1
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG……………..
TIỂU LUẬN
Trình tự, thủ tục giải quyết khiếu
nại hành chính
2
Lời nói đầu
Trong công cuộc đổi mới đất nước hiện nay, tiến tới xây dựng Nhà
nước pháp quyền XHCN - Nhà nước của dân, do dân và vì dân- trước điều
hành trên cơ sở Hiến pháp và Pháp luật, đang đặt ra những yêu cầu về hoàn
thiện bộ máy Nhà nước, xây dựng một nền hành chính hiệu quả, trong sạch.
Thực tế quá trình chuyển đổi nền kinh tế sang cơ chế thị trường dưới sự quản
lý của Nhà nước, thì nền hành chính Nhà nước đang bộc lộ nhiều yếu kém, trì
trệ, bộ máy Nhà nước cồng kềnh, kém hiệu lực, đặc biệt là thủ tục hành chính
rườm rà, gây khó khăn cho quá trình phát triển. Hệ thống quản lý về cơ chế,
chính sách, pháp luật thiếu đồng bộ, không chỉ gây phiền hà cho nhân dân mà
còn tạo môi trường cho tệ tham nhũng, sách nhiễu, hối lộ phát triển. Điều đó
dẫn đến phát sinh khiếu nại, tố cáo của công dân. Như vậy, cùng với sự phát
triển toàn diện của đất nước về các lĩnh vực kinh tế, xã hội, chính trị… thì
tình hình phát sinh khiếu nại, tố cáo trong phạm vi toàn quốc ngày càng gia
tăng, làm ảnh hưởng đến sự phát triển và ổn định của xã hội, của đất nước.
Đối với huyện Hưng nguyên, tỉnh Nghệ An nói riêng, thì tình hình
khiếu nại, tố cáo nói chung và khiếu nại nói riêng trong thời gian qua cũng có
nhiều diễn biến phức tạp. Mặc dù được sự quan tâm của các cấp uỷ Đảng của
chính quyền địa phương trong việc tăng cường công tác giải quyết các khiếu
nại, tố cáo, nhưng do nhiều nguyên nhân khác nhau nên tình hình khiếu nại, tố
cáo nay vẫn có chiều hướng tăng về số vụ việc và tính chất vụ việc ngày càng
phức tạp hơn.
Để củng cố các kiến thức đã học trong thời gian qua, đồng thời đưa ra
các kiến nghị, giải pháp nhằm tăng cường hiệu quả công tác giải quyết khiếu
nại hiện nay, nhằm ổn định tình hình chính trị để phát triển kinh tế xã hội, nên
tôi chọn đề tài: “Trình tự, thủ tục giải quyết khiếu nại hành chính”.
Đề tài gồm có 3 phần:
Phần 1: Lý luận cơ bản về khiếu nại.
Phần 2: Khiếu nại, giải quyết khiếu nại ở huyện Hưng Nguyên, tỉnh
Nghệ An
Phần 3: Kết luận và kiến nghị.
Do nhận thức lý luận có hạn, thực tiễn công tác chưa nhiều, nên trong
quá trình trình bày không tránh khỏi những thiếu sót. Rất mong quý thầy cô
giáo và bạn đọc thông cảm và góp ý kiến để hoàn thiện.
3
phần i
lý luận cơ bản về khiếu nại
i. khái niệm, nguyên nhân khiếu nại.
1. Khái niệm khiếu nại.
Nhà nước thực hiện quản lý xã hội bằng pháp luật. Trong quá trình tiến
hành các hoạt động quản lý, các cơ quan Nhà nước ban hành các văn bản, các
quyết định quản lý theo thẩm quyền để thực hiện quyền lực Nhà nước, buộc
mọi người phải tuân theo. Tuy vậy, các văn bản hay quyết định đó có sự sai
sót hoặc do cán bộ, công chức thi hành công vụ có hành vi vi phạm pháp luật
xâm phạm đến quyền, lợi ích hợp pháp của công dân, cơ quan, tổ chức nên có
khiếu nại phát sinh.
Vì vậy “khiếu nại” là việc công dân, cơ quan, tổ chức hoặc cán bộ công
chức theo thủ tục do Luật khiếu nại, tố cáo quy định đề nghị cơ quan, tổ
chức, cá nhân có thẩm quyền xem xét lại quyết định hành chính, hành vi hành
chính hoặc quyết định kỷ luật cán bộ công chức khi có căn cứ cho rằng quyết
định hoặc hành vi đó là trái pháp luật, xâm phạm đến quyền, lợi ích hợp pháp
của mình. (Theo khoản 1, Điều 2 – Luật khiếu nại, tố cáo).
Từ khái niệm này cho ta thấy:
- Chủ thể khiếu nại bao gồm: Công dân, cơ quan, tổ chức và cán bộ
công chức.
- Đối tượng khiếu nại là: Quyết định hành chính và hành vi hành chính.
+ Quyết định hành chính là quyết định của cơ quan hành chính Nhà
nước hoặc của người có thẩm quyền trong cơ quan hành chính Nhà nước
được áp dụng một lần đối với một hoặc một số đối tượng cụ thể về một vấn
đề cụ thể trong hoạt động quản lý Nhà nước.
+ Hành vi hành chính là hành vi của cơ quan hành chính Nhà nước
hoặc của người có thẩm quyền trong cơ quan hành chính Nhà nước khi thực
hiện nhiệm vụ công vụ theo quy định của pháp luật.
- Phạm vi bảo vệ là: Quyền và lợi ích hợp pháp của người khiếu nại.
Thực tế, bất kỳ một hành vi vi phạm pháp luật nào cũng có thể dẫn đến
khiếu nại, nhưng ở đây, chúng ta nghiên cứu khái niệm khiếu nại ở nghĩa hẹp,
có nội hàm được quy định trong Luật khiếu nại, tố cáo.
2. Nguyên nhân phát sinh khiếu nại.
Nguyên nhân phát sinh khiếu nại có nhiều vấn đề như: Cơ chế chính
sách của Nhà nước bất cập, không phù hợp với thực tế; tình hình chính trị,
kinh tế xã hội tác động và tạo điều kiện dễ dàng để thực hiện khiếu nại; người
khiếu nại không nắm vững các quy định của pháp luật, chính sách của Nhà
4
nước; cán bộ công chức, người thi hành công vụ yếu kém về năng lực trình
độ, tha hoá về đạo đức phẩm chất v.v…đều dẫn đến phát sinh khiếu nại.
Trong quá trình thực hiện chức năng quản lý, các cơ quan hành chính
nhà nước tác động đến đối tượng quản lý thông qua quyết định hành chính,
hành vi hành chính, nên khi quyết định hành chính, hành vi hành chính trái
pháp luật là nguyên nhân phát sinh khiếu nại hành chính.
* Quyết định hành chính trái Pháp luật thể hiện chủ yếu là vi phạm về:
- Hình thức, thủ tục của quyết định hành chính.
- Thẩm quyền ban hành quyết định hành chính.
- Nội dung, phạm vi điều chỉnh của quyết định hành chính.
Thực tế, một quyết định hành chính trái Pháp luật có thể vi phạm một
hoặc cả hai, ba dạng trên. Về phương diện pháp lý không chấp nhận bất kỳ
một dạng vi phạm nào. Tuy nhiên, những khiếu nại về vi phạm pháp luật của
quyết định hành chính thường tập trung vào những vi phạm nội dung, phạm vi
điều chỉnh của quyết định. Bởi vì vi phạm về nội dung, phạm vi điều chỉnh
của quyết định hành chính trực tiếp tác động, gây thiệt hại đối với quyền, lợi
ích hợp pháp của công dân, cơ quan, tổ chức.
* Hành vi hành chính trái Pháp luật:
Người thừa hành công vụ có thể có hành vi trái Pháp luật bị khiếu nại
khi thực hiện nhiệm vụ theo thẩm quyền, hoặc trực tiếp thi hành các quyết
định hành chính. Hành vi hành chính được biểu thị bằng hành động, việc làm.
Hành vi hành chính có thể do hành động hoặc không hành động mà vi phạm
Pháp luật, khi đó là đối tượng của khiếu nại.
Luật khiếu nại, tố cáo chỉ qui định các quyết định hành chính hoặc hành
vi hành chính trái pháp luật trong các cơ quan hành chính Nhà nước, xâm hại
đến các quyền, lợi ích công dân, cơ quan, tổ chức được pháp luật bảo vệ là đối
tượng của khiếu nại hành chính.
II. nội dung quyền khiếu nại của công dân.
1. Quyền khiếu nại của công dân được Hiến pháp ghi nhận.
Căn cứ Hiến pháp năm 1992 và phạm vi hoạt động chủ yếu của con người.
Các quyền và nghĩa vụ của công dân được chia thành ba nhóm chính sau:
a. Các quyền và nghĩa vụ cơ bản trong lĩnh vực văn hoá - kinh tế – xã hội:
Đó là các quyền và nghĩa vụ cơ bản về lao động; bảo vệ sức khoẻ; bảo
đảm vật chất, bảo hiểm xã hội, tự do kinh doanh; học tập, nghiên cứu khoa
học và phát minh sáng chế…
5
b. Các quyền và nghĩa vụ cơ bản trong lĩnh vực Nhà nước, chính trị, xã
hội:
Đó là các quyền và nghĩa vụ trong các lĩnh vực như tham gia quản lý
Nhà nước, quản lý xã hội, bầu cử, ứng cử; khiếu nại, bảo vệ Tổ quốc, tự do
ngôn luận, báo chí, tự do hội họp…
c. Các quyền và nghĩa vụ cơ bản trong lĩnh vực đời sống riêng:
Đó là các quyền bất khả xâm phạm về thân thể, về chỗ ở, quyền tự do
đi lại và tự do cư trú; quyền bình đẳng trước PL và bình đẳng nam nữ; quyền
tự do tín ngưỡng…
Điều 74 Hiến pháp năm 1992 quy định: “Công dân có quyền khiếu nại,
tố cáo với cơ quan Nhà nước có thẩm quyền về những việc làm trái pháp luật
của cơ quan Nhà nước, tổ chức kinh tế, tổ chức xã hội, đơn vị vũ trang nhân
dân hoặc bất cứ cá nhân nào.
Việc khiếu nại, tố cáo phải được cơ quan Nhà nước xem xét giải quyết
trong thời hạn pháp luật quy định.
Mọi hành vi xâm phạm đến lợi ích Nhà nước, quyền và lợi ích hợp
pháp của tập thể và công dân phải được kịp thời xử lý nghiêm minh, người bị
thiệt hại có quyền được bồi thường về vật chất và phục hồi về danh dự…”
2. Quyền khiếu nại là hình thức dân chủ trực tiếp để nhân dân
tham gia quản lý Nhà nước, quản lý xã hội.
Trong nền dân chủ XHCN, công dân thực sự tham gia vào việc quản lý
Nhà nước, quản lý xã hội thông qua hai hình thức dân chủ đó là dân chủ trực
tiếp hay dân chủ đại diện. Đây là đặc trưng, dấu hiệu chủ yếu của một Nhà
nước dân chủ. Công dân sử dụng quyền khiếu nại là thể hiện quyền dân chủ
trực tiếp, thể hiện nguyên tắc quyền lực nhân dân.
3. Quyền và nghĩa vụ của các bên trong quan hệ khiếu nại.
a. Quyền và nghĩa vụ của người khiếu nại.
* Người khiếu nại có các quyền sau đây:
+ Tự mình khiếu nại hoặc thông qua người đại diện hợp pháp để khiếu nại.
+ Được nhận văn bản trả lời về việc thụ lý để giải quyết khiếu nại, nhận
quyết định giải quyết khiếu nại.
+ Được khôi phục quyền, lợi ích hợp pháp đã bị xâm phạm, bồi thường
thiệt hại theo quy định của pháp luật.
+ Được khiếu nại tiếp hoặc khởi kiện vụ án hành chính tại tòa án theo
quy định của Luật KNTC và pháp luật về tố tụng hành chính.
+ Rút khiếu nại trong bất kỳ giai đoạn nào của quá trình giải quyết.