TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI THƯƠNG
KHOA KINH TẾ QUỐC TẾ
----o0o----
WORKING PAPER KINH TẾ HỌC QUỐC TẾ
THUẾ QUAN TỐI ƯU:
CHIẾN TRANH THƯƠNG MẠI MỸ - TRUNG
Nhóm: 06
Lớp tín chỉ: KTE316(2324-2)1.1
Giảng viên hướng dẫn: PGS. TS. Từ Thuý Anh
TS. Chu Thị Mai Phương
STT MSV Họ và tên
14 2114410038 Nguyễn Thị Duyên
29 2114410060 Nguyễn Thu Hiền
32 2114410069 Nguyễn Thu Hoài
63 2114410124 Tạ Quỳnh Nga
78 2114410159 Lê Thị Phan Ren
Hà Nội, tháng 3 năm 2024
2 | T r a n g
THUẾ QUAN TỐI ƯU: CHIẾN TRANH THƯƠNG MẠI MỸ - TRUNG
Tạ Quỳnh Nga1, Nguyễn Thị Duyên, Nguyễn Thu Hiền,
Nguyễn Thu Hoài, Lê Thị Phan Ren
Sinh viên K60 – Khoa Kinh tế quốc tế
Trường Đại học Ngoại thương, Hà Nội, Việt Nam
Từ Thuý Anh
Chu Thị Mai Phương
Giảng viên Khoa Kinh tế Quốc tế
Trường Đại học Ngoại thương, Hà Nội, Việt Nam
TÓM TẮT
Thuế quan được coi là một công cụ tài chính quan trọng đối với sự phát triển của một
quốc gia, được sử dụng như một tấm chắn bảo hộ nền sản xuất, điều tiết hoạt động
xuất nhập khẩu. Tuy nhiên, thuế quan tối ưu khi được áp dụng được đánh giá là vô
cùng phức tạp, bởi sự rủi ro cũng như những tác động không mong muốn đối với
không chỉ nước nội địa mà còn đối với nền kinh tế toàn cầu. Bài nghiên cứu sử dụng
phương pháp định tính: tổng hợp thông tin, phân tích dữ liệu đựa trên mô hình lý
thuyết. Đặt trên bối cảnh chiến tranh thương mại Mỹ - Trung Quốc vẫn đang trên đà
căng thẳng, thuế quan leo thang có tác động tiêu cực đến nền kinh tế của hai nước nói
riêng và toàn thế giới nói chung. Theo dự báo của Quỹ tiền tệ quốc tế (IMF) (2023),
dự báo tăng trưởng toàn cầu sẽ chậm lại từ 3,5% năm 2022 xuống còn 3,0% vào năm
2023. Bên cạnh đó, cuộc thương chiến cũng mang đến ảnh hưởng không nhỏ đến nền
kinh tế Việt Nam trong thời gian gần đây. Cuối cùng, chúng tôi đưa ra đề xuất về chính
sách giúp cải thiện nền kinh tế trong nước dựa trên bối cảnh thế giới hiện nay.
Từ khoá: Thuế, thuế quan, thuế quan tối ưu, Mỹ, Trung Quốc.
Abstract
Tariffs are considered an important financial tool for a country's development, used as
a shield to protect production, and regulate import and export activities. However, the
optimal tariff when applied is considered extremely complicated, because there can be
risks as well as unwanted impacts on not only the domestic economy but also on the
global economy. The research uses a deterministic method: synthesizing information
1 Tác giả liên hệ, Email: K60.2114410124@ftu.edu.vn
3 | T r a n g
and analyzing data based on a theoretical model. In the context of the still-tense US-
China trade war, escalating tariffs have a negative impact on the economies of the two
countries and the world. According to forecasts of the International Monetary Fund
(IMF) (2023), global growth is forecast to slow down from 3.5% in 2022 to 3.0% in
2023. Besides, the war also brings has had a significant impact on Vietnam's economy
in recent times. Finally, we make policy recommendations to help improve the
domestic economy in the current context.
Keywords: tax, import tax, optimal tariff, US, China.
1 Giới thiệu chung
Ngày nay, hội nhập kinh tế quốc tế và toàn cầu hoá trở thành một xu hướng quan
trọng của nền kinh tế toàn cầu. Đây là một khâu trong quá trình phát triển và tiền đề
của sự phát triển bền vững của nền kinh tế. Trong bối cảnh đó, thuế quan được coi như
một công cụ bảo hộ mậu dịch, đặt ra để bảo vệ thị trường nội địa. Đây cũng là một
trong những vũ khí sắc bén được các nước lớn sử dụng chính trong cuộc chiến thương
mại. Tuy nhiên, việc sử dụng thuế quan cũng mang lại nhiều tác động ngược chiều như
làm giảm hiệu quả tổng thể của toàn bộ nền kinh tế, tăng lạm phát, . . . cũng như đi
ngược với xu hướng hiện nay của toàn cầu.
Bài nghiên cứu đưa ra một cái nhìn tổng quan về thuế quan tối ưu và tác động
của chính sách thuế đến kinh tế toàn cầu, liên hệ trong bối cảnh chiến tranh Thương
mại Mỹ - Trung vẫn đang trên đà căng thẳng. Từ đó, đi sâu vào phân tích liệu việc
đánh thuế này có tác động như thế nào đến Việt Nam và đề xuất những giải pháp khắc
phục tác động tiêu cực của cuộc chiến thuế quan. Bài nghiên cứu được chia thành 7
phần. Đầu tiên, chúng tôi đưa ra cơ sở lý thuyết về thuế quan dựa trên bối cảnh các
nghiên cứu đi trước, đưa ra tác động cũng như hiệu quả công cụ này mang lại. Tiếp
theo, nhóm đưa ra lý thuyết cũng như phương pháp nghiên cứu phù hợp. Từ đó, chúng
tôi đi sâu vào phân tích cuộc chiến tranh thương mại Mỹ - Trung, những chính sách
thuế quan hai bên đưa ra để đáp trả lẫn nhau, tác động của những chính sách đó đến
chính hai nước tham gia và phần còn lại của thế giới. Phần tiếp theo, chúng tôi phân
tích những tác động của cuộc thương chiến đến nền kinh tế Việt Nam, đưa ra những cơ
hội và thách thức, cũng như bài học về chính sách. Cuối cùng, nhóm đi đến kết luận
nhằm tổng quan lại tính hiệu quả, những tác động tích cực cũng như tiêu cực mà công
cụ này mang lại.
2 Tổng quan tình hình nghiên cứu
Theo Trần Thái Đình Lâm (2022), khi nghiên cứu trong quá trình diễn ra chiến
tranh thương mại, tỷ giá và thuế quan của hai bên Mỹ - Trung Quốc là hai yếu tố quan
trọng nhất. Bài viết cũng chỉ ra rằng ảnh hưởng của thuế quan trong thương mại không
4 | T r a n g
chỉ dừng lại ở hai quốc gia mà còn lan rộng ra các nên kinh tế trên toàn cầu. Trong thời
gian từ năm 2014 đến quý 2 năm 2022, thuế quan của Mỹ và Trung Quốc áp đặt lên
nhau và tăng dần lại tạo ra các tác động cùng chiều với thương mại Việt Nam.
Trong bài nghiên cứu “Tác động của hiệp định EVFTA đến nhập khẩu dược
phẩm từ thị trường EU vào Việt Nam”, Nguyễn Tiến Hoàng và Trần Thị Vân (2021) đi
phân tích tác động của thuế quan của Hiệp định EVFTA đối với dược phẩm của Việt
Nam từ thị trường EU. Tác giả kết luận rằng tác động tạo lập thương mại được dự báo
lớn hơn tác động chuyển hướng thương mại, doanh thu thuế quan trên tổng thể có sự
suy giảm trong khi phúc lợi xã hội có xu hướng tăng lên khi Hiệp định EVFTA có hiệu
lực.
Nguyễn Mạnh Toàn và cộng sự (2020), nghiên cứu về tác động của hiệp định đối
tác kinh tế Việt Nam - Nhật Bản (VJEPA) đến nền kinh tế Việt Nam, cũng cho rằng
việc cắt giảm thuế nhập khẩu làm nền kinh tế tăng trưởng dương trong dài hạn, tăng
phúc lợi hộ gia đình và giảm khoảng cách giàu nghèo giảm, đặc biệt trong cách ngành
da giày, sản xuất máy móc thiết bị phụ tùng. Tuy nhiên, VJEPA cũng là lý do chính
khiến ngân sách chính phủ giảm, gây thâm hụt thương mại.
Theo Moritz Schularick & Solomos Solomou (2011), khi nghiên cứu mối quan
hệ giữa thuế quan và tăng trưởng trong giai đoạn 1870 - 1914, không có bằng chứng
nào cho thấy gia tăng thuế làm tăng tốc độ tăng trưởng của họ. Mặc dù tồn tại mối
tương quan chéo tích cực giữa thuế quan và tăng trưởng nhưng điều này không đồng
nghĩa với việc đây là mối quan hệ nhân quả. Theo nhóm tác giả, chính sách kinh tế
quốc tế dường như không có tác động đối với quỹ tăng trưởng của các nước.
Dastenov, D. . (2023) cho rằng thuế quan và rào cản thương mại là công cụ cần
thiết trong một vài trường hợp, tuy nhiên cũng có thể gây ra nhiều hậu quả không
lường trước được. Ví dụ, thuế quan leo thang, chiến tranh thương mại xảy ra, các đối
tác sử dụng thuế quan như một vũ khí của cuộc chiến, dẫn đến thương mại toàn cầu
giảm, kinh tế bất ổn. Thuế quan gây ra một loạt các tác động không mong muốn: giảm
hiệu quả kinh tế, gián đoạn chuỗi cung ứng, giảm xuất nhập khẩu, tăng lạm phát, . . .
Vì vậy, cần có chính sách sử dụng công cụ này một cách khôn ngoan để cân bằng giữa
bảo vệ các ngành công nghiệp trong nước và thúc đẩy thương mại quốc tế.
Năm 2017, Loren Brandt và Peter M. Morrow đưa ra nghiên cứu về tác động của
việc giảm thuế nhập khẩu của Trung Quốc đối với việc tổ chức xuất khẩu giữa thương
mại thông thường và thương mại gia công. Nhóm tác giả nhận thấy thuế đầu vào giảm
khiến tỷ trọng thương mại thông thường trong tổng xuất khẩu tăng lên. Bên cạnh đó,
những thay đổi trong tổ chức thương mại liên quan đến việc cắt giảm thuế đầu vào
5 | T r a n g