* Tr ng THPT Hòa Bìnhườ Tài li u luy n thi ĐH ệ ệ
PHÂN A. LÝ THUY TẾ
ANKAN ( PARAFIN)
CnH2n+2 v i n ớ≥ 1.
1. Ankan: nh ng hydrocacbon no m ch h , ch ch a liên k t đ n trong phân t .ữ ạ ở ỉ ứ ế ơ ử
2. CTTQ: CnH2n+2 v i n ớ≥ 1
3. Cách g i tên:ọ
V trí nhánh + tên nhánh + tên HC m ch chính + v n “ị ạ ầ
an”
Vd: CH3 – CH(CH3) – CH2 - CH3 : 2-metylbutan ( isopentan)
4. Tính ch t v t lý:ấ ậ
- Ankan : C1 đ n Cế4 th khíở ể
C5 → C18 là th l ngể ỏ
C19 tr lên là th r n.ở ể ắ
− Nhi t đ nóng ch y, nhi t đ sôi tăng d n khi tăng s nguyên t C trong phân t .ệ ộ ả ệ ộ ầ ố ử ử
- Đ ng phân m ch nhánh có nhi t đ sôi … h n so đ ng phân m ch th ng.ồ ạ ệ ộ ơ ồ ạ ẳ
− Đ u không tan trong n c nh ng d tan trong các dung môi h u c .ề ướ ư ễ ữ ơ
5. Tính ch t hoá h cấ ọ
5.1 ph n ng th : ả ứ ế
- T o h n h p nhi u s n ph m( đ i v i Clạ ỗ ợ ề ả ẩ ố ớ 2)
- u tiên th cacbon b c cao( đ i v i BrƯ ế ở ậ ố ớ 2)
2 2 2 2 2n n n n x x
C H xCl C H Cl xHCl
+ + −
+ +
5.2. ph n ng tách:ả ứ
2 2 2 2n n n n
C H C H H
+ +
( tách hidro)
2 2 2 2 2n n x x m m
C H C H C H
+ +
+
( v i n = x + m)ớ( tách cacbon)
5.3 ph n ng oxi hóa:ả ứ
2 2 2 2 2
3 1 ( 1)
2
n n
n
C H O nCO n H O
+
+
+ + +
Nh n xét : ậ
2 2
H O CO
n nf
2 2
ankan H O CO
n n n= −
6. Cách nh n bi t:ậ ế ( th ng không nh n bi t ườ ậ ế → đ còn l i)ể ạ
XICLOANKAN
1. Xicloankan là nh ng hidrocacbon no, m ch vòngữ ạ
2. CTTQ: CnH2n ( n ≥ 3)
3. Cách g i tên:ọ
V trí nhánh + tên nhánh +Xiclo+ tên HC m ch chính + v n “ an”ị ạ ầ
4. Tính ch t:ấ Đ c bi t l u ý đ i v i xiclopropan ( Cặ ệ ư ố ớ 3H6):
* Xiclopropan ( C3H6) co th cho đ c ph n ng c ng m vòng ( v i Hể ượ ả ứ ộ ở ớ 2; n c Brướ 2….)
Nh n bi tậ ế + Br2 → Br – CH2 – CH2 – CH2 – Br
* Xiclobutan: không cho ph n ng c ng m vòng v i Brả ứ ộ ở ớ 2 , có th cho ph n ng c ng v i Hể ả ứ ộ ớ 2
* Các xicloankan khác không dùng ph n ng c ng m vòng v i n c brom….ả ứ ộ ở ớ ướ
ANKEN( OLEFIN)
CnH2n v i n ớ≥ 2.
1. Anken : là nh ng hidrocacbon không no, m ch h , có 1 liên k t đôi trong phân tữ ạ ở ế ử
2. CTTQ: CnH2n v i n ớ≥ 2.
3. Cách g i tên:ọ
* GV: Ph m Hoàng Hi uạ ế L u hành n i bư ộ ộ Trang 1
* Tr ng THPT Hòa Bìnhườ Tài li u luy n thi ĐH ệ ệ
V trí nhánh + tên nhánh + tên HC m ch chính + v trí liên k t đôi + v n “ị ạ ị ế ầ
en”
Ví dụ:
4. Tính ch t v t lýấ ậ
n = 2 − 4 : ch t khíấ
n = 5 − 18 : ch t l ng.ấ ỏ
n ≥ 19 : ch t r n.ấ ắ
Theo chi u tăng c a n (trong công th c Cề ủ ứ nH2n), nhi t đ sôi và nhi t đ nóng ch y tăng.ệ ộ ệ ộ ả
t0s, t0nc:
- anken th ng không khác nhau nhi u so v i ankan t ng ngườ ề ớ ươ ứ
- th ng n h n xicloankan có cùng nguyên t Cườ ỏ ơ ử
5. Tính ch t hoá h cấ ọ
5.1. Ph n ng c ng ả ứ ộ
a) C ng Hộ2:
b) C ng halogenộ: Làm m t màu n c brom nhi t đ th ng.ấ ướ ở ệ ộ ườ
(Theo dãy Cl2, Br2, I2 ph n ng khó d n.)ả ứ ầ
c) C ng hiđrohalogenuaộ
(Theo dãy HCl, HBr, HI ph n ng d d n)ả ứ ễ ầ
Đ i v i các anken khác, nguyên t halogen (trong HX) mang đi n âm, u tiên đính vào nguyên tố ớ ử ệ ư ử
C b c cao (theo quy t c Maccôpnhicôp). ậ ắ
3 3
3 2
3 2 2
( )
( )
CH CHCl CH spc
CH CH CH HCl CH CH CH Cl spp
− −
− = + − −
d) C ng Hộ2O (đun nóng, có axit loãng xúc tác)
Cũng tuân theo quy t c Maccôpnhicôp: Nhóm - OH đính vào C b c caoắ ậ
0
2 4 3 3
,
3 2
3 3 3
( )
H SO t CH CHOH CH
CH CH CH HOH CH COH CH CH
− −
− = + − −
5.2. Ph n ng trùng h p:ả ứ ợ
5.3. Ph n ng oxi hoáả ứ
a) Ph n ng cháyả ứ .
b) Ph n ng oxi kông hoàn toànả ứ :
* GV: Ph m Hoàng Hi uạ ế L u hành n i bư ộ ộ Trang 2
4-metylpent-2-en
xt,t0
p
* Tr ng THPT Hòa Bìnhườ Tài li u luy n thi ĐH ệ ệ
6. Đi u chề ế
− Tách H2 kh i ankan:ỏ
− Tách n c kh i r uướ ỏ ượ
− Tách HX kh i d n xu t halogen:ỏ ẫ ấ
− Tách X2 t d n xu t đihalogen:ừ ẫ ấ
7. Nh n bi tậ ế :
Anken làm m t màu n c brom: ấ ướ
Anken làm m t màu dd KMnOấ4 loãng
ANKAĐIEN (hay điolefin)
CnH2n−2 (n ≥ 3)
1. Ankanddien: hidrocacbon không no, m ch h , có ch a 2 liên k t đôi trong phân tạ ở ứ ế ử
2. CnH2n−2 (n ≥ 3)
3. Chú ý: Ankađien liên h p. ợ
Butađien : CH2 = CH − CH = CH2 và
4. Cách g i tên:ọ
V trí nhánh + tên nhánh + tên HC m ch chính + v trí 2 liên k t đôi + v n “ ađien”ị ạ ị ế ầ
5. Tính ch t hoá h cấ ọ
5.1. Ph n ng c ng:ả ứ ộ
C ng theo qui t c( H c ng vào C b c th p, X c ng vào C b c cao)ộ ắ ộ ậ ấ ộ ậ
* C ng 1,2: CHộ2 = CH – CH = CH2 + Br2 → CH2Br – CHBr – CH = CH2
* C ng 1,4: CHộ2 = CH – CH = CH2 + Br2 → CH2Br – CH = CH - CH2Br
5.2. Ph n ng trùng h pả ứ ợ
5.3. Ph n ng cháy: ả ứ
2 2 2 2 2
3 1 ( 1)
2
n n
n
C H O nCO n H O
+
−
+ + −
6. Nh n bi t: ậ ế
* Làm m t màu dd KMnOấ4
* Làm m t màu n c brom( ankanddien làm m t brom ch m h n anken)ấ ướ ấ ậ ơ
* GV: Ph m Hoàng Hi uạ ế L u hành n i bư ộ ộ Trang 3
* Ki u 1,4: ể
* Ki u 1,2: ể
* Tr ng THPT Hòa Bìnhườ Tài li u luy n thi ĐH ệ ệ
7. Đi u chề ế
- Tách hiđro kh i hiđrocacbon noỏ
4.2. Đi u ch t r u etylic ho c axetilenề ế ừ ượ ặ
ANKIN
CnH2n−2 (n ≥ 2)
1. Ankin là hidrocacbon không no, m ch h , có ch a liên k t ba trong phân tạ ở ứ ế ử
2. CTTQ: CnH2n−2 (n ≥ 2)
3. Cách g i tên:ọ
V trí nhánh + tên nhánh + tên HC m ch chính + v trí liên k t ba + v n “ in”ị ạ ị ế ầ
Vd:
4. Tính ch t v t lý:ấ ậ T ng t ankenươ ự
5. Tính ch t hoá h cấ ọ
5.1. Ph n ng c ng: ả ứ ộ Tuân theo quy t c Maccôpnhicôpắ.
a) C ng Hộ2 (to, xúc tác):
CH CH H
2
CH
2
CH
2
Pd/PbCO
3
CH CH 2H
2
CH
3
CH
3
Ni,t
0
b) C ng halogenộ (làm m t màu n c brom)ấ ướ
Kh i l ng tăng c a bình Brố ượ ủ 2 = kh i l ng c a hidrocacbon không noố ượ ủ
c) C ng hiđrohalogenuaộ
Vinyl clorua đ c dùng đ trùng h p thành nh a P.V.C:ượ ể ợ ự
* GV: Ph m Hoàng Hi uạ ế L u hành n i bư ộ ộ Trang 4
3-metylbut-1-in
6000C,Cr2O3
Al2O3
6000C,Cr2O3
Al2O3
* Tr ng THPT Hòa Bìnhườ Tài li u luy n thi ĐH ệ ệ
Ph n ng c ng HX có th x y ra đ n cùng:ả ứ ộ ể ả ế
d) C ng Hộ2O: Cũng tuân theo quy t c Maccôpnhicôp:ắ
5.2. Ph n ng th :ả ứ ế Ch x y ra đ i v i axetilen và các ankin khác có n i ba cacbon đ u m nh Rỉ ả ố ớ ố ở ầ ạ
− C ≡ CH:
→ C2H2 và ank – 1-in : th hi n m t ph n tính axit y uể ệ ộ ầ ế
* Ankin khác không cho ph n ng nàyả ứ
5.3. Ph n ng oxi hoá ả ứ
a) Ph n ng cháyả ứ
2 2 2 2 2
3 1 ( 1)
2
n n
n
C H O nCO n H O
−
−
+ + −
→ Th y :ấ
2 2
2 2
2 2
*
* n
CO H O
C H n CO H O
n n
n n n
−
>
= −
b) Oxi hoá không hoàn toàn (làm m t màu dd KMnOấ4)
Ví dụ:
5.4. Ph n ng trùng h pả ứ ợ
6. Đi u chề ế
PP1: CaCO3 → CaO → CaC2 → C2H2( axetilen) – th y phân canxicacbuaủ
PP2:
- nhi t phân metanệ
* GV: Ph m Hoàng Hi uạ ế L u hành n i bư ộ ộ Trang 5