø s c ô d o ¸ g
·
S D A V H Ò v y ¹ d
·
g n è s g n ¨ n ü k µ v S D A V H g n è h c g n ß h p
g n o r t c ¸ h k g n é ® t ¹ o h c ¸ c i í v S D A V H g n u d i é n p Ð h g g n å L ·
c ô d o ¸ g g n è h t Ö h
,
h n ¸
l
t
c
i l
I
i
i
a x , Þ
b u p e R
n a c n m o D
F E C N U
l i
h
m a n h n
i
i
z a r B
i
Ö h n a u q h n
Ý t
g n ÷ h n µ v c ã h c t
i
e w b a b m Z
i
g n å ®
,
a b m a Z
c ô d h n × t Ö h n a u q
I
I
Õ h c ,
i
i
g n ß h p n x c ¸ v y a h
/
/
i
i
I
I
c ô d o ¸ G µ v S D A V H
c ô d o ¸ G µ v S D A V H
a n a z n a T a d n a g U
c ä h g n u r T
m © d i · m
Ü
o g o T
i
i
r e g N
c ä h u Ó T
.
i l
i
a M
I
c ä h
i
i
®
l
w a a M
g n « h K
i
i
a y n e K
I
g n ÷ h n ì v ¸ h p n Ç h p p ã g Ó h t ã c c ô d o ¸ G
Ý
Ê h n y u d p ¸ h p n Ö b µ l c ô d o ¸ g n ª n o h C
d a h C
.
c
l
i l
: h c h t ó h C
h k u s o a c o a b g n ô d ö s i
n a c i r f
A
b u p e R
0 0 0 2 5 9 9 1 : a ã h n ¨ v é ® h n × r t o e h t ,
i
I
i
/
i
I
Ý
: e á h k c ø s µ v u È h k n © h n Õ t c è u q t ¸ s o ¶ h k ¶ u q t Õ K
I
a r t n e C n o o r e m a C n n e B
/
0
0 8
0 6
0 4
0 2
0 0 1
h n × t n ¹ b
i
i
I
i
9 3
I
7 3
, n © h n n « h i µ o g n µ v c í r t c ô d h n
. y ó t a m h c h c m ª
I
I
á h k a ÷ h c c è u h t ã c a h c n É v y a n n Ö H
t ú k ù s g n è h c µ l a h g n ã c g n ò c g n ß h p ù d c ô d o ¸ G
n ¹ o h h n Ö b , c ô d h n × t i í v n ¾ g Þ b S D A V H
S D A V H a õ g n
V H m Ô h n y © l g n è h c g n ß h p
, þ k m Ê c µ v p ¸ h p p î h t Ê b n ¸ n ª l i é h · x Þ b i v h n µ h
í g m a n Ö l û T
í v
: n å u g N
T Ê R A õ G N G N ß H P C ô D O ¸ G
¶ u Q U Ö H
T Ê H N Y U D P ¸ H P N Ö B µ L C ô D O ¸ G
·
·
. ö x i è ® t Ö b n © h p µ v
·
× t
i t
. y µ n n ¶ c o µ r
47
i
: y © ®
i
i
i
i
I
I
i
í d u Ö i l
I
/
/
I
I
×
c ô d o ¸ G µ v S D A V H
c ô d o ¸ G µ v S D A V H
I
/
I
i
I
i
i
Þ
I
Ý
i
Ó h t ô c u Ç c u h n µ v h n h h n × t Ò v n i t g n « h t
i
i
m © d a u m h c ¸ h k µ v m © d n ¸ b
i
i
c í n g n o r t ë c ô d o ¸ g µ v S D A V H Ò v c ä h a o h k u Ö
n Ö y u l n Ê u h u Ö
m ª h t
i
M Ô H N Y ¢ L
¸ g m e Î r t µ v ÷ n ô h P
g n é ® n Õ b i d n © D
y ó t a m n Ö h g n i ê g N
ê g N
, i é h · x , c é t n © d Ò v g n ª i r ï h t c Æ ® ã c g n î t i è ® m ã h n c ¸ C
n ª n u Õ h t h n a h T
n ª n u Õ h t h n a h t µ v m e Î r t g n é ® o a l , g n a h t g n a l Î r T
Þ
u ø c n ª h g n o ¸ c o ¸ B
h c ¸ s h n h c n ¶ b n ¨ V
g n í h h n ® c î l n Õ h C
i l i µ T
i l i µ T
2 4
4 4
×
·
·
·
·
·
·
c ô d h n × t , o ¸ g n « t
·
c ä h g n ê r t i µ o g n
N T G N ¤ H T T ¸ O S µ R & P î H P Ë T
m Õ i k m T
t n å u g n c ¸ c õ t p î h p Ë t - c í n g n o r t
·
·
·
·
·
B Ô D
G N ¡ N ¶ H K M ¶ G O µ V G N ä R T ó H C
i
i
I
I
/
/
I
I
c ô d o ¸ G µ v S D A V H
c ô d o ¸ G µ v S D A V H
h n µ g n g n o r t c ¸
h n µ g n i µ o g n c ¸
g n u s
t i
t i
I
è ®
è ®
æ b n
i
i
g n å ®
i t
t
n ¸ h p
Ê b
Þ
t
h n ®
í v c ¸
í v c ¸
g n « h
t
g n « h
t
t
t
t t
I
Õ y u q
p î h
p î h
i
ª h p y u d
i
t
n Ò y u r t
i
i
×
×
n ¸ h p m µ ® g n ¨ n ü K
g n ¨ n ü K
Õ y u q a r g n ¨ n ü K
g n ¨ n ü K
¶ g g n ¨ n ü K
¸ o s µ r p î h p Ë T
µ v m Õ k m T
µ v m Õ k m T
1 4
3 4
C ô D O ¸ G G N ä R T ó H C
G N è S G N ¡ N ü K
·
·
·
·
·
·
·
·
O E H T P Õ T G N é § H N µ H C í ¦ B C ¸ C
48
HIV/AIDS vµ Gi¸o dôc
,
I
Õ t
S D A N U
Y é B
i
,
i
I
O C S E N U
/
, l a n o i t a n r e t n I n o i t a c u d E
Ó h t ã c µ v m © t n a u q
I
i
c ô d o ¸ G µ v S D A V H
I
H N µ G N
I
e c n a
i l l
Ý
i
I
µ O G N C ¸ T
A S D A
è m g n u h c ã c c ¸ t i
I
, I
) . v v ,
H F
,
( c è u Q p î H n ª L a ñ c c ø h c æ
: h n h c Ý ® c ô m c î ® t ¹ ®
Þ
I
v
Ý
I
/ a g c è u q S D A g n è h c g n ß h p h n × r t g n ¬ h C
t c ¸ C
: h n ñ h p h n h c i h p c ø h c æ t c ¸ C
c ¸ h k h n µ g n é b c ¸ C
n © h n t c ù v u h K
c ¸ h k î r t i µ t n a u q ¬ c c ¸ C
F E C N U
E R A C
i
6 4
×
·
·
·
·
·
·
×
i
è § M Õ K M T
è ® c ¸ c m Õ k m T
u q p ó g
Þ
h n ®
a ñ c g n é ® c ¸
i
t
n ¸ u q
t
n © h p Ó ® Ó h
t
µ v t
t
i
I
i
.
/
I
c ô d o ¸ G µ v S D A V H
Þ
Ê h n h c ¸ c t é m
×
i
Ý
i
H N µ G N G N O R T C ¸ T
I
i
i
Þ
i
I
i
¸ h p g n ï b h c d h n Ö b i h k c í r t g n é ® h n µ H
Ê h c n ¶ b â r u Ó h u Ò ® i ê g n i ä m o ¶ b m ¶ §
Þ r t h n h c t Õ k m a c o ¶ b m ¶ §
ô c g n é ® t ¹ o h n É d g n í h c ¸ c o ¶ h t n ¹ o S
n Ö h c ù h t h n h h n × t ¸ g h n ¸ ® m Ó ® m Ó K
Ö r t g n õ g n g n é ® t ¹ o h c ¸ c Ó ® g n « h K
t Õ k m a c µ v o ¹ ® h n · l ù s n Ö h Ó h T
h c d h n Ö b
5 4
i
×
·
h n µ g n g n o r t p Ö h g n g n å ® µ v c ø h c n a u q c ¸ c c ô h p t Õ y u h T
è § M Õ K M T
·
i ¶ h p n Ç c c ô d o ¸ G
·
·
·
m Ö h n h c ¸ r t
·
·
49
HIV vµ Ma tuý
Nh÷ng nguy c¬ cÇn ® îc quan t©m hµng ®Çu
Tuyªn bè Cam kÕt vÒ HIV/AIDS
Ng êi sö dông ma tuý, ®Æc biÖt nh÷ng ng êi tiªm chÝch ma tuý, rÊt dÔ bÞ l©y nhiÔm HIV. PhÇn lín
c¸c n íc trong khu vùc, ng êi tiªm chÝch ma tuý (IDUs) chiÕm tû lÖ lín trong tæng sè c¸c tr êng
hîp nhiÔm HIV/AIDS. Nãi c¸ch kh¸c, tû lÖ l©y nhiÔm trong sè ng êi sö dông ma tuý lµ rÊt cao.
•
Nh÷ng ng êi sö dông ma tuý cã
Tiªm ma tuý vµo tÜnh m¹ch th êng kÐo
nguy c¬ l©y nhiÔm HIV
theo viÖc sö dông hoÆc dïng chung dông cô
•
Nh÷ng ng êi sö dông ma tuý cã
tiªm chÝch ®· nhiÔm HIV. Së dÜ ng êi ta dïng
quyÒn ® îc biÕt c¸ch b¶o vÖ
chung dông cô tiªm chÝch v× hä kh«ng cã ®ñ
dông cô tiªm chÝch riªng, kh«ng cã tiÒn mua
chÝnh hä còng nh b¶o vÖ b¹n
b¬m kim tiªm míi vµ ®¬n gi¶n lµ do kh«ng
t×nh vµ nh÷ng ®øa con cña hä
nhËn thøc ® îc nh÷ng nguy c¬ tiÒm Èn. CÇn
•
Gi¶m thiÓu nh÷ng rñi ro ®ång
ph¶i tõ bá thãi quen dïng chung b¬m kim
nghÜa víi viÖc h¹n chÕ l©y
tiªm nµy bÊt cø khi nµo cã thÓ. CÇn ® a
truyÒn HIV
nh÷ng th«ng tin vÒ nguy c¬ l©y nhiÔm tõ tiªm
chÝch ma tuý vµo nh÷ng can thiÖp gi¸o dôc
phßng ngõa.
Ng êi sö dông ma tuý cã thÓ lµ chång, vî, mÑ hoÆc b¹n t×nh cña ng êi kh«ng dïng ma tuý. Nãi c¸ch kh¸c, l©y nhiÔm HIV qua ® êng t×nh dôc vµ tõ mÑ sang con trong nh÷ng ng êi tiªm chÝch ma tuý còng nhiÒu nh trong c¸c nhãm d©n c kh¸c.
Ng êi tiªm chÝch ma tuý cã thÓ më ® êng cho HIV/AIDS l©y nhiÔm trong céng ®ång d©n c nãi chung
T¹i sao HIV/AIDS vµ tiªm chÝch
TÝnh ®Õn th¸ng 11 n¨m 2003, 57% nh÷ng
ma tuý cã liªn quan chÆt chÏ
ng êi nhiÔm HIV ë ViÖt Nam lµ nh÷ng ng êi
víi nhau
tiªm chÝch ma tuý. TØ lÖ nµy ®· gi¶m ®i rÊt
nhiÒu so víi nh÷ng n¨m ®Çu cña dÞch.
(cid:174) Tiªm ma tuý vµo tÜnh m¹ch th êng bao gåm HIV/AIDS lóc ®Çu th êng chØ ¶nh h ëng mét
viÖc sö dông hoÆc dïng chung dông cô mÊt sè “nhãm” ng êi sö dông ma tuý vµ sau ®ã
vÖ sinh. th× lan réng ra c¸c nhãm d©n c kh¸c. VÝ dô
nh b¹n t×nh cña nh÷ng ng êi sö dông ma (cid:174) Dïng ma tuý cã thÓ nguy hiÓm víi nhiÒu lý tuý nam hoÆc n÷, nh÷ng ng êi hµnh nghÒ do, nhiÔm HIV lµ mét trong nh÷ng hËu qu¶ m¹i d©m vµ kh¸ch lµng ch¬i, hoÆc thanh nghiªm träng nhÊt cho ng êi sö dông ma tuý. thiÕu niªn thö dïng ma tuý. Tõ nh÷ng nhãm
nµy, HIV/AIDS sÏ nhanh chãng l©y lan sang (cid:174) Tiªm th¼ng vµo m¹ch m¸u lµ c¸ch dÔ lµm
céng ®ång. l©y nhiÔm HIV nhÊt. Nã cßn nguy hiÓm h¬n c¶
50
quan hÖ t×nh dôc kh«ng ® îc b¶o vÖ.
HIV/AIDS vµ Gi¸o dôc
(cid:174) Nh÷ng ng êi tiªm chÝch ma tuý th êng Nh÷ng biÖn ph¸p phßng chèng l©y nhiÔm HIV
ë trong mét nhãm mµ mäi ng êi th êng d íi ®©y trong nhãm ng êi sö dông ma tuý,
dïng chung dông cô tiªm chÝch. Do ®ã, nÕu ®Æc biÖt khi nã ® îc sö dông ®Ó bæ trî cho c¸c
mét ng êi trong sè hä bÞ nhiÔm HIV, toµn bé biÖn ph¸p kh¸c, cã thÓ cã t¸c ®éng ®¸ng kÓ:
nhãm ®ã cã thÓ bÞ nhiÔm trong mét thêi gian (cid:174) Gi¸o dôc phßng ngõa HIV/AIDS rÊt ng¾n. (cid:174) HuÊn luyÖn kü n¨ng sèng (cid:174) Sö dông ma tuý còng liªn quan ®Õn (cid:174) Ph©n ph¸t bao cao su quan hÖ t×nh dôc v× mét sè ng êi sö dông (cid:174) T vÊn vµ xÐt nghiÖm tù nguyÖn ma tuý cÇn trao ®æi t×nh dôc ®Ó lÊy ma tuý (cid:174) §iÒu trÞ l¹m dông ma tuý hoÆc tiÒn. (cid:174) TiÕp cËn dông cô tiªm chÝch an toµn
(cid:174) TiÕp cËn c¸c ho¸ chÊt tiÖt trïng (cid:174) §Æc biÖt trong c¸c nhµ tï vµ c¸c h×nh
thøc giam gi÷ kh¸c, HIV cã thÓ l©y lan rÊt
nhanh do nh÷ng ng êi sö dông ma tuý khã cã
Gi¶m t¸c h¹i lµ g×?
thÓ t×m ® îc nh÷ng dông cô tiªm chÝch ®¶m
b¶o vÖ sinh. §iÒu nµy ®Æc biÖt ®óng nÕu c¸c
c¸ nh©n thuéc c¸c nhãm sö dông ma tuý
kh¸c nhau ® îc ë cïng nhau vµ b¾t ®Çu dïng
Gi¶m t¸c h¹i lµ mét biÖn ph¸p thùc tiÔn lµm h¹n chÕ tèi ®a t¸c ®éng xÊu cña viÖc l¹m dông ma tuý h¬n lµ dùa vµo sù cai nghiÖn hoµn toµn. Nã lµ tËp hîp cña c¸c chiÕn l îc thùc tiÔn lµm gi¶m nh÷ng hËu qu¶ tiªu cùc vÒ mÆt x· héi, tù nhiªn vµ kinh tÕ cã liªn quan ®Õn vÊn ®Ò nghiÖn ma tuý.
TÊt c¶ ma tuý lµm biÕn ®æi suy nghÜ, kÓ c¶ viÖc nghiÖn hay kh«ng, cã thÓ lµm con ng êi dÔ dµng bÞ l©y nhiÔm HIV h¬n. Khi say thuèc, ng êi ta cã thÓ lµm nhiÒu viÖc kh¸c th êng so víi lóc hä thùc sù tØnh t¸o. Hä cã thÓ Ýt khi ®ßi dïng bao cao su. T ¬ng tù nh vËy, r îu còng ® îc xem lµ mét chÊt g©y nghiÖn lµm biÕn ®æi suy nghÜ.
chung b¬m kim tiªm.
Lµm thÕ nµo ®Ó cã thÓ phßng tr¸nh l©y truyÒn HIV
Cai nghiÖn ma tuý râ rµng lµ c¸ch tèt
nhÊt ®Ó phßng tr¸nh l©y nhiÔm HIV vµ nªn
Nh÷ng biÖn ph¸p gi¶m t¸c h¹i kh«ng ®ång nghÜa víi viÖc ñng hé sö dông ma tuý. Trong khi vËn ®éng viÖc cai nghiÖn lµ lý t ëng cho môc ®Ých b¶o vÖ søc khoÎ cña nh÷ng ng êi dïng ma tuý tr¸i phÐp, ng êi ta thÊy r»ng cÇn ph¶i u tiªn h¬n cho viÖc phßng tr¸nh nh÷ng rñi ro vÒ mÆt y tÕ c«ng céng tõ viÖc l©y nhiÔm HIV. Mét sè ng êi cã thÓ kh«ng s½n sµng hoÆc kh«ng cã kh¶ n¨ng bá h¼n ma tuý, nh ng ch ¬ng tr×nh gi¶m t¸c h¹i vÉn cã Ých cho hä vµ cho toµn x· héi nãi chung.
® îc khuyÕn khÝch cµng nhiÒu cµng tèt. Tuy
nhiªn, v× cai nghiÖn vµ trõng ph¹t ng êi sö
dông ma tuý còng kh«ng cã hiÖu qu¶ trong
viÖc h¹n chÕ viÖc tiªm chÝch ma tuý, chóng ta
Mçi c¶i thiÖn nhá cã thÓ dÉn tíi lµm gi¶m h¬n n÷a viÖc sö dông ma tuý vµ c¶i thiÖn lèi sèng.
cÇn t×m ra mét biÖn ph¸p thay thÕ ®Ó phßng
51
ngõa l©y nhiÔm HIV.
Tµi liÖu ®äc thªm
B¹n cã thÓ tham kh¶o thªm th«ng tin nÕu b¹n kÕt nèi víi Internet. D íi ®©y lµ c¸c Ên phÈm, nghiªn
cøu vµ c¸c trang m¹ng cña c¸c tæ chøc tham gia phßng chèng HIV/AIDS. HÇu hÕt nh÷ng tµi liÖu nµy còng
® îc in Ên.
M¹ng liªn kÕt HIV/AIDS
UNAIDS ViÖt Nam www.unaids.org.vn Trang m¹ng søc khoÎ sinh s¶n vÞ thµnh niªn www.unescobkk.org/ips/arh-web/
Tµi liÖu tham kh¶o vµ ®äc thªm
B¶n ®å Aids www.aidsmap.com Kelly M, 'LËp kÕ ho¹ch cho Gi¸o dôc trong bèi
c¶nh HIV/AIDS' www.unesco.org/iiep/english/pubs/recent/A235 Héi ®ång ch©u ¸ vµ Th¸i B×nh D ¬ng cña c¸c tæ chøc gióp ®ì AIDS (APCASO) www.31stcentury.com/apcaso/misionstateme .htm nt.htm Kelly M, “§Æt gi¸o dôc lªn ®Çu: VÞ trÝ cña nhµ T¸c ®éng cña HIV/AIDS ®Õn Gi¸o dôc tr êng trong mét thÕ giíi cã HIV/AIDS.” C¸c vÊn
Clearinghouse http://databases.unesco.org/sidaimpact/cleari ®Ò hiÖn nay trong Gi¸o dôc So s¸nh: 3(1) www.tc.columbia.edu/cice/vol03nr1mkart1.htm ng/en Dù ¸n LINKAGES: HiÖp héi Ph¸t triÓn Gi¸o dôc
HIV/AIDS ë Th¸i Lan www.nectec.or.th/users/craig
(AED), Dù phßng L©y truyÒn HIV tõ mÑ sang con ë ch©u ¸: H íng dÉn thùc tÕ cho Ch ¬ng tr×nh www.aed.org/publications/AsiaPMTCT.pdf Trang chñ AIDS In®«nªsia www1.rad.net.id/aids UNAIDS, Gi¸o dôc ®ång ®¼ng vµ HIV/AIDS:
Nh÷ng kh¸i niÖm, sö dông vµ thö th¸ch www.unaids.org/publicatiãn/documents/care/g Tæ chøc KiÓm so¸t AIDS Quèc gia Ên §é www.naco.nic.in
eneral/peer.pdf
ChiÕn l îc cña UNESCO vÒ Gi¸o dôc Phßng Dù ¸n Ph¸t triÓn vµ HIV ch©u ¸ vµ Th¸i B×nh D ¬ng cña UNDP www.hivundp.apdip.net chèng HIV/AIDS www.unaids.org/cosponsors/UNESCOstrategy
_en.pdf SEA-AIDS www.unaidsapict.inet.co.th
UNAIDS - Ch ¬ng tr×nh hîp t¸c cña Liªn Hîp UNESCO, HIV/AIDS: Mét tiÕp cËn chiÕn l îc www.unesco.org/education/just_published_en/
Quèc vÒ HIV/AIDS www.unaids.org
pdf/hiv_approach_english.pdf Vandemoortele J, Delamonica E (2000), “Gi¸o
dôc 'v¨cxin' chèng HIV/AIDS.” C¸c vÊn ®Ò hiÖn UNAIDS - Cam-Pu-Chia www.un.org.kh/unaids
nay trong Gi¸o dôc So s¸nh; 3(1). www.tc.columbia.edu/cice/vol03nr1/jvedart1. UNAIDS - Trung Quèc www.unchina.org/unaids
htm Ng©n hµng ThÕ giíi, 'Gi¸o dôc vµ HIV/AIDS: Mét
52
c¸nh cöa cña hy väng' UNAIDS - Nam vµ §«ng B¾c ¸ www.youandaids.org/
HIV/AIDS vµ Gi¸o dôc
www1.worldbank.org/education/pdf/Ed%20& www.ilo.org/public/english/standards/dec1/pu
20HIV_AIDS%20cover%20print.pdf b1/papers/risks.pdf
Ng©n hµng ThÕ giíi, Tµi liÖu tham kh¶o cho c¸c UNAIDS, TrÎ em vµ Thanh niªn trong mét thÕ
ch ¬ng tr×nh phßng ngõa HIV/AIDS www1.worldbank.org/hiv_aids giíi cã AIDS www.unaids.org/publications/documents/childr
en/children/JC656-Child&Aids-E.pdf DiÔn ®µn Gi¸o dôc ThÕ giíi, 'Khu«n khæ hµnh
®éng Dakar’ www.unesco.org/education/efa/ed_for_all/dak UNAIDS, L©y nhiÔm HIV nhi khoa vµ AIDS www.unaids.org/publications/documents/childr
fram_eng.shtml en/JC750-Paediatric-PoV_en.pdf
UNAIDS, USAID vµ UNICEF, TrÎ em ViÖt Nam Thanh niªn vµ HIV/AIDS
2002: Mét b¸o c¸o hîp t¸c vÒ ch ¬ng tr×nh vµ GTZ, § a vµo tay! Cuèn cÈm nang lµm viÖc víi
íc tÝnh trÎ em må c«i www.unaids.org/barcelona/presskit/childrenon Thanh niªn vÒ Søc kháe Sinh s¶n vµ T×nh dôc w w w. g t z . d e / s r h / d o w n l o a d / H a n d s O n thebrink/ChildrenOnTheBrink.pdf Publication.pdf
Héi ®ång D©n sè vµ USAID, B¸o c¸o Horizons: UNICEF, gi¸o dôc c¸c kü n¨ng sèng www. unicef.org/programme/liefeskills
Ng êi trÎ tuæi vµ HIV/AIDS www.popcouncil.org/pdfs/horizons/hrptf01.pdf UNICEF t¹i ViÖt nam www. unicef.org.vn Tæ chøc b¶o vÖ trÎ em, Ng êi trÎ tuæi vµ DÊu hiÖu HIV/AIDS vµ Sù kú thÞ
Héi ®ång D©n sè, T¹p chÝ V¨n häc: Thö th¸ch HIV/AIDS: §¸p l¹i mét sù khñng ho¶ng míi ë ch©u ¸ www.savethechildren.org/uk/development/fle/
ICAAP.pdf
UNAIDS, UNCEF vµ WHO, Ng êi trÎ tuæi vµ HIV liªn quan ®Õn Kú thÞ vµ ph©n biÖt ®èi xö t¹i §«ng Nam ¸: Nh÷ng thµnh c«ng trong qu¸ khø vµ Nh÷ng u tiªn trong t ¬ng lai www.popcouncil.org/pdfs/horizons/litrvwstigdi
HIV/AIDS: C¬ héi trong sù khñng ho¶ng www.unaids.org/barcelona/presskit/youngpeo
ple/index.html sc.pdf UNAIDS, Mét khu«n khæ kh¸i niÖm vµ nÒn t¶ng
TrÎ em vµ HIV/AIDS cho ho¹t ®éng: DÊu hiÖu HIV/AIDS vµ Sù kú thÞ www.unaids.org/publications/documents/hum C«ng íc vÒ QuyÒn TrÎ em, ®· ® îc th«ng qua an/JC781-ConceptFramew-E.pdf vµ më réng ký kÕt, phª chuÈn vµ t¸n thµnh bëi UNAIDS, UNESCO, WHO, 'Dù phßng NghÞ quyÕt §¹i héi §ång Liªn Hîp Quèc 44/25 HIV/AIDS/STI vµ sù kú thÞ liªn quan: Mét tr¸ch
nhiÖm quan träng cña viÖc ph¸t huy søc kháe ngµy 20 th¸ng 11 n¨m 1989 www.unhchr.ch/html/menu3/b/k2crc.htm
trong nhµ tr êng', TuyÓn tËp th«ng tin Tæ chøc Liªn minh HIV/AIDS Quèc tÕ, Më réng sù ñng
hé nÒn t¶ng céng ®ång cho trÎ em må c«i vµ YtÕ ThÕ giíi vÒ Y tÕ tr êng häc, Tµi liÖu 6. www.unesco.org/education/educprog/pead/G
B/activit/WHO.pdf rñi ro www.aidsmap.com/about/intl_HIV_AIDS/OVC
report.pdf
§¹i Héi ®ång Liªn hîp quèc, C«ng íc vÒ viÖc Tæ chøc Lao ®éng Quèc tÕ, C¸c nguy c¬ giao
53
xãa bá tÊt c¶ c¸c d¹ng ph©n biÖt ®èi xö chèng l¹i nhau: HIV/AIDS vµ lao ®éng trÎ em
UNAIDS, 'C¸c b¶ng tãm t¾t tßan cÇu' www.unaids.org/hivaidsinfo/statistics/fact-
sheets/index_en.htm phô n÷, ®· ® îc th«ng qua vµ më réng ký kÕt, phª chuÈn vµ t¸n thµnh bëi NghÞ quyÕt §¹i héi §ång Liªn Hîp Quèc (UNGRASS Resolution)
UNAIDS, 'Gi÷ lêi høa: Tãm t¾t Tuyªn bè Cam 34/180 Ngµy 18 th¸ng 12 n¨m 1979. www.unhchr.ch/html/menu3/b/e1cedaw.htm
kÕt vÒ HIV/AIDS' www.unaids.org/barcelona/presskit/keepingth TruyÒn th«ng vµ Thay ®æi hµnh vi epromise/JC668-KeepingPromise-E.pdf
UNAIDS, 'B¸o c¸o vÒ ®¹i n¹n dÞch HIV/AIDS S¸ng kiÕn TruyÒn th«ng www.comminit.com
htm
Tæ chøc Søc kháe Gia ®×nh Quèc tÕ vµ USAID, toµn cÇu 2002' www.unaids.org/barcelona/presskit/embargo.
UNAIDS vµ Bé Y tÕ, Th¸i Lan, §¸nh gi¸ Ch ¬ng TruyÒn th«ng vµ Thay ®æi Hµnh vi (BCC) ®èi víi HIV/AIDs: Mét khu«n khæ chiÕn l îc www.fhi.org/en/aids/impact/impactpdfs/bccstr
ategicframework.pdf tr×nh 100% bao cao su ë Th¸i Lan www.unaids.org/publications/documents/care/
general/JC-Condom-E.pdf
§¹i Héi ®ång Liªn Hîp Quèc (UNGASS), UNAIDS, InfoDev: Lµm cho TruyÒn th«ng cã kh¶ n¨ng ®èi phã víi HIV/AIDS ë §«ng Nam ¸ www.unaids.org/publications/documents/care
/general/JC494-infodev-E.pdf 'Tuyªn bè Cam kÕt vÒ HIV/AIDS' www.unaids.org/UNGASS/docs/AIDSDeclarat
ion-en.pdf
UNAIDS, C¸c chñ ®Ò HIV/AIDS kh¸c Bloom d. et al., søc kháe, sù giµu cã, AIDS vµ C¸c t¹p chÝ chuyªn ®Ò vÒ HIV/AIDS T¹p chÝ AIDS vµ céng ®ång, Côc y tÕ dù phßng Sù nghÌo nµn. Cambridge: Tr êng Y tÕ C«ng vµ kiÓm so¸t HIV, Bé Y tÕ
céng Harvard www.adb.org/Documents/Reports/Health_We C¸c t¹p chÝ cña Bé Gi¸o dôc vµ §µo t¹o alth/HWAP.pdf
C¸c trung t©m Dù phßng vµ KiÓm so¸t TÖ n¹n
(2001), HIV/AIDS cËp nhËt Mét c¸i nh×n vÒ ®¹i (cid:183) B¸o Gi¸o dôc vµ thêi ®¹i (cid:183) T¹p chÝ Ph¸t triÓn gi¸o dôc (cid:183) T¹p chÝ Gi¸o dôc (cid:183) T¹p chÝ ThÕ giíi quanh ta
dÞch HIV/AIDS w w w. c d c . g o v / n c h s t p / o d / n e w s / A t - a -
Glance.pdf
CIA, 'Lµn sãng tiÕp cña HIV/AIDS: Nigeria,
Ethiopia, Russia, India vµ Trung Quèc' www.cia.gov/nic/pubs/other_products/ICA%2
0HIV-
AIDS20unclasified%20092302POSTGERBE
R.htm
Cohen D, Lång ghÐp chÝnh s¸ch vµ lËp ch ¬ng
tr×nh ®èi phã tíi ®¹i n¹n dÞch HIV/AIDS. New
York: UNDP www.undp.org/hiv/publications/peons/una994
54
3e.pdf
HIV/AIDS vµ Gi¸o dôc
MôC LôC CHñ §Ò
Sö dông b¶n h íng dÉn nµy ®Ó t×m néi dung phï hîp víi h×nh chiÕu powerpoint.
Chñ ®Ò A: KiÕn thøc c¬ b¶n vÒ HIV/AIDS H×nh chiÕu 2-10; Néi dung 1
Chñ ®Ò B: Con sè vµ sù thËt H×nh chiÕu 11-25; Néi dung 2, 5, 9.
Chñ ®Ò C: ¶nh h ëng cña HIV/AIDS ®Õn hÖ thèng gi¸o dôc H×nh chiÕu 26-33; Néi dung 3
Chñ ®Ò D: Ho¹t ®éng vµ nhiÖm vô cña ngµnh gi¸o dôc H×nh chiÕu 34-48; Néi dung 4,6,7,8,10
VÝ dô, khi muèn tr×nh bÇy con sè vµ sù thËt vÒ HIV/AIDS víi ®ång nghiÖp cña m×nh
quÝ vÞ sÏ dïng h×nh chiÕu powerpoint 11-25 vµ lÊy th«ng tin cô thÓ tõ c¸c néi dung
2,5 vµ 9
TÊt nhiªn quÝ vÞ cã thÓ bæ sung thªm hoÆc tæng hîp th«ng tin vµ söa ®æi néi dung tr×nh bÇy cho phï hîp víi nhu cÇu cña quÝ vÞ vµ cña ®èi t îng sö dông.
55
B¶NG KIÓM §Ó §¸NH GI¸ C¤NG T¸C PHßNG CHèNG HIV/AIDS CñA NGµNH GI¸O DôC
§Ò nghÞ quÝ vÞ dµnh thêi gian tù ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ c«ng t¸c phßng chèng HIV/AIDS trong
bé/së/phßng/tr êng cña m×nh. B¶ng kiÓm nµy cung cÊp cho quÝ vÞ nh÷ng néi dung chÝnh mµ ngµnh gi¸o dôc
ph¶i gi¶i quyÕt hay nh÷ng nhiÖm vô chÝnh mµ quÝ vÞ sÏ ph¶i thùc hiÖn trong t ¬ng lai. KiÓm tra c¸c « liªn quan
tíi c¸c ho¹t ®éng hiÖn nay cña quÝ vÞ. H·y ghi chó thªm nÕu cÇn.
GI¸O DôC Dù PHßNG
C: Cã K: Kh«ng §l: §ang lµm CKH: Cã kÕ häach lµm KR: Kh«ng râ
C
K
§l CKH KR
X¸c ®Þnh nguy c¬: Cã sù hiÓu biÕt g× vÒ nh÷ng yÕu tè lµm cho gi¸o viªn vµ häc sinh dÔ bÞ l©y nhiÔm HIV hay kh«ng ?
Ch ¬ng tr×nh phï hîp: häc sinh cã ® îc cung cÊp gi¸o tr×nh h íng dÉn t×nh dôc an toµn vµ hµnh vi th¸i ®é phï hîp ®èi víi ng êi nhiÔm HIV/AIDS kh«ng?
Biªn so¹n tµi liÖu: §· biªn so¹n tµi liÖu phï hîp cho häc sinh, sinh viªn hay ch a ?
Ph©n ph¸t tµi liÖu: Tµi liÖu ®· ® îc ph©n ph¸t cho c¸c tr êng häc hay ch a ?
TËp huÊn gi¶ng viªn: Gi¶ng viªn ®· ® îc huÊn luyÖn néi dung vµ ph ¬ng ph¸p gi¶ng d¹y ch ¬ng tr×nh gi¸o dôc phßng chèng HIV/AIDS cho gi¸o viªn hay ch a ?
Gi¸o dôc kü n¨ng sèng: Gi¸o viªn ®· ® îc chuÈn bÞ ®Çy ®ñ th«ng qua c¸c khãa ®µo t¹o chÝnh qui t¹i chøc ®Ó gi¶ng d¹y c¸c kü n¨ng sèng nh»m gi¸o dôc phßng chèng HIV/AIDS hay ch a ?
Quan hÖ ®èi t¸c: C¸c ban ngµnh kh¸c cã phèi hîp thùc hiÖn ch ¬ng tr×nh phßng chèng HIV/AIDS hay kh«ng ?
GI¶M NHÑ ¶NH H¦ëNG CñA HIV/AIDS §èI VíI NGµNH GI¸O DôC
C
K
§l CKH KR
X¸c ®Þnh ¶nh h ëng: §· tiÕn hµnh dù b¸o ¶nh h ëng cña HIV/AIDS ®èi víi ngµnh gi¸o dôc ®µo t¹o trong t ¬ng lai hay ch a?
Dù b¸o: §· lµm dù b¸o ¶nh h ëng cña HIV/AIDS ®èi víi c«ng t¸c tuyÓn dông vµ nhu cÇu c¸n bé ë tÊt c¶ c¸c cÊp trong thêi gian tõ 5 ®Õn 10 n¨m tíi hay ch a?
Ch¨m sãc trÎ em: TrÎ em bÞ ¶nh h ëng vµ trÎ em nhiÔm HIV/AIDS cã ® îc ch¨m sãc trong nh÷ng m«i tr êng thuËn lîi hay kh«ng ?
TrÎ må c«i: §· tiÕn hµnh lËp kÕ ho¹ch t×m hiÓu vµ ®¸p øng nh÷ng yªu cÇu cô thÓ cña sè trÎ må c«i vµ sè trÎ em dÔ bÞ tæn th ¬ng kh¸c ®ang ngµy mét t¨ng lªn hay ch a ?
KÕ ho¹ch ph©n cÊp: Cã dù ®Þnh lËp kÕ ho¹ch cho tÊt c¶ c¸c cÊp trong ngµnh gi¸o dôc - tõ nhµ trÎ mÉu gi¸o cho ®Õn ®¹i häc hay kh«ng ?
56
HIV/AIDS vµ Gi¸o dôc
C¤NG T¸C LËP KÕ HO¹CH, X¢Y DùNG CHÝNH S¸CH, QU¶N Lý HIV/AIDS TRONG NGµNH GI¸O DôC
C
K
§l CKH KR
KÕ ho¹ch chiÕn l îc: §· cã chiÕn l îc phßng chèng HIV/AIDS trong toµn ngµnh gi¸o dôc hay ch a ?
Kinh phÝ: NÕu ®· cã kÕ ho¹ch chiÕn l îc råi, kinh phÝ ®Çu t cã ®ñ kh«ng ?
ChÝnh s¸ch qui ®Þnh: §· cã chÝnh s¸ch, qui ®Þnh vÒ HIV/AIDS ch a ?
Qui chÕ øng xö: §· cã qui chÕ øng xö cho gi¸o viªn häc sinh vÒ HIV/AIDS hay ch a ? Thùc hiÖn qui chÕ øng xö: NÕu ®· cã råi, qui chÕ øng xö cã ® îc thùc hiÖn hay kh«ng ?
BiÖn ph¸p phèi hîp: Cã chó ý thÝch ®¸ng võa phßng chèng l©y nhiÔm võa gi¶m bít ¶nh h ëng tiªu cùc cña bÖnh dÞch ®èi víi c«ng t¸c gi¸o dôc kh«ng?
Hµnh ®éng tËp thÓ: Ngoµi chÝnh phñ ra cßn cã ®èi t¸c nµo kh¸c, nh UNICEF, UNESCO, c¸c tæ chøc phi chÝnh phñ, cïng tham gia ch ¬ng tr×nh phßng chèng HIV/AIDS cña ngµnh gi¸o dôc?
C¬ chÕ hîp t¸c: HiÖn nay ®· thiÕt lËp c¸c c¬ chÕ hîp t¸c ®Ó t¨ng c êng quan hÖ ®èi t¸c hay ch a ?
C«ng t¸c nghiªn cøu: §· cã ch ¬ng tr×nh nghiªn cøu gi¸o dôc vÒ HIV/AIDS trong ngµnh gi¸o dôc hay ch a ?
Qu¶n lý th«ng tin: Th«ng tin vÒ HIV/AIDS cã ® îc thu thËp, ph©n tÝch, l u tr÷ vµ chia sÎ hay kh«ng
C«ng t¸c qu¶n lý: §· bæ nhiÖm c¸n bé gi¸o dôc chuyªn tr¸ch vÒ HIV/AIDS hay ch a?
CH¡M SãC Vµ Hç Trî
C
K
§l CKH KR
Gi¸o viªn t vÊn cho häc sinh: Häc sinh, sinh viªn bÞ HIV/AIDS cã ® îc gi¸o viªn gióp ®ì hay kh«ng ?
Ng êi kh¸c lµm t vÊn: Ngoµi gi¸o viªn cßn cã dÞch vô t vÊn nµo kh¸c n÷a kh«ng ?
T vÊn cho gi¸o viªn: Gi¸o viªn bÞ ¶nh h ëng bëi AIDS vµ nh÷ng ng êi trùc tiÕp gióp ®ì trÎ em bÞ ¶nh h ëng bëi AIDS cã ® îc hç trî gióp ®ì g× kh«ng ?
C¤NG T¸C CHØ §¹O
Cã tham gia
Kh«ng tham gia
Tham gia phÇn nµo
C¸c ®èi t îng d íi ®©y cã n¾m ® îc vÊn ®Ò vµ quyÕt t©m hµnh ®éng hay kh«ng ?
C¸c nhµ l·nh ®¹o
C«ng ®oµn gi¸o dôc ®µo t¹o
C¸c hiÖp héi cã liªn quan ®Õn gi¸o dôc
C¸c tæ chøc x· héi kh¸c
Ban gi¸m hiÖu nhµ tr êng
Héi phô huynh häc sinh
57
Môc lôc
Néi dung 1 : Th«ng tin c¬ b¶n vÒ HIV/AIDS................................................................................8
Néi dung 2 : T×nh h×nh HIV/AIDS ë ch©u ¸................................................................................10
Néi dung 3 : ¶nh h ëng cña HIV/AIDS tíi hÖ thèng gi¸o dôc..................................................15
Néi dung 4 : Vai trß quan träng cña ngµnh Gi¸o dôc vµ §µo t¹o
trong phßng chèng HIV/AIDS...............................................................................17
Néi dung 5 : V× sao thanh thiÕu niªncÇn ph¶i hiÓu biÕt vÒ HIV/AIDS vµ t×nh dôc.....................19
Néi dung 6 : H íng dÉn gi¸o dôc phßng ngõa HIV/AIDS..........................................................21
Néi dung 7 : Gi¶m nguy c¬ vµ kh¶ n¨ng dÔ bÞ l©y nhiÔm..........................................................23
Néi dung 8 : Gióp ng êi nhiÔm HIV vµ nh÷ng ng êi bÞ ¶nh h ëng bëi
HIV/AIDS trong tr êng häc nh thÕ nµo...............................................................25
Néi dung 9 : HIV/AIDS vµ Gi¸o dôc...........................................................................................27
Néi dung 10: C¸c ho¹t ®éng tiÕp theo........................................................................................30
Con sè vµ sù thËt........................................................................................................................32
Nghiªn cøu t×nh huèng.................................................................................................................33
ThuËt ng÷ vµ tõ viÕt t¾t...............................................................................................................34
Tµi liÖu Power Point.....................................................................................................................38
HIV vµ ma tuý nh÷ng nguy c¬ cÇn ® îc quan t©m hµng ®Çu....................................................50
Tµi liÖu ®äc thªm.........................................................................................................................52
Môc lôc chñ ®Ò............................................................................................................................55
58
B¶ng kiÓm ®Ó ®¸nh gi¸ c«ng t¸c phßng chèng HIV/AIDS cña ngµnh Gi¸o dôc.....................56
gi¸o dôc víi viÖc phßng chèng HIV/AIDS
bé tµi liÖu tuyªn truyÒn cho ngµnh Gi¸o dôc vµ ®µo t¹o
Unesco vµ unaids
ChÞu tr¸ch nhiÖm xuÊt b¶n NguyÔn thoa
Biªn tËp : Hå Ph ¬ng Tr×nh bµy : TrÇn V¨n Vô Söa b¶n in: L u V¨n Hång
R
ThiÕt kÕ vµ s¶n xuÊt t¹i C«ng ty Cæ phÇn In Thèng NhÊt In: 4.000 cuèn, Khæ 19cm x 27 cm. Sè §KKH: 35/808 QLXB - CXB, ngµy 15 th¸ng 6 n¨m 2004. In xong nép l u chiÓu th¸ng 7 n¨m 2004
Gi¸o dôc phßng ngõa lµ
biÖn ph¸p phßng chèng
hiÖu qu¶ nhÊt
Hiv/aids vµ Gi¸o dôc
Joint United Nations Programme on HIV/AIDS
UNHCR-UNICEF-WFP-UNDP-UNFPA UNODC-ILO-UNESCO-WHO-WORLD BANK
Bé gi¸o dôc vµ ®µo t¹o Sè 49 §¹i Cå ViÖt, Hµ Néi §iÖn tho¹i/Fax: (84-4) 868 367
Sè 24, Ngâ 11, TrÞnh Hoµi §øc, Hµ Néi §iÖn tho¹i: (84-4) 734 2824 Fax: (84-4) 734 2825 Website: www.unaids.org.vn
V¨n phßng UNESCO Hµ Néi 23 Cao B¸ Qu¸t, Hµ Néi, ViÖt Nam §iÖn tho¹i: (84-4) 7470275/7470276 §iÖn nhanh Fax: (84-4) 7470274 Email: registry@unesco.org.vn Website: www.unesco.org.vn