Tăng chất xơ để phòng chống polyp
đại tràng
Chế độ ăn uống là nguyên nhân quan trọng góp phần thúc đẩy hoặc kìm hãm
sự phát triển của bệnh.
Bệnh polyp đại tràng đặc trưng bởi hiện tượng tiêu ra máu kéo dài và thường
được phát hiện thông qua nội soi đại tràng. Bệnh ảnh hưởng tất cả mọi lứa
tuổi và một số trường hợp có tính di truyền. Mối quan tâm lớn nhất của bệnh
polyp đại tràng là tỉ lệ hóa ác tính cao. Để phòng ngừa nguy cơ phát triển
thêm polyp hoặc chuyển sang ác tính, người bệnh cần theo dõi đúng theo
hướng dẫn của bác sĩ chuyên khoa, điều trị ngoại khoa (cắt bỏ polyp) khi có
chỉ định, thay đổi lối sống và chế độ ăn phù hợp.
Trước tiên nên bỏ thuốc lá, hạn chế rượu bia ở mức không quá hai đơn vị
cồn/ngày (một đơn vị cồn tương đương một lon bia, một ly rượu nho hay
một chung rượu mạnh), không để thừa cân béo phì, duy trì BMI trong giới
hạn 18.5-23 và hạn chế chất béo bão hòa (có trong thịt động vật, trừ mỡ cá
và sữa nguyên kem).
Nhưng quan trọng nhất là lượng chất xơ trong khẩu phần. Chất xơ có nhiều
trong rau củ quả. Các nghiên cứu tiền cứu theo dõi bệnh nhân mắc polyp đại
tràng trong 26 năm cho thấy thực phẩm giàu chất xơ giảm được nguy cơ
phát triển thêm polyp và phát triển thành ung thư bao gồm rau xanh nấu
chín, các loại đậu hạt, trái cây khô và gạo lứt.
Người tiêu thụ rau xanh nấu chín ít nhất một lần/ngày giảm 24% nguy cơ
phát triển thêm polyp so với người tiêu thụ rau xanh nấu chín dưới năm
lần/tuần. Nguy cơ phát triển thêm polyp giảm 26% ở người tiêu thụ trái cây
khô ít nhất ba lần/tuần so với người tiêu thụ trái cây khô dưới một lần/tuần.
Nguy cơ phát triển thêm polyp giảm 40% ở người tiêu thụ gạo lứt (gạo nâu,
gạo chà dối còn giữ lại lớp cám) ít nhất một lần/tuần so với người không bao
giờ ăn. Nguy cơ phát triển thêm polyp giảm 33% ở người tiêu thụ các loại
đậu hạt ít nhất ba lần/tuần so với người tiêu thụ đậu hạt dưới một lần/tháng.
Các tác dụng có lợi của bốn loại chất trên tăng thêm nếu tiêu thụ nhiều hơn.
Trong rau xanh nấu chín chứa chất chlorophyll, glucosinolates và
isothiocyanates có tác dụng giải độc tế bào, chống oxy hóa và ngăn ngừa
ung thư. Các hoạt chất này phát huy tác dụng trong rau đã nấu chín hơn rau
sống. Sử dụng rau xanh nấu chín qua hình thức canh rau và rau luộc các loại.
Đậu hạt cung cấp các chất xơ có khả năng lên men tại đại tràng sinh ra các
axit béo chuỗi ngắn butyrate là nguồn năng lượng cho các tế bào ở đại tràng
và được chứng minh có tác dụng kháng viêm và phòng chống ung thư.
Ngoài ra đậu hạt còn có các chất có tác dụng chống ung thư khác như
saponins, inositol hexaphosphate, gamma-tocopherol và phytosterols.
Cuối cùng đậu hạt có chỉ số đường huyết thấp cũng có lợi cho sức khỏe
thông qua việc phòng chống đái tháo đường, béo phì cũng như cung cấp chất
đạm thực vật cho cơ thể.
Có thể nấu các món có nhiều đậu hạt như gà nấu đậu, sườn nấu đậu, chè đậu
các loại (sử dụng đường kiêng) và sử dụng các loại hạt cho bữa phụ như hạt
dưa, hạt điều, đậu phộng...
Gạo lứt có tác dụng phòng ung thư do chứa nhiều chất, trong đó đặc biệt là
phytates và protease inhibitors. Trái cây khô chứa nhiều chất xơ giúp kiểm
soát đường huyết và tạo ra axit béo chuỗi ngắn có tác dụng giảm sản sinh tế
bào ung thư qua các nghiên cứu.