Đề tài: “Chủ nghĩa duy vật biện chứng
và vai trò của nó đối với con người”
2
MỤC LỤC
Mở đầu Trang.
Chương I : Phép biện chứng và khái quát lịch sử phép biện chứng 5
1. Khái niệm phép biện chứng và siêu hình 5
2. Sự đối lập giữa phương pháp biện chứng và phương pháp siêu hình 6
3. Khái quát lịch sử hình thành phép biện chứng 6
a. Phép biện chứng cổ đại 6
b. Phép biện chứng duy tâm 7
c. Phép biện chứng duy vật 9
Chương II : Những nội dung cơ bản của phép biện chứng duy vật
1. Hai nguyên lý cơ bản của phép biện chứng duy vât 11
2. Các cặp phạm trù của phép biện chứng duy vật
a. Cái riêng và cái chung 13
b. Nguyên nhân và kết quả 14
c. Tất nhiên và ngẫu nhiên 16
d. Nội dung và hình thức 17
e. Bản chất và hiện tượng 18
f. Khả năng và hiện thực 19
3. Các quy luật cơ bản của phép biện chứng duy vật
a. Quy luật lượng và chất 20
b. Quy luật mâu thuẫn 21
c. Quy luật phủ định của phủ định 22
Chương III : Vai trò của phép biện chứng đối với thực tiễn con
người
1. Tính Cách Mạng của phép biện chứng duy vật và ý nghĩa 24
của nó với thực tiễn cách mạng Việt nam
3
2. Vận dụng phép biện chứng duy vật vào thực tiễn quản lý DN 25
3. Phép biện chứng duy vật trong việc vận dụng vào hoạt động 27
nhận thức và thực tiễn đối với y học.
KẾT LUẬN 29
PHẦN MỞ ĐẦU
1. Đặt vấn đề:
Triết học ra đời ở cả phương Đông và phương Tây gần như cùng
một thời gian tại một số trung tâm văn minh cổ đại của nhân loại như
Trung Quốc, Ấn Độ, Hy Lạp. Triết học nghiên cứu thế giới bằng phương
pháp của riêng mình khác với mọi khoa học cụ thể, nó xem xét thế giới
như một chỉnh thể và tìm cách đưa ra một hệ thống các quan niệm về
chỉnh thể đó. Và triết học có hai vấn đề cơ bản. đó là: + giữa vật chất và ý
thức cái nào có trước, cái nào có sau, và cái nào quyết định?
+ Ý thức của chúng ta có phản ánh trung thực thế giới quan hay
không?
Và nếu quan hệ giữa vật chất và ý thức, tồn tại và tư duy là vấn đề cơ bản
chi phối đối với bất cứ hệ thống triết học nào thì một vấn đề quan trọng
khác mà triết học quan tâm và muốn làm sáng tỏ là: các sự vật hiện tượng
của thế giới xung quanh tồn tại như thế nào? Chúng hoàn toàn biệt lập với
nhau hay phụ thuộc, ràng buộc lẫn nhau; hoàn toàn ở trong trạng thái tĩnh
ngưng đọng, “ nhất thành bất biến” hay vận động không ngừng? Lịch sử
của triết học cho thấy, mặc dù có nhiều cách trả lời khác nhau về vấn đề
này, nhưng suy cho cùng đều quy về hai quan điểm chính đối lập nhau là
biện chứng và siêu hình. Trong đó, qua từng thời kì phát triển của triết học
ta đã thấy được rằng chủ nghĩa duy vật biện chứng nghiên cứu những quy
luật phổ biên của sự vận động và phát triển của tự nhiên, của xã hội loài
người và của tư duy, nó cung cấp phương pháp luận khoa học cho con
người nhận thức và cải tạo thế giới, vì lợi ích của mình.
Những lý thuyết về phép biện chứng duy vật không chỉ giúp ta nắm vững
những nguyên tắc phương pháp luận của các khoa học triết học, mà còn
4
cung cấp vũ khí luận sắc bén cho giai cấp vô sản chiến thắng kẻ thù của
chủ nghĩa xã hội. Chính nhờ vậy mà Đảng và Nhà nước ta luôn trung
thành với những nguyên lý, lý luận của chủ nghĩa Mac-Lenin nói chung
và triết học Mac-Lenin nói riêng. để vận dụng nó vào thực tiễn cách
mạng Việt Nam.
Hiện nay, Việt Nam đang tiếp tục thực hiện kế hoạch hiện đại hoá công
nghiệp hoá đất nước theo định hướng Xã hội chủ nghĩa, vì vậy việc
nghiên cứu chủ nghĩa duy vật biện chứng, nhất là nắm vững bản chất của
phép biện chứng duy vật là một đòi hỏi cần thiết và quan trọng.
Để làm rõ những vấn đề cần nghiên cứu đó thì đề tài: “ Chủ nghĩa duy
vật biện chứng và vai trò của nó đối với con người” đã được chọn để
làm tiểu luận này.
Xin chân thành cảm ơn cô giáo Nguyễn Thị Bích Thuỷ đã nhiệt tình chỉ
bảo để em có thể hoàn thành tốt bài tiểu luận này, trong quá trình làm bài
có gì sơ sót mong cô giáo thông cảm.
2. Mục tiêu và nhiệm vụ của tiểu luận:
Mục tiêu là làm rõ thế nào là phép biện chứng, lịch sử ra đời của
phép biện chứng và những nội dung của nó đồng thời nêu lên được những
ứng dụng của nó trong cuộc sống hiện tại.
Nội dung của tiểu luận:
Nêu lên những khái niệm, những phạm trù những nguyên lý tồn tại
trong phép biện chứng duy vật.
Nêu lên được những vai trò, những ứng dụng của phép biện chứng
duy vât trong cuộc sống.
Phép duy vật biện chứng và vai trò của nó đối với đời sống con người
Chương I
Phần I : Phép biện chứng và khái quát lịch sử phép biện chứng
1. Khái niệm phép biện chứng & siêu hình
+ Phép biện chứng và siêu hình là hai mặt đối lập trong phương pháp chung nhất
của tư duy. Chúng được xây dựng trên hai quan điểm đối lập là quan điểm biện
chứng và quan điểm siêu hình.
+ Phép biện chứng : theo Anghen chẳng qua chỉ là môn khoa học về những quy luật
phổ biến của sự vận động và sự phát triển của tự nhiên, của xã hội loài người và tư
duy.
+ Phép siêu hình:theo Arixtôt siêu hình học là học thuyết về những nguyên tắc và
các bản nguyên tối cao , siêu kinh nghiệm của tồn tại , của nhận thức , của văn hóa
và của con người.
2. Sựđối lập giữa phương pháp biện chứng và phương pháp siêu hình.
a) Phương pháp siêu hình
. Phương pháp siêu hình đãđóng một vai trò tích cực nhất định trong quá trình
nhận thức giới tự nhiên, phương pháp đó thích ứng với trình độ sưu tập, mô tả của
khoa học tự nhiên.
+ Phương pháp siêu hình nhận thức đối tượng ở trạng thái cô lập, tách rời đối tượng
ra khỏi các chỉnh thể khác và giữa các mặt đối lập nhau có ranh giới tuyệt đối.
+ Phương pháp siêu hình nhận thức đối tượng ở trạng thái tĩnh tại, nếu có sự biến
đổi thìđó chỉ là sự biến đổi về số lượng, nguyên nhân của sự biến đổi nằm bên
ngoài sự vật.
Phương pháp siêu hình chỉ có tác dụng trong một phạm vi nhất định bởi hiện
thực không rời rạc và ngưng đọng như phương pháp này quan niệm.
b) Phương pháp biện chứng
+ Phương pháp biện chứng nhận thức đối tượng ở trong các mối liên hệ với nhau,
ảnh hưởng nhau, ràng buộc nhau.