ĐẠI HỌC QUỐC GIA TP. HCM
TRƯỜNG ĐẠI HỌC BÁCH KHOA
KHOA MÔI TRƯỜNG VÀ TÀI NGUYÊN

TIỂU LUẬN MÔN HỌC
BIẾN ĐỔI KHÍ HẬU – EN3087
ĐỀ TÀI
BIẾN ĐỔI KHÍ HẬU VÀ BỆNH KHÔNG LÂY NHIỄM TRÊN THẾ GIỚI
LỚP L01 – HK232
SVTH: Vũ Thị Vân Anh
MSSV: 2012622
GVHD: PGS. TS. Võ Lê Phú
Thành phố Hồ Chí Minh, Tháng 4/2024
MỤC LỤC
DANH MỤC TỪ NGỮ VIẾT TẮT
ACE: Angiotensin – Converting Enzyme Men chuyển angiotensin
BĐKH: Biến đổi khí hậu
COPD: Chronic Obstructive Pulmonary Bệnh viêm phổi tắc nghẽn mãn tính
DALYs
:
Disability – Adjusted life Year Số năm sống điều chỉnh
theo tình trạng khuyết tật
NCD: Non - Communicable Diseases Các bệnh không lây nhiễm
3
1. Khái niệm bệnh không lây nhiễm
Bệnh không lây nhiễm (NCD) là những bệnh không lây truyền trực tiếp từ người
này sang người khác, nhưng các bệnh này chiếm phần lớn trên toàn cầu. Các bệnh
không lây nhiễm chiếm khoảng 80% gánh nặng bệnh tật ở các nước có thu nhập cao;
và thấp hơn ở các nước thu nhập thấp và trung bình nhưng dự kiến sẽ tăng lên
(Bollyky et al., 2017). Bệnh không lây nhiễm chủ yếu được tạo thành do môi trường,
lối sống và các yếu tố khác. Những bệnh nhạy cảm với khí hậu bao gồm bệnh hô hấp
không lây nhiễm, bệnh tim mạch, bệnh ung thư và các bệnh nội tiết trong đó có bệnh
tiểu đường.
2. Tác động của BĐKH đến các bệnh không lây nhiễm
2.1. Bệnh tim mạch
2.1.1. Giới thiệu chung về bệnh tim mạch
Bệnh tim mạch là một nhóm các rối loạn về tim và mạch máu bao gồm bệnh tim
mạch vành, bệnh mạch máu não, bệnh động mạch ngoại biên, bệnh thấp khớp, bệnh
tim bẩm sinh, huyết khối tĩnh mạch sâu và tắc mạch phổi. Bệnh tim mạch là nguyên
nhân gây tử vong hàng đầu trên toàn cầu và hơn 3/4 số ca tử vong do bệnh tim mạch
trên thế giới hiện xảy ra ở các nước có thu nhập thấp và trung bình (Roth, et al., 2020).
2.1.2. Tác động của BĐKH đến bệnh tim mạch
Thứ nhất, ảnh hưởng của sự gia tăng nhiệt độ đến bệnh tim mạch. Theo nghiên cứu
thì các đợt nắng nóng có tác động không nhỏ đến các bệnh về tim mạch (Empana, J. P.
et al., 2009). Nhiệt độ bề mặt toàn cầu trong hai thập kỷ đầu thế kỷ 21 (2001–2020) đã
tăng 0,99 [0,84 đến 1,10]°C, so với giai đoạn 1850–1900 (thời kỳ tiền công nghiệp)
(IPCC, 2023).
Bằng chứng cho thấy biến đổi khí hậu và sự nóng lên toàn cầu ảnh hưởng đến mức
độ ô nhiễm không khí (USGCRP, 2016). Và sự phơi nhiễm đối với các chất gây ô
nhiễm không khí bao gồm PM, ozone (thông qua tiền chất của nó), carbon đen, oxit
nitơ, oxit lưu huỳnh, hydrocacbon và kim loại có thể gây ra tình trạng viêm và tạo
huyết khối, rối loạn chức năng nội mô và phản ứng tăng huyết áp (Giorgini, P., et al.,
2017), (Stewart et al., 2017). Từ đó gây ra các bệnh về tim mạch.
4
Số ca tử vong quá mức trong các đợt nắng nóng cực độ xảy ra chủ yếu ở những
người lớn tuổi và phần lớn có nguồn gốc từ tim mạch. Tuy nhiên, cũng có phân tích
tổng hợp được thực hiện bởi Bunker và cộng sự (Bunker et al., 2016) chỉ ra rằng nguy
cơ nhập viện do nhồi máu cơ tim giảm nhưng không đáng kể khi nhiệt độ môi trường
tăng ở người cao tuổi.
Dữ liệu từ nghiên cứu Euro-HEAT xác nhận sự gia tăng tỷ lệ tử vong do các bệnh
tim mạch trong những ngày nắng nóng ở các thành phố khác nhau của Châu Âu
(Giorgini, P., et al., 2017). Trong đó các nhóm bệnh lý về tim mạch như nhồi máu cơ
tim và đột quỵ cho thấy độ nhạy cảm với môi trường hơn (Bao et al., 2019), (Sun et
al., 2018), (Wang et al., 2016). Nhiệt độ tăng dẫn đến lưu lượng máu nhanh hơn và
huyết áp cao hơn, do đó giảm huyết áp đến việc cung cấp oxy cho cơ tim và khả năng
thiếu máu cục bộ cơ tim có thể dẫn đến nhồi máu cơ tim (Modesti et al., 2006). Ở
Augsburg, nguy cơ nhồi máu cơ tim liên quan đến nhiệt ở những người mắc bệnh tiểu
đường và mỡ máu cao cao hơn so với những người khác (Chen et al., 2019). Điều này
có thể do người mắc bệnh tiểu đường bị suy giảm chức năng nội mô và lưu lượng máu
qua da kém, dẫn đến tổn hại khả năng điều nhiệt ở nhiệt độ cao (Petrofsky, 2011). Còn
những người bị mỡ máu cao có thể có nồng độ lipoprotein mật độ thấp trong huyết
thanh cao khi nhiệt độ không khí tăng, dẫn đến nguy cơ nhồi máu cơ tim liên quan đến
nhiệt cao (Chen et al., 2019)
Ngoài ra, ở mỗi khu vực, có thể có nhiều yếu tố khác nhau như chất lượng nhà ở,
tình trạng kinh tế xã hội và mức độ phổ biến của điều hòa không khí đều ảnh hưởng
đến cường độ và chiều hướng của mối liên hệ quan sát được giữa nhiệt độ môi trường
xung quanh và nhồi máu cơ tim (Turner et al., 2013).
Thứ hai, ảnh hưởng của sự giảm nhiệt độ trong các tháng mùa đông đến bệnh tim
mạch cũng được báo cáo rộng rãi (Marti-Soler, H. et al., 2014).
Một số nghiên cứu thực nghiệm đã phát hiện thấy huyết áp và độ nhớt của máu tăng
lên khi tiếp xúc với nhiệt độ lạnh, đồng thời làm tăng nhu cầu oxy dẫn tới làm tăng
khối lượng công việc của tim. Những hiện tượng này dẫn đến phản ứng thiếu máu cục
bộ tiềm tàng ở cơ tim dễ bị tổn thương dẫn đến nhồi máu cơ tim (Neild et al., 1994).
5