Thu nhập vãng lai của người nộp thuế sẽ thống nhất mức
khấu trừ chung 10%
Điểm 1.2.7, khoản II phần D Thông tư số 84/2008/TT-BTC ngày 30/9/2008
hướng dẫn thực hiện Luật Thuế thu nhập cá nhân (TNCN) quy định: “Các tổ chức
cá nhân trả tiền công, tiền thù lao, tiền chi khác cho cá nhân thực hiện các dịch
vụ mà không ký hợp đồng lao động như tiền nhuận bút, dịch sách, giảng dạy,
tiền tham gia các hiệp hội, hội đồng quản trị... có tổng mức trả thu nhập từ
500.000 đồng trở lên thì phải khấu trừ thuế trước khi chi trả theo mức: cá nhân có
mã số thuế thực hiện khấu trừ 10% trên thu nhập; cá nhân không có mã số thuế
thực hiện khấu trừ 20% trên thu nhập”.
Theo Ban soạn thảo, việc quy định 2 mức khấu trừ nhằm khuyến khích các cá
nhân trong xã hội đăng ký cấp mã số thuế TNCN, vừa góp phần nâng cao ý thức chấp
hành pháp luật thuế của người dân, tạo thuận lợi cho cơ quan quản lý, cũng vừa xây
dựng môi trường quản lý thuế rõ ràng, minh bạch. Tuy nhiên, với những bộn bề công
việc phải triển khai trong thời gian đầu thực hiện Luật, quy định về khấu trừ thuế TNCN
lại đang vấp phải những vướng mắc, khó khăn từ thực tế.
Khó khăn đầu tiên là những điều kiện về công tác quản lý. Để triển khai cấp mã
số thuế TNCN cho khoảng 10 triệu người lao động làm công ăn lương, đòi hỏi cơ quan
quản lý phải có sự đầu tư cả về thời gian, nhân lực, trí lực và vật lực, nên cho dù ngành
thuế cả nước đã thực hiện triển khai Luật Thuế TNCN với tinh thần tích cực, chủ động,
nhưng dự kiến cũng phải đến hết quý III năm nay mới có thể hoàn thành xong công
đoạn này. Như vậy có nghĩa là, trong già nửa một năm đầu thực hiện, sẽ có không ít cá
nhân chưa được cấp mã số thuế và nếu áp dụng ngay quy định khấu trừ 20% đối với
các khoản thu nhập vãng lai thì người lao động sẽ phải chịu thiệt thòi, cho dù lỗi không
thuộc về họ.
Về phía các doanh nghiệp sử dụng nhiều lao động vãng lai, đặc biệt là các
doanh nghiệp kinh doanh ngành nghề xây dựng, bốc xếp..., việc áp dụng quy định khấu
trừ 20% sẽ vừa phức tạp, vừa làm tăng chi phí cho hoạt động sản xuất kinh doanh của
doanh nghiệp, nhất là trong bối cảnh nền kinh tế đang phải đối mặt với nhiều khó khăn
như hiện nay, vô hình chung đi ngược lại với nỗ lực của Chính phủ, các ngành các cấp
đang tập trung tìm kiếm các giải pháp tháo gỡ khó khăn để ngăn chặn suy giảm và duy
trì tăng trưởng kinh tế.
Thêm vào đó, trên thực tế không phải tất cả các đối tượng thuộc diện áp dụng
quy định khấu trừ 10% hay 20% cho các khoản thu nhập vãng lai đều có thu nhập đến
mức phải nộp thuế TNCN. Vì vậy, nếu cứ áp dụng máy móc việc khấu trừ này sẽ dẫn
đến hậu quả là vừa gây phiền hà cho người lao động và cơ quan thực hiện khấu trừ,
vừa buộc cơ quan thuế phải đối mặt với một khối lượng rất lớn các hồ sơ hoàn thuế
vào cuối năm, trong khi chi phí này không thật sự cần thiết.
Trả lời câu hỏi về hướng giải quyết cho những vấn đề phát sinh này, một thành
viên của Ban soạn thảo cho biết, trên tinh thần chủ động theo dõi, nắm bắt để khắc
phục ngay những bất cập, theo chỉ đạo của Bộ Tài chính, Tổng cục Thuế đã nghiên
cứu và đề xuất một số giải pháp trình Bộ Tài chính quyết định, theo đó sẽ tạm bãi bỏ
quy định khấu trừ 20% đối với những cá nhân không có mã số thuế để thống nhất một
mức khấu trừ chung 10% trên các khoản thu nhập vãng lai của người làm công ăn
lương, đảm bảo quyền lợi cho người lao động. Đối với các doanh nghiệp, tổ chức có
sử dụng nhiều lao động theo thời vụ, nếu ký hợp đồng với người lao động từ 3 tháng
trở lên thì người lao động sẽ được áp dụng quy định về giảm trừ gia cảnh và được thực
hiện mức khấu trừ như người làm công có thu nhập ổn định. Đối với lao động vãng lai,
không ký hợp đồng lao động hoặc ký hợp đồng lao động thực hiện các dịch vụ có thời
gian dưới 3 tháng sẽ áp dụng khấu trừ thuế theo tỷ lệ 10% tính trên tổng thu nhập hoặc
mỗi lần chi trả từ 500.000 đồng trở lên.
Cũng để hạn chế số cá nhân phải thực hiện quyết toán thuế và làm thủ tục hoàn
thuế, cơ quan quản lý sẽ cho phép người lao động, nếu xét thấy thu nhập của mình
thấp (dưới 48 triệu đồng/năm đối với người độc thân; dưới 67,2 triệu đồng/năm nếu
phải nuôi dưỡng 01 người phụ thuộc; dưới 86,4 triệu đồng/năm nếu phải nuôi dưỡng
02 người phụ thuộc...) thì chỉ cần làm bản cam kết gửi cho đơn vị chi trả thu nhập thì sẽ
không phải tính tạm khấu trừ thuế. Tuy nhiên, dù có thuộc diện phải khấu trừ 10% hay
không phải khấu trừ, cá nhân có thu nhập vãng lai phát sinh vẫn phải tổng hợp chung
vào thu nhập cả năm để xác định nghĩa vụ thuế phải nộp. Khi đó cơ quan thuế sẽ tính
các khoản giảm trừ và tính thuế TNCN theo biểu luỹ tiến từng phần.
Mặc dù khẳng định, các giải pháp mà Tổng cục Thuế đang kiến nghị với Bộ Tài
chính chắc chắn sẽ giải quyết phần nào những băn khoăn, vướng mắc của cả doanh
nghiệp và người nộp thuế, đồng thời góp phần giảm bớt khó khăn cho các đơn vị chi
trả thu nhập, nhưng vị thành viên Ban soạn thảo cũng thừa nhận, khi thực thi các giải
pháp này, áp lực công việc đối với cơ quan thuế sẽ lớn hơn. Tuy nhiên, trong bối cảnh,
toàn Đảng, toàn dân, mọi ngành, mọi cấp đều đang tập trung tháo gỡ khó khăn, tạo
điều kiện thuận lợi cho các cơ sở sản xuất kinh doanh phát triển, góp phần cùng cả
nước ngăn chặn suy giảm, duy trì tăng trưởng kinh tế và bảo đảm an sinh xã hội, thì
dẫu có phải gánh chịu thêm gian khó, ngành thuế sẽ cố gắng để vượt qua. Trong nỗ
lực của mình, ngành thuế cũng mong muốn nhận được sự phối hợp cộng tác nhiều
hơn nữa của các đơn vị chi trả thu nhập trong việc cung cấp thông tin về người nộp
thuế để cơ quan thuế có đầy đủ dữ liệu kiểm soát chính xác thu nhập của người lao
động, đảm bảo sự công bằng về nghĩa vụ thuế đối với ngân sách nhà nước./.